[پرورش و نگهداری طیور] پرورش شترمرغ

"Pejman"

دستیار مدیر مهندسی کشاورزی گیاهان دارویی
يفيت آب مصرفي شترمرغ ها
آب ضروري ترين ماده در جيره شترمرغها مي باشد. تقريبا 60 تا 85 درصد (گاهي هم بيشتر) كل تغذيه روزانه ( شامل آب و غذا) در دامهاي مزرعه اي توسط آب تامين مي شود. ميزان محتوي آب كل بدن يك موجود بالغ ( بدون چربي ) تقريبا در گونه هاي دامهاي مزرعه اي ثابت و در حد متوسط 71 تا 73 در صد از كل وزن بدن مي باشد. كيفيت آب مصرفي بستگي به مناسب بودن ساختمان حفاظت و نگهداري كل سيستم آب رساني و منبع آب دارد. كيفيت آب مستقيما بر ميزان مصرف آب توسط حيوان تاثير مي گذارد. اولين اثر محدود كردن مصرف آب، حال اختياري و يا غير اختياري، كاهش مصرف غذا و در نتيجه كاهش قابليت توليد شترمرغ مي باشدخوش طعمي و مواد سمي آبي كه كيفيت پاييني دارد به دو صورت مي تواند مشكل ساز باشد: طعم بد آب مي تواند باعث كاهش مصرف گردد و يا ممكن است در آن آب مواد سمي وجود داشته باشند. برخي از مواد سمي، خوش طعمي آب را كاهش نمي دهند بلكه بسيار مضرتر از اين مواد هستند. مواد سمي كه ممكن است در آب شرب يافت شوند شامل حشره كش ها، فلوئورين، نيتراتها، سلنيوم و نيز غلظت بالاي ساير عناصر خاص مي باشند. آب مي تواند داراي باكتري، ويروس، پروتزوآ و يا تخم كرمها باشد كه تمامي اين عوامل مي توانند بيماري و يا مشكلات ديگري ايجاد كنند. علاوه بر مواد سمي، آب مي تواند تركيبات ديگري داشته باشد كه باعث طعم بد آن گردد. به عنوان مثال آب قليايي حاوي غلظت بالايي از پتاسيم، سديم و كربنات كلسيم مي باشد. آبي كه نمك زيادي دارد در مقايسه با آبي كه مواد معدني ندارد طعم بدي دارد. نمك ها شامل سديم، كلسيم، منيزيم و پتاسيم در تركيب با بي كربنات ها، كلريدها ويا سولفات ها مي باشند.
برخي از مواد آلوده كننده شايع آب عبارتند از:
1- تمامي مواد جامد محلول ( سختي آب )
اين اصطلاح شامل تمامي مواد معدني مي شود كه مي توانند در آب جريان يافته، در خاك و يا صخره ها وجود داشته باشند. بيشتر حيوانات اهلي مي توانند غلظت مواد جامد محلول را از 000/15 تا 000/17 جزء در ميليون (ppm) تحمل كنند. اگر چه اين غلظت ها مي توانند بر ميزان توليد تاثير بگذارند. نمكهايي در حد 000/5 ppm باعث تغيير آب مي شوند و در صورت مصرف باعث كاهش وزن و اسهال مي گردند.
سولفات ها: كه معمولا به شكل سولفات منيزيم، سولفات سديم يا سولفات كلسيم مي باشند اثر ملين در حيوانات دارند. اثر مليني بيشتر در مورد حيوانات جوان به كار مي رود تا حيوانات بالغ. سازمان خدمات بهداشت عمومي ايالات متحده توصيه مي كند كه آب داراي بيش از 250 ppm كلريد يا سولفات و 500 ppm مواد جامد محلول براي مصارف، مناسب نمي باشد.سولفات هاي بيش از 500 ppm در آب مي توانند در حيوانات جوان باعث اسهال شوند.
آهن: در غلظتهاي اندكي مانند 3/0 ppm در آب، باعث رنگ قهوه اي آب مي گردد. يافتن مقاديري تا 30 ppm آهن در منابع آب روستايي دور از انتظار نمي باشد. شترمرغها از نظر اينكه نمي توانند مقادير بالاي آهن خوراكي را تحمل كنند منحصر به فرد مي باشند. بنابراين مي بايد در مورد حذف منابع غير ضروري آهن در جيره شترمرغها توجه بيشتري انجام دهيم. اينكه چه سطحي از آهن را مي توان بعنوان سطح حداكثر براي شترمرغ در نظر گرفت مشكل مي باشد. اين امر بدين دليل است كه اين مقدار بستگي به سطوح آهن وارد شده از تمامي مواد جيره روزانه شترمرغ دارد. همچنين شتر مرغ علاقه به خوردن آشغالهاي موجود روي زمين را دارد و اگر خاك غني از محتواي آهن باشد منبع تغديه اي ديگري از آهن وجود خواهد داشت.
با توجه به اينكه استفاده شترمرغ از منابع موجود آهن در آب، جيره و خاك اطراف به ميزان زياد به علت سمي بودن نامطلوب مي باشد اين حالت باعث كاهش توليد پرنده خواهد شد. آهن زياد در جيره شترمرغ از هر يك از منابع موجود مي تواند با ميزان استفاده از ساير مواد معدني مهم و مواد معدني كمياب در جيره تداخل داشته باشد. آهن زياد موجود در جيره شترمرغ مي تواند بخصوص با ميزان استفاده از فسفر تداخل داشته باشد و گاها باعث كمبود فسفر در جيره پرنده گردد. فسفر براي رشد خوب پرنده ( استخوانها و عضلات ) و همچنين براي باروري و توليد مثل حيوان ضروري مي باشد.در شترمرغها كمبود فسفر به دليل وجود آهن زياد، باعث مي گردد تا گوشت اين حيوان طعم جگري به خود بگيرد كه براي مصرف كنندگان بسيار مهم است. بنابراين در جيره هاي Blue Mountain توصيه مي گردد سطح آهن را در آب مصرفي در سطح 3/0 ppm نگهداريم. اگر آب مصرفي شما بيش از ميزان توصيه شده آهن دارد توصيه مي گردد سيستم تصفيه آب را به منظور خارج كردن آهن اضافي و ساير مواد مضر برقرار كنيد.
منگنز: اغلب مانند آهن عمل مي كند با اين تفاوت كه سطوح منگننز باعث بوجود آمدن قشري سياه رنگ در لوله ها و تجهيزات آبياري مي گردد.
2 - نيترات ها: نيترات ها بطور گسترده اي در محيط پراكنده و بخصوص براي گياهان سودمند مي باشند. در صورت ورود مقادير قابل توجهي از نيترات ها (NO3) در آب شرب، سلامتي به خطر مي افتد. نيتراتها (NO3) مي توانند توسط باكتريهاي لوله گوارشي به حالت سمي نيتريت (NO2) تبديل گردند. نيترات ها و نيتريت ها اثر ديگري هم دارند. هنگام ارزيابي سطوح موادي كه حيوانات در معرض آن مي باشند، علوفه ها، اعمال باكتريها در منابع آب و نيز مقدار آب مصرفي مي بايد مورد توجه قرار گيرند.
منبع نيترات ها و نيتريت ها در آب شرب عبارتند از:
• نشت كردن و نفوذ آبي كه از داخل خاك عبور مي كند.
• آب سطحي و يا آلودگي چاه آب
• تبديل نيترات ها به نيتريت ها توسط باكتريها
مساله نيترات ها، اثرات آن بر توليد و توليد مثل، حدود ايمني آن، نحوه عمل آنها با ساير منابع نيتروژني و روشهاي مناسب حذف و يا خنثي سازي آنها، موارد مهم مورد بحث و مورد اختلاف مي باشند كه مي بايد در محيطهاي بخصوص مورد مطالعه و تحقيق قرار گيرند. نيتراتها اگر در مقادير زياد وارد شوند مي توانند توسط باكتريها به نيتريت ها تبديل شوند كه به راحتي جذب مي گردند و قابليت حمل اكسيژن را توسط خون كاهش مي دهند.
در برخي گونه هاي حيواني، مشكل نيتراتها مي تواند بصورت كمبود ويتامين A تجلي كند. اين دليل مهمي است مبني بر اينكه چرا تمامي جيره ها ي شترمرغ بايد مقادير كافي ويتامين A ، يد، فسفر و انرژي داشته باشند. سطوح نيترات ها در چاههاي موجود در روستاها متغير مي باشد. معمولا دوره هاي پر باران در فصل بهار منجر به بوجود آمدن سطوح بالاي نيترات ها در چاههاي مزارع روستايي مي شود. حذف نيترات ها از آب عمل مشكل و گران قيمتي مي باشد. آنيونهاي جايگزين مي توانند نيترات ها را حذف كنند. دامنه سطوح مضر نيتراتها در آب بين 50 ppm و 100 ppm بطور دلخواه در نظر گرفته شده است. سازمان خدمات بهداشتي عمومي آمريكا حد بالايي( 45 ppm) را براي نيترات ها در آب آشاميدني انسان در نظر گرفته است.
3- خرد سازواره ها ( ميكرو ارگانيسم ها
باكتريهاي كلي فرم تقريبا همه جا هستند و مي توانند منبع گياهي، حيواني و يا خاكي داشته باشند. اصطلاح باكتري كلي فرم مدفوعي به ارگانيسم هايي كه بطور طبيعي در لوله گوارشي دامها، انسان و پرندگان يافت مي شود مربوط مي باشد. در حاليكه اين باكتريها مي توانند مضر نباشند اما حضور آنها اغلب نشاندهنده اين است كه ساير باكتريها و ويروسهاي بيماريزا هم مي توانند وجود داشته باشند. ميكرو ارگانيسم هاي مضر مي توانند به راحتي به چاههاي آبي كه حفاظت آنها از آبهاي آلوده سطحي به خوبي انجام نمي گيرد، وارد شوند. نتاييج حاصل از آزمون آب براي باكتري كلي فرم به ميزان سطح صفر مطلوب، 1 تا 8 نامطلوب، 9 و بيشتر مضر اعلام مي گردد. حفاظت نسبت به آبهاي آلوده سطحي، كلر زدن و تصفيه مي توانند مشكل وجود ميكرو ارگانيسم ها را حل كند.
4- PH : آب اسيدي باعث خوردگي پمپ ها، لوله ها ، مخازن و تجهيزات مي گردد. آب اسيدي را مي توان با اضافه كردن خاكستر سود و يا سود سوزآور خنثي كرد. قليايي بودن يكي از خواص اغلب منابع آبي مي باشد و حاصل وجود بيكربنات ها و هيدروكسيد ها است كه طعم سود به آب مي دهد. قليايي بودن باعث رشد باكتريها مي گردد كه باعث جرم گرفتگي لوله ها و شوفاژها به دليل تجمع باكتريها مي گردد.
5- كلريدها: كلريدها به تنهايي مضر نيستند مگر اينكه در مقادير بالاي 200 ppm مطرح گردند. كلريدها در تركيب با سديم، نمك دريايي و ساير نمكها را توليد مي كنند. سطوح 50 ppm تا 100 ppm براي دامها خوش طعم تر مي باشد.
6- فسفاتها: اگر در چاههاي آب روستايي مقادير زيادي فسفات يافت شود، نشان دهنده آلودگي است اگر چه فسفاتها به خودي خود بي ضرر هستند اما آنها مي توانند بعنوان منبع غذايي باكتري قرار گيرند و وجود آنها مي تواند علامت وجود آلودگي باكتريايي باشد.
7- سولفيد هيدروژن: اين تركيب عامل بوي بد آب حاصله از چاههاي عميق مي باشد. حتي مقدار اندك 1 ppm مي تواند بوي قابل توجهي را ايجاد كند. اسيد ضعيف حاصله، به آهن حمله كرده و تركيبي سياه و روغني مي سازد. اقتصادي ترين روش زدودن سولفيد هيدروژن از آب اكسيد كردن آن توسط يك ماده شيميايي مانند هيپوكلريد مي باشد. اين تركيب باعث بوحود آمدن گوگرد گازي مي گردد كه مي تواند از آب خارج شود.
8- حشره كش ها و علف كش ها: جشره كشها و يا علف كشها مي توانند به آب زميني و يا سطحي در نتيجه شستشو توسط آب باران، رانش و ... وارد شوند. آلودگي آب مي بايد موسسات دولتي محلي را موظف به استفاده درست از اين مواد نمايد.
9- ساير عناصر و مواد سمي
چه از منابع انساني و چه از منابع طبيعي، آب بطور معمول عناصر و مواد سمي را دريافت مي كند. متاسفانه فقط اطلاعات محدودي مبني بر سمي بودن سطوح مواد متفاوت آب مصرفي حيوانات داريم. شرايط متعددي مي بايد در تشخيص اينكه سطح خاصي از يك ماده، سمي است يا خير در نظر گرفته شوند. مواد سمي در آب مي توانند به صورت مواد جامد معلق، مواد محلول و يا حالتي بين اين دو باشند كه بستگي به فرآيند هضم در حيوانات دارد.
استفاده كوتاه مدت از مواد سمي ممكن است اثرات قابل مشاهده اي نداشته باشد اما در صورت استفاده دراز مدت ممكن است باعث ضررهاي جدي گردد. گونه هاي متفاوت حيوانات در برابر مواد سمي عكس العمل هاي متفاوتي نشان مي دهند و حيوانات جوان و سالم ممكن است رفتار متفاوتي با عكس العمل حيوانات بالغ و ضعيف داشته باشند. مي بايد خاطر نشان گردد كه منابع آبي، بخصوص آنهايي كه از چاههاي كم عمق تامين مي شوند مستعد تغييرات ناگهاني در تركيباتشان به دلايل طبيعي و يا انساني هستند.
شماري از عناصري كه در آب يافت مي شوند به ندرت براي دامها مشكل ايجاد مي كنند زيرا آنها نمي توانند در سطوح بالا به شكل محلول وجود داشته باشند و يا اينكه فقط هنگامي سمي هستند كه در غلظت بالايي وجود داشته باشند. مثالهايي از اين مورد شامل آلومينيوم، برليم، برم، كروم، كبالت، مس، يد، منگنز، موليبدن و روي هستند. همچنين به نظر نمي رسد اين عناصر بصورت تجمعي در گوشت، شير و يا تخم وجود داشته باشند.
از طرف ديگر عناصري مانند سرب، جيوه و كادميوم بايد مورد توجه باشند زيرا معمولا اين عناصر در صورتي که در آب در غلظت هاي سمي وجود داشته باشند مي توانند براي مصارف انساني خطرناك باشند.
آزمايش آب
با مركز خدمات بهداشتي، مركز كشاورزي يا دامپزشكي به منظور اطلاعات در مورد آب محل تماس بگيريد. در مورد آزمايش هاي مورد نياز و غلظت مواد موجود مطلع شويد. در قسمت زير، جدولي مشاهده مي شود كه توسط سازمان خدمات بهداشتي عمومي ايالات متحده تنظيم شده است و استانداردهاي آب آشاميدني را نشان مي دهد.
استاندارد هاي آب آشاميدني سازمان خدمات بهداشت عمومي ايالات متحده
ماده شيميايي حدود توضيحات
نيترات ها 45 ppm
نيتريت ها* 03/0 ppm
آهن 3/0 ppm
سختي آب* 0 تا 3 GPG به آن آب سبك مي گوييم
4GPG و بالاتر به آن آب سنگين مي گويند
فسفات* 5 ppm فسفات بالا نشانگر فضولات است
گوگرد 250 ppm
سولفيد هيدروژن 1/0 ppm
PH 7 تا خنثي
آرسنيك 01/0 ppm
مس 1 ppm
سيانيد 01/0 ppm
فلوئورين 1/0 تا 2/1 ppm
روي 5 ppm
نقره 05/0 ppm
سلنيوم 01/0 ppm
منگنز 05/0 ppm
سرب 05/0ppm
نمكي بودن 5000ppm
*تائيد شده توسط اغلب آزمايشگاهها
نتيجه گيري
اگر تامين آب شترمرغهاي شما توسط چاه آب روستايي صورت مي گيرد مي بايد توجه دقيقي به كيفيت آب آن داشته باشيد. هيچگاه فرض نكنيد كه كيفيت آب مصرفي خوب مي باشد. هميشه به منظور مشخص كردن عدم وجود عناصر و مواد مضر براي پرندگانتان، آزمايش انجام دهيد. همچنين مي بايد آب را در طي فصول مختلف سال آزمايش كنيم زيرا آب مي تواند بطور چشمگيري در شرايط منطقه اي شما تغيير كند.
 

"Pejman"

دستیار مدیر مهندسی کشاورزی گیاهان دارویی
عوامل موثر در بالا بردن باروری شتر مرغ

زادوولد یکی از قسمت های مهم در مزرعه داری تجاری است ٬چه در سطح وسیع باشد و یا کوچک .جوجه شدن تخم ها بستگی به شرایط پرندگان مولد دارد .درصد تخم های بی نطفه در شتر مرغ مولد در مقایسه با پرندگان اهلی دیگر زیاد است . در حال حاضر میانگین تخم بی نطفه در آمریکا 42 درصد که این میزان در اروپا اندکی کمتر است . همین مسایل تاثیر فراوانی روی بازار فروش دارد . در این فصل به بحث در مورد عوامل موثر در بالا بردن باروری شتر مرغ می پردازیم که از لحاظ اقتصادی- تجاری حائز اهمیت است . مشکل ناباروری بیشتر حالت موردی دارد . این مشکل را میتوان بدون شکستن تخم مرغ ها تشخیص داد که روش آن را اصطلاحاً Canding می گوییم یعنی این که تخم را در مقابل نور قرار می دهیم . در این صورت تخم های بدون نطفه ٬شفاف دیده میشوند البته اگر در آن سلول تخم (germ cell) وجود نداشته باشد . روش تابش نور برای تشخیص نطفه دار بودن Canding در روز چهاردهم انکوباسیون صورت میگیرد . البته تشخیص تخمهای بی نطفه (که هیچ در آن سلول تخمی وجود نداشته )از تخم هایی که جنین در آن مرده است ٬مهم است . برای تشخیص این مطلب تخم ها باید پس از انکوباسیون به سرعت امتحان شوند .

برای نتیجه گیری بهتر باید در روز ششم یا هفتم پس از انکوباسیون یک بار مورد امتحان قر ار گیرد و سپس در روز چهاردهم . اگر از طریق Canding نتوانستیدبه خوبی تخم را مورد امتحان قرار دهید ٬ تمام تخم هایی که در پایان انکو باسیون جوجه نشده اند باید شکسته و مورد امتحان قرار گرفته و تقسیم بندی شوند .

1- نسبت نرو ماده

اگر چه نسبت یک نر به ماده (1:1) در وهله ی اول برای بارور سازی مناسب است اما سازگاری و پذیرش می تواند مشکل ساز باشد . نا سازگاری بین زوج ها ممکن است وجود داشته باشد . البته این وقتی است که شتر مرغ ها در انتخاب زوج خود آزاد نیستند اما این انتخاب که به شکل طبیعی صورت میگیرد گاهی در مزارع تجاری مقدور نیست . اما شخصی که مسئولیت مزرعه را دارد میتواند رفتارهای شتر مرغ را مشاهده کند و سازگاری آنها را تشخیص دهد . البته فراموش نکنیم که این کار وقت گیر است . نسبت نر به ماده می تواند 1:2تا 1:4 باشد . البته 1:4 چندان مطلوب نیست چون ممکن است شتر مرغ نر نتواند با همه ی آنها جفتگیری کند و همین مساله باعث افزایش تخم های بی نطفه می شود .

2-روش جفت یابی و جفت گیری

جدا از مساله نسبت نر و ماده ٬سیستم جفت بابی می تواند از عوامل موثر باشد . این سیستم را میتوان با توجه به تعداد نر ها در محوطه جفت گیری به 2 دسته تقسیم کرد:

الف ) سیستم تکی 10 :در این سیستم فقط یک شتر مرغ وجود دارد .

ب ) سیستم اجتماعی :در این سیستم بیش از یک شتر مرغ نر وجود دارد . سیستم تکی موقعی مناسب است که بخواهیم سوابق باروری و زاد و ولد را برای فروش بعدی در خصوص شتر مرغهای نر خاص و یا یک گروه ثبت کنیم . مشکلی که در این سیستم ممکن است به وجود آید مساله انتخاب زوج است یعنی این که مثلاً شتر مرغ نر تمایل دارد با تعداد خاصی از پرنده های ماده جفت گیری کند .اگر این سیستم را اعمال کنیم و در آن مشاهده کردید که شتر مرغ نر با پرنده های خاص جفت گیری میکند و یا برخی پرنده های ماده او را نمی پذیرند باید شتر مرغ را عوض کنید . اگر چه همین کار هم خود می تواند باعث استرس و اضطراب شود و تخم گذاری را برای مدتی متوقف کند .

در مقابل سیستم تکی می توان از سیستم اجتماعی استفاده کرد تا از مشکلات مطرح شده در امان بود. در این مورد شتر مرغ های ماده در قلمروی شتر مرغ های نر حرکت میکنند و بدین ترتیب حق انتخاب خواهند داشت . به خاطر داشته باشید که شتر مرغ های نر پرخاشگر هستند و بسیار متمایل به جنگجویی هستند . حد اقل تا زمانی که قلمرو خود را مشخص کنند (مرزهای فیزیکی بین این قلمرو ها وجود ندارد بلکه شتر مرغهای نر آنرا میشناسند )٬ قرار دادن تعداد زیادی شتر مرغ نر ممکن است باعث افزایش درگیری در بین شترمرغها شود و باروری کم شود . با توجه به اندازه محوطه ٬قرار دادن 3یا4 شتر مرغ نر در هرقسمت مطلوب است . این تعداد را میتوان در محوطه های بزرگ افزایش داد (برای اطلاعات بیشتر به فصل بعدی مراجعه کنید ).

2- سن پرنده های مولد : سن در تخم گذاری و میزان نطفه د ار بودن و مساعد بودن برای مولد شدن یک پرنده بسیار مهم است . گر چه پرندگان نر جوان شرایط ظاهری مولد بودن را از خود نشان می دهند اما به خوبی قادر به جفت گیری و تولید نیستند .

همانطور که قبلاً هم گفتیم فصل تولید حدوداً 6 تا 8 ماه طول می کشد و زمان بندی بستگی به عرض جغرافیایی و نیمکره شمالی یا جنوبی دارد .در اوایل دوره جفت گیری ٬بی نطفه بودن و نامساعد بودن تقریباً موردی عادی است . چون جنس ماده 7 تا 14 روز قبل از جنس نر قابلیت تولید پیدا میکند . در هر فصل تولید نطفه دار بودن در اواسط تخم گذاری به اوج خود می رسد و پس از آن کاهش می یابد . تعداد تخم های بدون نطفه که در آخرین دوره ی تخم گذاری تولید شوند بیش تر از تعداد ی است که در اوایل فصل تولید شده اند .بنابراین نطفه دار بودن با بزرگتر شدن پرندگان در تمام فصل افزایش می یابد . این مطلب تا وقتی که به زمان اثبات برسد ادامه دارد (یعنی زمان ثباتی که پس از رشد حاصل میشود)سپس تا چند سال بعد این حالت کاهش می یابد . دلیل این کاهش را می توان کم شدن قدرت کاهش میزان جفتگیری و کاهش تولید اسپرم دانست . در جاهایی که در مزرعه داری مناسب است ٬مساعد بودن و نطفه دار شدن در پرندگان از پنجمین تا بیستمین فصل جفتگیری بسیار بالاست .

4-عوامل ژنتیکی(وراثت


از این لحاظ تفاوت قابل توجهی بین گونه های مختلف شتر مرغ و یا گونه های اصلاح شده وجود دارد .همانطور که در نوع طاووسیان اهلی اسپرم سازی ارثی است در مورد شتر مرغ هم مطلب به همین شکل است . از برخی گزارشها و تحقیقات در این خصوص در می بابیم که شتر مرغ گردن قرمز کمی بیشتر دارای انرژی و تمایل جنسی است. نطفه دار بودن تخم در این پرندگان کمی بیشتر است و پرنده توانایی جفت گیری با ماده های بیشتری را دارد . متاسفانه مقایسه ای بین کیفیت مایع حاوی اسپرم در زیر گونه های شتر مرغ صورت نگرفته است.

5- تغذیه

این مورد برای پرندگان در حال رشد و بزرگسالان بسیار مهم است . تغذیه خوب پرنده را به حداکثر توانایی تولید مثل می رساند . کمبود های اصلی یا فرعی در کیفیت یا کمیت غذایی میتواند تاثیر مثبت ومنفی روی تولید تخم وعوامل دیگر بگذارد . مثلاً گرسنگی برای 6 روز می تواند منجر به کاهش قابل توجه در مایع حاوی اسپرم شود و دلیل آن کاهش ترشح برخی هورمونهای مربوطه در بدن است . وقتی که سوء تغذیه به شکل حاشیه ای باشد ٬شتر مرغ ماده تخم گذاری خود را به وزن طبیعی تخم انجام میدهد ولی شتر مرغ نر توانایی تولید میزان مناسب مایع حاوی اسپرم را ندارد تا بتواند تمام تخم ها را نطفه دار کند . کلسیم تاثیر بسزایی روی ارگان های تولید مثل خصوصاً در پرنده ماده دارد . پرنده نر باید رژیمی داشته باشد که شامل 3تا4 درصد کلسیم باشد . کمبود در این مواد ممکن است باعث کم کاری و ناتوانی بیضه ها شود . وقتی که فصل تولید تمام شد ٬پیشنهاد میشود که پرنده نر جدا شود و رژیم غذایی با کلسیم کم داشته باشد .این جریان تا فصل بعدی ادامه خواهد داشت . شتر مرغ های نر جوان باید به شکل جداگانه تغذیه شوند تا وقتی که علائم تولید مثل را از خود نشان دهند و قبل از این که با پرنده های ماده جفت گیری کنند. این مساله به ما اطمینان میدهد که رشد و شکل گیری بیضه ها به شکل طبیعی جریان خود را داشته است . کمبود ویتامین A,E و سلنیوم نیز می تواند منجر به بی نطفه بودن و نامساعد شدن شود .

6- سلامت

واضح است که پرنده های ضعیف و مریض امیدی برای تولید مثل ندارند. این شرایط نامطلوب در سلامتی می تواند ریشه در انگلهای داخلی داشته باشد مثل نماتدها 11 که یکی از عوامل اصلی در بی نطفه شدن و ناتوانایی پرندگان در تولید است . حضور کرم های انگلی هم میتواند پرنده را ناتوان کند چرا که اشتهای پرنده کم میشود و در ادامه باعث کمبود مواد مغذی و مورد نیاز بدن میشود . پرندگانی که در ظاهر به نظر سالم می آیند ممکن است دچار بیماریهای مزمنی باشند که میتواند کارایی آنها را در تولید مثل کاهش دهد . بیماری سل 12 ٬ اسپرژیلوس 13 (بیماری عفونی قارچی )٬کوکسیدوز14 بیماری انگلی مسری در دستگاه گوارش در تمام گونه های این پرنده یافت میشود . آسیب دیدگی هر یک از قسمت های بدن مثل بالها و سرو پاها میتواند به عنوان عاملی بازدارنده در تولید مثل باشد . همانطور که قبلاً گفتیم رنگ سیاه در بالهای پرنده نر به دلیل نبودن هورمون تولیدی در ارگان جنسی است . یک پرنده نر بالغ با پر های کاملاًمشکی که گاهی دارای فعالیت های جنسی شبیه به ماده است و از طریق کلوآک فعالیت میکند٬ قادر به تولید مثل نیست و یا ممکن است دچارعدم کارآیی دستگاه جنسی (شامل بیضه یا تخم راه)شود. عوامل آناتومی هم میتواند در بی نطفه بودن تاثیر بگذارد مثلاً انحراف در دستگاه تناسلی نر که در این صورت جفت گیری میسر نیست . پایین افتادگی یا جابه جایی در دستگاه تولید مثل به ندرت در فصل جفت گیری دیده میشود و یا در شرایط نامساعد هوایی ٬اما اگر این مساله ادامه پیدا کند ٬ ممکن است منجر به آسیب دیدگی آلت تناسلی شود .

7- باردار کردن یا تلقیح مصنوعی 15 (Al)

این کار یکی از مهمترین تکنیک های مورداستفاده برای اصلاح ژنتیکی در حیوانات است . روشهایی برای بارور کردن روی خوک٬ گاو ٬ ******************فند٬ بز٬اسب٬سگ٬ مرغ و خروس اتخاذ شده است .اساساً (Al) شامل چند مرحله است : جمع آوری مایع حاوی اسپرم ٬ارزیابی آن٬ نگهداری و رقیق کردن و نهایتاً بارورکردن پرنده های ماده ٬ تلاشهای زیادی برای انجام موفق این طرح روی شتر مرغ در آمریکا صورت گرفته است و محاسنی نیز برای این صفت خواهد داشت .

