ورم پستان تلیسه ها ...

ورم پستان تلیسه ها ...

  • نظرتون يادتون نره

    رای: 0 0.0%

  • مجموع رای دهندگان
    1
  • نظرسنجی بسته .

محمودح

عضو جدید




http://www.damestan.persianblog.ir/


ورم پستان تلیسه ها چیز تازه ای نیست. شصت سال پیش گزارشاتی مبنی بر ورم پستان تلیسه وجود داشت. اما عموماً چنین تصور می شد كه شیوع آن بسیار كم است. طی دو دهه اخیر،این تفكر تغییر زیادی یافته است. تحقیقات به روشینی نشان داده است كه ورم پستان در تلیسه های تلقیح نشده و آنها كه نزدیك زایش هستند به كرات اتفاق می افتد. مشكل در سه ماه آخر قبل از زایش وخیم تر خواهد شد و عفونت می تواند سبب ورم پستان بالینی شده و در ابتدای زایش شمار سلول های بدنی را افزایش می دهد. ورم پستان تلیسه می تواند یك مشكل واقعی در بسیاری از گله های شیری باشد.

ما چه می دانیم ؟

در ده سال گذشته بررسی های فراوانی انجام شده است . از هر نقطه ،از تلیسه ها از بیست و یك روز قبل از زایش تا زمان زایش نمونه گیری انجام شد. دامنه قابل ملاحظه ای از عفونت كارتیه ها ،از 43 درصد تا 85 درصد وجود داشت .نتیجه آن كه ورم پستان در بیش از نیمی از كارتیه های تلیسه های مطالعه شده پیدا شد. ارگانیسم های غالب جدا شده ،گونه های استافیلوكوك كو آگولاز منفی (CNS)بود. اغلب اوقات CNS به عنوان عامل بیماری زای ورم پستان ضعیف شناخته می شود،زیرا باعقه یك افزایش مختصر در شمار سلول های بدنی و كاهش جزئی در تولید شیر می شود.

این مطالعات به ما نشان می دهد كه وقوع عفونت های داخل پستانی در تلیسه ها می تواند بسیار بالا باشد و در سنین كم اتفاق بیفتد.بسیاری از این عفونت ها می تواند تا زمان زایش تلیسه ها و شروع شیرواری باقی بماند. برخی عفونت ها نیز ممكن است در طی شیردهی باقی بماند. این مساله سبب شمار سلولی بالاتر و آسیب به رشد پستان شده و اثر ممانعت كننده قابل ملاحظه بر تولید شیر دارد. عوامل خطر ساز برای ورم پستان تلیسه ها چیست؟ در یك بررسی گسترده در اسپانیا مشخص شد كه مگس ها بسیاری از عوامل بیماری زا را منتقل می كنند. خصوصاً استافیلوكوكوس اورئوس. سایر عوامل شامل زایش تابستانه ،خوراندین شیر ورم پستانی به گوساله ها،تماس بین گوساله ها و گاوها،افزایش سن اولین زایش،نشت شیر و خیز سرپستانك و پستان می باشد. روش های كنترل متعددی توسعه پیدا كرده كه بیشتر آنها بر درمان آنتی بیوتیكی تمركز دارد. یك راهكار درمان تلیسه ها با فرمول های آنتی بیوتیك درمان گاو خشك است. راهكار ما در «تنسی» . درمان تلیسه ها چند هفته قبل از زایش یا زمان زایش با آنتی بیوتیك هایی است كه برای گاوهای شیری استفاده می شود.

درمان گاوهای شیری آزمایش شده

ما متوجه شدیم كه درمان تلیسه ها 7 تا 14 روز قبل از زایش با آنتی بیوتیك های مورد استفاده در گاو شیری در حذف بسیاری از عفونت ها در اواخر دوره آبستنی بسیار موثر است.در كارهای اولیه دو آنتی بیوتیك متفاوت را كه برای درمان گاوهای شیری است مورد ارزیابی قرار دادیم كه عبارتند از كلوكساسیلین و سفاپیرین،این بررسی روی تلیسه های نژاد جرسی انجام شد. تلیسه ها گروه بندی شدند تا تفاوت در تولید شیر پیش بینی شده به حداقل برسد. ما می خواستیم ببینیم كه این روش چه اثری می تواند بر تولید شیر داشته باشد . سه گروه عبارت بودند از: یك گروه كنترل منفی،یك گروه كه كلوكساسیلین دریافت می كردند و گروهی كه سفاپیرین دریافت می كردند. حدود 87 درصد از ورم پستان ها توسط CNS ایجاد می شد و 8 تا 10 درصد توسط عوامل بیماری زای محیطی كه اصلی ترین آنها استرپتوكووكوس یوبریس بود. تلیسه ها برای هر كارتیه یكبار ،هفت روز قبل از زمان مورد انتظار زایمان درمان شدند. قبل از درمان حدود 95 درصد از تلیسه ها حداقل یك كارتیه عفونی داشتند.شیوع ورم پستان در تلیسه هایی كه درمان نشدند از 95 درصد به 78 درصد كاهش یافت.یعنی میزان درمان خود به خودی 17 درصد بود. در گروه تحت درمان 80 درصد كاهش در آلودگی وجود داشت. اگر كارتیه ها را مورد بررسی قرار دهیم حدود 60 درصد از كارتیه ها یا بیش از دو كارتیه از هر تلیسه قبل از زایمان آلوده بود. در گروه كنترل درمان نشده ما ،بهبود خود به خود حدود 30 درصد بود. با این حال ،نرخ بهبودی پس از درمان آنتی بیوتیكی 92 درصد بود.


