هانري كربن (۱۹۰۳ ـ ۱۹۷۸) فيلسوف و ايران شناس برجسته فرانسوي و از نخستين متفكران و محققان اروپايي است كه به تتبعات وسيع در تشيع پرداخت و عرفان و تفكر ايراني اسلامي بويژه شيعي را به غرب شناساند.
هانري كربن در چهاردهم آوریل 1903 در پاریس متولد شد. او در یک خانواده معتقد کاتولیک فرانسوی پرورش یافت. سپس در یک مدرسه عالی علوم مسیحی به تحصیل پرداخت. اما به سبب علاقه خاصی که به عرفان و حکمت اشراقی داشت، در درون محیطی که بیشتر به جنبه تشریعی دین و فلسفه.های استدلالی محدود بود، این علاقه شکوفا نشد. لذا به اشتیاق کسب معرفت، توجه خود را به نهضت پروتستان که در عصر رنسانس، تمایلاتی از حکمت الهی و عرفان در آن موجود بود، معطوف داشت و جهت ادامه تحصیلات رسمی وارد دانشگاه سوربن شد.
او در سال 1925 موفق به دریافت لیسانس فلسفه از آن دانشگاه شد و در سال 1926 پایان.نامه عالی فلسفه و در 1928 دیپلم مدرسه تتبعات عالیه دانشگاه پاریس و در سال 1929 دیپلم مدرسه السنه شرقیه پاریس را به دست آورد.
کربن علاوه بر تسلط کامل بر فلسفه غربی و زبان.های کلاسیک اروپایی، با عربی و فارسی نیز کاملا آشنا شد و حتی زبان پهلوی را فراگرفت.
در ۱۹۳۰ اولين سفرش به آلمان را شروع كرد و در آنجا با متفكران برجسته ملاقاتهايي داشت. براي تقريباً يك سال (۱۹۳۵ ـ ۱۹۳۶) با انستيتو تحقيقات فرانسه در برلين ارتباط داشت. اغلب آثار منتشره اوليه كربن شامل ترجمه هايي از آلماني به زبان فرانسوي است يا به بررسي آثار آلماني مي پردازد. در ۱۹۳۱ با مارتين هايدگر فيلسوف بزرگ آلماني (۱۸۸۹ ـ ۱۹۷۶) ديدار كرد و اولين شخصي بود كه اثري از هايدگر به فرانسه ترجمه كرد. اين ترجمه در سال ۱۹۳۹ با عنوان پرسش درباره متافيزيك منتشر شد. نخستين آثار كربن همچنين نشان دهنده ساير علايق اوست كه از سنت معنوي رفورميسم (نهضت اصلاحات پروتستان در قرن شانزدهم) و هرمنوتيك يا تأويل گرايي مارتين لوتر تا الهيات پروتستان معاصر را در بر مي گيرد.
رويداد قطعي و تعيين كننده در زندگي علمي كربن ملاقاتش با لويي ماسينيون محقق برجسته فرانسوي در تصوف اسلامي (۱۸۸۳ ـ ۱۹۶۲) در كتابخانه ملي فرانسه در پاييز سال ۱۹۲۹ بود كه طي آن نسخه اي چاپ سنگي از كتاب حكمت الاشراق شيخ شهاب الدين يحيي سهروردي (متوفا به سال ۵۸۷ هجري قمري) را به كربن معرفي كرد و كربن براي اولين بار با اين حكيم و فيلسوف بزرگ ايراني آشنا شد. ماسينيون به او گفته بود: «اين كتاب را بگيريد، فكر مي كنم در آن چيزي مناسب حالتان پيدا كنيد.» كربن اين معرفي را يك عمل نمادين كه حاكي از انتقال حكمت و فرزانگي از استاد به شاگرد بود، تلقي كرد. او پس از اين ماجرا در كلاسهاي درس ماسينيون شركت مي كرد و در ۱۹۵۴ جانشين وي در كرسي اسلام شناسي و علوم مذهبي در مدرسه عملي مطالعات عالي شد. كربن اولين اثر از ميان آثار متعددش راجع به شيخ شهاب الدين سهروردي را در سال ۱۹۳۳ به چاپ رساند و در همان سال با استلا لينهارت كه همكار او بود، ازدواج كرد.