8- عوامل محیطی

اکثر پرندگان با تغییرطول روشنایی روز برای شروع جفت گیری تحریک میشوند این مطلب در مورد شتر مرغ هم صادق است . با افزایش طول روز٬ متابولیسم پرنده٬ (در جنس ماده ونر)تغییر میکند و شرایط مناسب برای تولید تخم و اسپرم ایجاد میشود . برنامه ریزی های مناسب و دمای بسیار بالا یا پایین و بارش باران نیز میتواند تاثیر گذار باشد .این تاثیر ممکن است غیر مستقیم باشد ٬یعنی میزان اشتهای پرنده را کم کند و یا مستقیماً تعداد جفتگیری را کم کند . عوامل دیگری مثل وجود خطوط فشار قوی و یا پرندگان و حیوانات شکارچی و تجهیزات مزرعه ممکن است در رفتار جفتگیری پرندگان خلل ایجاد کند . ازدحام بیش از حد تاثیر منفی خواهد گذاشت . چون فضای کافی و مناسب برای جفت گیری وجود ندارد .

9- محوطه جفت گیری

اساساًباید گفت که هر چه محوطه بزرگتر باشد ٬بهتر است . اما بهره گرفتن از محیط بسیار بزرگ هزینه های زیادی دارد . بنابر این بایدتصمیم عاقلانه ای برای اندازه محوطه گرفت . کمیته رعایت حقوق حیوانات در انگلیس پیشنهاد میکند که هر آکر (4/0 هکتار) نباید بیش از12 شتر مرغ باشد . این میزان بیشترین حد را نشان میدهد . شتر مرغ طبیعتاً از محیط های باز استقبال میکند . واضح است که شتر مرغ هایی که در مزارع نگهداری می شوند از محیط های بزرگ استفاده نمی کنند (حتی اگر قیمت زمینی کم باشد )اما این پرنده باید فضای کافی برای قدم زدن ٬دویدن٬به دنبال علوفه رفتن و حرکت نر و ماده برای انتخاب یکدیگر را داشته باشند . بنابراین حد اقل فضا برای 2 یا 3 شتر مرغ بالغ (یا یک شترمرغ نر و 2 ماده )501 هکتار است . برابر با 25/0 آکر. اگر تعداد بیشتری در یک فضا نگهداری شوند مسلماًمحوطه باید بزرگتر شود . یعنی حد اقل 3/0 هکتار برابر 75/0 آکر برای 4 تا6 شتر مرغ و 6/0 هکتار برابر با 5/1 آکر برای 8 تا 12 پرنده و این روند به همین ترتیب به نسبت ادامه می یابد . البته لازم به ذکر است که شتر مرغ در فضای مناسب بهتر جفت گیری می کند (یعنی محطه ای بیش از حداقل میزان بیان شده) . فضاهای مناسب با جذب مناسب آب و کف ماسه ای را باید برای فضای تولید مثل شتر مرغ انتخاب کرد . اطراف این محوطه باید با ارتفاعی حداقل برابر 5/1 متر محصور شود . این حصارها باید چوبی یا سیمی باشد . گوشه های محوطه باید ترجیحاً گرد باشد که خطرات برخورد و ضربه دیدن را کاهش دهد . پیشنهاد میشود که فضایی مثل راه رو بین حصارهای محوطه ها وجود داشته باشد تا بدین ترتیب از جنگ و درگیری بین شتر مرغان نر جلوگیری شود .

10- جمع آوری و نگهداری تخم :

تخم ها معمولاًجمع آوری می شوند و برای جوجه کشی نگهداری میشوند . این مطلب امری عادی در شرکت ها و در مزارع تجاری است . تخم ها جمع آوری می شوند تا به تعدادی برسند که یک دستگاه جوجه کشی را پر کنند . نگهداری صحیح تخم ها قبل از قرار گرفتن در دستگاه به اندازه خود عملیات جوجه کشی اهمیت دارد . جابه جایی های شدید و بی دقتی در حمل و نقل باعث آسیب دیدن ساختار داخلی تخم میشود وبه جنین صدمه می زند . پس از حمل و نقل پیشنهاد میشود که تخم ها را برای مدت 24 ساعت قبل از قرار دادن در دستگاه بی حرکت بگذارید .

جمع آوری تخم

آلودگی های باکتری ممکن است یک تخم کاملاًسالم را خراب کند و از بین ببرد . باکتری میتواند از طریق روزنه ها روی سطح پوسته تخم مرغ وارد شود . این مساله درصورتی که تخم کثیف یا خیس باشد سرعت بیشتری پیدا میکند .

پی نوشت ها:

9- incubation

10- Single mating

11- nematode

12- Tuberclosis

13- Aspergilosis

14-Coccidiosis

15-Atificial Insemination

نويسنده / مترجم : امین جعفری – بهمن جعفری
 

"Pejman"

دستیار مدیر مهندسی کشاورزی گیاهان دارویی
مروری بر تغذیه شترمرغ

EMU (شترمرغ استرالیایی) و شترمرغ تقریباً از همه چیز حتی از علفها برای تغذیه خود استفاده می‌کنند ولی در عین حال مواد غذایی آنها باید از مواد فیبری لازم برخوردار بوده و برای رسیدن به وزن استاندارد باید از غلات نیز استفاده گردد. دکتر پیترشارپ خاطر نشان می‌سازد که هنوز بازده غذایی شترمرغ همانند بوقلمون و مرغهای صنعتی به بالاترین نقطه خود یعنی به حد استاندارد نرسیده است. (Misset-World poultry.Vo.8-no7 1992 )

سیستم هضم غذا:
سینه پهن‌ها پرندگانی که در میان سایر طیور فاقد چینه‌ دان می‌باشند. در شترمرغها و EMU ها وظیفه چینه دان را عضو فراخی چون پیش معده بعهده دارد. پیش معده در شترمرغها از دیواره ضخیمی برخوردار است. سینه پهن‌ها توانایی تخمیر غذا را دارا هستند از این رو سیستم هضم در آنها شبیه نشخوارکنندگان است. Mackie در سال 1987 با اندازه‌گیری تولید اسیدهای چرب فرار ( VFA ) در پیش معده و سنگدان این پرندگان متوجه شد که بیشتر اسیدهای چرب فرار از استات بودند که نشانه تخمیر در قسمت قدامی دستگاه گوارشی است. به دلیل تخمیر در قسمت خلفی دستگاه گوارش، سینه پهن‌ها بیشترین انرژی را نسبت به سایر طیور می‌توانند از جیره غذایی حاوی فیبر چون یونجه و علوفه خشک بدست آورند. با این وجود ارزش غذایی و میزان تولید انرژی حاصل از عمل تخمیر تا کنون اندازه‌گیری نشده است. اضافه کردن سنگ ریزه به غذا ممکن است به هضم غذا کمک نماید.
البته بعضی از پرورش دهندگان معتقدند که به خاطر عضلات محکم دیواره سنگدان و جیره غذایی مناسب نیازی به این کار نخواهند بود.
روده بزرگ در شترمرغ سه برابر روده کوچک آن است. سکوم نسبت به اندازه جثه پرنده طویلتر از سایر طیور نیست. میزان تولید اسید چرب فرار شبیه به نشخوارکنندگان است. مقدار سرعت عبور غذا در لوله گوارش در یک شترمرغ به وزن 5/7 کیلویی در حدود 39 ساعت است. این سرعت وقتی وزن پرنده به 50 کیلوگرم برسد به 48 ساعت خواهد رسید.
از نظر آناتومی لوله گوارش EMU و شترمرغ با هم فرق دارد. سنگدان در این نوع پرنده‌ها کمی بزرگتر از پیش معده است و بخشی از روده محسوب می‌شود. سرعت عبور غذا در روده EMU ها 5/5 ساعت است.

عناصر غذایی:
غذای اصلی سینه پهن‌ها را یونجه تشکیل می‌دهد که به آن ذرت، سبوس گندم، جو دوسر، پوست سویا، پس مانده خشک کارخانجات آبجوسازی اضافه می‌گردد. فرمول دهندگان غذای شترمرغها از پودر گوشت و پودر استخوان ماهی به عنوان منبع پروتئینی استفاده می‌کنند. برای تولید انرژی از چربی گیاهی و حیوانی نیز استفاده می‌شود. غذای شترمرغها توسط ویتامینها و مواد معدنی تقویت می‌گردند.
مواد فیبری احتمالاً یکی از مهمترین بخش غذایی سینه پهن‌ها را تشکیل می‌دهد ولی متخصصین تغذیه مقدار نیاز مواد فیبری را تعیین نکرده‌اند. مقدار مواد فیبری مورد نیاز در غذا بیش از 6 الی 18 درصد نیست که آن هم بستگی به سن پرنده دارد.
نیازهای پروتئینی سینه پهن‌ها بخوبی مشخص نشده است. بیشترین مقدار پروتئین خام موجود در غذا بین 15 تا 24 درصد است. بیشترین مقدار پروتئین در پرندگان جوان مصرف می‌شود که با بالا رفتن سن مقدار آن کاهش می‌یابد. شترمرغهای پرورشی با خوراک محتوی 15 درصد پروتئین تغذیه می‌شوند.
اطلاعات بسیار جامعی از تحقیقات انجام شده در آمریکا توسط Angel در سال 1993 جمع‌آوری شده است.
شترمرغهای جوان مانند سایر حیوانات قادر نیستند که چربی را بخوبی هضم نمایند. ولی در سنین 10 هفتگی بخوبی یک بوقلمون 12 هفته‌ای از عهده هضم چربی برمی‌آیند. پرندگان سینه پهن فاقد کیسه صفرا هستند. مقدار کل چربی در جیره غذایی نبایستی بیشتر از 6 الی 8 درصد باشد.
ویتامین E و سلنیوم از عناصر غذایی هستند که باید کمبود آن را مد نظر قرار داد. Rae در گزارشی استحاله عضلانی در سینه پهن‌ها را در نتیجه کمبود این عنصر اعلام می‌نماید. بنظر می‌رسد وقتی جیره غذایی کمتر از 20 تا 40 واحد بین المللی در کیلو ویتامین E داشته باشد شترمرغها نمی‌تواند آن را به تخمها انتقال دهد. از این رو متخصصین تغذیه 80 واحد بین المللی به هر کیلو غذا ویتامین E اضافه می‌نمایند. به نظر چند تن از متخصصین آزمایشگاهی طیور موارد ثبت شده‌ای از بیماری Encephalomalacia وجود دارد که آنرا نتیجه کمبود ویتامین E می‌دانند. متاسفانه، با اطلاعات کمی که در مورد اثرات کمبود ویتامین E برای پرورش دهندگان و برخی متخصصین تغذیه وجود داشت، آنها اقدام به تجویز این ویتامین با دز بالا از راه خوراکی و تزریقی نمودند که با تلفات و ناقص شدن جنین‌ها همراه بود. بیشتر غذاهای صنعتی حاوی 1 الی 3 PPm سلنیوم می‌باشند که کافی بنظر می‌رسد. تا کنون در جایی به چشم نخورده است که از راه تزریق از این ماده استفاده شده باشد. آنالیز تخمها نشان داده که سلنیوم در مکملها وقتی بالاتر از حد نرمال باشد می‌تواند اثرات سمی برجای گذارد. طبق قوانین موجود در صنایع غذایی استاندارد شده در آمریکا برای این دسته از پرندگان مقدار سلنیوم را PPm 1 در نظر گرفته اند.

به هر حال با توجه به اینکه بیش از 75% هزینه های پرورش مستقیما به خوراک مربوط می باشد لذا اهمیت استفاده از برنامه های غذائی علمی و توجه به نیازهای پرنده به خوبی نمایان می گردد. مطمئن باشید که با بکارگیری یک برنامه غذائی علمی می توانید از بسیاری مشکلات و بیماری جلوگیری نموده و نتایج بسیار خوبی را در کمیت و کیفیت کسب نمائید.

هنگامیکه ما از تغذیه شترمرغ صحبت می کنیم منظور تغذیه حیوانی اهلی با یک آناتومی گوارش منحصر به فرد و در نتیجه توانائی های هضم منحصر به فرد است.
شترمرغها بزرگترین پرندگان روی زمین هستند و همین جثه بزرگ توانائی های منحصر به فردی از قبیل :
سازش پذیری با اقلیم های متفاوت ، مقاومت در برابر آب و هوای سرد و همچنین توانائی بالای هضم فیبر را به این پرنده میدهد. همچنین این جثه بزرگ مشخّص کننده یک ضریب رشد سریع در زندگی پرنده می باشد.
با توجه به این ویژگیها بایستی جیره غذائی شترمرغها نیز همانند سایر طیور مطابق نیازها واقعی پرنده تنظیم گردد. البته با توجه به هزینه های بالائی که جهت تهیه خوراک آماده صرف می شود بهتر آن است که در تنظیم فرمولهای غذائی توجه ویژه ای به مصرف مواد قابل کشت در مزرعه خود داشته باشیم. از آنجا که معمولا بیش از دو سوم هزینه های تولید در یک دامداری مربوط به خوراک می باشد لذا تهیه جیره ای ارزان قیمت که بتواند نیازهای پرنده را تامین نماید بسیار حائز اهمیت است. جیره های غذائی که به صورت کنسانتره بکار برده می شوند گران خواهند بود و این در حالی است که استفاده از جیره های غذائی با کیفیت خوب برای رسیدن به نرخ مطلوب از رشد ضروری است. تقریبا قسمت بیشتر هزینه های خوراک را می توان بوسیله کشت مواد اولیه نظیر علوفه (شبدر و یونجه) و سایر مواد نظیر گندم ، جو ، ذرت و ... جبران نمود که این امر بایستی در هنگام ایجاد یک مزرعه حتما مورد توجه قرار گیرد. خصوصا اینکه برخی از علوفه ها را میتوان به صورت خشک یا سیلاژ نگهداری نمود.
با توجه به اینکه شترمرغ تنها پرنده ای است که ادرار و مدفوع را جداگانه ذخیره و دفع می کند این امکان وجود دارد که بتوان از هر کدام نمونه های جداگانه ای را جهت تجزیه و تحلیل بدست آورد و این نتایج را جهت تهیه جیره ای مناسب و بهبود کیفیت پرورش بکار گرفت.
همچنین با توجه به این که تخمیر مواد عموما در حفره های موجود در قسمت روده و روده کور پرنده انجام می گیرد لذا شترمرغها می توانند سلولز را با همان کیفیت نظیر نشخوار کنندگان هضم و گوارش کنند که این امر دست ما را در استفاده از علوفه های ارزان قیمت بازتر کرده و در نتیجه بدین وسیله می توان قیمت خوراک را تا حد زیادی کنترل کرد. البته توجه داشته باشید که شترمرغها به دلیل نداشتن دندان نمی توانند علفهای بلند یا ساقه های یونجه را به خوبی بجوند پس بهتر است که یونجه را به درستی و در قطعات مناسب خرد کرده و در دسترس پرنده قرار دهیم.
همانطور که گفته شد تخمیر غذای خورده شده توسط این پرنده در روده بزرگ صورت می گیرد نه در چینه دان (شترمرغ چینه دان ندارد) که در این حالت دمای بالای موجود در حفره بدن احتمالا به تخمیر اولیه و نیز جذب اسیدهای چرب زنجیره کوتاه کمک بسیاری می نماید. همچنین سنگدان این پرنده دارای ماهیچه های قوی می باشد اما لایه داخلی آن نرم است و بدین دلیل برای سایش دانه های بسیار سخت مناسب نیست اما برای کاهش سختی فیبر نسبتا مناسب می باشد.
ضریب تبدیل غذائی شترمرغ در هفته های نخستین زندگی بهترین نرخ را دارد و به همین دلیل جوجه ها جهت رسیدن به ضریب مناسب نیاز به مصرف غذائی با چگالی بالا دارند.
چگالی بالا به جوجه ها این فرصت را می دهد که به نرخ حداکثر رشد دست یابند این امر خصوصا جهت تولید جوجه های کبابی (کشتار در سن سه ماهگی) بسیار حائز اهمیت است زیرا با مصرف خوراک با چگالی بالا پرنده در کوتاهترین زمان به مناسبترین وزن دست پیدا می کند اما اگر منظور از پرورش کشتار در سنین بالاتر باشد پرندگان باید برای آغاز دوره تولیدی دوم آماده گردند که در این مرحله استفاده از خوراک با چگالی بالا امری غیر اقتصادی است.
برخی از پرورش دهندگان ترجیح می دهند پرنده را در سن 10 ماهگی و برخی در 14 ماهگی کشتار کنند. از آنجا که تفاوت معنی داری در کیفیت گوشت پرندگان جوان (10 ماهه) و مسن تر (14 ماهه) وجود ندارد لذا بهتر آن است که با توجه به نیاز بازار از لحاظ وجود بازار بهتر جهت چرم یا گوشت، سن کشتار را تعیین کرد. توجه داشته باشید که جهت بدست آوردن پوستهای بدون زخم و آسیب بهتر است پرندگان در سن 10 – 9 ماهگی و و پیش از شروع نزاع های دسته جمعی کشتار شوند اما اگر مقصود دستیابی به بازار گوشت است کشتار پرندگان در سنین بالاتر به صرفه خواهد بود.
این نکته از آن رو حائز اهمیت است که بتوانید کیفیت و بویژه بهای خوراک مصرفی را تحت کنترل خود در آورده و بسته به نوع تولید و سن کشتار خوراکی را در اختیار پرنده قرار دهید که نظر شما را با کمترین بها و بهترین حالت تامین نماید.
در خاتمه و بعنوان یک نتیجه گیری باید گفت که بهتر این است سعی کنید خود تولید کننده مواد اولیه مورد نیاز و خوراک پرندگان خود باشید و از کارخانجات تولید خوراک دوری و امتناع کنید
 

"Pejman"

دستیار مدیر مهندسی کشاورزی گیاهان دارویی
سپتی سمی هموراژیک فوق حاد در شترمرغ



با توجه به گسترش مزارع پرورش شترمرغ در کشور و توجه فراوان مسئولین و نیز دامپروران با این جنبه نوین صنعت دامپروری، آگاهی از شیوه صحیح نگهداری این حیوان، پیشگیری از بیماریهای آن و نیز در صورت امکان روشهای موثر درمان این بیماریها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
یکی از این بیماریها که به دفعات در مزارع پرورش شترمرغ کشور مشاهده شده و خسارات مالی فراوانی را به این مزارع وارد کرده است، کلی سپتی سمی می باشد.عامل این بیماری، باکتری اشریشیا کلی است که در دستگاه گوارش جانوران خونگرم از جمله پستانداران و پرندگان حضور داشته ولی در روده ماهیها و سایر حیوانات خونسرد به صورت فلور طبیعی وجود ندارد و بیشتر سروتیپهای آن قادر به ایجاد بیماری در طیور می باشند.
برخی سویه های غیر بیماریزای این باکتری نیز گاهی در صورت ایجاد شرایطی مساعد از جمله سوء تغذیه، تغییر ناگهانی جیره، فعالیت سایر باکتریها و نیز ویروسها و ... فعال شده و به عنوان یک بیماری فرصت طلب می توانند موجب بیماریزایی گردند.
باکتری E.coli علاوه بر توانایی ایجاد سپتی سمی و انتروتوکسمی در شترمرغها، تعداد دیگری از بیماریهای عفونی مربوط به کیسه زرده را در دوران جنینی و نوزادی سبب می گردد.همچنین با جایگزینی در نقاط مختلف بدن شترمرغ، قدرت ایجاد سینوویت، سنوزیت، پریتونیت و ... را دارا است و مرگ و میر ناشی از فعالیت این باکتری، سالانه تلفات فراوانی را به پرورش دهندگان شترمرغ در کشور وارد می سازد.
استفاده از واکسن علیه این باکتری در شترمرغ ها به علت تغییر مداوم سروتیپ ها و سویه های آن، موثر نبوده است و بهترین راه مقابله با این باکتری، از بین بردن شرایط رشد و تکثیر آن و ایجاد بیماری است.

....
مواد و روش کار
شتر مرغ های گله مورد بررسی، از نژاد گردن آبی بوده و به صورت زنده در بدو تولد از کشور ایتالیا وارد ایران شده و همسن بودند.
در این بررسی که در سال 1381 صورت گرفت، دو قطعه شترمرغ تلف شده، جهت تعیین علت تلفات، مورد بررسی و آزمایش قرار گرفتند که با توجه به شرایط خاص لاشه اول و مشخص نبودن علت مرگ، تصمیم به کالبد گشایی گرفته شد.
کالبد گشایی با رعایت اصول ایمنی، در محیطی کاملا بسته و در محلی به دور از سالن محل نگهداری از شترمرغها ، انجام شد. همچنین سایر شترمرغها از سالنی که لاشه در آنجا پیدا شده بود، خارج شده، سالن ضدعفونی گردیده و محل پیدا شدن لاشه، شعله افکنی و سپس به وسیله ترکیبات یده مجددا ضدعفونی گردید.
پس از انجام این اقدامات و با استفاده از لباس مناسب، دستکش و ماسک، اقدام به کالبد گشایی و نمونه برداری از لاشه های مورد نظر گردید.
این نمونه ها که شامل نمونه هایی از مایع پریکارد و بافت ریه پرنده های تلف شده بود، به آزمایشگاه میکروب شناسی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران جهت جدا سازی و تشخیص عامل بیماری و بخشی از بافت ریه لاشه نیز به صورت حفظ شده در محلول فرمالین 10% به آزمایشگاه آسیب شناسی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران فرستاده شدند. در آزمایشگاه باکتری شناسی، تست تعیین سویه (tiping) جهت تشخیص سویه باکتری و تعیین دقیق علت مرگ صورت گرفت.
....
نتایج
پس از مراجعه به فارم و حضور در یکی از سالنهای محل نگهداری شترمرغها، با لاشه خون آلود یک قطعه شترمرغ 5 ماهه برخورد گردید.
قسمت فوقانی بدن پرنده در ناحیه سر و گردن غوطه ور در خون خارج شده از بدن حیوان بودند. خون مذکور به رنگ روشن، تا حدودی کف آلود و نیز انعقاد یافته بود .
از آنجا که ناحیه سر حیوان و ابدای مجاری تنفسی و گوارشی آن مملو از لخته های خون بودند، تشخیص تفریقی بافت منشا خونریزی، از خارج امکانپذیر نگردید.به گفته مسئول فنی مزرعه، مرگ پرنده در فاصله بین دو سرکشی کارگر سالن جهت تامین آب و نیز غذای روزانه شترمرغها یعنی طی مدت حدود 15 دقیقه اتفاق افتاده است و تا پیش از آن، نه این حیوان و نه هیچ یک از سایر شترمرغهای موجود در این سالن، علائم بارزی از این بیماری نشان نداده بودند و کاملا سالم به نظر می رسیدند.
با توجه به مدیریت ضعیف فارم و استفاده از پنجره های شیشه دار در ارتفاع پایین جهت نور دهی به فضای سرپوشیده محل نگداری شترمرغها، در نگاه اول، احتمال ایجاد این ضایعه توسط چند عامل مورد ظن قرار گرفت.
اولین عامل که قادر به ایجاد چنین شرایطی بوده، بلع احتمالی خرده شیشه های موجود در محیط مزرعه توسط دام و در پی آن ایجاد بریدگی های شدید در اندامهای داخلی و شریانهای اصلی حفره بطنی حیوان می باشد که می تواند باعث خونریزی شدید و مرگ سریع پرنده گردد.
عامل دوم که پس از مشاهده ظاهر لاشه، به سرعت به ذهن خطور می نماید، احتمال آلودگی با باسیلوس آنتراسیس و ابتلا به بیماری مهلک شاربن می باشد.
در نهایت عوامل دیگری نیز وجود دارند که می توانند باعث بروز شرایط فوق گردند و از اهمیت کمتری برخوردار هستند.
لذا به منظوردقت بیشتر در تعیین مرگ، نیاز به اقدامات گسترده تر و آزمایشهای پارا کلینیکی لازم گردید.
با توجه به عواملی چون نبود گزارش مستدلی دال بر وجود بیماری شاربن در محل جغرافیایی استقرار مزرعه طی چند سال گذشته، روشن بودن رنگ خون خارج شده از بدن پرنده، لخته شدن سریع آن و در نهایت عدم اطمینان از ابتلا به بیماری شاربن در دام تلف شده، تصمیم به انجام کالبد گشایی، مشاهده اندامهای داخلی و نیز نمونه برداری از این اندامها جهت تشخیص قطعی علت مرگ؛ گرفته شد.
جهت انجام اقدامات پییشگیرانه، سایر شترمرغهای سالن بلا فاصله به محل دیگری منتقل شدند. لاشه نیز با احتیاط کامل و توسط وسیله حمل بار چرخدار به اتاقی دور از سالن حمل گردید.
پس از انجام اقدامات احتیاطی لازم و استفاده از پوشش مناسب از جمله دستکش، ماسک، لباس یک تکه، پیش بند و چکمه لاستیکی، اقدام به کالبد گشایی گردید.در حین کالبد گشایی، کلیه پنجره ها و نیز درب اتاق مورد استفاده کاملا بسته و هر گونه رفت و آمد ممنوع بود.
پس از باز نمودن لاشه و نمایان شدن اندامها ی داخلی، پرخونی و احتقاق در عروق روده ها و نیز مزانتر مشاهده گردید.
روده ها کاملا متورم و تیره رنگ بودند. لاشه به صورت عمومی دچار پر خونی و دارای علائم سپتی سمی شدید بود. کبد و طحاال تیره تر از حالت طبیعی و بر روی پارانشیم کبد نقاط نکروتیک با تغییر رنگ ناحیه ای مشاهده شد.
پس از قطع مری، رکتوم و سائر ضمائم، دستگاه گوارش از لاشه جدا و خارج گردید. در بازرسی قسمتهای فوقانی دستگاه گوارش از جمله مری، پیش معده و نیز سنگدان، هیچگونه علائمی از جراحت و خونریزی ناشی از آن در این دستگاه که منجر به تراوش خون به خارج از بدن گردد، مشاهده نشد. نتیجتا احتمال بلع شیء برنده یا نوک تیز خارجی و در پی آن ایجاد جراحت در دستگاه گوارش مردود گردید.
در بازرسی از حفره ی صدری حیوان، سطح شکمی ریه ها پرخون و سیانوزه تشخیص داده شد. پرده دور قلب (پریکاردیوم) ضخیم تر از حد معمول و رنگ آن سفید مایل به شیری بود که به سطح میوکارد چسبیده و آن را کاملا پوشانده بود .
پیش از خارج سازی اندامهای داخل حفره صدری، از بافت ریه و نیز مایع پریکارد (آبشامه) قلب حیوان نمونه برداری گردید.همچنین قسمتی از ریه دام جهت بررسی های آسیب شناسی، برداشته شده و داخل محلول فرمالین 10% قرار گرفت.
پس از انتقال اندامهای حفره صدری به خارج، مشخص گردید که تمام بافت ریه دچار تخریب، خونریزی و سیانوزه شدید می باشد به طو.ریکه در بعضی از نقاط بسیار تیره و حتی سیاهرنگ به نظر می رسید.
با توجه به این یافته، منشا خون کف آلود خارج از بدن و مسیر آن روشن گردید.
بر روی چربی اطراف قلب آثار خونریزی منتشر (اکیموز) کاملا مشهود و بارز بود (تصویر فوق). همزمان با انجام کالبد گشایی لاشه فوق الذکر، در سالن دیگری، یک قطعه شتر مرغ دیگر نیز دچار مرگ ناگهانی شد.
نکات قابل ذکر در این مورد این است که: محل نگهداری دو پرنده تلف شده، جدا از هم و در سالن متفاوت این مزرعه بوده است و در مورد لاشه دوم، خونریزی و تراوش خون به خارج از بدن مشاهده نشد.
علائم کالبد گشایی در حیوان دوم به استثنای خونریزی در نسج ریه، با حیوان اول مشابه بود. از این لاشه نیز چند نمونه بافتی از جمله نمونه هایی از بافتهای کبد و مایع پریکارد، جهت انجام آزمایش های باکتری شناسی اخذ گردید.
در هر مورد، نتیجه آزمایش باکتری شناسی، نشاندهنده آلودگی شدید کلیه نسوج مورد آزمایش با باکتری Escherichia coli بود که در مورد اول یعنی لاشه همراه با خونریزی از بافت ریه، تست تعیین سویه (Tiping) صورت گرفته وسویه باکتری فوق، o2:k1 تشخیص داده شد.
پاسخ آزمایش نیز نشاندهنده علائم مشابه پنومونی حاد بینابینی همراه با تخریب دیواره آلوئول های ریه و مویرگ های آن همچنین وجود مقادیر فراوان خون در داخل آلوئول های ریه بوده است.