باقی مانده دارویی چه می شود؟

درمان تلیسه ها نگرانی در مورد باقی مانده آنتی بیوتیكی را افزایش می دهد. دركاری كه ما انجام دادیم ،در اولین وعده شیردوشی و همچنین در روزهای سوم و دهم پس از زایش نمونه هایی را جمع آوری نمودیم. در گروهی كه با كلوكساسیلین درمان شده بودند،17 درصد از نمونه های آغوز مثبت بودند. ما هیچگاه آنتی بیوتیك را در شیردوشی ششم یا دهم پیدا نكردیم. از طرف دیگر در گروهی كه سفاپیرین استفاده شده بود،در زمانی كه فرض كرده بودیم شیر می تواند وارد مخزن اصلی شود،هنوز 28 درصد از نمونه ها مثبت بود كه دركل غیر قابل قبول می باشد. وقتی مساله را عمیق تر بررسی كردیم ،متوجه شدیم كه اگر تزریق داخل پستانی سفاپیرین حداقل 11 روز قبل از زایش انجام گیرد. تمام نمونه های گرفته شده از شش تلیسه در روز سوم پس از زایش منفی خواهد بود. برای راه حل ما مطالعه دیگری را طراحی كردیم كه تلیسه ها با سفاپیرین 14 روز قبل از زایش درمان شدند. دراین مطالعه تنها 4 مورد از 127 نمونه (1/3%) گرفته شده از كارتیه های درمان شده با سفاپیرین در دوشش ششم پس از زایش مثبت بودند. سه نمونه از چهار نمونه مثبت مربوط به یك تلیسه بود كه سه روز پس از درمان،زایمان كرد همچنین اخیراً كارهایی درباره پیرلی مایسین و پنی سیلین – نووبیوسین كه هر دو تركیبات مربوط به گاو شیری هستند انجام داده ایم. مجدداً متوجه شدیم كه نرخ بهبودی در كارتیه های درمان شده بسیار بالاتر است. بحث با دامداران و دامپزشكان ما را به سوی پیدا كردن یك راهكار عملی تر پیش برد. زیرا درمان تلیسه ها می تواند ناخوشایند و گاهی اوقات مشكل باشد. تلیسه هایی را كه تحت درمان بودند در اولین شیردوشی پس از زایش مورد بررسی قرار دادیم . نتایج این كار با آنچه در گذشته دیده بودیم هم خوانی داشت،درصد بالایی از تلیسه ا و كارتیه ها قبل از درمان آلوده بودند. نرخ بهبودی با یكبار تزریق هر كارتیه در اولین شیردوشی پس از زاش ،بسار بالاتر از گروه كنترل كه درمان نشدند،بودند. با این حال این میزان كمتر از آن چیزی بود كه ما با درمان 14 روز قبل از زمان مورد انتظار زایش مشاهده كرده بودیم.

اقتصاد چه می شود؟

وقتی كه تولید شیر با كیفیت بالا هدف هر كسی باید باشد. سوال اصلی این است كه آیا سودی هم دارد؟ جدول زیر برخی از اثراتی كه ما برروی تولید مشاهده كردیم را نشان می دهد. شمار سلول های بدنی كاهش یافت و حدود 500 كیلوگرم تولید شیر در تلیسه های جرسی درمان شده بیشتر بود. به خاطر داشته باشید كه این حیوانات جهت به حداقل رساندن تفاوت های ژنتیكی موثر بر توید دسته بندی شده بودند. با محاسبه روی كاغذ متوجه شدیم كه درمان 160 دلار سود خالص در پی داشت. فرمولی كه برای محاسبه به كار بردیم شامل قیمت شیر،تولید،هزینه درمان و دستمزد 10 دلار در هر ساعت بود. در تجزیه و تحلیل ما قیمت شیر مایع 15 دلار و هزینه درمان 6/15 دلار در نظر گرفه شد كه شامل هزینه آنتی بیوتیك ها،كارگر،حوله،محلول غوطه وری سرپستانك و یك كیت آزمایش آنتی بیوتیك بود. سود تولید ناخالص برای هر تلیسه را حدود 175 دلار محاسبه كردیم كه با كسر هزینه درمان هنوز درآمد خالص حدود 160 دلار افزایش داشت.

سوالات پاسخ داده نشده

دو مطالعه اخیر هم نشان دهنده فواید درمان تلیسه ها قبل از زایش است. درحالی كه در همان زمان سوالات بیشتری درباره آن كه كدام دامداری بیشترین سود را از این عملیات به دست می آورد. مطرح شد. یكه مطالعه وسیع در سطح 9 گله نشان داد كه درمان آنتی بیوتیك 10 تا 21 روز قبل از تاریخ مورد انتظار زایش به میزان قابل ملاحظه ای تعداد آلودگی های داخل پستانی را در تلیسه ها در زمان زایمان كاهش داد. همچنین این تلیسه ها تعداد كمتری عفونت های پس از زایش هستند. در هر صورت هیچ پیشرفت قابل ملاحظه ای درتولید شیر یا شمار سلول های بدنی مشاهده نشد. دلایل این امر مشخص نمی باشد. یك مطالعه در هلند نشان داد كه درمان تلیسه ها 8 تا 10 هفته قبل از زایش،تولید شیر را تقریباً 500 كیلوگرم در تلیسه هایی كه در گله های با شیوع بالا پرورش یافته بودند افزایش داد. تولید در دامداری های با شیوع كم 77 كیلوگرم افزایش یافت. دامداری با شیوع بالا دامداری است كه بیش از 15 درصد از گاوهای آن دارای شمار سلول های بدنی بیش از 000/150 سلول در هر میلی لیتر باشند. یك تركیب كلوكساسیین مخصوص گاو خشك در این مطالعه استفاه شده بود. محققین نتیجه گرفتند كه درمان تنها در دامداری های با شیوع بالا مفید است .