كربن در سال ۱۹۳۹ از كتابخانه ملي پاريس به قصد اقامتي شش ماهه به انستيتو فرانسه در استانبول منتقل شد. هر چند، به سبب جنگ جهاني دوم اين اقامت ۶ ماهه پيش از آنكه به فرانسه بازگردد، به سر رسيد. طي اين دوره طولاني، كربن در كتابخانه هاي غني و متعدد تركيه تحقيق كرد و زمينه اي براي مطالعات بعدي خود در فلسفه ايراني به وجود آورد. اساسي ترين رويداد در اين سالها براي او كشف مجموعه آثار سهروردي بود. اولين جلد از نخستين تصحيح و طبع آثار سهروردي، شامل سه رساله شيخ اشراق در سال ۱۹۴۵ در استانبول آماده و به زيور طبع آراسته شد.
كربن نخستين سفرش به ايران را در پاييز ۱۹۴۵ انجام داد. اين سفر او را با محققان و دانش پژوهان ايراني كه همكاران وي در سالهاي بعد شدند، آشنا كرد. اما اين سفر حاصل مهمتري هم داشت و آن تأسيس گروه ايران شناسي در مؤسسه تازه تأسيس ايران و فرانسه در تهران بود. در ۱۹۴۶ كربن به رياست دپارتمان ايران شناسي برگزيده شد و تا زمان بازنشستگي اش در سال ۱۹۷۳ در اين سمت باقي ماند. ثمره ماندگار كار و فعاليت كربن در تهران، مجموعه بزرگ كتابخانه ايراني بود كه در سال ۱۹۴۹ بنيادگذاري شد. اين مجموعه شامل تصحيح متون، ترجمه و پژوهشهايي بود كه منابعي بي نظير براي تحليل و بررسي فلسفه ايراني و اسلامي در اختيار اهل فكر و تحقيق قرار مي داد. كربن از زمان انتصابش به استادي علوم اسلامي در پاريس در ۱۹۵۴ به بعد، رسمش اين بود كه هر پاييز به ايران سفر مي كرد و در زمستان و بهار براي تدريس به پاريس باز مي گشت.
در این ایام کربن با شخصیتهایی مانند سید کاظم عصار، مهدی الهی قمشه ای، علامه طباطبایی، مرتضی مطهری، بدیع الزمان فروزانفر و سید حسین نصر به مباحثه و تعاملات فلسفی – معنوی می پرداخت. وانگهی ورود به عالم فکری ایران، کربن را نه تنها با تشیع و تصوف و فرقه های شیعه همچون شیخیه از نزدیک آشنا کرد، بلکه او را به مرحله ای جدید از شناخت حکمای الهی هدایت کرد و جهان اندیشه متفکرانی همچون سید حیدر آملی، ابن ترکه، میرداماد، ملاصدرا و سبزواری را برای اولین بار بر او مکشوف ساخت.
كربن در اين ديدارها بويژه با علامه طباطبايي ملاقات و گفت و گو مي كرد. داريوش شايگان كه از كساني بود كه گاه در اين نشستها حضور داشت، در اين باره مي نويسد: «شامگاه خنك يكي از روزهاي پايان تابستان (در اوايل سالهاي دهه ۶۰ ميلادي) بود. گروه كوچكي بوديم، نشسته در محوطه روشني از باغ... مهمانان افتخاري آن شب دو شخصيت سرشناس از شرق و غرب بودند: علامه محمدحسين طباطبايي از ايران و هانري كربن فرانسوي . كربن آن شب به موضوع گناه نخستين آدمي، به هبوط بشر پرداخت و با طرح اين مشكل در قالب مسيحيت از علامه طباطبايي پرسيد: آيا عرفان اسلامي نيز به گناه نخستين معتقد است؟ ... علامه طباطبايي با صدايي آرام در پاسخ گفت: «هبوط بشر، نقض يا عيب نيست. پس آنقدرها گناه هم نيست. اگر ميوه ممنوع نبود امكانات بيكران وجود هرگز به منصه ظهور نمي رسيد.» لبخند ستايشگر و تأييد كننده كربن هرگز از يادم نمي رود... كربن گفت:« از آنجا كه غرب حس تأويل را از دست داده ما ديگر قادر نيستيم به رموز كتاب مقدس راه ببريم و جنبه هاي اساطيري ابعاد قدسي جهان را روز به روز بيشتر به فراموشي مي سپاريم.»