بحث
بیماری هایی چون عفونت زرده ناشی از E.coli ، کلی گرانولوما ، کلی انتروتوکسمی، کلی سپتی سمی، و سینوویت از جمله نتایج عفونت با E.COLI در شترمرغ هستند.
علت بروز عفونت های ای کولایی در روده، افزایش ناگهانی میزان تکثیر این باکتری در اثر شرایط نا مطلوب محیطی از جمله عدم رعایت بهداشت در جایگاه، غذای آلوده، تغییر ناگهانی در رژیم غذایی، ورود پرنده ای جدید بیمار به گله و ... می باشد که کلیه این موارد نشان دهنده وجود ضعف در مدیریت فارم هستند.
این باکتریها جزء فلور طبیعی روده شترمرغها می باشند و در صورت افزایش شدید جمعیت آن در اثر یکی از عوامل فوق، می توانند باعث ایجاد بیماری و حتی تلفات در بین شترمرغها گردند. توکسین حاصله از متابولیسم این باکتری، موجب ایجاد نوعی مسمومیت می شود که کلی انتروتوکسمی نام دارد و می تواند موجب اسهال و سایر اختلالات گوارشی گردد. در بسیاری از موارد این توکسین از جدار روده وارد خون شده و در تمام بدن انتشار می یابد و می تواند با تاثیر بر بسیاری از بافتهای حساس بدن از جمله قلب، کبد، کلیه، مغز و ریه موجب مرگ سریع حیوان گردد.
کلی باسیلوز در پرندگان بیشتر مربوط به دستگاه تنفس می باشد و وجود گاز آمونیاک و گرد و غبار در سالن، تغییر ناگهانی درجه حرارت محیط و نیز عوامل باکتریائی گوناگون مانند: مگا باکتری، کلامیدیا کلستریدیا ها، همچنین قارچها و مایکو توکسینها، بیماری های ویروسی و عوامل تضعیف کننده سیستم ایمنی، بیماریزائی اشریشیا کلی را برای پرنده ها و بویژه جوجه ها افزایش می دهد.
یکی از خصوصیات مهم آناتومیک و فیزیولوژیک بدن شترمرغها و نیز سایر شترمرغ سانان، عدم وجود گره های لنفاوی مزانتریک در آنها است. عملکرد این گره ها ممانعت از انتقال باکتری های موجود در روده از طریق جریان لنف به سیستم عمومی گردش خون بدن می باشد. در یک شترمرغ سالم، این عمل بر عهده لنفوسیتها و سایر گلبولهای سفید مستقر در مخاط روده است و این دسته از سلولهای دفاعی به خوبی از عهده آن بر می آیند. در پرندگانی که در معرض استرس شدید (مانند استرسهای ناشی از حمل و نقل، قرنطینه و یا سایر عوامل استرس زا) قرار گرفته اند، این دسته از سلولها غیر فعال شده و باکتریها به راحتی در بدن منتشر می گردند که نتیجه آن بروز سپتی سمی خواهد بود. وقوع این حالت در جوجه ها شایع تر است ولی هیچگونه محدودیت سنی برای ابتلا به آن وجود ندارد.
برای مثال در سال 1981 یک مورد کلی باسیلوز حاد در یک شترمرغ ده ساله گزارش گردیده است. در بررسی سوابق آزمایشگاه تشخیص دامپزشکی پاستور تهران، از مجموع موارد ارجاع شده منجر به تلفات در شترمرغهای پرورشی از تاریخ مهر ماه 1381 لغایت شهریور ماه 1382 که بر 27 مورد بالغ گردید، 22 مورد (5/81%) تلفات در اثر عوامل باکتریائی تشخیص داده شد که از این تعداد، 16 مورد (3/59% کل موارد و 7/72% موارد تلفات ناشی از آلودگیهای باکتریائی) مربوط به آلودگی به باکتری E.coli (به صورت مطلق یا مشترک) بوده است. در این میان 9 مورد (3/33% کل موارد و 2/56% موارد آلودگی به E.coli ) در اثر ابتلا به آلودگی روده ای و ایجاد کلی انترو توکسمی تشخیص داده شد.
یکی از علل ایجاد کلی سپتی سمی، آبهای آلوده می باشد که با استفاده از 2-1 ppm کلر می توان آنرا مرتفع نمود. بررسی انجام شده بر روی اطلاعات موجود در آرشیو آزمایشگاه تشخیص دامپزشکی اکلاهاما نشان می دهد مهمترین عامل مرگ و میر در میان جمعیت 121 قطعه ای شترمرغهائی که جهت تعیین علت مرگ، در این مرکز مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته اند، سندرم ضایع شدن جوجه ها (ostrich chick fading syndrome or OCFS ) بوده است. در نمونه های گرفته شده از اندامهای گوناگون این بیماران آلودگی شدید به کلبسیلا پنومونیه ، E.coli و نیز آلودگی همزمان بوسیله این دو میکرو ارگانیسم مشاهده شد، که منجر به بروز تلفات در گله به میزان 100- 40 درصد می گردد.
در تحقیق انجام گرفته بر روی نمونه های شترمرغ ارجاع شده به بخش باکتریولوژی انستیتو دامپزشکی آندرسپورت آفریقای جنوبی طی ژانویه تا دسامبر سال 1992، از مجموع 94 مورد بررسی شده، 11 مورد (7/11%) آلودگی به سویه های گوناگون E.coli مشاهده شد.
همچنین E.coli از اویدوکت شترمرغ بالغ مولد جدا شده است که احتمال بروز سالپنژیت چرکی مشابه آنچه که در ماکیان و مرغهای بالغ وجود دارد، در شترمرغ سانان تشخیص داده نشده است.
با توجه به موارد بیان شده ملاحظه می گردد که باکتری اشریشیا کلی قابلیت تزاید و فعالیت در اندامها و بافتهای زیادی را دارد و نیز در صورت فراهم شدن زمینه برای تکثیر و فعالیت این باکتری مقابله با آن و محدود ساختن آن بسیار دشوار خواهد بود. لذا تلاش در جهت محدود ساختن عوامل زمینه ساز این عارضه، نقش به سزائی در کاهش تلفات ناشی از فعالیت این میکروارگانیسم و پیشگیری از بروز چنین مواردی در آینده خواهد داشت.

منبع :فارم ایران و پارس بیولوژی
 

"Pejman"

دستیار مدیر مهندسی کشاورزی گیاهان دارویی
بیماریهای ویروسی در شترمرغ

در طول دهه های اخیر تحقیقات و تلاشهای بسیاری در رابطه با جداسازی عوامل بیماری های ویروسی شترمرغ ها صورت گرفته است و در بسیاری از گزارش های مربوط به جداسازی ویروسی، فقدان علائم بیماری زائی ویروسهای جدا شده، برای شترمرغ ها مشاهده می شود. با این وجود از آنجا که بروز اینگونه بیماری ها می توانند لطمات زیادی را به سودآوری و روند رشد هر صنعتی وارد نمایند لذا ادامه اینگونه تحقیقات جهت شناخت بیشتر عوامل ایجاد کننده بیماری ها و یافتن راه های موثر جهت پیشگیری و درمان آنها جزئی حیاتی در صنعت دامپروری خواهند بود. از همین رو و از آنجا که صنعت پرورش شترمرغ، صنعتی نو و جدید در جهان و ایران به شمار آمده و اطلاعات نسبتا کمی نیز در خصوص جوانب گوناگون این پرنده از جمله بیماری های آن وجود دارد، لذا در این مقاله و سلسله مقالات مشابه سعی گردیده تا با دادن آگاهی های بیشتر در خصوص بیماری های این پرنده و نحوه پیشگیری و کنترل آنها، تا حدی از خلا اطلاعات این بخش کاسته شود و از آنجا که مسائل اقتصادی هر صنعتی از اهمیت ویژه ای برخوردار است لذا در این مقالات سعی شده تا تنها بیماریهای ویروسی که بیشترین اهمیت اقتصادی را در صنعت شترمرغ دارند مورد بحث قرار گیرند که یکی از شایع ترین آنها که در ابتدا به آن پرداخته خواهد شد بیماری نیوکاسل می باشد.
.....................
بیماری نیوکاسل
بیماری نیوکاسل یکی از بیماری های شناخته شده ماکیان است که توسط ویروس بیماری زای سروتیپ 1 پارامیکوویروس ها (pmv 1) ایجاد می شود. هم اکنون پارامیکوویروس ها به 9 سروتیپ مجزا دسته بندی شده اند که به خاطر اهمیت صنعت طیور،بیشترین مطالعه بر روی pmv 1 انجام شده است.
بیماری نیوکاسل در شترمرغ ها توسط همان ویروس ایجاد کننده بیماری در سایر گونه های پرندگان ایجاد می شود. این بیماری در شترمرغها بعد از عفونتهای طبیعی و تجربی گزارش شده است.
بیماری نیوکاسل ممکن است که در پرندگان جوان یک بیماری ویران کننده نباشد اما تاثیر مهمی در روی تجارت و اقتصاد صنعت شترمرغ خواهد داشت. به طور کلی شترمرغ ها نسبت به mpv به طور متوسطی حساس هستند. انتقال این بیماری اغلب با قرار گرفتن شترمرغ های حساس در معرض ویروس مولد ناشی از پرنده های آلوده صورت می گیرد. Pmv می تواند از تمام ترشحات پرنده آلوده (اساسا تنفسی) و مواد دفعی (اساسا مدفوع) منتشر شوند. خوردن مواد آلوده یا استنشاق ذرات آلوده، مهم ترین روشی است که پرنده را به ویروس آلوده می سازد. ذرات مدفوع معلق در هوا و بستر آلوده منابع بالقوه تماس مستقیم با پارامیکو ویروس ها محسوب می شوند. از آنجا که ویروس بیماری نیوکاسل در خارج از بدن مقاوم است، لذا حشرات، جوندگان و انسان را باید بعنوان ناقلین بالقوه در انتشار pmv بین گله های حساس محسوب نمود.
همچنین پرندگان مهاجر، بویژه پرندگان آبزی و گنجشک سانان، ناقل بالقوه pmv هستند که می توانند ویروس را به گله ها منتقل کنند. تخم مرغ هائی که با مدفوع آلوده به ویروس پوشیده شده اند می توانند دستگاه جوجه کشی را آلوده نموده و مخزن ویروس برای جوجه های تازه از تخم مرغ بیرون آمده باشند.
دوره نهفتگی می تواند از 3 تا 28 روز و بر اساس مقدار ویروسی که پرنده با آن مواجه می شود، متغیر باشد.
..................
علائم بالینی و آسیب شناسی
نشانه های کلینیکی شامل علائم عصبی و افزایش نرخ مرگ و میر است. علائم عصبی می تواند شامل عدم تعادل، پیچش گردن، فلج گردن همراه با تورم سر ناشی از ادم در زیر پوست باشد.
در شترمرغ های مبتلا التهاب روده نیز ظاهر گردیده و متعاقب آن پرندگان مبتلا به طور ناگهانی دچار بی قراری می شوند. همچنین در مواردی ممکن است شترمرغ های مبتلا، بیماری تنفسی و اسهال آبکی نیز نشان دهند. جراحات خونریزی دهنده روده و دستگاه تنفس نیز جز موارد دال بر وجود بیماری است. سویه های با حدت زیاد از راه اتصال به گلبول قرمز به سرعت در تمام بدن پخش می شوند. این ویروس به سلولهای دیواره رگ ها آسیب می زند که نتیجه آن خونریزی است.
.............
تشخیص
تشخیص عفونت های PMV 1 می تواند از راه های زیر انجام گیرد:
1- با استفاده از دو نمونه سرمی، تا افزایش تیتر سرمی را هم نشان دهد.
2- تشخیص ذرات ویروس پارامیکو ویروس در مدفوع به وسیله میروسکوپ الکترونی.
3- با کشت ویروس از بافت های آلوده نای یا مدفوع.
..................
به علت وجود سروتیپ های زیاد در PMV و تفاوت خصوصیات پادتنی هر سویه، برای تشخیص عفونت، سرم شناسی ارزش کمتری نسبت به جداسازی ویروس دارد. برای موفقیت جداسازی ویروس، ممکن است گرفتن نمونه های متعدد از مدفوع و ترشحات تنفسی ضروری باشد. ویروس جدا شده از مدفوع یا سوآپ ناحیه حلقی حاوی ترشحات دستگاه تنفسی را می توان در محیط انتقال مناسبی بر روی یخ 4 درجه سانتیگراد قرار داده و فورا به آزمایشگاه تشخیص حمل کرد. نمونه های پس از مرگ، برای جدا کردن ویروس باید شامل، نای، ریه، طحال، کبد و مغز باشد. ممکن است مقاطع یخ زده بینی یا مخاط نای برای رنگ آمیزی با پادتن های فلوسانت فرآوری شوند. اما واکنش های متقاطع می تواند باعث نتیجه مثبت کاذب گردد. مایع زجاجیه برای تشخیص ویروس (با استفاده از روشهای گلوتیناسیون) می تواند جمع آوری شود که ممکن است سریع ترین روش تشخیص آلودگی باشد. در گله های واکسینه نشده یک افزایش حاد در سطح تیتر HI را بعد از در معرض ویروس قرار گرفتن میتوان مشاهده کرد.
تست HI به عنوان یک روش همیشگی کنترلی و تنظیم کننده غیر قابل اعتماد می باشد زیرا می توان در گله های واکسینه نشده و مبتلا نشده تیترهای غیر اختصاصی را یافت. اما هنگامی که به طور صحیح استفاد شود می تواند مفید باشد.
روش الیزا از جهت حساسیت و ویژگی نسبت به روش HI رایج تر می باشد و حداقل 10 بار حساس تر از روش HI در تعیین مقادیر کم پادتن های نیوکاسل عمل می کند. تست الیزا باید با استفاده از آنتی ایمونوگلوبولین G شترمرغ انجام شود.
.............................
کنترل و درمان
در مناطقی که بیماری نیوکاسل در پرندگان تقریبا به صورت بومی در آمده اعمال پیشگیری می تواند شامل ایمنی زیستی، جداسازی و واکسیناسیون باشد.
بهترین نتایج را می توان توسط واکسیناسیون شترمرغ ها با واکسن های زنده و غیر فعال نیوکاسل کسب کرد. واکسیناسیون با ویروس زنده لنتوژنیک می تواند در اوائل 4-3 هفتگی و بوسیله قطره چشم یا اسپری در داخل چشم، انجام شود. واکسن غیر فعال امولسیونه شده باید به صورت زیر جلدی در کفل، دور از مهره های پشت استفاده شود. تزریق واکسن های امولسیونه نزدیک گردن یا مهره های پشت ممکن است باعث ایجاد آبسه های بزرگی شود که آن نیز ممکن است باعث فلج پرنده واکسینه شده گردد.
اگر چه پارامیکو ویروس ها غشا دارند و انتظار می رود که خارج از بدن میزبان به سرعت غیر فعال شوند اما در محیط نسبتا پایدار اند و در برابر بسیاری از ضد عفونی کننده های معمولی مقاوم اند. این ویروس می تواند در محدوده های آخر (PH کمتر از 2 و بیشتر از 11) ، دمای بالا (56 درجه سانتیگراد)، نور خورشید، پاک کننده ها، کلر آمین، هیپو کلرید سدیم، آهک، فنل و فرمالین 2%، غیر فعال شود.
باید عوامل عفونی و غیر عفونی بیماریهای دستگاه گوارش و تنفس را در لیست تشخیص تفریقی منظور داشت. همچنین توجه داشته باشید که بسیاری از عوامل عفونی که دستگاه تنفس را درگیر می سازد، باعث سینوزیت می گردند، در حالی که بسیاری از موارد پیچیده نیوکاسل دارای سینوزیت نمی باشد.
با توجه به تمامی این موارد با اطمینان می توان گفت، پیشگیری از عفونتهای ثانویه و رعایت اصول بهداشتی می تواند میزان مرگ و میر را کاهش داده و پخش ویروس را در گله محدود نماید. بهداشت صحیح توام با مهار و حذف حشرات و جوندگان می تواند روش های مواجه با ویروس را مسدود نماید. همچنین شترمرغ های آلوده که برای آنها مراقبت های حفاظتی اعمال شود ممکن است ظرف چند هفته بهبود یابند ..
منبع :فارم ایران ,پارس بیولوژی
 

"Pejman"

دستیار مدیر مهندسی کشاورزی گیاهان دارویی
مي‌توان گفت كه پرورش شترمرغ يكي از صنعت‌هاي نوين است كه در قرن حاضر توجه سرمايه‌گذاران و پرورش‌دهندگان بسياري را به سوي خود جلب كرده است. پرورش‌دهندگان شترمرغ در ابتداي پرورش و سرمايه‌گذاري در اين صنعت متوجه سودآوربودن آن و افزايش سرمايه اوليه خود شدند كه اين افزايش در برخي مواقع حتي تا چند برابر سرمايه اوليه نيز مي‌رسيد و اكنون با توجه به جاافتادن اين صنعت در كل جهان، آينده بسيار خوبي را براي آن مي‌توان متصور بود. ورود شترمرغ به ايران در حدود هفت سال پيش انجام گرفته و در اين مدت نتايج بدست آمده از تحقيقات بر روي نحوه زيست اين پرنده در كشور همگي مؤيد اين هستند كه پرورش شترمرغ به عنوان يك صنعت بسيار سودآور و با آينده درخشان مي‌تواند مورد توجه قرار گيرد.

شترمرغ‌ها از بزرگ‌ترين پرندگان موجود در جهان هستند كه از لحاظ تاريخي بومي آفريقا بوده واز زمانهاي دور استفاده ازمحصولات آن در ميان اقوام گوناگون اين قاره رواج داشته است. اين پرنده قادر به پرواز نيست اما باداشتن پاهاي بسيار قوي خود توانايي بالايي براي تند دويدن دارد البته بال‌هاي آنها نيز به طرز شگفت‌آوري قوي هستند و در نمايش‌هاي تهاجمي و مانورهاي جنسي و توليد مثلي مورد استفاده پرنده قرار مي گيرد. طول بدن يك شترمرغ نر در حالت بلوغ به ft ٩-٦ مي‌رسد. در حالي كه پرنده ماده طيفي حدود ft ٥/٦-٥/٥ خواهد داشت. جوجه‌هاي شترمرغ در هر ماه حدود INCH ١٠رشد مي‌كنند و در پايان سال اول وزني حدود ١١٥-١١٠ كيلو پيدا خواهند كرد(١٢ ماهگي) كه در اين هنگام جهت كشتار به مراكز ويژه اعزام مي‌گردند.

شترمرغ‌هاي اهلي شده در سن ٣-٢ سالگي به بلوغ مي‌رسند. در اين ميان جنس ماده حدود ٦ ماه زودتر از جنس نر به بلوغ خواهد رسيد. پس از بلوغ كامل با توجه به تفاوت‌هاي ظاهري به راحتي مي‌توان پرندگان نر وماده را از يكديگر تميز داد. در اين هنگام نرها با پرهاي سياه درخشان و نيز پرهاي بزرگ به رنگ سفيد در انتهاي دو بال و دم از جنس ماده كه داراي پرهايي خاكستري رنگ است مجزا مي‌گردند. همچنين در فصل توليد مثل پوست ساق پا و نوك پرنده نر به رنگ صورتي مايل به قرمز در مي‌آيد كه اين تغيير رنگ نشان‌دهنده آمادگي پرنده نر جهت انجام عمل جفت‌گيري مي‌باشد، جالب است.

شترمرغ‌ها به طور كلي پرندگاني اجتماعي محسوب مي‌شوند كه در حيات‌وحش به صورت گروهي زندگي مي‌كنند و تنها در فصل جفت‌گيري هر گروه توليدمثلي در قلمرو خود جدا از ديگران زندگي و توليد مثل مي‌نمايد. به طور كلي شترمرغ‌ها پرندگاني ترسو هستند كه با كوچكترين صداي ناگهاني با سرعتي بسيار زياد شروع به دويدن مي‌كنند كه در اين هنگام سرعت آنها حتي به حدود ٦٠ كيلو متر در ساعت نيز خواهد رسيد كه مي‌توانند اين سرعت را براي مدت ٣٠-١٥ دقيقه حفظ كند. شترمرغ‌ها پرندگاني مبارزه‌طلب هستند و به همين دليل تقريباً مي‌توان گفت كه هيچ حيواني ياراي مقابله با آنها را ندارد. لگد شترمرغ‌ها يكي ازخطرناك‌ترين و كشنده‌ترين لگدها بوده كه از قسمت جلوي بدن و از بالابه پايين بر سر حريف نگون‌بخت فرود مي‌آيد و در مواقعي، منجر به مرگ جانور مورد تهاجم خواهد گشت. همچنين جالب است بدانيد شترمرغها بطور نرمال عمري معادل ٦٠-٣٠ سال دارند.

يكي ديگر از خصوصيات اين پرنده حس كنجكاوي شديد آنها مي‌باشد كه در بسياري از موارد و در صورت عدم رعايت مسايل ايمني در مزارع مي تواند خسارات غير قابل جبراني در نتيجه بلع اشياي نظير ميخ، پيچ، تكه‌هاي چوب، آهن وابزارآلات بجامانده از كارگران و…… بوجود آورد كه اين مسأله گاه منجر به ضايعات دروني و حتي مرگ پرنده مي‌گردد.
 

"Pejman"

دستیار مدیر مهندسی کشاورزی گیاهان دارویی
اه‌هاي متعددي براي شروع پرورش شترمرغ وجود دارد. كم هزينه ترين راه روش خريد تخم است و در ادامه Hatch آنها، اين راهي است كه داراي بيشترين ريسك براي شروع پرورش شترمرغ بوده كه به علت مشكلات Hatch و مشكلات مربوط به جوجه‌هاي جوان توصيه نمي‌گردد.
شترمرغ‌ها معمولاً در يك قرارداد خصوصي از سوي پرورش‌دهندگان و توليدكنندگان شترمرغ خريد و فروش مي‌شوند. روش‌هاي پيشنهادشده براي شروع پرورش شترمرغ بستگي به سرمايه، تجربه كار با شترمرغ‌ها و نوع تجهيزات در دسترس دارد. براي اكثريت مردم بهترين تجارت در زمينه شترمرغ خريد آن در سن ٣ تا ٦ ماهگي است در اين سن پرندگان نسبتاً پرطاقت بوده و از قيمت زياد بالايي نيز برخوردار نيستند. اين امر براي شروع فعاليت با كيفيت بالا بسيار مهم و مؤثر است.
يك توليدكننده و خريدار بايد پرندگان را از پرورش‌دهندگان معروفي كه سلامتي پرندگان را تضمين مي‌كنند و داراي خدمات پشتيباني بعد از فروش هستند خريداري نمايند كه اين امر مي‌تواند تا درصد زيادي تضمين‌كننده موفقيت در سال‌هاي بعد باشد.

جنبه‌هاي اقتصادي:
بازار براي خريد و فروش شترمرغ بسيار جاري و فعال و در حال پيشرفت است. پرندگان درآمد كافي براي پوشاندن هزينه‌هاي توليدي‌شان را تأمين مي‌كنند.
اصلي‌ترين فرآورده‌هاي شترمرغ عبارتند از:
١- گوشت قرمز با چربي و كلسترول كمتر از گوشت بوقلمون.
٢- چرم كه بشدت با دوام بوده و ويژگي هاي منحصر بفرد دارد.
٣- فرآورده هاي تزئيني مانند پر و تخم.
كه اين فرآورده‌ها در صنايع گوناگون مصرف مي‌گردد.
گوشت شترمرغ به دلايل بسيار مثبت غذايي داراي ارزشي خاص بوده و بعنوان يك گوشت طبي رژيمي شناخته مي‌شود كه مصرف آن براي تمامي بيماران مبتلا به چربي خون و بيماران قلبي نيز توصيه مي‌گردد.
همچنين چرم اين حيوان با خصوصيات منحصر به فرد خود استفاده‌هاي فراواني را در ساخت و تهيه انواع لباس‌ها، پوتين‌هاي مخصوص اسب‌سواران، كيف و كفش‌هاي گران‌قيمت دارد.
بايد گفت كارشناسان در اين صنعت معتقدند كه پرورش شترمرغ توانايي خواهد داشت كه ظرف ٤ الي ٧ سال آينده به نقطه كمال رسيده و به عنوان يك صنعت پرسود آينده بسيار خوب و درخشاني را تجربه نمايند.
 

"Pejman"

دستیار مدیر مهندسی کشاورزی گیاهان دارویی
روش جابجایی شترمرغ ها


شترمرغ‌هاي جابجا شده مي‌توانند براي خود پرنده و جابجاكننده پرنده خطرآفرين باشند. اين پرندگان قادرند بپرند و با بال‌ها و پاهايشان ضربه بزنند. زماني كه وحشت‌زده باشند مي‌توانند شخص حمله‌كننده را مجروح سازند پرنده‌هاي آرام شده خيلي راحت‌تر نسبت به پرنده‌هاي وحشي قابل حمل هستند و كمتر خودشان را زخمي مي‌كنند
شترمرغ‌ها بايد در يك تريلر سر بسته جابجا شوند كه نتوانند سرشان را بيرون نگه دارند. نبايد وسايل تيز در گوشه و داخل تريلر وجود داشته باشد. زيرا ممكن است پرنده‌ها در اثر تو قف‌هاي ناگهاني يا سرعت زياد مجروح شوند.
شترمرغ‌ها به يك كف ‌پوش در کف تريلر نياز دارند تا از افتادن و جراحات احتمالي پای آنها جلوگيري کند. قاليچه‌هاي كهنه يا فرش‌ها اغلب براي كف‌پوش مناسب‌اند. براي اندازه‌هاي مختلف پرندگان بايد جايگاه‌هاي جداگانه در نظر گرفته شود كه از مجروح شدن پرندگان كوچك‌تر در طول حمل و نقل جلوگيري شود. اگر در سلامت پرنده شكي هست بهتر است از شخص باتجربه‌اي در اين زمينه كمك گرفته شود.
 

"Pejman"

دستیار مدیر مهندسی کشاورزی گیاهان دارویی
تولید مثل شترمرغ

فصل جفت‌گيري براي شترمرغ ازابتداي فروردين‌ماه شروع شده و تا پايان آبان نيز ادامه خواهد داشت. طول فصل جفت‌گيري تا حدود زيادي به شرايط غذايي و محيط زيست پرنده بستگي دارد. تقريباً يك‌ماه قبل از شروع فصل جفت‌گيري پرندگان را بايد به گروه‌هاي توليدمثلي كه شامل يك پرنده نر و دو پرنده ماده است تقسيم كرد. وضعيت جسمي هر پرنده در اين حالت بسيار مهم است. زيرا پرندگان بيمار و ضعيف اغلب داراي قدرت تخم گذاري كمتري خواهند بود.
طي مانور جنسي شترمرغ نر، اين پرنده با پرنده ماده جفت گيري مي‌كند كه در مدت كوتاهي بعد از جفتگيري, پرنده ماده حدود ١٥-١٢ تخم مي‌گذارد. بطور كلي پرنده ماده روزانه يك تخم مي‌گذارد. اگر تخمها از آشيانه بطور روزانه برده شوند پرنده ماده ممكن است تا ٨٠ تخم بگذارد.(اگر چه ٥٠-٤٠ تخم معمول است) بايد توجه داشت كه يك برنامه غذايي نامتعادل ممكن است موجب كاهش تخم‌گذاري شود. تخم شترمرغ از بزرگترين تخم هاست, كه وزني حدود ٧٥/٢ پوند دارد و يك تخم شترمرغ تقريبا برابر با ٢٤ عدد تخم مرغ است.