با این مطالب بیشتری درباره ورم پستان تلیسه ها آموخته ایم،هنوز بسیاری از سوالات بدون پاسخ باقی مانده است مانند:

1- در چه گله هایی این راهكار بیشترین سود و فایده را دارد؟

2- آیا تمام تلیسه ها در گله باید تحت درمان قرار بگیرند یا فقط تلیسه های مشخصی باید درمان شوند؟

3- آیا گونه های CNS مشخصی وجود دارد كه نسبت به بقیه مشكلات بیشتری ایجاد می كنند؟

4- عوامل خطرساز كلیدی كه بر پیشگیری از ورم پستان تلیسه ها موثرند كدامند؟

تلیسه هایی كه با ورم پستان زایمان می كنند در طول دوره شیردهی در معرض خطر بیشتری برای آلودگی قرار دارند. یكبار درمان آنتی بیوتیكی راه موثری برای كاهش عفونت است. بدون آن ،تلیسه ها در معرض حذف بیشتری در طی 45 روز اول دوره شیردهی قرار دارند. آیا شما آمادگی قبول این خطر را دارید؟

منبع: گروه فنی شركت تعاونی كشاورزان و دامپروران صنعتی وحدت اصفهان (نشریه هوردز دیری من)
 

رامین قاسم نتاج

اخراجی موقت
مقدمه
واژه ورم پستان به التهاب غده پستانی بدون توجه بعلت آن اطلاق میشود كه بوسیله تغییرات فیزیكی شیمیائی ومعمولا میكربی شیر وهمچنین تغییرات حاصل از بیماری در بافت غده پستانی مشخص میشود
مهمترین تغییراتیكه در شیر ایجاد میشود عبارت است از:
تغییر رنگ وجود لخته و پیدایش تعداد زیادی لوكوسیت ( گلبول سفید)با علا ئم تورم گرمی درد وسفت شدن غده پستانی كه بوسیله آزمایش ظاهری شیر میتوان آ نها راتشخیص داد . موارد زیادی از ورم پستانها را بسهولت نمیتوان مشخص كرد بطوریكه دارای نشانیهای درمانگاهی نیستند (ورم پستان مخفی) دراین نوع ورم پستانها به آزمایش غیر مستقیم یعنی شمارش گلبولهای سفید متوسل میشوند
اپیدمیولوژی :
ورم پستان درتمام حیوانات پستاندار ماده بروز میكند ولی در گاوهای شیری دارای اهمیت اقتصادی است وآنهم بعلت خساراتی است كه به صنعت تولید شیر وفرآورده ها ی آن وارد می شود . البته در اثر بیماری ورم پستان تلفات دامی نیز وجود دارد لكن زیا ن اقتصا دی آ ن مربوط به تلفا ت به تنها ئی نیست بلكه كاهش مقدار شیر پستان مبتلا و اختلال در فر آوری شیر عمده ترین خسارات را تشكیل میدهد . از جمله خسارات دیگر آن انتشار ورم پستان در سایر دامها ی گله وبعضا ایجاد گلو درد استرپتوكوكی ویا سل و بروسلور در انسا ن است
شیوع بیماری ورم پستان در اغلب كشورهاحدود 40 در صد است كه در بعضی از كشورها تا 25 در صد آنرا كاهش داده اند .
بطور متوسط ابتلا هر كارتیه (قسمت ) از پستان به بیماری سبب كاهش 8 درصد تولید شیر آن كارتیه میگردد ویطور كلی در یك گاو مبتلا سبب كاهش 15 در صد از تولیدشیر میشود. ازطرفی زیان حاصل از تغییرات تركیب شیر مثل كاهش چربی كاهش كازئین ولاكتوز و افزایش سرم شیر وپروتئین ها وافزایش كلرور ها نیز بایستی در نظر گرفت .
عوامل ایجاد ورم پستان :
میكربها یكی از عوامل ایجاد ورم پستان هستند اما بتنهائی بعنوان عامل اولیه اورام پستان نمیباشند در بعضی موارد از شیر های بظاهر سالم هم میكرب جدا میشود عوامل ایجاد ورم پستان عبارتند از
1-عوامل مستعد كننده 2-عوامل عفونی
عوامل مستعد كننده :
الف-جراهاتیكه در سر پستانها یا پستان ایجاد میشود
ب- روش نگهداری (مدیریت بهداشت جایگاه .مدیریت بهداشت شیر دوشی)
پ-حساسیت مربوط به توارث
ت-روش تغذیه :
2-عوامل عفونی
استرپتوكوك ها مثل استرپتوكوك آگالاكتیه استرپتوكوك اوبریس ودیسگالاكتیه وفكالیس وپنومونیه
استافیلوكوك ها اورئوس
كلی فرمها اشرشیا كلی اسفروفوروس نكروفوروس یا فزی فرمها
كورینه باكتریها پیو ژنس وبویس
سودو مونا س ها
مایكو باكتریومها توبر كولوسیس (سل)
میكو پلاسما آگالاكتیه واریته بویس
قارچها كاندیدا كریپتو كوكوس تریكوسپرون
باستثنا سل كه از طریق خون انتشار مییابد در سایر موارد عفونت پستان اغلب از طریق مجرای پستان انجام میگیرد .
عفونت در ابتدا بصورت التهاب مشخص میشود ولی تا بروز التهاب سه مرحله وجود دارد
1-هجوم 2- عفونت 3- التهاب
هجوم مر حله ایست كه میكرب از خارج سر پستانها به مجاری شیر نفوذ میكند
عفونت مرحله ایست كه میكرب رشد میكند و بافت پستانی را مورد تهاجم قرار میدهد