کربن ضمن عضویت در بنیاد ارانوس، در بسیاری از کنفرانسها و مجامع بین المللی فلسفی و علمی توانست حکمت و عرفان اسلامی و ایرانی را در معرض توجه برخی از برجسته ترین متفکران جهان قرار دهد.
به پاس این تلاشها از سوی دانشگاه تهران و فردوسی مشهد به کربن دکترای افتخاری اعطا شد. هانری کربن سرانجام در هفتم اکتبر 1978 در پاریس درگذشت. میراث هانری کربن اهمیت ویژه ای دارد، نه فقط به سبب فهم بخشی از تفکر اسلامی، بلکه به سبب اینکه باعث شد مردم غرب با معنویتی فراموش شده یا سرکوب شده که مشترک بین همه ادیان صاحب کتاب است، آشتی کنند.
آثار و فعالیت ها
آثار و فعاليت هاي محققانه كربن را مي توان به پنج مقوله اصلي بخش بندي كرد: اولين مقوله، سهم او در گسترش بخشيدن به تحقيقات و معارف مربوط به فلسفه سهروردي است. او نه فقط آثار اين متفكر پر آوازه ايراني را كه تا مدتهاي دراز مورد غفلت بود تصحيح و منتشر كرد و به بررسي و تحليل آنها پرداخت بلكه فلسفه اشراقي يا حكمت الاشراق او را جزو انديشه خود تلقي كرد. يكي از مؤلفه هاي انديشه اشراقي سهروردي توجه به حكمت اشراقي ايران باستان است، امري كه مورد توجه خاص كربن قرار گرفت. او بويژه به فرشته شناسي سهروردي علاقه مند بود كه در آن، مراتب موجودات در عالم هستي بر حسب سلسله مراتب فرشتگان معرفي شده است. فرشته شناسي كه پيوندي ميان تفكر ايران باستان و عرفان اماميه برقرار مي كرد اين امكان را به كربن مي داد كه نتيجه بگيرد يك فلسفه ايراني اسلامي متمايز مي بايست وجود داشته باشد.
دومين موضوع مورد توجه كربن، تشيع است. او تحقيقات مهمي درباره اسماعيليه انجام داد توجه بيشترش به اماميه بود و بويژه راجع به وجوه عرفاني و فلسفي اماميه به تحقيق و تأمل پرداخت. او در عرصه تحقيقات مربوط به امام شناسي، احاديث دوازده امام و فرقه هايي مانند شيخيه (= يكي از فرق شيعه اماميه اثني عشريه كه پيرو احمد احسائي از علماي بزرگ شيعه در قرن ۱۳ هـ.ق بودند) نيز پيشگام بود. كربن اولين محقق اروپايي بود كه درباره مكتب فلسفي اصفهان به تحقيق پرداخت. مكتب اصفهان متشكل از گروهي از متفكران ايراني بود كه در پي احياي فلسفه ايراني اسلامي در دوره صفويه بودند و انديشمند اصلي شان ملاصدرا بود. كربن اعتقاد داشت كه شيعه دوازده امامي اسلام كامل است زيرا به شكلي سازنده وهماهنگ هم به وجه ظاهر مي پردازد و هم به وجه باطن.
كربن در كتاب تاريخ فلسفه اسلامي (۱۹۶۴) اين نظر متداول را كه فلسفه در ميان مسلمانان با ابن رشد به پايان رسيد مورد مناقشه قرار داد و ثابت كرد كه يك سنت فلسفي زنده در ايران به حيات خود ادامه داد و در واقع تابه امروز همچنان زنده است.