جايگاه‌هاي توليد مثلي :
شترمرغ‌ها جايگاه‌هاي بزگتر را ترجيح مي‌دهند اگر چه جايگاه بزرگتر از حد معمول مي‌تواند باعث شود پرنده‌ها وحشي شوند و رم كنند و كنترل سختي را نياز داشته ‌باشند. بنابراين سايز يك حصار خوب براي يك گروه توليد مثلي حدود(M١٥٠٠) است كه بايد با فنسهاي به ارتفاع ٨/١ متر محصور شود.كشت يونجه در داخل حصار پرندگان اين اجازه را به پرنده مي‌دهد كه پرنده‌ها علوفه‌اي با كيفيت بالا داشته باشند و همچنين كشت تعداد كمي درخت و درختچه براي ايجاد سايه يا جدا سازي توصيه مي‌شود.
هرگز نبايد از سيم‌هاي خاردار براي محصوركردن جايگاه استفاده كرد. چون باعث مي‌شود پرندگان هنگام واردآوردن ضربات شديد به سيم‌هاي خاردار به خودشان آسيب وارد كنند. وجود يك پرچين يا بادشكن نيز بين جايگاه‌ها براي جداسازي بيشتر مطلوب است.
شترمرغ‌ها با شرايط اقليمي متفاوت سازگاري زيادي دارند. اما با اين حال نياز به محافظت در مقابل برف، يخ، باد شديد، سرما، باران، تگرگ و بوران دارند. در نتيجه بايد جايگاهي مناسب براي پرندگان در نظر گرفته شود كه اين جايگاه پرنده را از شرايط جوي نامناسب محفوظ داشته وهمچنين گرفتن و مهار پرنده‌ها را آسان‌تر كند.
جايگاه دانخوري‌ها و آبخوري‌ها بايد به گونه اي طراحي شوند كه فرد مسؤول بتواند بدون آسيب درمقابل شترمرغهاي مهاجم به آنها دسترسي يابد.اين درحالي است كه پرنده ممكن است در طول فصل جفتگيري رفتار هاي تهاجمي داشته باشند.
دانخوري و آبخوري بايد به صورت باز و به گونه اي طراحي شوند كه حد اكثر راحتي راجهت مصرف خوراك و آب روزانه فراهم نمايند همچنين بايستي توجه داشت كه اين تجهيزات در ارتفاعي مناسب نصب گردند .
 

"Pejman"

دستیار مدیر مهندسی کشاورزی گیاهان دارویی
جوجه كشی مصنوعی شترمرغ
شتر مرغ ماده معمولاً بين ساعت 4 تا 7 بعدازظهر تخمگذاری می كند. بلافاصله بعد از

تخم گذاری بايستی تخم ها توسط كارگر جمع آوری شده و به محل جوجه كشی

منتقل شوند.



دوران جوجه كشی 42 روز می باشد. درجه حرازرت دستگاه جوجه كشی 3/36 درجه

سانتی گراد و رطوبت در حدود 20 تا 25 درصد است. وزن تخم به طور متوسط در حدود

5/1 كيلوگرم بوده و در پايان دوران جوجه كشی بايستی در حدود 13 تا 15 درصد از

وزن تخم كاهش پيدا كند. در غيراينصورت ممكن است مشكلاتی در جوجه در آوری

ايجاد گردد. معمولاً تخم ها به مدت يك هفته جمع آوری و در درجه حرارت و رطوبت

مناسب نگهداری شده و سپس تخم های بی نطفه از دستگاه خارج می گردند. در

روز سی و هشتم تخم ها به هچر منتقل شده و تا زمان خروج از تخم در دستگاه

باقی می مانند. بهتر است جهت خشك شدن و فعاليت نسبی پرنده، به او اجازه داد

تا به مدت 6 تا 12 ساعت دردستگاه هچر باقی بماند و سپس خارج گردد. بهداشت

دستگاه و سالن جوجه كشی بسيار مهم بوده و بايستی حتی الامكان از ورود افراد

متفرقه به محيط جوجه كشی خودداری شود. جوجه ها به هنگام تولد وزنی در حدود

700 تا 1000 گرم دارند. بند ناف توسط آيودين ضدعفونی می گردد. كف بينی های

هچری نيز بايد اصطكاك كافی داشته باشند تا از بازشدن پاها درجوجه جلوگيری به

عمل آيد. چنانچه جوجه نتواند از تخم خارج شود بايستی به جوجه كمك شود. اين امر

نياز به كسب تجربه كافی داشته و هر گونه مداخله عجولانه سبب نتايج منفی درهچ

خواهدشد.
پرورش جوجه شترمرغ

پس از خروج از تخم جوجه ها بايستی درحرارت 30 تا 32 درجه سانتی گراد قرار

گيرند. بهتر است اين حرارت در زير منبع حرارتی (لامپ هيتر، مادر مصنوعی) برای

جوجه مهيا شده و اجازه انتخاب را برای جوجه فراهم آورد. در صورتی كه شرايط جوی

اجازه دهد می تواند جوجه را 24 ساعت بعداز درآمدن از تخم در فضای آزاد قرارداد.

مراقبت از جوجه در سنين اوليه بايستی با دقت انجام شود. بهداشت سالن كاملاً

رعايت شده و شب ها شرايط مناسب از نظر دما و تهويه برای جوجه ها فراهم شود.

عفونت كيسه زرده از متداول ترين علل مرگ و مير جوجه ها تا سن حدود 14 روزه گی

است. اين عفونت می تواند از طريق تخم، دستگاه جوجه كشی، بندناف و نيز غذا و

خوردن مدفوع(از طريق روده) به كيسه زرده منتقل شود. عدم جذب به موقع كيسه

زرده باعث عفونت و مرگ جوجه خواهد شد. هرگونه استرس نيز می تواند شرايط را

برای باقی مانده كيسه زرده در بدن جوجه و عفونت آن فراهم نمايد. از ديگر علل مرگ

و مير در جوجه ها را می تواند عفونت های باكتريايی، اسهال و مشكلات فيزيكی پانام

برد. غذا 24 ساعت بعداز هچ بايستی در اختيار جوجه قرار گيرد. غذا بايستی دارای

انرژی و پروتئين بالا و از نظر املاح معدنی وويتامين ها بالانس باشد. چند روزی طول

می كشد تا جوجه خوردن آب و غذا را بياموزد واين مدت زمان كافی را برای جذب

كيسه زرده فراهم می نمايد. قرار دادن يك جوجه بزرگ تر در ميان جوجه های تازه به

دنيا آمده عمل آموختن خوردن و آشاميدن را به جوجه ها آسان می سازد. جوجه های

مريض و غيرفعال را بايستی سريعاً از ساير پرندگان جدا نموده و در فضای ديگر تحت

درمان قرار داد.



انباشتگی اجسام خارجی از قبيل سنگ، چوب و ساقه در پيش معده و سنگدان از

ديگر عوامل مرگ و مير جوجه ها تا سن چهارماهگی می باشد. هرگونه استرس از

قبيل بالانس نبودن جيره (از نظر موادغذايی ، مواد معدنی وويتامينه و غيره) نيز بيماری

و عدم آرامش و سلامت پرنده می تواند به اين مسأله منجر گردد. بنابراين حتی

الامكان سعی شود محيط پرورش جوجه ها عاری از هرگونه اجسام خارجی باشد.

واكسيناسيون جوجه ها عليه بيماری نيوكاسل در كشورمان الزامی است. تلفات

ناشی از اين بيماری توسط بعضی از مزارع در ايران گزارش شده است. جوجه ها به

بيماری آنتروتوكسمی نيز حساس هستند. واكسيناسيون جوجه عليه اين بيماری

توصيه می گردد. اين بيماری غيرواگير بوده و عامل اصلی آن استرس است. (تغييرات

جيره حمل و نقل، ترس، تراكم جوجه هاو....) جوجه ها به سرعت رشد كرده و درسن

يك ماهگی در حدود 3 تا 6 كيلوگرم وزن دارند. با افزايش سن جوجه ها بايستی

فضای بيشتری در اختيار آنان قرار داد. گردشگاه جوجه ها بايستی دارای سايبان بوده

و خاك بهترين انتخاب به عنوان بستر می باشد. بستر فضای مسقف بهتر است از

جنس بتن باشد تا به راحتی بتوان آن را شست وشو داد و ضدعفونی كرد. در بعضی از

مزارع از سيستم حرارت زيرزمينی به عنوان منبع حرارت استفاده می نمايند. اين

مسأله باعث گرمی بستر و آرامش پرنده و نيز كاهش تلفات ناشی از عفونت كيسه

زرده خواهد شد. در سن سه ماهگی جوجه ها وزنی بين 20 تا 30 كيلوگرم خواهند

داشت. بعداز سن 3 ماهگی جوجه ها نسبتاً مقاوم بوده و تلفات كاهش می يابد.

بعداز سن 3 ماهگی بيشتر تلفات ناشی از مسائل فيزيكی است. از سن سه

ماهگی تا پايان يكسالگی (زمان كشتار) جوجه ها در فضاهای محصور نگهداری می

شوند. معمولاً به ازاء هر پرنده، حداقل 50 متر مربع فضای گردشگاه در اختيار قرار می

گيرد. فضای سايبان برای هرپرنده نيز 5 متر مربع است. بنابراين بعداز سن سه

ماهگی پرندگان نياز به سالن های بسته نخواهند داشت. بعداز سن سه ماهگی

پرندگان به سرما و گرما بسيار مقاوم هستند. پرندگانی كه به عنوان مولد انتخاب می

شوند بعداز سن يكسالگی از جيره های نگهداری استفاده می نمايند.
 

"Pejman"

دستیار مدیر مهندسی کشاورزی گیاهان دارویی
ويژگيهاي منحصر به فرد گوشت شترمرغ

شترمرغ جزء پرندگان است اما پرواز نمي كند. به عنوان عضوي از خانواده پرندگان و به عنوان ‌Ratite ناميده مي شود. پرورش شترمرغ صنعت جديدي است كه در سالهاي اخير در جهان رو به توسعه مي باشد. عمر آن حدود 60 ـ 50 سال و محل زندگي آن آفريقا مي باشد، لذا آب و هواي گرم و خشك را به خوبي تحمل مي كند ولي در ساير اقليم ها از سرد تا گرم نيز مي تواند زندگي كند.
تيپهاي مطرح شترمرغ در جهان سياه آفريقائي (African Black) ، گردن آبي(Blue Neck) و گردن قرمز (Red Neck) مي باشند.سياه آفريقائي هيبريد توليد شده از گونه هاي گردن آبي و گردن قرمز است. شترمرغ گردن قرمز از آفريقاي شرقي (تانزانيا و كنيا) مي باشد.
شترمرغ گردن آبي يكي از 3 گونه بومي در آفريقاي شمالي، غربي و جنوبي است. سياه آفريقائي كوتاهتر، كوچكتر و پرهاي سياهتري نسبت به ديگر گونه ها دارد. نرهاي گردن آبي پوست گردن آبي ـ خاكستري دارند و تنها در فصل جفتگيري روي پاها قرمز رنگ مي شود. شترمرغها از لحاظ جنس بين 2 تا 3 سالگي بالغ مي شوند. ماده ها نسبت به نرها سريعتر بالغ مي شوند.
پرورش شترمرغ با توسعه در جهان در ايران نيز در سالهاي اخير رو به توسعه يافته است و تيپهاي گردن سياه و گردن آبي وارد ايران شده است. فرآورده هاي شترمرغ داراي ارزش اقتصادي بالائي مي باشد.
گوشت شترمرغ يكي از فرآورده هاي شترمرغ مي باشد كه داراي مزيتهاي بسياري نسبت به گوشت دامهاي ديگر مي باشد و از آنجا كه اكثر مردم در رژيم غذائي خود به دنبال جايگزين غذائي سالمتر هستند، اين گوشت در آينده مي تواند جايگزين مناسبي براي اين منظور باشد، به طوري كه گوشت شترمرغ به عنوان گوشت قرمز برتر و گوشت قرن بيست و يكم معرفي شده است.
ميزان چربي گوشت شترمرغ 2 ـ 1 درصد مي باشد و فراتر از مقدار آن ميزان هر يك از 3 نوع چربي اسيدهاي چرب اشباع، اسيدهاي چرب غير اشباع يك ظرفيتي و چند ظرفيتي داراي نسبت ايده ال 3/1 است. ميزان اسيد لينولئيك كه بدن انسان قادر به ساخت آن نمي باشد ولي براي متابوليسم بسيار ضروري مي باشد در گوشت شترمرغ خيلي بالا است. در عين حال كه ميزان كلسترول گوشت شترمرغ نسبت به گوشت دامهاي ديگر پائين مي باشد متوسط HDL (كلسترول خوب) در اين گوشت خيلي بالا است (62 ـ 60 درصد). ميزان L - كارنيتين آن در بين تمام حيوانات اهلي بالاترين است و ميزان كراتين آن كه متابوليسم انرژيتيك قلب را بهبود مي بخشد نيز خيلي بالا است. مقدار آهن آن 7/3 ميليگرم در هر 100 گرم است كه در ميان گوشت ساير دامها بالاترين مقدار است. بعلاوه گوشت شترمرغ ميزان بالائي از عناصر كم نياز مانند روي و منيزيم را دارد. اين گوشت نياز بدن به ويتامين نياسين (PP) را تأمين كرده و نسبت به ساير گوشتها مقادير بيشتري ويتامين هاي A و C (ديگر گوشتها فاقد آن هستند)، علاوه بر ويتامينهاي B1 و B2 تأمين مي نمايد. اين گوشت بهترين و مؤثرترين مراقبت در برابر كلسترول بدن بوده و نيز براي افراد مبتلا به فشار خون بالا به دليل ميزان بسيار كم سديم ايده آل است. گوشت شترمرغ اگرچه رنگ قرمز و طعم نزديك به گوشت گاو را دارد ولي تردي گوشت مرغ را به علت كوتاه بودن فيبرهاي آن دارد، ضمن اينكه مشكل بيماري جنون گاوي را ندارد. گوشت شترمرغ از هر گوشت ديگري قابل هضم تر است، زيرا به علت تردي زودپز بوده و به خاطر طعم خوشمزه ويژه اش نياز به سس يا چاشني اضافي ندارد.
 

"Pejman"

دستیار مدیر مهندسی کشاورزی گیاهان دارویی
نکات مهم در تغذيه جوجه هاي شترمرغ

تغذيه در جوجه هاي شترمرغ
تغذيه جوجه شترمرغها مسئله اي بسيار مهم جهت آغاز و تداوم رشدي خوب و موثر است که در دراز مدت مي تواند بر روي آينده توليدي پرندگان نيز بسيار موثر باشد. در طي سه ماه اول، پرورش، جوجه‌ها بسيار حساس بوده و درصد تلفات آنان بيشتر از سنين ديگر مي‌باشند. براي به حداقل رساندن تلفات رعايت کامل بهداشت و تغذيه مناسب و دقيق امري ضروري است. براي دستيابي به بازده بيشينه در امر خوراک دهي پرندگان مي توان از راه کارهائي ساده استفاده نمود که در ادامه مقاله به برخي از آنها اشاره مي گردد:

استفاده از سنگريزه در خوراک
به‌منظور خرد شدن غذا در سنگدان، شترمرغ نياز به تکه‌هاي کوچک سنگريزه دارد. تا زماني‌که جوجه‌ها از طريق گردش و چرا به چنين منابعي دست نيافته‌اند بايستي به غذاي آنان سنگريزه اضافه گردد. سنگريزه‌ها بايستي نصف اندازه ناخن انگشت پرنده باشند. براي جوجه‌هاي تازه متولد شده اين اندازه در حد يک دانه برنج است.
بعضي از پرورش‌دهندگان، سنگريزه يا ماسه زبر و خشن را به‌طور آزاد در اختيار جوجه‌ها قرار ‌مي‌دهند (شن و ماسه بايد کاملاً خشک باشد) و بعضي ديگر به‌دليل ترس از انباشتگي معده يا روده حيوان قوياً اين روش را رد مي‌نمايند. آنها اضافه نمودن اين مواد را به جيره ترجيح مي‌دهند. ۴ تا ۵ سنگريزه کوچک براي هر جوجه در روز کافي به‌نظر مي‌رسد. البته برخي منابع نيز سنگريزه را فقط بعد از سه هفتگي پيشنهاد مي‌کنند. توجه داشته باشيد که سنگ‌هاي صنعتي به‌دليل امکان بروز يبوست نبايستي مورد استفاده قرار گيرند.

ويتامين‌ها
اضافه نمودن ويتامين‌هاي محلول به آب آشاميدني براساس دستورالعمل مصرفي کارخانه در دو تا سه هفته اول پرورش جوجه براي افزايش مقاومت در مقابل بيماري‌ها، توصيه مي‌گردد. بسياري از ويتامينها تاثيرات مستقيم يا غير مستقيم در رشد و بازده پرندگان دارند. به طور مثال در هنگام بروز استرسهاي گوناگون از قبيل استرسهاي گرمائي استفاده از ويتامين C مي تواند تاثيرات بسيار خوبي در کاهش اينگونه تنشها داشته باشد.

خوراندن کود
فلورميکروبي لازم جهت هضم ميکروبي در روده کور و بزرگ جوجه در اولين روزهاي زندگي شکل مي‌گيرد. در حيات وحش اين فرآيند با بلعيدن مدفوع والدين به‌عنوان اولين غذا صورت مي‌پذيرد. کود حاوي جمعيت باکتري‌هاي مورد نياز پرنده است. به اين منظور بعضي از پرورش‌دهندگان کود تازه پرندگان بالغ را براي جوجه‌ها توصيه مي‌نمايند. البته خطر انتقال انگل‌هاي روده‌اي و عوامل بيماري‌زا به جوجه‌ها وجود دارد (در برخي کشورها خوراندن کود ممنوع است). حداقل براي جلوگيري از انتقال انگل‌ها و عوامل بيماري‌زاي خاص شترمرغ، بعضي از پرورش‌دهندگان، کود تازه گاو را پيشنهاد مي‌نمايند. اين روش مورد بحث بسيار بوده و توسط بعضي از پرورش‌دهندگان رد شده است.
در طي روزهاي اول زندگي، جوجه‌ها مدفوع خود را مي‌خورند که اين امر باعث بروز مشکلات بهداشتي فوق‌الاشاره مي‌شود. براي جلوگيري از اين خطرات، مدفوع بايستي مرتباً جمع‌آوري گردد. در بعضي از مزارع آمريکا جوجه‌ها ابتدا روي توري‌هاي فلزي پرورش مي‌يابند تا مدفوع از دسترس آنها خارج گردد.

آب آشاميدني
به همراه اولين وعده غذا در دو يا سه روزگي، بايستي آب نيز در اختيار جوجه‌ها قرار گيرد. پرندگان بايستي همانند غذا خوردن چگونگي آشاميدن آب را نيز ياد بگيرند. رنگي نمودن آب توسط رنگ‌هاي خوراکي و يا چسباندن يک عکس رنگي در داخل آبخوري باعث جذب پرندگان مي‌گردد. آبخوري‌ها نبايستي در ارتفاع بلند قرار گرفته و بايد توسط يک شيء سنگين (مثل يک سنگ) مهار شوند. به ازاء هر سه دانخوري، يک آبخوري در نظر گرفته مي‌شود.
جوجه‌ها چه در پناهگاه نگهداري شوند و چه در محوطه باز، آب مصرفي و مدفوع و ادرار آنها بايستي کاملاً کنترل گردد. ادرار طبيعي به رنگ سفيد است. انتظار مي‌رود جوجه‌هاي ضعيف آب بيشتري خورده و در نتيجه دچار اسهال شوند. در اين صورت پيشنهاد مي‌شود ۲ تا ۳ بار در روز و به مدت محدود آب در اختيار جوجه‌ها قرار گيرد. به‌عنوان يک قاعده کلي ميزان آب بايستي ۸/۱ تا ۲ برابر مقدار غذاي کنسانتره باشد.
آبخوري‌ها بايستي به‌طور روزانه تميز و با آب تازه پر شوند. جوجه‌ها و پرندگان در حال رشد هرگز نبايد آب مانده و گرم استفاده نمايند. اگرچه هيچ‌گونه مدرک علمي در اين رابطه وجود ندارد، ولي اين مسئله موجب بيماري و تلفات مي‌شود. بنابراين نبايستي آبخوري‌ها در معرض نور مستقيم خورشيد قرار گيرند.

تغذيه جوجه‌ها با علوفه
جوجه‌ها به‌ محض عادت به غذاخوردن، به علوفه‌ٔ تازه علاقه پيدا مي‌کنند، زيرا علوفه تازه محرک اشتهاء است. لذا علاوه بر غذاي آردي بايستي علوفه خرد شده مثل گزنه، شبدر، يونجه و کلم سه تا چهار بار در روز اضافه گردد. به‌دليل خطر بروز انباشتگي بايد توجه داشت که در طي ماه اول فقط از برگ علوفه مصرف شده و از ساقه آنها استفاده نگردد. مي‌توان بوته‌ها تازه يونجه يا شبدر را در حدود ارتفاع سر جوجه‌ها آويزان کرد. با خوردن برگ‌ها توسط جوجه‌ها مي‌توان بوته عاري از برگ را جمع‌آوري نمود. علوفهٔ مانده و پژمرده نيز سبب مشکلات گوارشي مي‌شود. لذا علوفه سبز را بايستي به مقداري در اختيار جوجه‌ها گذاشت که در عرض دو ساعت خورده شود.
چنانچه به‌عللي دسترسي به علوفه سبز ممکن نباشد مي‌توان از شبدر و يونجه خشک به‌عنوان جايگزين ااستفاده نمود. به‌هرحال علوفه خشک يا تازه بايستي به قطعات ريز خرد شوند. اندازه قطعات براي جوجه‌هاي جوان بايستي ۶ ميلي‌متر و در هر صورت هميشه کمتر از طول انگشت کوچک پرنده باشد. مقدار علوفه با افزايش سن جوجه‌ها افزايش يافته و ممکن است در سن ۱۰ هفتگي به ۲۰ درصد ميزان غذاي خشک برسد.

نکاتي در مورد ساخت دان جوجه شترمرغ
علاوه‌بر خود جيره، مقادير کمي علوفه سبز خرد شده براي تحريک اشتهاء و تأمين ويتامين‌ها و پروتئين‌ها اضافه مي‌گردد. اضافه کردن تکه‌هاي هويج و بالاخره تکه‌هاي ريز تخم‌مرغ کاملاً جوشيده و سفت شده به غذاي خشک در دو هفته اول مفيد بوده است.
در ميان غذاهاي آماده تجاري براي ساير گونه‌هاي حيواني، غذاي آغازين جوجه بوقلمون و جوجه مرغ (حداقل داراي ۲۲ درصد پروتئين خام و ۷/۱۱ مگاژول در کيلوگرم انرژي قابل سوخت و ساز) به‌شرطي‌که داري داروهاي ضدکوکسيديوز يونوفور نباشد براي جوجه شترمرغ‌ها مناسب است. به‌دليل کم بودن الياف خام و به‌منظور بهبود بخشيدن به ساختار دان آغازين ماکيان که اغلب به‌دليل ريزي بيش از حد براي جوجه شترمرغ مناسب نمي‌باشد بايد بين ۵ تا ۲۰ درصد (بسته به سن جوجه) يونجه يا شبدر ريزه شده به غذاي آنان اضافه شود. همچنين به‌دليل ناکافي بودن کلسيم و فسفر اين جيره‌ها افزودن فسفات کلسيم، يا پودر استخوان يا خرده صدف و يا سنگريزه‌هاي آهکي توصيه مي‌گردد.

روش غذادهي
درست قبل از اينکه جوجه شترمرغ پوسته تخم را بشکند کيسهٔ زرده را از طريق ناف به محوطهٔ شکمي جذب مي‌کند. وزن زرده ممکن است تا حدود يک سوم وزن زمان هيچ جوجه باشد. کيسه زده به‌عنوان يک منبع غذائي باعث مي‌گردد که جوجه‌ها ۴ تا ۶ روز اول زندگي را بدون غذا و مايعات زندگي کرده و نيازي به غذاي کمکي نداشته باشند. بنابراين کاهش وزن بدن در طي روزهاي اوليه طبيعي است.
علي‌رغم اين حقيقت جوجه‌ها بايستي به‌محض سرپاشدن يعني در يک يا دو روزگي به غذا و آب دسترسي داشته باشند. جوجه شترمرغ‌ها مجبور هستند غذا خوردن را ياد بگيرند. البته آنها به‌طور غريزي به جستجوي غذا مي‌روند ولي قادر به تشخيص غذا در دانخوري‌ها نمي‌باشند. در صورت عدم مراقبت کافي احتمال تلف شدن جوجه‌ها در اثر گرسنگي و يا بلعيدن اشياء و در نتيجه انباشتگي معده يا روده وجود دارد. بدين‌منظور بهتر است جوجه‌ها برروي بستر سيماني، حصير پلاستيکي يا گوني پرورش داده شوند. کف و مواد بستر به‌کار رفته بايستي مرتباً تميز و شسته شوند. تنها از سن حدود ۲ ماهگي به‌بعد مواد بستري ديگري مثل شن و ماسه و يا پوشال توصيه مي‌گردد.
براي عادت دادن جوجه‌ها به غذاي موجود در دانخوري بايستي گردشگاه آنان کوچک در نظر گرفته شود (کمتر از ۳/۰ مترمربع براي هر جوجه). دانخوري‌ها بايستي در تمامي نقاط سالن وجود داشته باشند تا غذا به‌راحتي در دسترس جوجه‌ها قرار گيرد. همچنين مي‌توان در روزهاي اول غذا را در دانخوري‌هاي طويل ناوداني يا برروي پارچه‌هاي کتاني، کنفي (بدون نخ‌هاي اضافي) يا گوني خالي پاشيد.
به‌دليل کنجکاوي جوجه شترمرغ‌ها، تمايل آنان به غذا با انگشت کشيدن به غذا برانگيخته مي‌شود. براي تحريک بينائي جوجه براي غذا خوردن، افزودن يا مخلوط کردن علوفه سبز خرد شده (برگ کلم، کاهو و يونجه) و نيز قطعات هويج و تخم‌مرغ کاملاً جوشيده و سفت شده (به همراه پوسته) به جيره خشک مؤثر است. حتي سبز کردن رنگ غذا نيز موجب تحريک جوجه‌ها مي‌گردد. بعضي از پرورش‌دهندگان به‌منظور آموختن طرز غذا خوردن يک يا چند جوجه بزرگتر را به همراه جوجه‌هاي جوان نگه مي‌دارند.
جوجه‌هاي جوان غذاي آردي را به غذاي پلت ترجيح مي‌دهند. عموماً پرندگان غذاي مرطوب به آساني از غذاي خشک دوست دارند. بايستي به اين نکته توجه نمود که غذاي مرطوب آسان‌تر فاسد شده و در نتيجه باعث سود هضم در جوجه‌ها مي‌گردد. دانخوري‌ها بايستي به‌‌طور روزانه تميز و غذاي باقي‌مانده در آنها خارج شده و براي تغذيه پرندگان بزرگتر استفاده گردد. بعد از اولين نوبت تغذيه، مدفوع جوجه بايستي به مدت ۳ تا ۵ روز به‌دقت کنترل شود. در صورت مشاهده اولين علائم اسهال بايستي به آب آشاميدني يا غذاي آنها آنتي‌بيوتيک اضافه گردد.
به‌دليل استفاده از ذخيره زرده، مصرف دان در طي ده روز اول زندگي جوجه‌ها کم مي‌باشد. برخلاف روش قبلي يعني تغذيه آزاد (Ad libitum)، در حال حاضر تغذيه محدود مورد بحث است. التهاب کيسه زرده معمول‌ترين علت مرگ و مير جوجه‌ها محسوب مي‌گردد. به‌وسيله محدوديت غذائي جوجه‌ها در روزهاي اول زندگي مي‌توان جذب زرده را تسريع بخشيد. در مطالعه‌اي توسط Farzi مشاهده شد که ميزان تلفات در جوجه‌هائي که از جيره محدود شده استفاده مي‌کردند، نسبت به جوجه‌هائي که آزادانه غذا مي‌خورند به‌طور معني‌داري کمتر بوده است. در مورد دوم مرگ و ميرها بيشتر در اثر تورم کيسه زرده، اسهال و يبوست بوده است. Farzi ميزان غذاي خشک مصرفي روزانه را ۵/۱ تا ۳ درصد وزن زنده پرنده پيشنهاد مي‌کند. اين مقدار بايستي به‌تدريج و همگام با افزايش رشد جوجه‌ها و سلامت آنان افزايش يابد. Arts تعداد دفعات غذادهي در روز را دوبار پيشنهاد مي‌کند که در هر نوبت ميزان غذا بايد به اندازه‌اي باشد که در عرض ۲ ساعت خورده شود. برگ‌هاي خرد شده گزنه‌ها بدون هيچ‌گونه محدوديتي به‌عنوان مکمل غذائي پيشنهاد مي‌شود.
به‌دليل عدم فعاليت جوجه‌ها در شب نيازي به تغذيه شبانه نيست. به‌منظور تشخيص سريع هرگونه انحراف از رشد طبيعي، مصرف غذا و رشد پرنده بايستي به‌طور مداوم مورد پايش قرار گيرد. افزايش وزن اضافي از طريق کاهش ميزان غذا يا افزايش درصد فيبرخام جيره جبران مي‌گردد.