التهاب نتیجه رشد میكرب و افزایش آ ن وتخریب بافت پستانی و نفوذ گلبولها ی سفید یا لكوسیتها جهت دفع عفونت میباشد
مرحله هجوم
الف- دراین مرحله بستگی به حضور وتعداد باكتریها ی مولد بیماری در محیط شیر دوشی كه معمولا بوسیله مبتلا كردن هر یك از قسمتها ی چهار گانه پستان ومیزان آ لودگی پوست و سرپستانها سنجیده میشود
ب- تعداد دفعا تی كه سر پستانها ی گاو بویژه نوك آ نها با این باكتری ها آ لوده میشوند كه وابسته به میزان رعایت بهداشت در هنگام شیر دوشی میباشد
ج- میزان ضا یعا ت اسفنكتر سر پستانها كه ورود باكتریها را در مجاری آ نها آ سان میكند و بستگی به ماشینها ی شیر دوشی ومیزان كردن نگاهداری ودرست كار كردن ماشین شیر دوشی ومراقبت از سرپستانها دارد
د- وضع اسفنكتر0سر پستانها بویژه در مرحله پس از شیر دوشی كه عضلات اسفنكتر در استراحت میباشند وشل بودن اسفنكترها سبب میشود هجوم میكربها را هم در نتیجه مكیدن و هم بواسطه تكثیر میكربی به داخل آ سا ن سا زد
ذ- حضور مواد ضد میكربی در مجرا ی سر پستانها .
2- مرحله عفونت
الف- نوع میكرب كه قدرت آ نرا در تكثیر در شیر مشخص میكند
ب- حساسیت میكرب عامل در برابر آ نتی بیو تیكها ی مورد استفاده كه ممكن است مربوط به مقاومت طبیعی ویا اكتسابی میكرب در نتیجه مصرف نا مناسب آ نتی بیوتیكها حاصل شده باشد .
ج- وجود مواد حفاظت كننده در شیر (مواد ایمنی زا ) كه ممكن است طبیعی باشند یا در نتیجه عفونت قبلی ویا مایه كوبی تولید گردند .
د- وجود تعداد زیادی لوكوسیت كه در نتیجه تورم پستان قبلی ویا ضربه ها ی فیزیكی باشد.
ذ- مرحله شیر واری كه عفونت در مرحله خشك شدن پستان با سهولت بیشتری صورت می گیرد زیرا در آ ن مرحله عمل فیزیكی سیلا ن وخروج شیر همراه با عفونت وجود ندارد .
3-مرحله التهاب
الف- بیماری زائی وقدرت هجوم میكرب .
ب- میزان حساسیت بافت پستان به میكرب كه ممكن است از مقاومت در نتیجه وجود پادتن ثابت بافت تا حساسیت شدید در اثر عفونت قبلی تغییر كند .
در مرحله هجوم بهتر از مراحل دیگر میتوان با توجه به پرستاری و بویژه بكار بردن روشهای بهداشتی خوب از میزا ن اشاعه تورم پستان كم كرد .
نشانیها ی بیماری ورم پستان
برحسب حدت وشدت میكرب كه به پستان هجوم كرده باشد نشانیها ی بیماری متفاوت است التهاب شدید (حاد) فوق حاد كه با مسمومیت خونی (سپتی سمی ) وبا واكنش عمومی همراه است یا بصورت التهاب نامشخص (تحت حاد ) یا مخفی ویا مزمن كه بتدریج بافت پستان فیبروزی وسفت میشود ظاهر میشوددراین حالات بستگی به نوع میكرب نشانی متفاوت است
ورم پستان محفی (تحت حاد)
در این نوع ورم پستان وضع ظاهری شیر سالم وعادی بنظر میرسد ودر دام هیچگونه علائم بیماری بصورت ظاهری دیده نمیشود لكن در تركیبات شیر تغییرات زیر دیده میشود
-افزایش گلبولها ی سفید و سلولها ی بافت پستان یا سلولهای سوماتیك Somatic cell(sc)
-كاهش چربی شیر
-كاهش كازئین
-كاهش لاكتوز
-افزایش سرم شیر
-افزایش كلرورهادر شیر
-افزایش گلیكوژن
كاهش تولید شیر
در این مرحله بعلت عدم تشخیص وتوجه نداشتن دامدار به بهداشت شیر در اتاق شیر دوشی و توام دوشیدن دامها ی سالم وبیما ر سبب اشاعه بیماری به سایر گاوها میشود بطوریكه ظرف مدت كوتاهی 50 در صد گله به این نوع ورم پستان مبتلا میشوند .
ورم پستان مزمن
این حالت ورم پستان نیز از نظر دامدار تا حدودی نا مشخص است اما اگر دقت شود و آ زما یش ورم پستان استریپ كاپ انجام شود وجود لخته هائی در شیر مشخص كننده بیما ریست و تغییرات تركیبا ت شیر نیز مانند ورم پستان تحت حاد یا مخفی است اما پیشرفته تر در اینجا سرم شیر افزایش یافته و كلرورها افزایش بیشتری دارند . این نوع ورم پستان معمولأ به درما ن جواب نمیدهد در صورت نگهداری گا و در گله سبب پیشرفت بیما ری و سرایت به سایرین میشود و بایستی دام آلو ده حذف وبه كشتارگاه اعزام شود .
ورم پستان حاد :
در این حالت پستان دارای التهاب و تورم است واطراف پستان گرم ودام هم تب دارد. در هنگام دوشش دام پاها را بر زمین می كوبد واحساس ناراحتی میكند شكل ظاهری شیر نیز تغییر میكند دارای مایع سبز رنگ و رگه ها ی خون ولخته ها ی فراوان است در