گردش و چرا
از سن دو تا سه هفتگي چرا در يک مزرعه يونجه يا شبدر يک جايگزين مطمئن براي علوفهٔ تازه خواهد بود. براي جلوگيري از مصرف بيش از حد ساقه و اشياء غيرقابل هضم و در نتيجه خطر يبوست بايستي به نکات زير توجه نمود:
- جوجه‌ها نبايستي در حالت گرسنه وارد مزرعه شوند بلکه بايد قبل از آن با غذاي پرانرژي تغذيه گردند.
- در هنگام شروع چرا بايستي رفتار خوراک خوردن جوجه‌ها به دقت کنترل شود.
- چراهاي اوليه نبايستي بيش از نيم ساعت و دوبار در روز تجاوز نمايد. پس از آنکه جوجه‌ها به چريدن عادت کردند مي‌توان زمان را افزايش داد.
- در صورت بلند بودن ارتفاع علوفه چراگاه به‌خصوص يونجه، ممکن است کندن برگ از ساقه‌هاي بلند براي جوجه مشکل بوده و لذا علوفه خود را از دست داده و به چيزهاي ديگر مثل علف هرز، شن و ماسه و سنگريزه تمايل نمايد. مزارع موردنظر براي چراي جوجه‌ها بايستي به‌طور منظم درو شده و بلندي علوفه تا سن شش هفتگي از ارتفاع پشت جوجه‌ها تجاوز ننمايد.
علاوه‌بر نکات فوق بايستي توجه داشت که تا سن سه تا چهار ماهگي، هنگام انتقال جوجه به چراگاه نبايستي علوفه چراگاه مرطوب باشد. پرورش‌دهندگان شترمرغ در آفريقاي جنوبي در يافته‌اند که خيس شدن سطح شکم پرنده در اثر تماس با برگ‌هاي خيس ناشي از باران و شبنم در مزرعه باعث مرگ جوجه‌ها مي‌گردد. بنابراين در زمان بارندگي، گردش و چراي روزانه جوجه بايستي تا خشک شدن کامل علف‌ها به تعويق افتد.
 

"Pejman"

دستیار مدیر مهندسی کشاورزی گیاهان دارویی
تاریخچه پرورش شترمرغ

بيش از 20 ميليون سال پيش اجداد شترمرغها در منطقه اي گسترده از اسپانيا در غرب تا چين در شرق ساکن بوده اند و در حدود يک ميليون سال پيش اين پرندگان به آفريقا مهاجرت کرده و در شمال و شرق و جنوب اين قاره اقامت گزيدند. تصاوير به جا مانده از شترمرغها در حکاکي ها و نقاشي هاي متعلق به 10000-5000 سال قبل از ميلاد مسيح مشاهده شده است. طبق گزارش Laufer از پوسته هاي خالي تخم ها به طور معمول به عنوان فنجان استفاده مي کردند که اولين مورد مشاهده به حدود 3000 سال قبل از ميلاد مسيح برمي گردد. در حدود هشت قرن پيش از ميلاد مسيح پادشاهان آشوري جهت نشان دادن علاقه و احترام به مقامات ديگر کشورها شترمرغ کشتار مي کردند. همچنين اشاراتي نسبت به گوشت و پر اين پرنده در خطوط هيروگليف مصر باستان مشاهده شده است. اين پرنده جهت اداي احترام بعنوان پيشکش به محضر فرعون برده مي شد که تاييديه اين مطلب در کتيبه هاي موجود در موزه بريتانيا به وضوح قابل مشاهده است.
همچنين در کتب مقدس نيز چندين بار به نام شترمرغ اشاراتي شده است بطوريکه در تورات کهن از شترمرغ بعنوان موجودي خشن که نسبت به فرزندانشان رفتاري بسيار خشن دارند ياد گرديده و يهوديان مصرف گوشت اين پرنده را حرام مي دانند. همچنين در زمان مصر باستان از پرهاي شترمرغ بعنوان مظهر عدالت و انصاف نام برده شده است. اسناد و مدارک باقيمانده از چين قديم حاکي آن است که به امپراطور و پسر بهشت تخم شترمرغ هديه داده مي شده است. يوناني ها و مصريان کلاه هاي خود را با پرهاي شترمرغ تزئين مي کردند و در بريتانيا نيز بسياري از هنگ ها و گروه هاي نظامي جهت تزئين کلاههاي پوست خرس خود از پرهاي سياه رنگ شترمرغ استفاده مي کردند. توضيحاتي از ظاهر و صفات و حالات اين پرنده در آثار ارسطو و آيليان و زنوفن که براي اولين بار شترمرغ را در عربستان ديده مشاهده مي شود. بر طبق شواهد تاريخي امپراطور رومي الاگابالوس در يکي از جشنهاي مجلل خود جهت پذيرائي ميهمانانش از مغز 600 شترمرغ استفاده کرد.

شروع پرورش در جهان
براي قرون متمادي تامين درخواست پرو گوشت اين با روند کشتار آنها در حيات وحش همراه بود. اولين تلاشهاي ثبت شده جهت پرورش شترمرغ در سالهاي 1125 تا 1190 ميلادي توسط امپراطور بارباروسا انجام گرفت. اما نخستين مزرعه پرورش موفق در سال 1857 و در الجزاير راه اندازي شد. حدود دهه 1860 ميلادي در Karoo آفريقا و ايالت شرقي آفريقاي جنوبي، شترمرغ براي توليد پرو استفاده در تزئينات و مد پرورش داده شد. اختراع دستگاه جوجه کشي( incubator )شترمرغ توسط Arthur در سال 1869 محرک مناسبي براي مزارع پرورشي محسوب مي شد و به دنبال آن درآمد حاصل از پرورش شترمرغ به منظور توليد پر باعث تحريک گسترش مزارع در آفريقاي جنوبي به خصوص اطراف Oudtshorn در Karoo شد و اين روند با وجود رکورد اقتصادي 1890-1883 و 1899-1894 ادامه يافت.اوايل قرن 20 مزارع شترمرغ به خوبي گسترش يافتند.
در ابتدا درآمد ناشي از صادرات پر بسيار قابل توجه بود بطوريکه در سال 1931 پر بعنوان چهارمين کالاي صادراتي آفريقاي جنوبي مطرح شد.پس از وقوع جنگ جهاني اول و تغيرات مد حاصل از اختراع ماشينهاي تندرو که جاي درشکه ها را گرفتند و به دنبال آن کاهش تقاضاي پر سبب شد تا بازار تجارت پر با رکورد عميقي مواجه شده و تعداد پرندگان در مزارع به سرعت کاهش يابد.
طي آن مزارع بسيار کمي توانستند با وجود اين مشکلات در آفريقاي جنوبي باقي بمانند. در سال 1925 اتحاديه ها و شرکت هاي تعاوني بسياري جهت رفع مشکلات و تثبيت قيمتها و از بين بردن رکورد اقتصادي موجود داير شدند. به دنبال آن وقوع جنگ جهاني دوم باعث تجديد استفاده از پر در صنعت مد گرديد و همچنين افزايش آگاهي عمومي نسبت به ارزشهاي غذايي گوشت منحصر به فرد اين پرنده موجب رويکردي دوباره به پرورش صنعتي اين پرنده در جهان گرديد. در سال 1945 اتحاديه Klein karoo Land boa Kooperasie با نام اختصاري KKLK در karoo تاسيس گرديد که اين امر موجب تثبيت بازار تجارت پر شد. در اوايل دهه 1950 همزمان با اين تحولات بازار تجارت چرم نيز رو به توسعه نهاد. انجمن KKLK تا سال 1959 روي توليد شترمرغ نظارت و کنترل آنرا بعهده داشته و به طور عمده مسئول معرفي چرم شترمرغ بعنوان يک محصول لوکس در درجه اول و به دنبال آن توليد پر در درجه دوم بود.در سال 1963 انجمن KKLK يک کشتارگاه ابتدائي براي توليد گوشت نمک سود احداث نمود. اولين دباغ خانه چرم نيز در oudttshoorn و در سال 1969 ساخته شده و در سال 1974 گسترش يافت و به دنبال آن کشتارگاه جديدي در سال 1981 تاسيس گرديد.
بيش از 15-10 سال گذشته توليد و درخواست براي گوشت شترمرغ بعنوان يک محصول اصلي افزايش يافته و مزارع شترمرغ در اکثر نقاط جهان به خصوص در آفريقاي جنوبي با کشتار ساليانه حدود 000/150 قطعه شترمرغ مسئوليت تامين اين نياز جهاني را بعهده داشته اند. گرچه در ابتداي امر چرم بعنوان محصول اصلي و ابتدائي شترمرغ عنوان مي گرديد اما در طول دهه نود فعاليت در بازار تجارت گوشت شترمرغ افزايش چشمگيري يافت و اين حرکت رو به رشد تا کنون نيز ادامه دارد به طوريکه از سال 1993 تعداد پرندگان کشتاري به طور ساليانه افزايش پيدا کرده و در حال حاضر به بيش از 000/300 قطعه در سال رسيده است.

چگونگي گسترش اين صنعت در جهان
در آغاز سود ناشي از توليد پر در مزارع شترمرغ سبب پيشرفت و ترقي قابل توجهي در صادرات پرنده به ايالت متحده آمريکا، اروپا، شمال آفريقا، امريکاي جنوبي، استراليا و ... گرديد. البته در آن هنگام و به منظور حمايت از اين صنعت صادرات پرنده زنده و بالغ از سوي دولت آفريقاي جنوبي تحريم گرديد و اين دولت تنها صادرات تخم را در سال 1906 مجاز مي دانست. با رکود اقتصادي بازار تجارت پر بيشتر پرندگان کشتار شدند بطوريکه در سال 1921 تنها 231 پرنده در ايالت متحده آمريکا و استراليا و اروپا زنده ماندند.با شروع دهة 1980 در اسرائيل مزارع پرورشي به سرعت توسعه يافته و پرورش و کشتار آنها در اين کشور صاحب رتبة دوم پس از آفريقاي جنوبي گرديد. توجه به پرورش شترمرغ در ايالات متحده آمريکا و کانادا بوسيله واردات پرنده و تخم نطفه دار افزايش يافته و هم اکنون نيز بازار خوبي جهت پرورش و کشتار اين پرنده در کشورهاي فوق وجود دارد. از سوي ديگر استراليائي ها نيز صنعت پرورش شترمرغ را توسعه دادند گرچه هم اکنون تنها به طور محدود برروي ذخاير ژنتيکي پرندگان نيمه وحشي کارمي کنند.
همچنين بيشتر کشورهاي اروپائي نيز از سال 1990 پرورش شترمرغ را بر پايه واردات از آفريقا و اسرائيل قرار داده و توانستند در آن سالها به مرحله کشتار نيز دست يابند اگرچه در حال حاضر بدليل افزايش هزينه هاي توليد در اين کشورها و امکان واردات گوشت ارزانتر از ساير کشورهاي توليد کننده توليد شترمرغ در اروپا از رونق کمتري نسبت به سالهاي گذشته برخوردار گرديده است. همزمان با اين تغيير و تحولات صنعت پرورش شترمرغ در سطح بين المللي کشورهاي آفريقايي نيز به عنوان بنيانگذاران اين صنعت شروع به توسعه سيستم هاي پرورشي مزارع خود نموده اند چنانکه بطور مثال مزارع Namibia ناميبيا بطور عمده بر پايه پرندگان اصيل با خصوصيات ژنتيکي خوب طرح ريزي شده و مزارع زامبيا Zambia بر پايه شترمرغ محلي و زيرگونه هاي بومي آن منطقه قرار گرفته و در سال 1995 به مرحله کشتار نزديک شدند.
علاوه بر کشورهاي مذکور در ساليان اخير شاهد توسعة اين صنعت به کشورهايي در شرق بوده ايم و آنها توانسته اند به موفقيتهاي خوبي در اين زمينه دست پيدا کنند بطوريکه کشور چين در آسيا در سال گذشته ميزان کشتار نسبتاً خوبي را داشته است. البته لازم به ذکر است که شکستن تحريم صادرات پرنده زنده از آفريقاي جنوبي در سال 1997 سبب صادرات پرنده زنده و تخم نطفه دار گرديد که اين روند باعث پيشرفت و ترقي مزارع بومي شده و آنها قادر گرديدند تا بازار جديدي را براي خود بوجود آورند.تمامي تلاشهاي انجام گرفته جهت ارتقا، رشد و گسترش اين صنعت در جهان باعث گرديد تا طي ساليان گذشته شاهد پيشرفت روز افزون اين صنعت در جهان و تاسيس مزارع جديد پرورشي در سراسر دنيا باشيم بطوريکه کشورهايي نظير چين، ترکيه، عربستان، ايران و ... در آينده اي نزديک سهم به سزائي را در توليد جهاني در اين صنعت بعهده خواهند گرفت.

شروع پروش در ايران
طي چند سال اخير صنعت پرورش شترمرغ با هدف ايجاد يك منبع پروتئيني جديد و مطمئن كه عاري از مشكلات دامهاي ديگر از نظر بيماريها، كمبود مواد غذايي مناسب جهت تغذيه دام و ….. باشد، جهت افزايش توليد گوشت قرمز كه يكي از مواد اصلي و پر مصرف در رژيم غذايي ما ايرانيان به شمار مي‌رود ايجاد گرديد.با توجه به اينكه ايران از لحاظ موقعيت جغرافيايي و اقليمي مكاني مناسب جهت پرورش اين حيوان به شمار رفته و جز مناطق مرطوب شمال كشور و همچنين نقاط ناهموار و پرشيب كوهستاني در باقي مناطق امكان پرورش با بازدهي مناسب و مطلوب به خوبي وجود دارد، امروزه ما شاهد افزايش روزافزون مزارع پرورشي در سطح كشور مي‌باشيم كه انشاالله در آينده‌اي نزديك نقش به سزايي را در تامين گوشت قرمز مورد نياز كشور ايفا خواهند كرد.
ازطرفي نيز طي چند ماهه اخير شاهد تغييرات عمده‌اي در بازار بين‌المللي محصولات شترمرغ بوده‌ايم كه درصد بسياري از اين تغييرات پي‌آمد كناره‌گيري اغلب پرورش‌دهندگان اروپايي از عرصه توليد به دليل قيمت تمام شده بالاي محصول، شرايط اقليمي نامناسب و هزينه‌هاي بالاي توليد و نيز ورود محصولات كشورهايي نظير چين با بهايي به مراتب پايينتر از رقباي اروپايي بوده‌است.با توجه به اين نكات و خروج توليدكنندگان اروپايي از عرصه رقابت و از طرفي افزايش روزافزون تقاضا در بازار مصرف محصولات شترمرغ، محصولات توليدي كشور ما به لحاظ كيفيت مطلوب و قيمت تمام شده مناسب مي‌توانند جايگاه بسيار مناسبي را در بازارهاي جهاني كسب كنند افزون بر اينكه رقباي اصلي ما در اين صنعت نظير كشور چين با داشتن بازار مصرف داخلي 5/1 ميليارد نفري خود مجال چنداني را جهت صادرات و رقابت نخواهند يافت. با توجه بدين نكات، در صورت وجود يك برنامه‌ريزي منسجم و دقيق مي‌توان علاوه بر تامين نياز داخلي چشم به بازار سود‌آور خارج نيز داشت كه در صورت دستيابي به آن (كه چندان نيز دور از انتظار نمي‌باشد) علاوه بر صرفه‌جويي ارزي، ورود ارزهاي حاصل از صادرات محصولات اين حيوان نقش بسيار مهمي را در جهت شكوفايي اقتصادي كشور خواهد داشت.علاوه بر مسائل ذكر شده يكي ديگر از مشكلاتي كه گريبانگير صنعت دامپروري ايران مي‌باشد، كمبود و تخريب مراتع است كه اين امر در ساليان آينده مي‌تواند موجب وارد آمدن ضررهاي بسياري به اين صنعت گردد.
طبق آخرين اظهار نظر كارشناسان وسعت مراتع ايران هر سال محدودتر مي‌شود كه يكي از دلايل آن عدم وجود برنامه و استراتژي مشخص براي توليد گوشت قرمز، متناسب با مراتع ايران است. بديهي است كه اين روند تخريب مراتع اگر با همين روند كنوني ادامه يابد منجر به وارد آمدن صدمات و ضربات جبران‌ناپذيري بر پيكره زيستي و توليدي كشور خواهدشد.
بنابراين براي جلوگيري از تخريب بيشتر و همچنين جبران صدمات گذشته بايد در پي يافتن جايگزيني مناسب در مقابل گوشت قرمز گاو و گوسفند باشيم تا بدين طريق از فشار ناشي از چرا و پرورش اين حيوانات بر مراتع كاسته گردد و در اين ميان بهترين انتخاب، گزينه‌اي است كه از لحاظ تغذيه‌اي بسيار قانع‌تر و مقاوم‌تر از گاو و گوسفند بوده و همچنين وابستگي آن به وجود مراتع كمتر از اين حيوانات باشد افزون بر اينكه از لحاظ كيفيت محصول توليدي نيز داراري مقبوليت اجتماعي از لحاظ ذائقه و فرهنگ غذايي مردم باشد.
در همين راستا و جهت نيل بدين مقصود مي‌توان از تجربيات كشورهاي ديگر در اين امر سود جست.با نگاهي بر صنعت جهاني دامپروري در طي چندين سال اخير، خصوصاً در كشورهاي صنعتي دنيا، ما شاهد عمليات جايگزيني و ورود گوشت قرمز شترمرغ بعنوان منبعي جديد جهت تامين پروتئين قرمز به جاي گوشت قرمز گاو و گوسفند هستيم و اين امر تا جائي پيش رفته‌است كه حتي در برخي كشورها واحدهاي پرورش و توليد گوشت گاو و گوسفند اقدام به تغيير كاربري و پرورش شترمرغ نموده‌اند، علاوه بر اينكه كمبود منابع غذايي جهت تغذيه دامها و همچنين مسائل ديگر نظير شيوع بيماري جنون گاوي و …. به اين روند سرعت بخشيده‌اند.
با توجه به اين تغييرات در سطح بين‌المللي طي چند سال گذشته در ايران نيز شاهد ظهور اين صنعت نوپا هستيم كه خوشبختانه با توجه به شرايط اقليمي و جغرافيايي بسيار مناسب ايران و همچنين بهره‌گيري از نيروهاي متخصص تاكنون نتايج خوبي به دست آمده است.آنچنان كه از آمارها برمي‌‌آيد تا پايان سال 1381 تعداد 43 فقره موافقت اصولي پرورش شترمرغ مادر به ظرفيت 3213 قطعه و 90 فقره جهت پرورش شترمرغ گوشتي به ظرفيت 5500 قطعه در استانهاي مختلف صادر شده‌است.همچنين در همين سال حدود 1500 قطعه جوجه توسط مزارع داخل كشور توليد و حدود 2000 قطعه نيز از كشورهاي خارجي وارد گرديد.همچنين جمعيت شترمرغ تا پايان سال 1381 در حدود 4000 قطعه و در سنين گوناگون بوده و در همين سال تعداد مراكز فعال مادر واحد بوده‌است.
مي‌توان چنين نتيجه گرفت كه بازدهي مثبت اين صنعت در ايران توجه سرمايه‌گذاران (حتي سرمايه گذاران خارجي) را بدين صنعت جلب نموده و در آينده نيز ما بايد شاهد روند صعودي اين آمارها باشيم.با توجه به اينكه گوشت قرمز در فرهنگ غذايي ايرانيان از جايگاه ويژه‌اي برخوردار بوده و يكي از اصلي‌ترين مواد مصرفي محسوب مي‌شود، اهميت توجه بدين شاخه از دامپروري به خوبي واضح است.نگاهي كوناه بر آمار توليد گوشت قرمز در كشور و همچنين واردات آن نشان‌دهنده ظرفيت عظيم اين بخش جهت توسعه مي‌باشد كه در اين راستا و با توجه به مشكلات ذكر شده، و با توجه به ظرفيتهاي ويژه كشور در جهت پرورش شترمرغ، اين گزينه مي‌تواند انتخابي مطلوب در جهت رفع اين محدوديتها به شمار آمده و حتي علاوه بر خودكفايي در بازار داخل، بازار خارجي را نيز تحت پوشش قرار دهد.
ذكر اين نكته ضروري است كه بازار مصرف محصولات شترمرغ چه محصولات اصلي همانند گوشت و پوست و چه محصولات فرعي همانند وسايل آرايشي بدست آمده از روغن شترمرغ و پر و … در جهان رو به گسترش بوده و خصوصاً در بخش پوست و گوشت با توجه به مشخصات بي‌نظير اين محصولات روز به روز بر آمار مصرف آنها در جهان افزوده مي‌شود.از طرفي اگر امكانات و ابزار ويژه ايران در جهت توليد، با برنامه ساماندهي شده و مشخص به كار گرفته شود از لحاظ قيمت تمام شده محصول و همچنين كيفيت به راحتي قابليت رقابت با كشورهاي ديگر را داشته و از اين راه نه تنها مانع از خروج ارز ازكشور مي‌شويم بلكه با صادرات محصولات اين حيوان آمار صدور كالاهاي غير نفتي را افزايش داده و از اين طريق علاوه بر اشتغال نسل جوان سود قابل توجهي را عايد كشور خواهيم كرد.بر طبق مطالعات انجام شده ميزان صرفه‌جويي ارزي و سودآوري و اشتغال‌زايي اين صنعت بسيار بالا بوده و در اين مقطع حساس كنوني كه كشور با انواع تحريمات و بحرانها از جانب كشورهاي استعمارگر مواجه بوده و از طرفي آمار جمعيت جوان بيكار در كشور بالا است مي‌تواند به صنعت و شكوفايي اين بخش كمك شاياني نمايد.به هر حال اميد آن مي‌رود كه با حمايت مسئولين ذيربط و ورود قشر كارشناس و تحصيل كرده به اين بخش روز به روز شاهد پيشرفت اين صنعت نوپا باشيم.
 
آخرین ویرایش:

"Pejman"

دستیار مدیر مهندسی کشاورزی گیاهان دارویی
جانورشناسي شترمرغ


شترمرغ ها از بسياري جهات گونه اي منحصر به فرد بشمار مي آيند و همين امر باعث گرديده تا در سالهاي اخير توجهات زيادي معطوف آن گردد. به طور مثال تخم آن در مقايسه با تخم ساير پرندگان بزرگترين تخم بوده و مي تواند وزني معادل 2-1 کيلوگرم داشته باشد اما در مقايسه با جثه پرنده، شترمرغ داراي کوچکترين تخم در ميان پرندگان مي باشد. شترمرغ بزرگترين پرنده زنده روي زمين مي باشد که مي تواند به بلندايي در حدود 5/2 متر و وزني معادل 150 کيلوگرم دست يابد. اين پرنده بومي آفريقا بوده و از اين کشور به ساير نقاط جهان راه پيدا کرده است
شترمرغهاي اهلي شده در 14-12 ماهگي به بلوغ جسمي و در 3-2 سالگي به بلوغ جنسي مي رسند و در اين ميان سن بلوغ جنسي ماده 6 ماه زودتر از جنس نر خواهد بود.در اين هنگام بلنداي بدن در نرها به حدود 9-6 فوت و در ماده ها به طول 5/6-5/5 فوت خواهد رسيد ضمن اينکه شترمرغهاي نر بالغ بطور عمده داراي پرهاي سياه رنگ سطح بدن و پرهاي سفيد رنگ در ناحيه زير پرها و دم مي باشد در حاليکه شترمرغ ماده قهوه اي يا خاکستري روشن بوده و در زير ناحيه پر و دم داراي پرهايي به رنگ خاکستري روشن تا سفيد مي باشند.جوجه هاي شترمرغ در هر ماه حدود 10 اينچ رشد مي کنند و در 12 ماهگي به قدي معادل 2 متر و وزني در حدود 110-90 کيلو دست پيدا مي کنند. در حاليکه جوجه هاي جوان داراي رگه هايي به رنگ قهوه اي، زرد و نارنجي و کرم هستند نيمچه هاي جوان شباهت بسياري به شترمرغ هاي ماده دارند.وجود پاهاي بلند و گردني افراشته باعث گرديده تا اين پرنده داراي چشماني درشت و استثنائي باشد که در جلوي سر بطور مجزا از هم قرار گرفته اند. ضمناً گوشهاي اين پرنده نيز در قسمت عقب سر واقع شده است. ناتواني اين پرنده در پرواز باعث مي شود که شترمرغ بيشتر وقتش را به راه رفتن در محيط زندگي اش پرداخته و حتي در هنگام ترسيدن با سرعتي معادل 70-60 کيلومتر شروع به دويدن نمايد و براي اينکار سهم بالايي از انرژي مورد نيازش را در تاندونهاي خود ذخيره سازي مي کند. از لحاظ آناتومي پا، اين پرنده در مقايسه با ساير طيور منحصر به فرد بوده و تنها پرنده اي در جهان است که داراي دو انگشت از چهار انگشت اصلي مي باشد که آنها را انگشتهاي سوم و چهارم مي نامند و اين مشخصه باعث تمايز شترمرغ ها از ساير سينه پهنان که سه انگشت دارند (به استثناي کيوي که 4 انگشت دارد )مي شود . بالهاي شترمرغ چندان توسعه يافته نبوده و استخوان جناغ سينه آنها قوس دارو پهن و فاقد keel مي باشد البته با وجود ناتواني در پرواز ساختار استخوانهاي بال و وجود کيسه هاي هوايي و مجاري هوا در استخوانها اين نظريه مطرح مي شود که شترمرغ داراي اجدادي با قدرت پرواز بوده است.

رده بندي شترمرغ و نژادهاي موجود
شترمرغ يا Camel bird که به خاطر شباهتش با شتر به اين نام خوانده مي شود در سال 1758 توسط لينه با نام علمي Struthiocamdus با پايه نام لاتين و يوناني Stutho camelus نامگذاري شد. اين جانور به طبقه پرندگان تعلق داشته و يکي از پنج زير راسته متعلق به راسته سينه پهنان(Ratitae or palaeognathae) محسوب مي شوند. مشخصه اصلي آنها عدم قدرت پرواز بعلت دژنرسانس يا فقدان کامل تاج سينه ( carina ) مي باشد که ويژگي اخير علت اطلاق Ratites به آنها شده است زيرا در زبان لاتين به کشتي فاقد لبه زيرين يا کلک Raties مي گويند.
راسته سينه پهنان شامل 5 زير راسته است:

1 – شترمرغها Stru thionitirms
2 – ري آ Rhea
3 – کاسوواري Casuari formes
4 – کيوي ها kiwis
5 – تيناموس Tinamous

شترمرغها در زير راسته استروتيوني فرم ها، خانواده استروتيونيده ( Stru hionidae ) جنس استروتيو (Struthio ) و گونه استروتيو کاملوس (S.camelus) قرار مي گيرند. گونه استروتيو کاملوس شامل زيرگونه يا نژادهاي زير است:

1-استروتيو کاملوس استراليس متعلق به آفريقاي جنوبي S.c.australis
2- استريوتيو کاملوس S.C.camelus که در طي قرن بيستم در آفريقاي شمالي در معرض شکار و انقراض قرار گرفت.
3- استروتيو کاملوس ماسائيکوس S.C.massaicus
4- استروتيوکاملوس موليبدوفانس S.C.molybdo phanes
5- استروتيو کاملوس سيرياکوس S.C.syriacus

زيرگونه هاي سيرياکوس که در بيابانهاي سوريه و عربستان مي زيسته اند بعلت شکار بي رويه در سال 1941 منقرض شده اند.
زيرگونه موليبدوفانس متمايزترين و مشخص ترين زيرگونه بوده و براي پرورش و توليد از اين زيرگونه استفاده بسياري مي شود.
براي اهداف تجاري عموماً از اصطلاحاتي نظير گردن آبي، قرمز و گردن سياه استفاده مي شود.
گردن قرمزها به زيرگونه هاي کاملوس و ماسائيکوس تعلق دارند و اکثر زيرگونه هاي ماسائيکوس به آمريکا صادر شده اند در نتيجه قسمت اعظم شترمرغهاي اين کشور را گردن قرمزها تشکيل مي دهند.
گردن آبيها نيز شامل زيرگونه هاي موليبدوفانس واستراليس مي گردند.
شترمرغهاي گردن سياه که امروزه داراي بيشترين جمعيت در ميان شترمرغهاي پرورشي هستند نتيجه تلاقي زيرگونه هاي استروتيوکاملوس کاملوس و استروتيو کاملوس استراليس مي باشند.اين پرنده داراي قامتي کوچک، ساختاري خوب و توسعه يافته و پرهايي با کيفيت استثنائي مي باشد که به علت زود اهلي شدن و سادگي پرورش مورد توجه قرار گرفته اند.
طي چند سال گذشته مزرعه داران سعي نموده اند تا با گرفتن هيبريدهايي از گردن سياه، قرمز و آبي به پرندگاني با قابليتهاي بالاي توليدي دست پيدا نمايند.
در هنگام تهيه و خريد پرندگان مادر بايستي بدين نکته توجه کافي داشت که علاوه بر انتخاب نژادي مناسب و سازگار با محيط پرورشي در انتخاب مزرعه مادر توليدکننده نيز توجه کافي مبذول گردد تا با خريد پرندگاني با قابليتهاي بالاي ژنتيکي و ژنوتيپ برتر داراي گله اي خوب و مناسب از لحاظ کميت و کيفيت توليد و بازدهي مناسب گردند.
 

"Pejman"

دستیار مدیر مهندسی کشاورزی گیاهان دارویی
جنبه هاي اقتصادي پرورش شترمرغ

اخيراً در بسياري از کشورهاي اروپايي و آمريکاي شمالي مزارع پرورش شترمرغ جايگزين تعداد زيادي از مزارع پرورش گاو شده است که اين امر بعلت بازگشت سريعتر و بيشتر سرمايه و ميزان هزينه هاي شروع اوليه و سرمايه جاري مورد نياز کمتر در پروژه هاي شترمرغ مي باشد.
هنگام مقايسه با ساير شاخه هاي دامپروري نرخ بهره وري اين صنعت بسيار بالا مي باشد بطوريکه يک توليد کننده گوشت گاو بطور معمول يک گوساله از گاو خود در سال مي گيرد که پس از طي 654 (از شروع دوران جنيني) وزن آن جهت فروش 350 کيلو خواهد بود در حاليکه يک شترمرغ ماده به طور ساليانه حدود 40-30 جوجه توليد مي کند که اين جوجه پس از 407 روز (شامل 42 روز جوجه کشي + 365 روز مرحله پرورش) به سن اقتصادي مي رسند و در نتيجه هر شترمرغ ماده در سال حدود 1800 کيلو گوشت و 50 مترمربع چرم مرغوب و 36 کيلو پر توليد مي نمايد.
بعلاوه اينکه وزن گوشت خالص شامل 50% وزن پرنده زنده مي گردد که برحسب درصد تقريباً بالاتر از نسبت ساير حيوانات مزرعه اي نظير گاو و گوسفند مي گردد.
از اين گذشته هر شترمرغ داراي سن توليدي در حدود 30-20 سال مي باشد که اين سن در حدود 6-3 برابر سن اقتصادي گاو است.
روي هم رفته با بکارگيري تکنيکهاي مدرن دامپروري و روشهاي مدرن توليد يک شترمرغ ماده در طول زندگي اقتصادي اش مي تواند شامل 70 تن گوشت، 2000 مترمربع چرم و 1450 کيلو پر شود که اين امر توانايي بالاي مزارع شترمرغ را در توليد نشان داده و اين صنعت را بعنوان صنعتي مناسب رشد و ترقي معرفي مي نمايد که مي تواند از نظر اقتصادي در بسياري از کشورها توسعه يابد.
علاوه بر تمامي موارد مطروحه ميزان سرمايه گذاري اوليه پائين، ميزان اندک سرمايه جاري مورد نياز، مقاومت پرنده ريسک کم، دردسر بسيار اندک و سادگي پرورش، صنعت شترمرغ را در مرتبه اي برتر از ساير شاخه هاي دامپروري قرار داده است.
به طور کلي جهت احداث يک مزرعه پرورش شترمرغ ما نياز به تامين سرمايه اي در حدود 6-5 ميليون تومان به ازاء هر قطعه شترمرغ خواهيم بود که اين رقم مواردي از قبيل : هزينه خريد و آماده سازي زمين، خريد پرنده، ساخت و سازه ها، هزينه حقوق کارکنان، هزينه هاي بيمه هزينه خوراک و ... را به مدت يکسال در بر مي گيرد.
در ادامه جداول زير به گونه اي کاملاً علمي و با در نظر گرفتن کليه عوامل و فاکتورهاي تاثير گذار بر مباني 15قطعه شترمرغ مولد تهيه شده اند که مطالعه آنها مي تواند درک بهتري را از نوع و هزينه هاي کار ارائه دهد:


هزينه هاي سرمايه گذاري ثابت شرح
مشخصات
بهاي کل (ريال)

ساخت و ساز سرپناه
به مساحت 100 متر مربع، بنائي بسيا ر ساده شامل: ديوار سه طرفه و سقف ايرانيت.
000/000/50

ساخت و ساز گردشگاه
3گردشگاه هرکدام به ابعاد 80* 15، که در هر کدام
خانواده هاي سه قطعه اي نگهداري مي شوند.
مصالح مصرفي نيز شامل توري از مفتول، لوله هاي 3 يا 5 اينچ. 000/000/54

خريد پرنده مولد
تعداد 10پرنده ماده و 5 پرنده نر در سن بلوغ و آماده توليد.
000/000/250

ساخت ساختمان جوجه کشي و کارگري
ساختمان جوجه کشي، بنائي ساده به مساحت حدودي 40 -50 مترمربع
و ساختمان کارگري نيز حدود 40 متر در نظر گرفته شده است. 000/000/135

خريد ماشين آلات
شامل: دانخوري، آبخوري، دستگاه هاي جوجه کشي، فرغون، بيل و ....
000/000/180

جمع کل سرمايه ثابت مورد نياز
000/000/669




هزينه هاي جاري شرح
مشخصات
بهاي کل (ريال)

خوراک پرندگان مولد
فرمول بالانس شده و به ازا هر قطعه مصرف 1 تن در سال.
000/500/37

خوراک جوجه هاي توليدي
جوجه تا سه ماهگي نگهداري و سپس فروخته مي شوند.
000/000/27

کارگر
يک کارگر جهت نگهداري پرندگان مولد و
يک کارگر جهت نگهداري جوجه ها 000/000/45

آب و برق
-----------------------------------
000/000/5

هزينه هاي کارشناسي و بهداشتي
هزينه هاي مربوط به بازديد مهندس دامپرور و جيره نويسي،
بازديد دامپزشک و واکسيناسيون. 000/000/10

جمع کل هزينه هاي جاري
000/500/124




هزينه هاي ثابت شرح
مشخصات
بهاي کل (ريال)

هزينه هاي مربوط به استهلاک
شامل استهلاک ساختمانها و تاسيسات، ماشين آلات و ادوات و پرندگان مولد
000/000/20

جمع کل هزينه هاي ثابت
000/000/20





درآمد ناويژه شرح
ميزان توليدات
بهاي کل (ريال)

فروش جوجه سه ماهه 200 قطعه
به ازا هر ماده تعداد 20 قطعه جوجه سه ماهه.
000/000/300

جمع کل درآمد ناويژه
000/000/300





درآمد ويژه شرح
بهاي کل (ريال)

درآمد ناويژه
000/000/300

کسر مي شود:
هزينه هاي جاري و ثابت 000/500/144

جمع کل درآمد ويژه
000/500/155



توجه داشته باشيد که ارقام فوق، ارقامي تخميني مي باشند و ارائه اعداد دقيق مستلزم دريافت اطلاعات بيشتر راجع پروژه، زمان اجرا، نوع مديريت و طراحي ها و مواردي از اين قبيل خواهدبود.

آينده صنعت شترمرغ
امروزه تجارت شترمرغ همانند گامهاي اوليه صنعت بوقلمون دهه 1920 مي باشد. در آن زمان رشد اين صنعت با نرخ بالايي همراه بود بطوريکه يافتن اين پرنده و بهاي آن به شدت گران بود به گونه اي که پرندگان مناسب جهت توليد مثل گاه با بهايي در حدود 2000 دلار آمريکا به ازاء هر پرنده به فروش مي رسيدند اما با رشد اين صنعت در جهان حدود نيمه دهه 1960 در سراسر دنيا بيش از 150 ميليون بوقلمون توليد و کشتار گرديد.
امروزه نيز صنعت شترمرغ در کشورهاي اروپايي و آمريکا هنوز به طور عمده به منظور توليدمثل رونق بسياري دارد و به زودي تعداد شترمرغ ها آنقدر افزايش خواهد يافت که بتواند بازار کشتار و فروش را تامين نمايد.
در سال 1992 بيش از 150000 شترمرغ در سراسر جهان کشتار شدند که 95% آن مربوط به آفريقاي جنوبي بود در حال حاضر سعي مي گردد تا با افزايش تعداد گله هاي مادر جهت شترمرغ ها به حدي برسد که بتواند نياز مصرف کنندگان را پاسخگو باشد.
در سالهاي اخير و با گسترش روز افزون اين صنعت در جهان شاهد رشد چشمگير مزارع در سراسر دنيا مي باشيم و اين رشد تا جائي ادامه خواهد يافت که مزارع بتوانند از لحاظ اقتصادي به سطح پايداري برسند.در بسياري از مزارع گرچه مديريت پرنده ها به خصوص پرندگان جوان هنوز بسيار ابتدائي است اما با اين وجود ما شاهد پيشرفت روز افزون و سود دهي مناسب اين مزارع هستيم که يکي از علل اين امر به مقاومت بالاي پرنده و سازگاري خوب با انواع محيطهاي گوناگون برمي گردد
 

"Pejman"

دستیار مدیر مهندسی کشاورزی گیاهان دارویی
نحوه آغاز يک پروژه پرورش شترمرغ

1- اولويـت استانها
طبق بررسي هاي انجام شده توسط کارشناسان داخلي و خارجي و همچنين تجارب بدست آمده از مزارع فعال در مناطق گوناگون کشور در سالهاي اخير، هم اکنون به جرات مي توان گفت که تمامي نقاط ايران جهت پرورش شترمرغ مناسب بوده و اين پرنده با کليه نقاط کشور سازگار است.
اما به هر حال مناطقي وجود دارند که شروع پرورش در آنها مستلزم صرف هزينه هاي کمتر بوده و به دليل سازگاري بهتر پرنده با آب و هواي آن نقاط احتمال توليد بيشتر و بهتر وجود دارد که اين امر به خودي خود باعث کاهش هزينه هاي توليدي و افزايش توان رقابتي توليدکننده خواهد بود.
به طور کلي شترمرغ ها سازگاري بهتري با آب و هواي گرم و نيمه خشک دارند و به همين دليل نقاط کويري و يا حاشيه کوير مناسبترين مناطق جهت احداث مزارع عنوان مي گردند. لذا توصيه ما به کليه علاقه مندان اين است که جهت انتخاب مکان مناسب توجه بيشتري را به نقاط گرمسير کشور معطوف دارند. علاوه بر مطالب فوق دلايل ديگري هم مي توانند در اولويت بندي مناطق گوناگون موثر باشند که از آن جمله مي توان به موارد زير اشاره نمود:
1- تراکم مزارع موجود در منطقه: تراکم بيش از حد احتمال انتقال بيماريها را افزايش داده و تراکم کمتر از حد معمول موجب رشد کم سرعت منطقه و کمي امکانات موجود خوهد شد.
2- امکانات در دسترس: هرچه امکانات موجود از قبيل: کارخانه خوراک دام، کشتارگاه، صنايع فرآوري و تکميلي و ... بيشتر باشد سرمايه گذاري شما ريسک کمتري خواهد داشت.
3- دوري يا نزديکي به راه هاي ارتباطي مناسب: هرچه امکانات شما جهت رساندن محصول توليدي به بازار مصرف بيشتر باشد سرمايه گذاري شما نيز مطمئن تر خواهد بود.
4- نزديکي به بازار مصرف: اين امر سبب مي گردد تا محصول شما زودتر و با هزينه کمتري به دست مصرف کنندگان برسد که اين مسئله به نوبه خود موجب افزايش توان رقابتي شما خواهدشد.
با توجه به موارد گفته شده و عنايـت به نکاتي از قبيل: نزديکي به بازار مصرف، وجود امکانات زيربنائي مناسب و تراکم مناسب مزارع موجود مي توان تا حدودي اولويت استانهاي گوناگون را به شرح زير تعيين کرد:

1- استان سمنان.
2- استان مرکزي
3- استان اصفهان
4- استان قزوين
5- استانهاي شرقي مانند استان خراسان
6- مناطق مرکزي کشور شامل استانهاي: کرمان، يزد، شيراز
7- استان تهران
8- استان زنجان

و در انتها استانهاي شمالي و جنوبي کشور به دليل وجود رطوبت بالا و تاثير منفي آن بر روي کميت و کيفيت توليد و همچنين بالا بودن هزينه هاي توليدي اين مناطق نسبت به مناطق ديگر کشور، جز اولويت هاي آخر تقسيم بندي مي شوند.
2- انتخاب زمين
جهت انتخاب زمين مناسب براي اجرا بايستي مواردي از قبيل: در دسترس بودن امکانات رفاهي مانند جاده هاي ارتباطي مناسب، نزديکي برق، آب و ... را مد نظر قرار داد و حتي الامکان سعي نمود تا زمين مورد نظر به گونه اي انتخاب گردد که سرمايه گذار جهت آماده سازي آن و تهيه امکانات کمترين هزينه را متحمل گردد.ضمن اينکه مکان مورد نظر بايستي داراي حداقل ضوابط جهاد کشاورزي جهت اجراي پروژه باشد که برخي از اين ضوابط عبارت اند از:

الف) داشتن حداقل فاصله يک کيلومتر با مراکز نگهداري دام و ماکيان گوشتي
ب) داشتن حداقل فاصله دو کيلومتر با مراکز نگهداري دام و ماکيان داشتي
ج) داشتن حداقل فاصله دو الي سه کيلومتري با مناطق مسکوني و مواردي از اين قبيل که جهت احراز استعلام مثبت و صدور اجازه فعاليت از سوي سازمانهاي ذيربط لازم مي باشد.
3- نحوه گرفتن مجوزهاي قانوني
مراحل گوناگون جهت اخذ مجوز صنعتي پرورش شترمرغ کاملاٌ شبيه ديگر رشته ها و به صورت زير است:

1- تهيه طرح توجيهي فني با رعايت کليه ضوابط فني و قانوني
2- تهيه نقشه جانمائي ساختمانها و تاسيسات
3- مراجعه به واحد امور دام شهرستان و ارائه درخواست به همراه مدارک فوق و تشکيل پرونده
4- ادامه باقي مراحل طبق دستور و نظر واحد امور دام جهاد کشاورزي شهرستان
4- انواع مديريت
به طور کلي سه سيستم مديريت در شترمرغ وجود دارد که عبارتند از :

الف- سيستم بسته يا متمرکز entensive.
ب- نيمه بسته يا نيمه متمرکز semi intensive.
ج- باز يا غير متمرکز intensive.

در سيستم هاي بسته شترمرغ ها در فضايي محدود نگهداري و با غذاي آماده تغذيه مي گردند اما در سيستم هاي باز پرندگان در مراتع وسيع آزادانه پرورش مي يابند. سيستم نيمه بسته که تلفيقي از دو سيستم فوق مي باشد در شرايط صنعتي کار آمدتر بوده و با استقبال بيشتري از سوي پرورش دهندگان مواجه است. البته بايستي دقت داشت که انتخاب نوع سيستم بستگي تام به شرايط موجود از قبيل: آب و هوا، اقليم امکانات بالقوه و بالفعل، ميزان سرمايه گذاري، تعداد پرندگان و ...خواهد داشت.به طور مثال در آفريقا به دليل وجود مراتع گسترده و حالت نيمه سنتي سيستم اعمالي به صورت باز و در اروپا به دليل محدوديت زمين سيستم بسته مي باشد.
بايستي توجه داشت که صرفنظر از نوع سيستم اعمالي در تمامي مزارع هدف توليد گوشت و چرم و ساير محصولات اين پرنده مي باشد لذا در هر مزرعه تعدادي پرنده بعنوان پرندگان مادر جهت توليد تخم نگهداري شده و از جوجه هاي بدست آمده از اين پرندگان جهت پرورش تا سن کشتار (14-9 ماهگي) و استحصال گوشت و پوست و ... استفاده مي گردد.
در ايران بدليل نوع خاص آب و هوايي شرايط موجود سيستمهاي مديريتي نيمه بسته داراي اقبال بيشتري مي باشند. به طور کلي در اين سيستم ها فضاهايي جهت سايبان و پناهگاه، محلهاي تخمگذاري محل تغذيه و گردشگاه هايي ويژه جهت پرندگان در نظر گرفته مي شود.
در هر صورت و صرفنظر از نوع مديريت اعمال شده در هر مزرعه بايستي توجه داشت که جهت بازدهي بيشتر و افزايش بهره وري نيروي انساني شاغل در مزرعه، تقسيم کار و مسئوليتها به گونه اي انجام گيرد که علاوه بر مشخص بودن حدود وظائف و مسئوليتهاي هر شخص کمترين تداخل را در امور افراد مختلف با يکديگر شاهد باشيم.
در يک مديريت پويا و موفق حدود مسئوليتها و اختيارات هر شخص کاملاً معين بوده و از تداخل وظائف افراد به خوبي جلوگيري مي گردد علاوه بر اينکه ايجاد يک فضاي صميمي و دوستانه که هر شخص را مجاز به ابراز عقيده و ارائه راه کار جهت حل مشکلات احتمالي موجود مي نمايد موجب بروز جوي صميمانه و حالت پويا در سيستم خواهد بود. بديهي که در اين حالت در صورت وجود هرگونه مشکل احتمالي امکان يافتن راه حلي مطمئن و سريع بسيارراحتتر خواهد بود و با وجود تقسيم وظائف و روشني حدود اختيارات و وظائف مي توان از بروز مشکلات جدي اجتناب نمود.

5- طراحي ساختمان و تاسيسات
در طراحي ساختمانها و تاسيسات يک مزرعه عوامل گوناگوني تاثيرگذار هستند که از آن جمله مي توان به موارد زير اشاره کرد:
1- نوع آب وهوا و اقليم منطقه. به طور مثال در مناطق سرد نورگيري سالنها و تامين گرما از عوامل مهمي در طراحي هستند اما بالعکس در مناطق گرم که ميزان تابش آفتاب و دماي محيط بيش از حد معمول است، داشتن فضاي بيشتر سايبان بهتر خواهد بود.
2- نوع مصالح در دسترس. مسلماٌ استفاده از مصالح موجود در منطقه موجب کاهش هزينه هاي حمل و نقل، سازگاري بيشتر سازه ها با اقليم منطقه و در نتيجه استهلاک کمتر و ... خواهدشد.
3- نوع مديريت اعمالي در گله. در سيستمهاي مديريتي باز نوع طراحي کاملاٌ متفاوت با انواع بسته و نيمه بسته خواهد بود.
4- ارزاني و استهلاک پائين سازه انتخابي

علاوه بر نکات گفته شده موارد موثر ديگري نيز وجود دارند که در آينده بيشتر مورد بررسي قرار خواهيم داد.

6- انتخاب و خريد گله مادر
صرفنظر از نوع روش انتخابي جهت شروع يک پروژه مهمترين گام جهت آغاز کاري موفق تهيه پرندگاني مناسب با ذخائر ژنتيکي مطلوب جهت تشکيل گلة مادر مي باشد. انتخاب يک گلة مادر به عوامل مختلفي از قبيل: نوع آب و هواي منطقه، ميزان زمين و تاسيسات موجود، هدف توليد و نوع و ميزان سرمايه گذاري بستگي دارد.
بطوريکه هنگام تهيه پرندگان بايستي دقت داشت که شرايط اقليمي مزرعه مبداء و مقصد تا حد امکان بيشترين تشابه را به يکديگر داشته باشند که اين امر مطمئناً تاثير مطلوب تري را در سازگاري سريعتر پرنده با محيط جديد خواهد داشت از طرف ديگر تاسيس مزرعه تنها توليد تجاري گوشت و پوست و ساير محصولات را بعنوان هدف اصلي در نظر بگيريم پرندگاني مناسب خواهند بود که داراي توانايي هاي بيشتر در توليد مي باشند اما اگر هدف اصلاح نژاد و توليد پرندگان اصلاح شده با ذخاير ژنتيکي بالا جهت فروش به مزارع مادر مي باشد بايستي پرندگاني مد نظر قرار گيرند که داراي شناسنامة ژنتيکي کاملاً مشخص و توانايي هاي ژنتيکي بالا باشند بايستي مد نظر داشت که در حالت اول کميت و کيفيت توليد مورد نظر بوده و سعي مزرعه دار همواره بر آن است تا علاوه بر توليد بيشتر کيفيت مطلوب تر نيز حاصل آيد اما در حالت دوم بيشترين توجه بر روي کيفيت پرندگان توليدي متمرکز مي باشد و در اين مزارع سعي بر آن است تا پرندگان توليدي از لحاظ ژنتيکي و نژادي داراي برترين خصوصيات باشند و بتوانند اين خصوصيات را به نسلهاي بعدي خود انتقال دهند.از طرف ديگر ميزان سرمايه گذاري اوليه نيز تاثير مستقيمي بر روي انتخاب متد اوليه خواهد داشت.
به طور کل جهت شروع يک پروژه سه راه مد نظر مي باشد:

1 ) خريد تخم نطفه دار و جوجه کشي
2 ) خريد جوجه در سنين مختلف
3 ) خريد پرندگان مولد

در مورد نخست علي رغم نياز به سرمايه اوليه کمتر داراي خطرات بيشتري خصوصاً براي کساني که آشنايي کافي به مسائل جوجه کشي و پرورش جوجه ندارند خواهد بود و لذا تنها در مواردي پيشنهاد مي گردد که شخص سرمايه گذار داراي تخصص و تجربه کافي در اين زمينه باشد و يا از گروه مشاور متخصص و معتمد استفاده نمايد. ضمن اينکه ميزان خواب سرمايه در اين حالت بيش از دو سال خواهد بود.
روش دوم خريد جوجه هاي تعيين جنسيت شده در سنين چهار هفتگي به بالا خواهد بود . در اين روش علي رغم هزينه بيشتر نسبت به روش اول مشکلات کمتري در انتظار مزرعه دار خواهد بود زيرا شترمرغ هاي دو ماهه به بالا داراي مقاومت بيشتري در مقابل شرايط نامساعد محيطي بوده و نگهداري آنها نياز به تجربة کمتري نسبت به تخم و جوجه هاي جوان تر دارد ليکن در اين روش نيز زمان توليد با توجه به سن پرنده خريداري شده از شش ماه ( در صورت خريد پرندگان پيش مولد 5/1 ساله ) تا دو سال متغير خواهد بود.
سومين روش خريد پرندگان مولد بالغ مي باشد که اين امر مستلزم صرف هزينه اوليه بالايي خواهد بود اما به توليد کننده اين امکان را مي دهد که فوراً شروع به توليد نمايد.
با توجه به موارد ذکر شده پيشنهاد ما اين است که جهت شروع در صورت امکان ترکيبي از هر سه روش گفته شده بکار گرفته شود تا علاوه بر کاهش فشار مالي وارد بر سيستم ناشي از انتخاب روش سوم ريسک و خطرات احتمالي در روش اول را نيز نداشته باشيم ضمن اينکه با اتخاذ اين روش ترکيبي مدت انتظار جهت شروع توليد نيز بسيار کمتر از حالت دوم خواهد بود.
در هر حال و بدون توجه به نوع سيستم انتخابي، سرمايه گذاران بايستي توجه داشته باشند که در هنگام شروع از خريد پرندگاني که داراي مراتب خويشاوندي بالا و پتانسيل ژنتيکي پائيني هستند خودداري نمايند و خريد از مزارع معتبري را که ضمانتهاي کافي و مستند را ارائه مي دهند در اولويت قرار دهند و بدين نکته توجه داشته باشند که صرفه جويي در اين زمان و خريد پرندگان ارزان قيمت و بي کيفيت ضررهاي غير قابل جبراني را در آينده در پي خواهد داشت
 

"Pejman"

دستیار مدیر مهندسی کشاورزی گیاهان دارویی
محصولات شترمرغ

امروزه مزارع پرورش شترمرغ از جمله مفيدترين پروژه هاي کشاورزي -دامپروري محسوب مي گردند که از آنها بعنوان مزارع آينده نام برده مي شود زيرا اين مزارع داراي تنوع بسياري در محصولات توليدي خود بوده و بنابراين داراي مزايا و منافع بسياري مي باشند. محصولات شترمرغ به طور کلي به دو گروه اصلي و فرعي تقسيم مي گردند. محصولات اصلي شترمرغ شامل گوشت و پوست و پر و محصولات فرعي آن شامل چربي و روغن شترمرغ پودر استخوان و تخم مي باشند.

1- گوشت:
گوشت شترمرغ يکي از کم چربي ترين و سالم ترين و بهداشتي ترين انواع گوشت قرمز موجود مي باشد که از لحاظ طعم و ظاهر بسيار شبيه گوشت گوساله و گاو است.گوشت شترمرغ داراي خواص ويژه اي است که برخي از آنها عبارتند از :

1 – کم چربي بودن.
2 – پايين بودن کلسترول.
3 – بالا بودن پروتئين.
4 – تردي استثنائي عليرغم کم چربي بودن.
5 – واکنش مطلوب نسبت به ادويه جات.

نتايجي که از تحقيقات بخش کشاورزي ايالات متحده آمريکا در مقايسة گوشت شترمرغ با مرغ و گاو بدست آمده کاملاً مويد اين نکته اند که گوشت شترمرغ از نقطه نظر سلامتي به لحاظ کم چربي بودن و به خصوص کلسترول پائين بسيار بهتر از ساير گونه هاي گوشت است اخيراً با توجه به بالا رفتن آگاهي مصرف کنندگان در مورد مشکلات مربوط به سطوح بالاي کلسترول خون و امکان افزايش وقوع حملات قلبي و مشکلات ناشي از آن در صورت مصرف بيش از حد گوشت قرمز گاو و گوسفند، درخواست براي گوشت شترمرغ در بازارهاي جهاني رو به رشد بوده است.
آخرين اطلاعات آماري نشان مي دهد که توليد گوشت شترمرغ پاسخگوي درخواست مصرف کنندگان نمي باشد به خصوص که مصرف آن در اروپا، آمريکاي شمالي و ژاپن بيشتر مورد توجه است.
انتظار مي رود در دهة آينده گوشت اين پرنده به تدريج جايگزين مناسبي براي گونه هاي معمول گوشت قرمز باشد. گوشت شترمرغ به صورت هاي گوناگوني در بازار عرضه مي گردد که شامل برش هاي تازه و منجمد، بصورت کالباس و سوسيس، فيله و استيک و خشک شده در آفتاب ( Sun – dried ) يا نمک سود شده biltong) ( مي باشند. لازم به ذکر است که گوشت شترمرغ به قيمت 15-12 هزار تومان در ازاء هر کيلو گوشت خالص در ايران فروش مي رود.

مقايسه گوشت شترمرغ و ساير دامها نوع دام
درصد پروتئين
درصد چربي
کالري - KCAL
کلسترول - MG
آهن - MG

شترمرغ
9/26
8/2
140
83
2/3

مرغ
9/28
7
190
89
2/1

بوقلمون
3/29
5
170
76
8/1

گاو
9/29
3/9
211
86
3

گوساله
9/31
6/6
196
118
2/1

خوک
3/29
7/9
212
86
1/1



نتايج بدست آمده در تغذيه شترمرغ بر اين نکته تاکيد دارند که توسعه ماهيچه ها در سن 8-7 ماهگي اتفاق مي افتد و اين مطلب تاکيدي بر ضرورت تغذيه مناسب شترمرغ ها خصوصاً تا سن 6 ماهگي مي باشد که مي تواند پتانسيل مناسب را جهت توليد ماهيچه در سنين بالاتر بوجود آورد. توجه به اين نکته ضروري است که پس از سن 8 ماهگي اکثر مواد غذايي جذب شده در افزايش ضخامت پوست و نيز افزايش لايه هاي چربي شکم و چربي زير پوست بکار مي رود.

ترکيبات گوناگون گوشت شترمرغ ترکيب
مقدار
واحد

آب
4/75
%

چربي
2/1
%

پروتئين
7/21
%

انرژي
438
KJ/100G

کلسترول
600
MG/KG

منيزيم
5/21
MG/DG

فسفر
208
MG/DG

پتاسيم
4/351
MG/DG



بايد توجه داشت که چربي هاي ذخيره شده ناشي از خوراک غيربالانس بوده و ارزش کمي براي پرنده ها خواهد داشت و حتي گاهي موجب بروز ضايعاتي در پوست مي گردد.
بديهي است که کيفيت مواد مصرفي در تغذيه پرنده و همچنين نوع فرمول مورد استفاده در تهيه خوراک تاثير مستقيمي را در کميت و کيفيت گوشت توليدي خواهد داشت به طوري که يک خوراک خوب و بالانس شده مي تواند تاثير خوبي را در افزايش ميزان گوشت توليدي و دستيابي به بالاترين کيفيت داشته باشد.