آزمایش استریپ كاپ براحتی میتوان پی به بیما ری برد .گاو بی اشتها وناراحت است . این گا وها را بایستی بادستگاه شیر دوشی تك واحدی و در پایا ن شیر دوشی بطور جداگانه روزانه حد اقل سه مرتبه دوشید تا عفونت در پستان سبب ضایعه پستانی نشود دام را تحت مراقبت دامپزشك قرار میدهند .شیر دوشیده شده به فاضلأب میریزند وهر دفعه دستگاه را ضد عفونی میكنند .
ورم پستان فوق حاد :
این نوع ورم پستان نیز مانند ورم پستان حاد مشخص ودام تب دار وبیما ر پستان دارا ی التهاب است گاو بعلت درد شدید اغلب موارد اجازه شیر دوشی نمیدهد شیر سبز رنگ ودارای رگه ها ی خون و لخته میباشد . سریعا بایستی گاو تحت مراقبت جداگانه قرار گیرد بعضا بعلت كم توجهی ودر اثر نفوذ عفونت به خون سبب سپتی سمی میشود و دام تلف می گردد .
تشخیص آزمایشگاهی وررم پستان :
به سبب تغییرات شیمیائی كه در شیر ورم پستانی بوجود می آید و تاثیردرسیستم فرآوری و پاستوریزاسیون شیر ها ی ورم پستانی و بدنبا ل آ ن گا وها ی آلو ده بایستی شنا سائی شوند .
از آنجائیكه بر رسی آزمایشگا هی تعداد زیادی از نمونه ها ی شیر گران تمام میشود توجه زیادی به آزما یش های صحرائی بر پایه شناخت تعییرات فیزیكی وشیمیائی شیر میشود البته این آزمایشها غیر مستقیم میباشد وفقط وجود التهاب وتعییرات ظاهری شیر را نشان میدهند و یك آ زمایش هدایت كننده تلقی میشوند . بدنبال آن بایستی آ زمایش ها ی تشخیص میكربی و شمارش میكربی وآ زمایش های حساسیت در مقابل دارو ویا وجود آ نتی بیوتیك وآ زمایش های تشخیص قارچ انجام شود .
آزمایش استریپ كاپ :
چنانكه ملأحظه شد در ورم پستانهای حاد یكی از علأئم بیماری وجود رگه ها ی خون ولخته و دلمه همراه با سرم سبز رنگ در شیر است .قبل ار آنكه دستكاه شیر دوشی را بدام متصل كنیم باید چند مرتبه جریان شیر هر كارتیه را روی صفحه سیاه فنجان بریزیم تا عوامل غیر طبیعی شیر مشخص شود .
آزمایش ورم پستان بروش كالیفر نیائی : California mastitis test - C M T
این آزمایش تشخیص گاوهای مبتلأ به ورم پستان مخفی است . در این نوع ورم پستان چنانكه ملأ حظه شد شیر از نظر ظاهر ی سالم و طبیعی بنظر میرسد و هیچگونه علأ ئم بیماری در گا وممكن است مشخص نباشد ا ما با ریختن مقداری شیر درظرف چهار قسمتی از (هر كارتیه در یك قسمت) ورم پستان را تشخیص میدهیم .
پس از اضافه شدن شیر آنرا بمدت 10 الی 20 ثانیه بطور مورب تكان میدهند تا با معرف مخلوط شود پس از این مدت در صورت وجود ورم پستان شیر لخته و بریده میشود . هر چه مقدار و غلظت لخته بیشتر باشد شدت ورم پستان و وجود مواد بافتی وگلبولها ی سفید بیشتر است .
Brabant Mastitis Test ( B M T ) :
اساس این آ زمایش همان آزمایش تشخیص كالیفرنیائی است لیكن بجای محلول معرف ـ ژل محتوی معرف در هر قسمت تعبییه شده ریخته و پس از آنكه 2 سی سی از شیر اولیه هر كارتیه بر روی آ ن ریخته میشود آنرا 20 ثانیه تكان میدهند كه تشكیل رسوب یا ایجاد لخته یا بریدگی شیر نشان دهنده ورم پستان است .
Mishigan Mastitis Test (M M T ) ,Negretti Field Mastitis Test (N F M T ), Viscansian Mastitis Test (V M T )
نیز بر اساس همان كالیفرنیا تست است تنها روش بكا ر گیری معرف ها متفاوت است .
آزمایش شمارش سلولهای سوماتیك (Somatic Cell Count (SCC روش مناسبی برای اندازه گیری كیفیت شیر میباشد .
در حالت عادی در شیرهای سالم تعدادی سلول كه شامل گلبولها ی سفید وسلولها ی جدا شده از بافت پستان است در شیر وجود دارد و در صورتیكه تعداد آ نها ار حد متعارف( 300000) بیشتر شود نشانه غیر عادی بودن شیر است .
این افزایش سلولها در اثر ضربه و نفوذ باكتری وایجاد التهاب ودر نتیجه ورم پستان بوجود میآید و سبب كاهش كیفیت شیر میشود .
سه روش متفاوت برای اندازه گیری سلولهای سوماتیك وجود دارد :
1--روش مستقیم : در این روش 01/0 میلی لیتر از شیر رادر یك سانتی متر مربع از سطح لام مخصوص شمارش سلولی پخش میكنند و آنرا خشك و رنگ آمیزی میكنند سلولها ی رنگ شده زا با شما رش گر دستی شما رش می كنند.
2-روش كولتر : این روش در اثر عبور سلولها ی سوماتیك از روزنه الكتریكی (الكترود) ایجاد نوسان ولتاژ میكند وبازائ هر نوسان یك شمارش از شمارش گری كه متصل به الكترود است ثبت میشود در این روش ابتدا سلولها توسط فرمالین تثبیت میشوند .