2- پوست:
براي بدست آوردن بهترين اندازه پوست بايستي توده بدن شترمرغ در حدود 95 کيلو در سن 9 ماهگي باشد که اين امر باعث بروز نتايج رضايت بخش بر روي اندازه و تراکم پرها در 10 ماهگي مي گردد و بايستي توجه داشت که اندازه و تراکم پرهاي پرنده نقش مستقيمي را در کيفيت پوست توليدي خواهد داشت بطور مثال افزايش اندازه پرها و حتي طول کرک هاي پر باعث حفاظت بيشتر از پوست در برابر صدمات احتمالي خواهد شد. از آنجا که توسعه پرها پس از سن 12ماهگي و بعد از کمبود و نقصي که به علت محدوديتهاي تغذيه اي ايجادمي گردد دوباره بدست نمي آيد لذا اين امر خود مويد استفاده از جيره هاي غذايي بالانس شده در تمام سنين خواهد بود.
يکي ديگر از مشکلات قديمي مطرح شده سختي پوست پرندگان جوان در طول فرآيند دباغي مي باشد که اين ضخامت بايستي بوسيله اسيدهاي آمينه و ميزان مواد معدني کنترل گردد از اين رو پوستهاي با کيفيت برتر متعلق به پرندگاني است که با جيره اي متعادل و علمي به سن کشتار مي رسند.




پوست شترمرغ پس از گذراندن مراحل ويژه فراوري و دباغي يکي از بهترين و مجلل ترين چرمهاي دنيا را بدست مي آورد . که از لحاظ جايگاه با پوست کروکوديل و مار برابري مي کند. چرم شترمرغ لطيف و بسيار با دوام بوده که محصولات مختلفي نظير کيف، کفش، پالتو و ... را مي توان از آن تهيه نمود.
چرم بدست آمده از شترمرغ در دو نوع چرم حاصل از پوست بدن و چرم بدست آمده از پوست ساق پا مي باشد که هر کدام داراي ويژگيهاي منحصر به فرد و زيبايي خاص خود مي باشند.
از ويژگيهاي منحصر به فرد پوست بدن اين پرنده فوليکولهاي موجود در روي پوست مي باشد که وضعيت آرايش اين فوليکولها و تراکم آنها از اصلي ترين فاکتورهاي ارزش گذاري پوست مي باشد. بطور معمول از هر شترمرغ بالغ کشتار شده حدود 25/1 مترمربع چرم بدن و دو عدد چرم ساق پا بدست مي آيد.
بايستي توجه داشت که علاوه بر تراکم و آرايش فوليکولها، نحوه برش پوست، کوچکي و بزرگي و سالم بودن تاثير به سزائي را در قيمت گذاري آن خواهد داشت لذا پرورش دهندگان بايستي با دقت کامل پرندگان را از صدمات احتمالي که موجب کاهش ارزش پوستشان مي شود حفظ نمايند.محصولات تهيه شده پوست شترمرغ اعم از کيف، کفش، پالتو و ... بسيار با ارزش بوده و با قيمتهايي بالا بفروش مي رسند.

3- پر :
سه روش گوناگون جهت چيدن پرهاي شترمرغ وجود دارد روش اول قيچي کردن روش دوم کشيدن و روش کندن پرها با ساقه مي باشد.با ارزشترين پرهاي شترمرغ پرهاي سفيد رنگ شترمرغ نر مي باشد که 24 پر مياني در اولين رديف بالها را شامل مي گردد.
مورد مصرف پرهاي شترمرغ در ساليان پيش غالباً در تزئين لباس و دکوراسيون بوده است به طوريکه در ابتداي پرورش صنعتي اين پرنده به منظور بدست آوردن پرهاي آن صورت مي گرفت و تجارت جهاني پر شترمرغ در ابتداي اين صنعت تجارتي چندين ميليون دلاري محسوب مي گرديده است.
امروزه نيز علاوه بر مسائل تزئيني و دکوراسيون و استفاده در کارناوالها از پر شترمرغ جهت تميز کردن دستگاههاي کوچک و تجهيزات حساس الکترونيکي نيز استفاده مي کنند.
در کشور ما نيز پر شترمرغ جهت تزئين علم هاي عزاداري در روزهاي عاشورا و تاسوعا مورد استفاده فراوان قرار مي گيرد و جالب است بدانيد که هم اکنون تامين پرهاي مورد نياز جهت همين مراسم با واردات پر از کشورهايي نظير آلمان انجام مي گيرد. توجه داشته باشيد که کيفيت پرهاي توليدي بسته به آب و هواي منطقه، شرايط پرورشي و نوع تغذيه بسيار متفاوت بوده و در اين ميان تاثير تغذيه در کيفيت پرها بيشتر از ساير عوامل مي باشد علاوه بر اينکه از نظر اقليمي نيز بهترين پرها در مناطق خشک بعمل مي آيند.
نوع تغذيه اثرات مستقيمي بر روي تراکم و کيفيت پرهاي توليدي خواهد داشت لذا کيفيت پرها مي تواند بوسيلة تغذيه شترمرغ متناسب با نيازهاي ژنتيکي شان تامين گردد.
بطور مثال کندن پر بوسيله خود پرندگان مي تواند نتيجه عواملي از قبيل تغذيه، نوع مديريت و تراکم پرندگان در گله باشد همچنين نتايج تحقيقات بدست آمده نشان مي دهد که اثرات اسيد آمينه سولفور در رابطه مستقيمي با پر کني بوسيله خود پرنده مي باشد بطوريکه پرهاي بدست آمده کدر و کثيف بوده و داراي نشانه هايي از وجود شوره مي باشند که اين امر مي تواند ناشي از نقص و کمبود اسيد آمينه سولفور در جيره غذايي باشد.

4- تخم شترمرغ:
جدول زير تمامي خصوصيات تخم شترمرغ را به طور دقيق نشان مي دهد :

پارامتر
مقدار
واحد

طول تخم
160 - 150
MM

عرض تخم
130 - 125
MM

وزن مخصوص تخم
14/1 - 12/1
G/ML

وزن مخصوص محتويات
9/0 - 88/0
G/ML

وزن مخصوص پوسته
98/1 - 76/1
G/ML

وزن تخم
1600 - 1400
G

زرده
9/20
%

زرده
76/355 - 25/ 277
G

سفيده
4/59
%

سفيده
74/1094 - 45/800
G

پوسته
5/19
%

پوسته
3287/265
G



تخم شترمرغ در دو نوع نطفه دار و بدون نطفه توليد مي گردند که نوع نطفه دار جهت جوجه کشي و توليد جوجه مورد استفاده قرار مي گيرد و نوع بدون نطفه آن نيز بعنوان تخم خوراکي بصورت مستقيم جهت تهيه خوراک (مانند خاگينه) و يا در صنايع جانبي مثل شيريني و شکلات سازي مورد استفاده قرار مي گيرند.
در حال حاضر قيمت تخم نطفه دار شترمرغ بين 50-30 هزار تومان و تخم بدون نطفة آن بين 15-10 هزار تومان متغير مي باشد.

ترکيبات گوناگون تخم پارامتر
زرده
سفيده

آب (%)
6/50
7/88

پروتئين (%)
15
9/8

چربي (%)
3/31
----------

خاکستر (%)
9/1
87/0



جالب است بدانيد استفاده از تخمهاي بدون نطفه تنها به موارد خوراکي محدود نشده بلکه پوسته هاي زيباي اين تخم ها نيز موارد کاربرد گوناگوني در تهية لوازم تزئيني دارند بطوريکه نقاشي و يا حکاکي روي آنها، تخمها را به اشياء هنري بسيار با ارزش تبديل مي سازد که بسته به نوع هنر به کار رفته در آنها از 000/100 ريال به بالا قيمت خواهند داشت ضمن اينکه پوسته خام و خالي آن نيز با قيمتي در حدود 000/50 ريال داد و ستد مي گردد.

4- سايرمحصولات:
علاوه بر موارد ذکر شده شترمرغ ها کاربردهاي فراوان ديگري نيز دارند بطوريکه از روده شترمرغ جهت ساخت نخ بخيه وزه کمانهاي ورزشي استفاده مي گردد و همچنين پودر خون، استخوان و پر آن نيز بعنوان منابع غذايي در تغذيه ساير دامها کاربرد دارد.
همچنين شايعات گوناگوني در مورد استفاده از برخي اعضاء اين پرنده نظير قرينه چشم و تاندون پا در درمان بيماريهاي انسان وجود دارد.
ضمناً شترمرغها از لحاظ گردشگري و ورزشي نيز ارزش زيادي دارند به گونه اي که استفاده از شترمرغهاي مسن و خارج شده از چرخه توليد جهت جذب گردشگران و يا برگزاري مسابقات ارابه راني استفاده مي شوند و از اين راه درآمدهاي خوبي را عايد مزرعه داران مي نمايند.
 

hamid_a

کاربر بیش فعال
کاربر ممتاز
بيماريها مهم شتر مرغ

بيماريهاي مشروحه در اين بخش به غير از انگلهاي داخلي و خارجي اختصاصي شترمرغ بقيه فقط به شترمرغ محدودنشده بلكه بيماريها مشتركي‌اند كه بر اساس آخرين تحقيقات ممكن است شترمرغ را نيز درگير نمايند. تعدّد بيماريهاي مورد اشاره بدان معني نمي‌باشد كه شترمرغهاي اهلي فوق العاده مستعد بيماري هستند. بويژه در مورد شترمرغهاي بالغ موارد بيماري بندرت اتفاق مي‌افتد. در شرايط مديريتي كه موارد ذيل رعايت گردد، وقوع عفونتها و بيماريها از موارد استثنايي، نادر و غيرمعمول خواهدبود.

-حصاركشي با طراحي مناسب و در نتيجه كاهش خطر ضربه و شكستگي استخوانها.
-حفظ استانداردهاي بالاي بهداشتي.
-تأمين جيره‌هاي غذايي مناسب و استفاده از مکملهاي معدني و ويتامينه ويژه شترمرغ.
-نگهداري پرندگان درجايگاه‌هاي بدون كوران و سرما در فصل زمستان و در نتيجه افزايش توان سازگاري و مقاومت طبيعي پرنده.
-ورود مداوم حيوانات جديد، ملاقات‌كنندگان هميشه حاضر و مخلوط‌نمودن گونه‌هاي مختلف پرندگان جهت نمايش، پرندگان را در معرض عوامل بيماريزا جديد قرار داده و بر سيستم ايمني آنها استرس وارد مي‌سازد.

جوجه‌ها و شترمرغهاي جوان نياز به مراقبت بيشتري دارند ولي حتي در موردآنها هم معمولاً مشكلات محدود به چند بيماري انگشت‌شمار مي‌شود كه 90 درصد تمامي مرگ وميرها را به خود اختصاص مي‌دهند. اين بيماريها عبارتند از:

• عفونتهاي كيسه زرده.
• تغيير حالت پاها و انگشتان.
• يبوست.
• اسهال و عفونتهاي گوارشي (ناشي از اشريشياكولي، سالمونلا، هيستوموناس و باكتريهاي ديگر).

تجربيات عملي حكايت از اهميت تماس مداوم با جوجه‌ها دارد. علاوه بر اين ثابت‌شده كه مشاهده مداوم هم به تنهايي كافي نيست زيرا زماني كه علائم بيماري يا عارضه رويت مي‌گردد ممكن است ديگر براي كمك به پرنده خيلي دير شده‌باشد.
كليد پرورش موفقيت‌آميز، بهداشت اكيد در جوجه‌كشي و وزن‌كشي مكرر جوجه‌ها در خلال 4 هفته اول زندگي است. تنها اين شاخصها به مديريت اطمينان مي‌دهد تا از مشكلات مربوطه به رشد قبل از ظهور علائم بيماري مطلع گردد.
در ادامه به جهت محدوديت هاي موجود و گستردگي مطالب تنها به چند نمونه از بيماريهاي رايج اشاره مي کنيم:

بيماري نيوكاسل:

هرجا كه گله غير ايمن و غير واكسينه درمعرض ويروس قرارگيرد، تلفات سنگين و خسارات اقتصادي متعاقب آن اجتناب‌ناپذير خواهدبود. در جوجه شترمرغهاي 3 تا 4 ماهه ميزان مرگ و مير ممكن است به بيشتر از 80 درصد بالغ گردد.
بيماري سبب ضعف عمومي به همراه علائم عصبي مزمن همچون لنگش، گرفتگي عضلات، پيچ‌خوردگي گردن و باد كردن سر مي‌گردد. براي اين بيماري هيچ درماني شناخته نشده‌است اما واكسيناسيون سبب پيشگيري مي‌گردد. تزريق 1 ميلي ليتر از واكسن غيرفعال پاراميكروويروسي به نام كولومبوواك توصيه مي‌گردد كه بايستي شش هفته بعد تكرار شده و سپس هر شش ماه يك يادآور داده‌شود. گزارشهايي از نتايج مطلوب تجويز همزمان يك واكسن زنده مانند اسپري چشمي لاسوتا و تزريق يك واكسن غيرفعال موجود مي‌باشد. ميزان آنتي‌بادي و در نتيجه وضعيت ايمني گله بوسيله تستهاي سرولوژي دقيقاً قابل اندازه‌گيري است.
از آنجا كه گله مبتلا به نيوكاسل بايد سريعاً كشتار گردد لذا بايستي ضرورت واكسيناسيون اوليه و يادآور را براي هر پرورش‌دهنده شترمرغ روشن نمود.

آبله پرندگان:

موارد وقوع آبله در شترمرغ از كشور اسرائيل و آمريكا گزارش شده‌است. اين بيماري عمدتاً جوجه‌هاي گروه سني يك هفته تا چهار ماه را با ميزان تلفاتي تا حدود 15 درصد درگير مي سازد. علائم زير بعنوان نشانه‌هاي اختصاصي آبله قلمداد مي‌شوند كه با افزايش سن تظاهر كمتري دارند:
تاولهاي كوچكي محتوي مايع زردرنگ بر روي پلكهاي چشم و سوراخهاي گوش ظاهر مي‌شود. بعد از شش تا ده روز جراحات روي پلك چشم منعقد شده و مانع بازشدن چشمها مي‌گردد تغييرات ديفتروئيد در غشاهاي مخاطي فضاي داخلي دهان ايجاد مي‌شود هنوز درمان قطعي شناخته نشده‌است. هدف اصلي در معالجه، جلوگيري از آلودگيهاي ثانويه با استفاده از پمادهاي ضدعفوني‌كننده، مقاديري ويتامين A و نيز ضدعفوني و نرم نمودن زخمهاي خشكيده آبله با استفاده از مخلوط 1 به 4 يدوگليسيرين مي‌باشد.
از آنجائيكه ويروس توسط حشرات خونخوار منتقل مي‌گردد، شيوع بيماري بيشتر در بهار و تابستان مي‌باشد. با استفاده از واكسنهاي تجاري آبله پرندگان، مي‌توان از انتشار بيماري و وقوع آلودگيهاي جديد جلوگيري نمود.
 

hamid_a

کاربر بیش فعال
کاربر ممتاز
آنفلوانزاي پرندگان:

چندين مورد همه‌‌گيري آنفلوانزاي طيور از مناطق خاصي از آفريقاي‌جنوبي گزارش شده‌است. اما براي اولين بار فقط در سال 1991 يك ميكرو ويروس از شترمرغ جدا گرديد. ويروس جدا شده از گروه A و تحت گروه H7N1 آنفلوانزا بود كه براي ماكيان معمولي، بيماريزا محسوب نمي‌شود.
بيماري با علائمي همچون سبزشدن رنگ ادرار، ضعف، بي‌اشتهايي، عفونت و تورم كيسه‌هاي هوايي و ترشحات چشمي همراه است. اين علائم در شترمرغهاي يكساله آشكارتر است.اما شترمرغهاي جوان زير شش ماه خصوصاً در يك محيط پراسترس و در حضور عوامل بيماريزاي ديگر بيشتر مبتلا مي‌گردند. آنفلوانزا در جوجه‌هاي 5 روزه باعث 80 درصد تلفات گرديده‌است. مشخص‌ترين نشانه كالبدگشايي كبد بزرگ و كم‌قوام مي‌باشد. محتويات روده كوچك لزج بوده و كليه‌ها رنگ پريده متورم و حاوي ادرار سبز رنگ هستند.
هيچگونه درمان مشخصي وجود نداشته و واكسيناسيونهاي رايج هم موثر نمي‌باشند. ويروس عامل بيماري را مي‌توان از نمونه‌هاي خون جدا كرده و بوسيله روشهاي آزمايشگاهي از نظر تيپ شناسايي نمود. شترمرغهاي ماده حامل ويروس قادر به آلوده نمودن تخمهاي خود هستند كه اين امر نه تنها باعث تلفات سريع جنيني مي‌شود بلكه تخمهاي آلوده خطر بسيار جدي براي انتقال آلودگي به تخمهاي سالم موجود در دستگاه جوجه‌كشي محسوب مي‌گردند. اين مسئله خصوصاً دركارخانجات جوجه‌كشي كه تخم را از فروشنده تحويل مي‌گيرند و هيچ راهي براي آگاهي از سلامت تخم ندارند، بايستي مورد توجه قرار گيرد.



عفونتهاي بندناف و كيسه زرده (تورم بندناف):

اين معضل خاص در گله، هميشه بدليل مديريت ضعيف و نابسامان ايجاد مي‌گردد و بوسيله چند باكتري بيماريزا دامن زده‌مي‌شود كه عبارتند از: تحت‌گونه‌هاي اشريشياكولي و كلبسيلا و نيز پروتئوس، سودوموناس، سالمونلاها، استافيلوكوك و استرپتوكوكوس‌فكاليس. اين عفونت هم در خلال دوره جوجه‌كشي (همراه با افزايش تلفات جنيني) و هم در هفته اول زندگي كه منفذ ناف هنوز بطور كامل بسته نشده‌است، اتفاق مي‌افتد. همچنين كيسه زرده مي‌تواند از طريق مجرائي كه اين كيسه را به روده كوچك مرتبط مي‌نمايد آلوده شود.
معمولاً جوجه‌هاي خارج شده آلوده ممكن است بعد از 24 ساعت علائم را نشان داده و در عرض زمان خيلي كوتاهي تلف شوند. جوجه‌هاي آلوده ديگر كه ظاهراً رشد طبيعي دارند تا ده روزگي دوام آورده و سپس ناگهان تلف مي‌شوند در اغلب موارد (نه درهمه موارد) در بررسيهاي كالبدگشايي كيسه زرده، قرمز و احتمالاً در برخي نقاط چركي مي‌باشد. غالباً تنها يافته‌هاي قابل توجه بزرگ شدن خفيف طحال، خوني‌بودن كبد و گاهي اوقات پريكارديت مي‌باشد.
با استفاده از لمس شكم مي‌توان جوجه شترمرغهايي را كه كيسه زرده‌شان را به كندي جذب مي‌كنند شناسايي و علامتگذاري نموده و بطور جداگانه مورد مراقبت قرارداد. شكم خالي حاكي از جذب طبيعي و فيزيولوژيك زرده مي‌باشد. چنين جوجه‌هايي شروع به خوردن غذا مي‌نمايند. تأخير در جذب محتويات كيسه زرده كه محيط مناسبي را براي رشد عوامل بيماريزا ايجاد مي‌كند عملاً هميشه بعلت تورم بندناف حادث مي‌شود. اين عارضه غالباً با شل‌شدن شكم و سبزرنگ شدن جدار ران مشخص مي‌گردد.
در صورتي كه علاوه بر تجويز آنتي‌بيوتيك اقدامات جراحي صورت گرفته و كيسه زرده برداشته شود بايستي توجه نمود كه اين عمل را از منبع بزرگي از پادتنهاي منتقله از مادر محروم مي‌سازد. جوجه تا 3 هفتگي كه سيستم ايمني‌اش كامل نشده‌است به اين پادتنهاي مادري نياز دارد.
كاربرد آنتي‌بيوتيكها معمولاً موفقيت‌آميز نبوده و تنها اقدام موثر رعايت كامل بهداشت در دستگاه‌ها و سالن جوجه‌كشي مي‌باشد. بايستي توجه خاصي در مورد خشك نمودن پوشش كف هچر و نيز خشك كردن سريع بندناف مبذول داشت. بندناف بايد تحت تجويز با ژل يا اسپري آنتي‌بيوتيك قرار گيرد.
كفپوش و بستري كه اولين روز بعد از خروج از تخم براي جوجه‌ها تهيه مي‌شود بايد گرم باشد. زيرا سرما به ناحيه شكم نفوذ كرده و به روده‌ها و كيسه زرده مي‌رسد كه اين امر كاهش فعاليت متابوليسمي و نيز كاهش فعاليت ميكروبهاي فلور روده‌ها را بدنبال دارد.



آسپرژيلوز:

غذاي خاك‌آلود يا كپك‌زده (مثل غذائيكه در جايگاه جوجه‌ها انبارمي‌شود) و نيز رطوبت بالا و تهويه ضعيف بعلت افزايش ميزان آمونياك به بروز آسپرژيلوس كمك مي‌كند.
آسپرژيلوس‌فلاووس و آسپرژيلوس‌فوميگاتوس به همراه آسپرژيلوس نيجر بعنوان عامل اين بيماري از جوجه شترمرغهاي مبتلا جدا شده‌است. عفونت از طريق تنفس اسپورهاي قارچ موجود در هواي محيط منتقل مي‌شود. در صورت انتقال تخم‌مرغ آلوده به دستگاه جوجه‌كشي امكان انتشار شديد اسپورها و در نتيجه آلوده‌شدن جوجه‌هاي ديگر وجود دارد.
جوجه‌هاي جواني كه فرصت كافي جهت كسب ايمني طبيعي برعليه قارچهاي ساپروفيت را پيدا نكرده‌اند طبيعتاً بيشترين درگيري را دارند كه در اين زمينه عمده خسارات مربوط به جوجه‌هاي زير يك ماه مي‌باشد. پرندگان جوان تا حدودي قادر به تحمل عامل بيماريزاي موجود درمواد غذايي انبارشده هستند. تنها مقادير بسيار زياد قارچ سبب بي‌اشتهايي، تنفس و سرفه طاقت‌فرسا و علا ئم شبيه پنوموني مي‌گردد.
 

hamid_a

کاربر بیش فعال
کاربر ممتاز
كنه‌ها:

كنه‌گزيدگي سبب آسيبهايي به پوست مي‌شود كه وسعت آن تنها بعد از پوست‌كندن لاشه قابل مشاهده است. كنه‌ها شامل گونه‌هاي مختلف ريپيسفالوس، هيالوما و آمبيلوما مي‌باشند. گونه‌هاي آمبيلوما قادر به انتقال بيماريهايي همچون ويروس عامل (تب هموراژيك كونگو–كريما ) از طريق خون به انسان هستند.
شپشها:

شپش شترمرغ با نام علمي استروتيوليپوروس‌استروتيونيس سبب آسيب به پرها و ايجاد ظاهري نامطلوب در پوشش پرها مي‌شود. شپش تا طول يك سانتيمتر رشد كرده و رنگي سفيد و قرمز دارد كه مشاهده آن را خصوصاً در ناحيه دم آسان مي‌نمايد. سموم ضد شپش (مالاتيون، مايع شستشوي آلوگان و فلومترين) را بايستي بعد از يك هفته به منظور نابودكردن شپشهاي نوزادي كه دراين حين از تخم خارج مي‌شوند تكرار نمود.
جربهاي ساقه پر:

اين جربها كه پتروليكوس بي‌كائوداتوس و گابوسينيا اسكالپتوراتا نام دارند اكنون بسيار نادر هستند. آنها از ساقه و ريشه پرها تغذيه كرده و سبب آسيب به پرها و ترشح بيني مي‌شوند. درمان بوسيله آيورمكتين به ميزان 2/0 ميليگرم براي هر كيلوگرم وزن بدن بروش خوراكي و بفاصله 4 هفته انجام مي‌پذيرد.
دفرمه‌شدن استخوانها و غضروف:

تغييرات پاتولوژيكي در غضروفها (كندروديستروفي) اغلب به دليل اسيدوز ناشي از افزايش درصد تركيبات كلره و بالعكس كاهش سديم و پتاسيم ايجاد مي‌شود.
شروع دفرمه‌شدن استخوان (استئوديستروفي) نشان‌دهنده عدم تناسب ذخيره كلسيم و فسفر است. Reddacliff جهت توقف دفرمه‌شدن استخوانها تجويز 300 ميلي‌گرم گلوكونات‌كلسيم در روز و نيز مصرف جيره‌هاي متعادل را براي جوجه‌ها توصيه مي‌كند. در مراحل پيشرفته تغييرات در جيره غذايي به تنهايي موثر نيست. بسياري از پرورش‌دهندگان شترمرغ در آفريقاي‌جنوبي براي پيشگيري از بروز مشكلات احتمالي در اندامهاي حركتي و مفاصل پا براي درمان صدمات موجود به جوجه‌هاي خود سولفات منگنز (10 گرم در 70 كيلوگرم جيره كامل يا 5 گرم در 10 ليتر آب) بصورت دو بار در هفته مي‌دهند. اين درمان تضمين‌شده نمي‌باشد.
تغيير شكل پا:

معمولترين انواع تغيير شكل پا عبارتند از:

- پيچ‌خوردگي پا: كه شامل چرخش يك پا به طرف خارج به ميزان 90 درجه يا بيشتر بوده و معمولاً ناگهاني و پيشرونده مي‌باشد.
- خميدگي پا: كه خم‌شدن پا در ناحيه تيبيوتارس و متاتارس بوده و اغلب در هر دو پا ديده
مي‌شود.



- پروز: كه تورم قوزك پا بوده و سبب جابجائي ورم آشيل مي‌گردد.

تعداد زيادي از استخوانهاي شترمرغهاي جوان حالت غضروفي دارد. جوجه‌هاي تازه خارج شده مبتلا به استئوپروز هستند و استخوانهايشان بدليل نسبت پائين كلسيم به فسفر نرم مي‌باشد. علت اصلي حساسيت شترمرغهاي جوان به عارضه تغيير شكل پا، رشد سريع استخوانها مي‌باشد. بعنوان مثال استخوان مچي قلمي در هفته 2 سانتيمتر رشد مي‌كند. اين رشد سريع با غذاي متراكم و غني از انرژي و يا خوردن بيش از حد غذا امكانپذير است. اين عقيده پرورش‌دهندگان با تجربه شترمرغ كه (شترمرغها بايد گرسنگي بكشند تا رشد كنند نه اينكه غذا بخورند تا رشد نمايند) از اينجا نشأت مي‌گيرد. رشد قابل قبول روزانه پرنده و تشكيل درست پاها هدفهاي متضادي هستند كه نبايد فقط به يكي از آنها توجه داشت.
بطور كلي اين عوارض با يك يا چند عامل زير دامن زده مي‌شود:

? كمبود ذخيره موادمعدني و يا ويتامينهاي بدن بخصوص ويتامينهاي D,B (نرمي استخوان).
? بسترهاي لغزنده يا بيش از حد سفت.
? فضاي خيلي كوچك.
? استرس ناشي از يك محيط نامناسب يا تغيير غيرمنتظره محيط.
? جراحات ناشي از لبه‌هاي تيز، حصارها و غيره.