3-شمارش توسط دستگاه فو سوماتیك: مقدار معینی شیر از این دستگاه عبور میكند كه با یك بافر ورنگ فلوئورسنت مخلوط میشود و ‌د. ان. ا هسته سلولها ی سوماتیك را های لایت میكند و یك لأم كه بر روی صفحه دواری قرار دارد دراثر نور ایجاد شده انها را ثبت میكند و یك كنترولر تعداد سلولها را در هر میلی لیتر مشخص میكند .
كشت میكربی :
روش آ زمایش دقیق و وقت گیر است كه بایستی قبل از اتصال دستگاه شیر دوشی به كارتیه ها به وسیله یك لوله آزمایش استریل درب دار از هر كارتیه مقدار 30 تا 100 سی سی شیر بر داشت .
قبل از نمونه گیری باید پستان و نوك كارتیه ها را شستشو داد و با الكل 70 درجه نوك پستان را ضد عفونی كرد ه و مستقیما از هر كا رتیه بطور جدا گانه شیر بر داشت .
پس از نمونه گیری بایستی سریعا نونه را در كنار یخ به آزمایشگاه ارسال نمود تا شیر در آنجا كشت و آنتی بیوگرام گردد .
خسارات ناشی از ورم پستان
1-كم شدن تولید شیر
2- هزینه های درمان
3- دور ریختن شیر حاوی باقی مانده دارو در حین درمان
4- احتما ل از بین رفتن یك یا چند قسمت پستان و یا حذف دام
5- هزینه های كا ر گری و دامپزشكی
مهمترین خسارت از طریق كم شدن شیر تا حدود 15-8 درصد در طول 7 ماه دوره شیر واری است . اگر این بیما ری در 20 در صد گله وجود داشته باشد خسارت وارده به دامدار 70 در صد سایر هزینه هاست .
هزینه ورم پستان حاد شامل 14 در صد مرگ و میر 8 درصد شیر دور ریخته شده 8 در صد درمان است.
هزینه ورم پستان مخفی 70 در صد بعلت نا شناخته بودن و كا هش شیر در طول دوره شیر واری است .
پیشگیری ورم پستان در گاو :
ورم پستان ناشی از یك سلسله نارسائی ها و سوء مدیریت وعوامل محیطی نامطلوب است . عدم موفقیت در ریشه كن كردن ورم پستان نشانه عدم كفایت روش های كنترل وپیشگیری است . كنترل وپیشگیری تنها یك عمل نیست بلكه سیستمی است پیچیده و مخلوطی از كلیه اقدامات بهداشتی ومحیطی كه باید قدم به قدم آنرا انجام داد این اقدامات بایستی اقتصادی ودر شرایط مختلف محیطی و مدیریتی قابل اجرا باشد . نظر باینكه توجیه پیشگیری بیماری ورم پستان فقط با توجه به جنبه های اقتصادی میباشد ، لذا هر برنامه ای كه بدین منظور تنظیم میشودباید متكی برعملی بودن آن در گاوداری معینی باشد بطور كلی پیشگیری در سطح یك منطقه هدف انجام شدنی نیست و برنامه های ملی فقط میتواند بصورت محرك و كمك به گاوداران ویژه ای باشد كه بخواهند در برنامه شركت كنند.
از بین بردن منبع عفونت و همچنین كاهش حساسیت غده پستانی وجلوگیری از سرایت بیماری در یك كارتیه به كارتیه های دیگر با هدف برنامه پیشگیری ورم پستان باشد. اگر از طرق بهداشتی باورم های مخفی مبارزه شود تجربه چنین نشان داده است كه خود بخود ورم پستان حاد نیز تحت تاثیر قرار میگیرند و درصد وقوع آن پائین می آید ولی عكس آن صحیح نیست و مبارزه علیه ورم های حاد هیچگاه نمیتواند گله را از آلودگی ثانوی مصون دارد. آنچه امروز برای پیشگیری و كنترل ورم پستان بكار میگیرند روش های زیر است .
روش اول : پیدا كردن دامهای مبتلا از طریق یك همه گردی در گله ویا از طریق دفاتر ركورد گیری و بیماری یابی جهت مشخص كردن اورام پستان حاد در این روش میتوان تا حدی با بیماری مبارزه نمود اگر چه ممكن است از این طریق به سطح آلودگی گله پی برد ولی منشاء ‌بیماری را نمی توان مشخص كرد این روش در دامداریهای بزرگ بخاطر هزینه زیاد عملی نیست واز معایب آن پنهان ماندن ورم مخفی در گله را میتوان نام برد. اكثر دامداران فكر میكنند كه با این روش میتوان ورم پستانهای موجود درگله را كشف كرد.
روش دوم : در این روش صرف نظر از اینكه بیماری در گله باشد و یا نباشد و یامیزان آلودگی آن درچه سطحی قرار گرفته باشد اقدام به یك سلسله عملیات بهداشتی می كنند . این روش كه دراكثر دامداریها صرفنظر از كوچكی وبزرگی قابل اجرا است و دیگر نیاز به دانستن نوع میكرب منبع آلودگی نیست اساسا” از 5 قدم اولیه تشكیل شده است كه بعنوان زیر بنائی برای از بین بردن آلودگی موجود و آلودگی ثانوی پشنهاد میشوند.
قدم اول :‌ اطلاع دقیق از نحوه كار سیستم شیر دوشی موجود و فراگرفتن راههای صحیح و طرز كار با دستگاه .