اين عارضه به فصل نيز بستگي دارد. زيرا موارد بروز آن در شترمرغهاي پرورش‌يافته درتابستان كمتر از زمستان مي‌باشد. جهت جلوگيري از بروز مشكلات مربوط به پا، دواندن و تمرين‌دادن از اهميت فوق‌العاده‌اي برخوردار است زيرا حركت از سويي سبب مصرف انرژي مورد استفاده در رشد بيش از حد سريع پا شده و از سوي ديگر سبب تقويت رشد عضلات و انگشتان و نيز تشكيل استخوانها مي‌گردد. در صورت نياز، جوجه‌ها بايد با فراهم‌نمودن آشيانه‌هاي جادار به حركت و دويدن واداشته‌شوند.
اميد كمي جهت تصحيح اينگونه عوارض وجود دارد. در صورت تشخيص سريع و زودهنگام بيماري، ممكن است بي‌حركت نمودن جوجه‌ها با استفاده از ديواره‌هاي بالشتكدار موثر باشد ولي اين عمل نبايد بيش از يك هفته بطول انجامد. درمورد پاهاي خميده يا از هم بازشده مي‌توان از يك حلقه يا بند جهت نگهداشتن پاها در وضعيت صحيح استفاده نمود. امكان استفاده از آتل وجود دارد ولي بعلت رشد سريع استخوانها بايد مرتباً آنها را تعويض نمود. خميدگي ناخن انگشتان در شترمرغهاي مسن تنها زماني كه بصورت يك قلاب كامل درآيد مشكل آخرين خواهدبود. جهت جلوگيري از گيركردن اين قبيل انگشتان به توري‌ها و آسيبهاي متعاقب آن بايستي پرنده را مقيد و با ابزارهاي مورد استفاده در سم‌چيني گاو ناخنها را كوتاه نمود. خط برش را بايستي عمودي در نظر گرفت تا حداقل برش صورت گيرد. بدنبال خونريزي شديد و در عين حال كوتاه مدت بايستي زخم را ضدعفوني و با يك باند محكم پانسمان كرد. اين پانسمان بعداً به علت تماس با زمين به مرور كنده خواهدشد.
 

hamid_a

کاربر بیش فعال
کاربر ممتاز
سندروم پيچ‌خوردگي انگشتان:



اين بيماري يك مشكل رايج در جوجه‌هاست. پرندگان تمايلي به حركت نداشته و در گوشه‌اي چنبرك‌زده و درنهايت توان حركت و حتي بلندشدن را از دست مي‌دهند (فلجي دائم).
درگذشته كمبود ريبوفلاوين بعنوان عامل بيماري مورد ظن بوده ولي تجربيات بدست‌آمده در چند سال اخير حكايت از دخالت زياد عوامل ژنتيكي دارد ( جفتگيري نتاج يك مادر با يكديگر.)
نوع بستر جوجه‌ها در هفته‌هاي اول در ايجاد اين عارضه نقش دارد. كاربرد بموقع كفشهاي محافظ از جنس پلاستيك مايع كه سريعاً سخت مي‌شود و در مراكز ارتوپدي يافت مي‌گردد موفقيت‌آميز مي‌باشد.
در صورت تكرار وقوع عارضه، بستر يا مواد بكاررفته در آن بايستي بطور منظم تعويض گردد.

ضربه:

پخش زيادي از خسارات در شترمرغهاي بالغ ناشي از آسيبهاي وارده توسط خود پرنده است. بسياري از شترمرغها در صورت انتقال به محيط جديد در برابر محركهاي بينايي و شنوايي ناآشنا عكس‌العمل نشان داده و وحشت‌زده مي‌شوند. پرندگاني كه از زمان جوجه‌كشي در تماس با مردم، صداي موتور، پارس سگ، چراي توام با گاو، اسب و گوسفند هستند فقط در زمان اتفاقات مهيب و ناگهاني مثل پرواز جت جنگنده در ارتفاع پائين يا رعد و برق شديد يا نورهاي زياد ترسيده و وحشت‌زده از جا مي‌پرند. دويدن كوركورانه و برخورد با مانع يا حصار سبب شكستگي استخوانها مي‌گردد كه اغلب با آسيب وسيع به بافتها همراه است و ممكن است كشتار پرنده را ايجاب نمايد. مديريت بايستي آمادگي ذهني براي مواجه‌شدن با چنين شرايط بحراني را داشته و تجهزات مورد نياز و در صورت امكان يك فرد باتجربه را در دسترس داشته‌باشد.
اگر چه تلاشهايي جهت آتل‌گذاري براي پاهاي شكسته شترمرغها انجام شده ولي هرگز موفق نبوده و اين عمل فقط موجب رنج‌كشيدن غيرضروري پرنده مي‌شود.

اجسام خارجي در دستگاه گوارش:

شترمرغها به كنجكاوي و بويژه علاقمندي به اجسام درخشنده و رنگي مشهور هستند. اجسام خارجي درصورت بلع بسته به اندازه، سختي و تيزي لبه‌ها سبب عوارض كم و بيش شديد مي‌شوند. تلفات مربوط به اين عارضه كاملاً معمول مي‌باشد. در حاليكه جوجه‌ها اغلب در اثر بلع قطعات چوب يا ميخ تلف مي‌شوند، فهرست اشيايي كه در معده شترمرغهاي بالغ يافت شده بسيار متنوع و شامل چاقوهاي جيبي، قاشق‌هاي چايخوري، نعل اسب وغيره بوده‌است.
درصورتيكه جسم خارجي مانند سيم، تكه چوب و غيره در مري فرو رود مي‌توان نسبت به بالا و پائين نمودن آن از طريق لمس گردن از خارج اقدام نمود و چنانچه تعيين موقعيت جسم به اين روشها امكانپذير نباشد بايستي اقدام به عمل جراحي نمود.

پرخواري:

اين عارضه بعنوان يك فعاليت جانشين و جبراني بطور انفرادي در گله‌هاي شترمرغ حادث مي‌شود كه معمولاً حضور در يك محيط ناآشنا، تجمع موقت پرندگان در زمان حراج و حمل‌و‌نقل، نگهداشتن مداوم پرنده در جايگاه يا شرايط آب‌وهوائي نامناسب و در نتيجه عارضه رواني
(بي‌انگيزگي) به آن دامن مي‌زند.



اين رفتار ناپسند معمولاً توسط يك پرنده آغاز مي‌شود. شترمرغهاي ديگر با مشاهده زخمهاي كوچك و خونريزي در پشت پرندگان ديگر تحريك شده واين عمل را تقليد مي‌كنند ولي اغلب يك پرنده مقصر مي‌باشد. اگر اين پرنده سريعاً جدا نگردد مي‌تواند تمام گله را درگير نموده و ظاهر ناخوشايندي ايجاد نمايد و پرندگان پرورشي ارزش خود را از دست داده و حتي براي حراج هم قابل عرضه نمي‌باشند.
علاوه‌ براين، نواحي بدون پر پشت پرنده در معرض خطر آفتاب‌زدگي بوده و زخمهاي كوچك محل مناسبي براي نفوذ عفونتهاي استرپتوكوكي مي‌باشند.
درهنگام ارزيابي گله شترمرغي با پر و بال نامناسب و ژوليده بايستي توجه داشت كه:
? فقدان پر مي‌تواند دال بر بيماري باشد.
? اين ضايعه ممكن است به علت انگهاي خارجي ايجاد گردد.
? شترمرغهاي تخمگذار در فصل جفتگيري بدليل جفتگيريهاي مكرر معمولاً داراي پوشش ژوليده هستند.
? پرريزي طبيعي شترمرغها كه ارتباطي با عمل پرچيني ندارد منجر به خارش شده و در نتيجه پرنده به خود نوك‌زده و پرهاي مرده خود را مي‌كند.
به‌هرحال بهترين روش مقابله با چنين رفتار غيرطبيعي (همانند بلع جسم خارجي) سرگرم نگاه‌داشتن پرندگان است. بايستي از بروز عوارض رواني ناشي از يكنواختي از طريق تنوع و تغيير اجزاء موادمغذي، تماس مكرر با پرندگان، فراهم‌نمودن سايباني با نور كافي روز و سرگرمي‌هاي مورد علاقه پرندگان جلوگيري نمود كه اين امر تلاش ديگري را براي استفاده از قوه تخيل پرورش‌دهندگان شترمرغ مي‌طلبد.
در انتها ذکر اين نکته ضروري است که هر پرورش دهنده اي مي تواند با استفاده از اصول صحيح مديريتي خصوصا استفاده از برنامه هاي غذائي تهيه شده توسط متخصصين تغذيه و مهندسين دامپرور و اعمال مديريت تغذيه اي خوب و همچنين استفاده از برنامه هاي بهداشتي و واکسيناسيون تهيه شده بوسيله دامپزشک مجرب، براحتي و بدون هزينه از وقوع بيماريهاي فوق جلوگيري نمايد.
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
همه چیز درباره شتر مرغ ....

همه چیز درباره شتر مرغ ....

آنفولانزای شترمرغ
پيشگيري از آنفولانزاي طيور درتاسيسات پرندگان شكاري و خانواده شترمرغ آنفولانزا ي طيور به طور بالقوه يك بيماري كشنده است . اين بيماري ميتواند موجب كاهش توليد شده يا منجر به تلفات زياد گردد. در سالهاي 84- 1983 آنفولانزا موجب كاهش( تلف شدن) 17 ميليون قطعه پرنده به ارزش 65 ميليون دلار گرديد . توليد كنندگان تخم مرغ و مرغداران مي توانند با استفاده از روشهاي محدود دقيق ، انتشار آنفولانزاي طيور را كاهش دهند . با اين وجود ، اعمال روشهاي مديريت خاص براي توليد پرندگان شكاري و خانواده شترمرغ ضروري است .

اشكال خفيف ويروس ميتوانند تداوم داشته وبدون جلب توجه زياد تا زماني كه به يك شكل كشنده تر تبديل شوند منتشر شوند.

ويروس ميتواند به سادگي توسط طيور و پرندگان مهاجري كه انتظار مي رود در طول مهاجرتهاي فصلي حامل ويروس باشند منتقل شود.

علائم عفونت آنفولانزاي طيور ميتواند شامل كاهش توليد تخم ، کاهش مصرف خوراك و آب و اسهال باشد . ناراحتي تنفسي ممكن است شايعترين علامت بيماري باشد . اشكال خفيف ممكن است منجر به تلفات كم شود، در حاليكه عفونت هاي حاد ممكن است منجر به 100% تلفات طيور شوند. تخمهاييكه تا حدي تشكيل رنگدانه عادي شان از بين رفته نيزممكن است معرف وجود بيماري باشند . درمانهاي خاصي براي آنفولانزاي طيور موجود نيستند سويه هاي آنفولانزاي طيوري بسياري وجود دارند كه انجام برنامه هاي واكسيناسيون رادر صنعت طيور مشكل مي سازند . بعلاوه ، موثر بودن اكثر واكسن ها براي پرورش دهندگان پرندگان شكاري وخانواده شتر مرغ اثبات نشده اند .

ايمني طبيعي براي پيشگيري ازعوامل بيماريزا بكار ببنديدايمني طبيعي به تمام روشهايي اشاره ميكند كه براي پيشگيري از انتشار بيماري به مزرعه شما ضروري هستند. دنبال كردن يك برنامه ايمني طبيعي محدود اطمينان خواهد داد كه مزرعه شما حداكثر تلاش خود را براي پيشگيري از انتشار بيماريها به گله تان به عمل آورده است . اساسا ، شما بايد گله تان را تا آنجا كه ممكن است از حاملان بالقوه ويروس جداكرده ، بازديدها را تا سرحد امكان كاهش داده و تاسيسات تان را اغلب اوقات تميز وضدعفوني كنيد .

پرورش دهندگان پرندگان شكاري و خانواده شترمرغ بطور واحد در معرض حاملان بالقوه آنفولانزاي طيور قرار دارند بسياري از توليد كنندگان پرندگان شكاري كه هدف رها سازي دارند آنها رابا قرار دادن در لانه هاي پرواز مقيد ميكنند.گرچه لانه هاي پرواز معمولا بوسيله حصار كشي محصور ميشوند ولي گاهي اوقات پرندگان كوچك و جوندگان به سادگي ميتوانند از توري ردشده و با گله تماس پيدا نمايند .پرورش دهندگان خانواده شترمرغ نيز درمعرض حاملان بالقوه آنفولانزاقرار دارند. اكثر پرندگان خانواده شتر مرغ اجازه دسترسي به چراگاههاي باز را دارند. دراين نوع فعاليت جداكردن كامل گله از ساير گونهاي طيور تقريبا غير ممكن است.

آنفولانزاي طيور هم اكنون بعضي از پرندگان شكاري و خانواده شتر مرغ را آلوده كرده است . هر چند ممكن است محدود كردن شديد تمام گله غير عملي باشد ، ولي اقداماتي وجود دارند كه ميتوان براي ممانعت يا كاهش انتشار اين ويروس كشنده آنها را دنبال نمود.

· تاسيسات جديد رامنتقل كنيديا دور ا ز بركه ها و آبراهه هايي كه توسط پرندگان مهاجرمانند اردك ها و غازها مورد استفاده قرارميگريند قرار دهيد. به اين پرندگان اجازه خوراك خوردن داخل يانزديك تاسيسات خود را ندهيد.

· تعداد بازديدكنندگان از مزرعه تان راتا سرحد امكان كاهش دهيد.اگر تورهاي بازديدكننده ضروري هستند ،· به آنها اجازه دسترسي به تعداد كمي از پرندگان گله خود را داده واين پرندگان را از باقيمانده مزرعه جدا نگهداريد . همچنين محل مجزايي براي پاركينگ بازديدكنندگان فراهم كنيد كه از بقيه مزرعه جدا باشد .

· سوراخها و پارگيها ي شبكه توري آغل ها را براي جلوگيري از ورود پرندگاني مثل گنجشك ها و سارها تعمير كنيد.

· مزارع پرندگان شكاري كه تخمهاي جوجه كشي يا جوجه يكروزه مي فروشند بايستي تمام مولدها را به جاي امكان دسترسي به چراگاه بيرون در محيط بسته نگهدارند.

· خوراك تهيه شده براي پرندگان خانواده شترمرغ در آغلهاي باز براي ساير پرندگان خيلي جذاب است ،· خردكردن خوراك بايستي تا سرحد امكان كاهش يابد. خوراك كهنه را بطور صحيح مصرف كنيد تا ساير پرندگان به داخل تاسيساتتان كشيده نشوند،·

· سالنهاي باز پرندگان كه توسط پرورش دهندگان خانواده شتر مرغ مورد استفاده قرار ميگيرند محل هاي لانه سازي مناسب براي پرندگان كوچك مانند گنجشك ها و سارها ميباشند. هرگز به اين پرندگان اجازه ايجاد محل هاي لانه سازي در كلبه ها يا دور و بر ساختمانهاي مزرعه را ندهيد.

· پرندگان را برحسب سن جدا كنيد .گله مولد بايستي از نتاج جداباشند. برمبنايي روزانه ،· كارگران مزرعه ابتدا بايد به سراغ حساسترين پرندگان رفته ،· سپس به محل هاي نگهداري پرندگان كم حساسيت تر بروند. هرگز اين فرايند را در طول روز معكوس نكنيد مگر اينكه دوش گرفته و لباسهايتان را با لباسهاي تميز عوض كنيد.

· همسايه خوبي باشيد. دور از ساير طيور و پرندگان شكاري و مزارع پرندگان خانواده شترمرغ قرار بگيريد.

· علائم هشدار را در تمام ورروديهاي مزرعه صحيح نصب كنيد تا معرف نگراني شما نسبت به بيماريها باشد. تمام تاسيسات را هنگامي كه ممكن است قفل كنيد.

· منشا هر گله جديدي را كه به مزرعه وارد ميكنيد بشناسيد . گله جديد را حداقل به مدت 4 هفته قرنطينه كنيد . پرندگان را از مزارعي كه ميدانيد بوسيله آنفولانزاي طيور آلوده شده اند نپذيريد· هرنوع تجهيزاتي كه از مزرعه خارج ميشود بايستي تميز شده و قبل از برگشت به مزرعه ضد عفوني شوند.

· فضولات را به خوبي مديريت كنيد. آنفولانزاي طيور از طريق مدفوع هاي پرندگان آلوده منتشر ميشود لذا كود بايستي براي عدم تماس بامردم و وسائل نقليه ذخيره شود. لاشه ها بايستي بطور صحيح بادفن كردن يا سوزاندن معدوم شوند.

· حما م پا )چكمه ( محتوي ماده ضدعفوني در ورودي به تمام اتاقها ياآغل ها قرار دهيد .

· از ورود جوندگان و ساير حيوانات به مزرعه با دور كردن نخاله ها و حفظ محل هاي داراي طعمه مسموم جلوگيري كنيد .

· پرورش دهندگان پرندگان شكاري هرگز نبايد گله آلوده را در قرق هاي شكار رها كنند. زيرا بيماريها مي توانند به حيات وحش محلي منتقل شده و جمعيت هاي مذكور را كاهش دهند .

· پرندگان بيمار را از باقيمانده گله جدا كنيد .

· ركوردهاي تمام معاملات ) گله ( را به منظور هاي رديابي در حالت شيوع بيماري نگهداري كنيد .

· پرندگان بيمار يا مرده را بايستي به يك آزمايشگاه براي تشخيص ارسال نمائيد.
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
اهم بيماريها يي كه شتر مرغ به آن مبتلا مي گرد ند :

بيماريهاي ويروسي



ممكن است كورونا ويروس و هرپس ويروس و آدنو ويروس و آربوويروس شتر مرغ را درگير نمايد.
بيماريهاي باكتريايي










بيماريهاي قارچي



بيماريهاي انگلي داخلي





بيماريهاي انگلي خارجي




بيماريهاي تغذيه اي



ساير بيماريها
-يبوست
-پيچ خوردگي روده ها
-نرمي استخوان
-مسموميت ها
-سندرم پا كماني
-تغيير شكل پا
-ضربه
-پرولاپس كلوآك
-اجسام خارجي در دستگاه گوارش
-چسبندگي تخم و پريتونيت زرده اي
-ميوپاتي عضلاني(دراثر استرس هاي شديد)
-هيپركراتوز- ضخيم شدن شديد پوست انگشتان در شتر مرغ هاي جوان
-پرخواري
1-نيوكاسل 2-آبله 3-آنفلوآنزا 1-عفونت هاي بند ناف و كيسه زرده(تورم بند ناف) 2-پنوموني(ايشريشيا كلي، كلبسيلاپنومونيه) 3-آنتريت كلي باسيلي 4-آنتريت نكروزان(كلستريديوم پرفرنژنس تيپ هاي A-c-d و كلستريد يوم كولينوم) 5-كمپيلوباكتريوزيس(كمپيلوبا� �تر ژژوني) 6-سياه زخم(باسيلوس آنتراسيس) 7-سل(مايكوباكتريوم) 8-عفونت هاي چشمي( كونژونكتويت و كراتيت) كه عامل آن استافيلوكوكها هستند. 9- هموفيلوس گالينارم 10- مايكو پلاسموز(crd-mg-ms) 1-كانديديازس(عفونت قارچي دهان) 2-آسپرژيلوس(عفونت تنفسي ايجاد مي كند.) 3-درماتوفيت ها(درماتيت قارچي) 1-كوكسيديوز 2-هيستومونيازيس 3-كرم نواري شتر مرغ(هوتوينيا استروتيونيس) 4-كرم گرد شتر مرغ(ليبوسترونژيلوس داگلاسي) 5-اكسيور 1-كنه ها 2-شپشها 3-جربهاي ساقه پا 4-مگسها 1-كمبود ويتامين E وسلنيوم 2-كمبود ويتامين هاي محلول در چربي و ويتامين هاي گروه B
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
با مصرف معمولی گوشت قرمز به جای افزايش وزن ٬ لاغر هم بشويد


جايگزينی گوشت شترمرغ در سبد پروتئينی خانوار با توجه به قرمز بودن آن و شباهت ظاهری به گوشت گوساله و کيفيت و طعم بهتر آن ٬ نه تنها موجب افزايش وزن نميگردد بلکه کاهش وزن نيز بدنبال خواهد داشت .

با استفاده از گوشت شترمرغ به جای منابع پروتئينی ديگر و داشتن لذت غذايی مانند آنها ٬ مصرف سالانه انرژی ۸۷۴۲۰ کالری کاهش می يابد و با در نظر گرفتن اينکه هر ۷۷۰۰ کالری باعث افزايش وزن به ميزان يک کيلوگرم خواهد شد حدود ۳۵/۱۱ کيلوگرم سبکتر خواهيد شد و يا به عبارتی ۱۶ ليتر روغن از دست خواهيد داد .

پس برای کنترل وزن بدن و داشتن قلبی سالم و بدنی بدون چربی و کلسترول ٬ گوشت شترمرغ مصرف کنيد .
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
بیمه شترمرغ
طرح بيمه شترمرغها توسط صندوق بيمه محصولات كشاورزي اجرا مي شود.

به گزارش خبرگزاري فارس به نقل از صندوق بيمه محصولات كشاورزي، هم‌اكنون با توجه به مساعد بودن شرائط آب و هوايي بسياري از نقاط ميهنمان براي پرورش شترمرغ به منظور بهره‌گيري از فرآورده‌هايي همچون گوشت، چرم و پر شترمرغ كه داراي خواص بسياري از نظر تغذيه‌اي و به كارگيري در صنايع گوناگون مي‌باشد، سرمايه‌گذاري‌هايي در اين زيربخش‌ توليدي انجام شده است.
صندوق بيمه محصولات كشاورزي در ادامه اجراي سياست راهبردي حمايت از فعاليت‌هاي توليدي گوناگون بخش كشاورزي و به منظور حمايت از سرمايه‌گذاري‌هاي انجام شده، در اين عرصه نيز وارد شده است.

گفتني است اجراي 83 طرح بيمه‌اي گروه‌هاي توليدي غلات، دانه‌هاي روغني، نباتات صنعتي و علوفه‌اي، ميوه‌هاي گرمسيري و نيمه گرمسيري، دانه دار، هسته‌دار، نوشيدني، خشكباري، ميوه‌هاي ريز، دارويي، گياهان زينتي و معطر، دام‌هاي سنگين و سبك، انواع ماكيان، زنبور عسل، كرم ابريشم و منابع طبيعي را در بر مي‌گيرد.
بر پايه اين گزارش، پوشش بيمه‌اي بزرگترين پرنده موجود در جهان در ايران نقطه عطفي در حمايت از اين گونه پرنده ويژه در جهان به شمار مي‌رود.
اين طرح در گام نخست به صورت ازمايشي (Pilot study) در استان‌هاي سمنان، اصفهان، فارس، تهران، مركزي و خراسان كليد خورده است و عوامل خطر 15 گانه‌اي مشتمل بر عوامل قهري، طبيعي، صدمات و بيماري‌هاي شايع را به مدت يك سال از سن 3 ماهگي تا پايان 15 سالگي تحت پوشش حمايتي خود دارد.
ميزان غرامات متعلقه در صورت تلف و يا ذبح اجباري متفاوت مي‌باشد كه پيشينه آن تا 7 ميليون ريال نيز به ازاء هر قطعه پرنده مي‌رسد.
اين گزارش حاكي است، اين طرح كه در پي نياز و درخواست بهره‌برداران تدوين گشته است، پس از اجراي آزمايشي و تجزيه و تحليل داده‌هاي پژوهشي ناشي از آن به عنوان گامي نيكو در جهت حمايت بيشتر از سرمايه‌گذاري در بخش كشاورزي به شمار آيد.
روابط عمومي و بين‌الملل صندوق بيمه محصولات كشاورزي از عموم متخصصين، كارشناسان، صاحبنظران و توليد‌كنندگان عزيز دعوت مي‌نمايد همچون هميشه از نظرات و رهنمودهاي سازنده خويش بيمه سبز را بهره‌مند سازند.
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
صدور مجدد پروانه هاي پرورش شترمرغ در کشور




به نقل از معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزي صدور پروانه هاي پرورش شترمرغ بر مبناي ضوابط پيشين مجددا آغاز گرديد.
شايان ذکر است که صدور مجوز پرورش شترمرغ در اواخر سال گذشته و جهت تعيين ضوابط جديد متوقف گرديده بود اما با طولاني شدن اين پروسه مراکز امور دام سراسر کشور مي توانند تا تعيين قطعي ضوابط جديد بر مبناي همان ضوابط و مقررات گذشته به درخواستهاي وارده رسيدگي نمايند.
بنابر بخشنامه صادر شده رسيدگي به کليه درخواستهاي پرورش شترمرغ پرواري و همچنين احداث واحدهاي جوجه کشي اين پرنده و صدور موافقت اصولي در موارد فوق در کميسيونهاي استاني انجام مي گيرد اما تمامي درخواستهاي مربوط به احداث مزارع مولد پس از تاييد کميسيون استاني، جهت تصميم گيري نهائي به کميسيون مرکزي صدور پروانه وزارت جهاد کشاورزي ارجاع خواهد شد و پس از تاييد نهائي توسط اين کميسيون، متقاضيان مجاز هستند به شرط رعايت کليه ضوابط موجود اقدام به احداث تاسيسات نمايند
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
وضعيت بازار براي شترمرغ

پيش‌بينی می‌كنيم كه در پايان برنامه چهارم توسعه حدود 5تا 6هزار شترمرغ مولد داشته باشيم كه در آن صورت سالانه 100هزار شترمرغ پرواری توليد شده و روانه كشتارگاه و بازار مصرف می‌شود.


در همين حال نگران اين موضوع است كه نكند صنعت شترمرغ هم در ايران به سرنوشت صنعت گاوداری دچار شود.


بازار شترمرغ در ايران فعلا در مرحله توليد و تكثير است و فاز نهايی آن كه صادرات و مصرف است از سال‌های آينده آغاز می‌شود.


البته كارگزار اين صنعت در ايران بخش خصوصی است. شترمرغداران با سرمايه خودشان كار را شروع كرده‌اند و بی‌ آنكه تسهيلاتی از دولت بگيرند، همچنان مشغول‌اند. شايد بعدها كه گوشت شترمرغ، سفره مردم را رنگين كرد، مسوولان از مزيت‌های اين منبع انرژی باخبر شوند.


در حال حاضر اروپايی‌ها بيشترين متقاضيان گوشت شترمرغ‌اند و حدود 70درصد صادرات شترمرغ آفريقا را جذب می‌كنند. ژاپنی‌ها هم خواهان پوست شترمرغ هستند چون روش‌های صنعتی‌سازی آن را می‌دانند. كفش چرمی ژاپنی با نشان شترمرغ را حتما ديده‌ايد.


سرانه مصرف گوشت شترمرغ در ايران در حال حاضر 50گرم است(!) در حالی كه سرانه گوشت قرمز 16 تا 17كيلوگرم است. هر دو سرانه پايين است. اما اين كجا و آن كجا! با اين حال قيمت هر كيلو گوشت شترمرغ حتی در صورت توليد انبوه حدود 2هزار تومان گران‌تر از گوشت قرمز (گاو و گوسفند و...) خواهد بود كه البته ارزش آن را دارد
 

Eng.probe

عضو جدید
کاربر ممتاز
مطالب علمي پرورش شترمرغ




پرورش شتر مرغ از سال 1860 در كشور افريقای جنوبی به صورت جدی آ‎غاز گرديد و سپس در ساير نقاط دنيا گسترش يافت. امروزه در بسياری از كشورها پرورش شتر مرغ انجام می شود. كشور ايران هم چند سالی است مبادرت به واردات اين پرنده نموده و در امر پرورش آن گام نهاده است. در طی چند سال گذشته مطالعاتی برروی پارامترهای توليدی، جوجه كشی، تغذيه و پرورش اين پرنده صورت گرفته كه توأم با موفقيت هايی دراين زمينه بوده است. قابل ذكر است كه تاكنون در ايران محصولات حاصل از كشتار اين پرنده به بازار عرضه نشده است.


محصولات اين پرنده شامل گوشت، چرم، پروساير محصولات فرعی است. گوشت پرنده قرمز بوده و از خواص آن می توان پايين بودن ميزان چربی، كلسترول، تردی خاص و بالا بودن ميزان پروتئين را نام برد. چرم اين پرنده چرمی با ظاهری زيباست ودرساخت انواع محصولات چرمی به كار می رود. نوع ديگر چرم حاصل از پوست ناحيه ساق پای شترمرغ است كه از صفحات فلسی، مانند پوست مارمولك تشكيل شده ودر ساخت محصولات چرمی و به خصوص پوتين گاو چران ها استفاده می شود.پرهای شتر مرغ در ساخت انواع گردگيرها استفاده می شود و خاصيت گردگيری بالايی دارد. همچنين ازپرشتر مرغ در تزيين علم در مراسم مذهبی، ساخت انواع كلاه ها و شال


گردن ها استفاده می شود. ساير محصولات فرعی اين پرنده شامل پوسته تخم می باشد كه از تخم های بی نطفه در زمان جوجه كشی به دست می آيد. برروی اين تخم ها كارهای هنری از جمله نقاشی و حكاكی صورت گرفته و با قيمت های گزافی به فروش می رسند. به طور كلی از كليه اجزای اين پرنده استفاده می شود. شترمرغ در


سن 10 تا 14 ماهگی كشتار می گردد و در اين سن حدود 100 تا 120 كيلوگرم وزن دارد. گوشت حاصل از اين پرنده بيشتر از قسمت ران می باشد كه در حدود 30 تا 35 كيلوگرم است. همچنين پوستی به مساحت 3/1 تا 5/1 متر مربع استحصال می گردد.
 

&miad&

عضو جدید
نیازمند اطلاعات درباره شتر مرغ

نیازمند اطلاعات درباره شتر مرغ

من هم نیاز به هر اطلاعاتی درباره شترمرغ هستم اگر ممکن است به من کمک کنید;)
 

Similar threads

بالا