هر دستگاه شیردوشی از قسمتهیا زیر تشكیل شده است:
1- پمپ خلاء 2- صافی هوا برای گرفتن بخار موجود در لوله های شیردوشی . 3- مخزن شیر مندرج 4- ضربان یا پولساتور 5- خرچنگی 6- فنجانك شیردوشی
خلاء همواره در قسمت داخلی فنجانك ها وجود دارد وفقط خلاء‌موجود در اطرف لاستیكها ست كه متناوبا” با هوا عوض میشود.
قدم دوم : ضد عفونی هر روز ه دستگاه شیردوشی پس از هر شیردوشی و ضد عفونی كردن سرپستان باتركیبات ید دار پس از هر دوشش عمل ضد عفونی سرپستان ها میتواند توسط دستگاه اتوماتیك و سریع صورت گیرد.
متاسفانه بجز تعداد معدودی از دامداریها توجه خاصی باین امر نمی كنند و كارگر شیردوشی غافل از اینست كه حتی یك قطره شیر باقیمانده در نوك پستان كه از طریق دست خود او ویا دستگاه شیردوشی از دام دیگری منتقل شده است می تواند براحتی از مجرای نوك سرپستان عبور و آن را آلوده كند.
ماده ضد عفونی با مقداری گلسیرین با مواد چربی بر روی پستان سدی را بوجود می آورند كه از نفوذ باكتریها بداخل جلوگیری می كند.
قدم سوم : بمحض مشاهده ورم حاد در گله بلافاصله دام مبتلا را جدا ودر محلی جداگانه (‌ترجیحا”‌ بیمارستان )‌ در روی بستر ی خشك همراه با كلش یابستر ضد عفونی شده توسط آهك منتقل نمائید واز طریق دامپزشك آزمایش های تشخیص نوع میكروب انجام و آنرا مداوا كنید.
قدم چهارم : تزریق بعضی مواد درمانی هنگام خشك كردن كاملا” ‌ضروری است چه اغلب دامها (بیش از 70 درصد ) اگر دراین دوره مداوا نشوند مبتلا به ورم پستان خواهند شد.
قدم پنجم : اگر درمانهای دامپزشك ومداوا ها پاسخ نداد احتمال وجود ورم پستان مزمن میرود و برای جلوگیری از سرایت بیماری به سایر گاوها حتما“ دام مزبور را بایستی حذف یا سرپستان آلوده را توسط یك محلول خشك كننده شیر آنرا خشك كرد در صورتیكه دام ارزش تولید مثل دارد میتوان توسط عمل جراحی پستان را برداشت .منحصر ا"جهت تولید گوساله از آن استفاده كرد.
نكات بهداشتی مهم برای جلوگیری از ابتلاء ‌ورم پستان
چهار سد مهم شامل پوسته مقاوم سر پستان ، ماهیچه های اطراف نوك پستان ماده كراتینی و دفاع طبیعی توسط گلبولهای سفید بطور طبیعی و با رعایت اقدامات سبب پیشگیری ازورم پستان میشود.
مسئله مهمتری كه كارگر شیردوشی از طریق اقدامات بهداشتی بایستی انجام بدهد تا میكرب ها از یك سر پستان به بقیه ویا سایر دامها منتقل نشوند از اهمیت خاص برخورداراست قبل از شیردوشی حتما” دستهای كارگران بایستی شسته و ضد عفونی شود دراغلب آزمایش ها انتقال آلودگی حدود 50 درصد از طریق دست های آلوده كارگر شیردوش قبل از شیردوشی و حدود 100 درصد از طریق همان دست ها حین شیردوشی گزارش شده است . استحمام هر روزه كارگران كمك مهمی علاوه بر رعایت بهداشت شیردوشی در سلامت خود آنهاست استفاده از چكمه و لباس كار مخصوص در شیردوشی از انتقال بیماری به داخل وانتقال بیماری به خارج شیردوشی جلوگیری میكند.
استفاده از دستكش هنگام شیر دوشی وشستشو و ضد عفونی مرتب دستكش ها انتقال بیماری را 20درصد كاهش میدهد.
قبل از شیردوشی پستانها باید دقیقا" شسته و ضد عفونی شوند .شستشوی پستان قبل از شیردوشی برای ازبین بردن فضولات و همچنین برای عمل رگ كردن صورت میگیرد .اگر شستشو خوب صورت نگیرید بجای ازبین بردن عفونت ومیكرب ها به اشاعه و رشد آنها كمك می كند . دریك آزمایش نشان داده شد كه استافیلوكوك ها بعداز اینكه دستمال ماساژ پستان آلوده مدت سه دقیقه در محلول ضد عفونی قرارگرفت باز هم زنده مانده بود . استرپتوكوك آگالاكتیه مدت هفت روز بعد از مصرف از روی یك دستمال كه در گوشه سالن شیردوشی افتاده بود بدست آمده . دستمال مزبور را مدت 5 ساعت در هیپو كلریت 2 درصد قرار دادند كه بعد از مدت مزبور هنوز میكرب فعالیت خود را ازدست نداده بود.
برای كم كردن این قبیل آلودگیها كاربرد دستمالهای یكبار مصرف یا حوله هائی كه پس از یكبار مصرف در حرارت میكربشان كشته شود موثر است .
برای جلوگیری بیشتر از اشاعه میكرب ها گرفتن و خشك كردن آخرین قطره آب قبل از وصل دستگاه شیردوشی مهم است .یك قطره آب حاوی میلیون ها میكر ب است كه می تواند هر لحظه از مجرای سرپستان وارد شده ویا ازطریق دستگاه شیردوشی دیگر دامها را آلوده نماید.
ضدعفونی فنجان های دستگاه شیردوشی
فنجان های دستگاه شیردوشی دائما” از دامی باز شده وبه دامی دیگر بسته می شود این عمل میتواند سریعا” آلودگی را درگله اشاعه دهد . بنابراین ضد عفونی كل دستگاه در موقع تعویض از دامی به دام دیگر اگرچه تمامی شیرآنها سالم باشد در جلوگیری از رشد باكتریها موثرمی باشد برای اینكار یك ظرف پر از آب در كنار شیردوشی قرار میگیرد و پس از هر دوشش و جدا كردن خرچنگی آنها را در ظرف آب محتوی ضد عفونی با آب پاكیزه قرار داده و آنرا شستشو میدهند سپس ظرف آب را تخلیه ومجددا” پر میكنند .روش خودكاری هم وجود دارد كه بمحض قطع خلاء خرچنگیها از یك لوله آب جهت شستشو ی آنها استفاده شود .
ضد عفونی سر پستانها :
ضد عفونی سر پستان ها با یك ماده ضد عفونی ید دار امری ضروری است برای چسبیدن مواد ضدعفونی به سر پستان از كمی گلیسیرین بالا نولین استفاده میشود كه پوست را نیز مرطوب نگاه میدارد واثر ضد عفونی كننده را نیز ازبین نخواهد برد . ارزش این ضد عفونی تا حدی است كه گاهی میتواند ورم پستانهای مخفی را از بین ببرد ویا تا یك سوم از كل عفونت ها بكاهد.
شتشوی سالن شیردوشی :
پس از هر شیردوشی علاوه بر آنكه از طریق سیستم CIP لوله ها و دستگاههای شیردوشی را شستشو و ضد عفونی میكنند بایستی كف و دیواره های سالن شیردوشی و كلیه ظروف را شستشو و ضد عفونی كرد.
تغذیه دام خارج از شیردوشی
از آنجائیكه پس از شیر دوشی سرپستانكها و اسفنكتر وماهیچه های آن دراثر ترشح هورمون اكسی توسین ودوشش شیر شل ومجرای پستان باز است پس از خاتمه شیردوشی نبایستی اجازه داده شود كه گاو بخوابد زیرا در اثر تماس با كف اصطبل وكود سبب نفوذ عوامل عفونی بداخل مجرا وآلوده شدن پستان میشود . برای جلوگیری از خوابیدن گاو ها را با مواد غذائی سیلو شده با كنسانتره پروتئین دار با یونجه ویاموادیكه مورد علاقه گاو باشد تغذیه میكنند تا مدت یكساعت گاو سرپا باشد.
از بین بردن كامل عوامل بیماریزا
1- بستر دام را همیشه بایدخشك نگاه داشت. اگر محیط گاوداری مرطوب است استفاده از خاك اره مضر است و باید ازكلش كه جاذب الرطوبه است استفاده شود.
2- ضد عفونی بعد از شیردوشی لازم و ضرروی است
3- بعد ازدوشیدن دام ها را توسط ریختن غذا درآخور حداقل بمدت یكساعت سرپا نگاه دارید.
4- بیرون بردن دام برای مدت كوتاهی از سالن وانتقال آنها به یك مرتع غیر آلوده جهت هوا و آفتاب خوردن اصطبل وسالن ها در از بین بردن میكرب موثر است
5- گوساله ها را باید در باكس های انفرادی جداگانه پرورش داده وبا سطل وپستانك دستی شیر داد تا از لیسیدن پستانها وتثبیت آلودگی روی بافتهای پستان جلوگیری شود.
اقدامات مهم و لازم برای دفع آلودگی :
1- عوامل غیر بهداشتی در اطراف دام ومحیط را ازبین ببرید.
2- روش دوشیدن و ضدعفونی دستگاه ماشین شیردوشی را تصحیح كنید.
3- گاوهای بیمار را جدا كرده و آنها را درآخر شیردوشی ودر صورت امكان با دستگاه تك واحدی بدوشید و دستگاه را ضد عفونی كنید
4- پس از پایان دوره شیرواری باید با آنتی بیوتیك خشك كننده شیر گاوها را خشك كرد .
5- دامها ی بیمار مزمن وغیر قابل درمان را بایدحذف و به كشتارگاه اعزام كرد.
6- در روش دوشش با دست برای لطمه نزدن به سرپستان باید روش صحیح شیردوشیدن را یاد گرفت.
نتایج حاصل از پیشگیری واقدامات بهداشتی :
1- تعداد دام مبتلا به ورم پستان حاد كمتر میشود.
2- شیربخاطر عفونت دور ریخته نمیشود.
3- هزینه درمان ودارو و دامپزشك كمتر است .
4- شیر بهداشتی و باجایزه بیشتر تامین میشود (‌افزایش درآمد).

منابع :
1- اورام پستان وبیماریهائیكه بوسیله باكتریها تولید میشود . تألیف : بلاد هندرسن ترجمه دكتر احمد شیمی
2- بهبود كیفیت شیر تألیف اف هاردینگ ترجمه دكتر شهریار دبیریان . مهندس لادن ربیعی
3- بهداشت پستان وشیردوشی نوشته مهندس سید محمد عتیقه چی
4- بهداشت گاوهای شیری ترجمه دكتر علیرضا محمود زاده – دكتر مسعود هاشمی
5- بیوسنتز شیردوشی صحیح ورم پستان ترجمه دكتر مسعود هاشمی – دكتر علیرضا محمود زاده
6- شیر و بهداشت همگانی نویسنده دكتر گیتی كریم – دكتر عباس فرخنده
 
بالا