تصوف نيز توجه كربن را به خود جلب كرد كتابي كه در اين زمينه به رشته تحرير در آورد خيال خلاق در تصوف ابن عربي است كه در سال ۱۹۵۸ منتشر شد. كربن اين نظر رايج را كه تصوف يگانه منبع و منتقل كننده معنويت اسلام است قبول نداشت و آن را رد مي كرد. او در شيعه اماميه كه ديدگاه پاره اي از فرقه هاي تصوف را مردود مي شمرد ولي در عين حال عميقاً و به نحوي اصيل عرفاني بود، معنويتي ژرفتر و مهمتر يافت. در پرتو اين تحليل تصوف به صورت نوعي تشيع مختصر شده جلوه گر مي شد كه واجد معنويت تشيع اما فاقد پايه و اساس ذاتي آن يعني آموزه امامان است.
كربن در درجه اول يك فيلسوف بود و مطالعاتش در ايران شناسي و تصوف اگر چه وجهي تاريخي داشت اما كوششي بود براي پاسخ گفتن به پرسش هايي كه به عقيده او براي همه انسانها در همه زمانها مطرح بوده اند. هدف او صرفاً اين نبود كه به توصيف يك فلسفه معنوي بپردازد بلكه از آن طرفداري و ديگران را به سوي آن ترغيب هم مي كرد. مفهوم محوري اين فلسفه معنوي عالم مثال (mundus imaginalis) بود، جايي كه روح در آنجا حيات و هستي دارد و انسان از طريق رؤياها و الهامات و بصيرت هاي عميق به آن علم پيدا مي كند. كربن ربط و پيوند عميقي مي ديد ميان معنويت ايراني و معنويت غرب كه در شخصيت هايي مانند ياكوب بومه عارف مشهور آلماني ( ۱۵۷۵ ـ ۱۶۲۴) يا امانوئل سوئدنبرگ فيلسوف و متأله سوئدي (۱۶۸۸ ـ ۱۷۷۲) خود را نشان مي داد. كربن در پي يك افق معنوي جهاني بود كه ميراث معنوي كهن ابناي بشر، زندگي دروني انسان را در برابر تباه كنندگي مدرنيته، سكولاريسم و تاريخ گرايي حفظ مي كند.
او در پايان كتاب تاريخ فلسفه اسلامي به اين نكته اشاره مي كند كه حيات فلسفه سنتي تنها با تأكيد بر الهيات امكان پذير است و بدون آن فلسفه دستخوش بادهاي تاريخ خواهد بود. الهيات وابسته به جهش هاي اجتماعي نيست بلكه وابسته به موضوعي است كه مي خواهد بدان دسترسي پيدا كند يعني آن عوالم معنوي كه الهيات بايد كشف كند و مورد بررسي قرار دهد.
او در ادامه از نابود شدن عالم مثال و تأثير مغرب زمين در نابودي ساختارهاي تمدن هاي سنتي سخن مي گويد و اظهار مي دارد كه براي نخستين بار پس از سده ها وسايلي در اختيار داريم كه ارتباط ميان پژوهشگران سه شاخه سنت ابراهيمي ( يعني يهوديت و مسيحيت و اسلام) را ممكن مي سازد. و مي افزايد: درسي كه مي توان از حكماي الهي اسلام ياد گرفت اين است كه در نظر آنان توجه به باطن يعني التفات به درون جز با ولادتي دروني ممكن نيست. هر سنتي تنها به شرطي زنده است و مي تواند حامل زندگي باشد كه پيوسته در تولدي ديگر باشد.
از مجموعه آثار هانری کربن، پنج اثر به فارسی ترجمه شده که عبارتند از :
هانري كربن در چهاردهم آوریل 1903 در پاریس متولد شد. او در یک خانواده معتقد کاتولیک فرانسوی پرورش یافت. سپس در یک مدرسه عالی علوم مسیحی به تحصیل پرداخت. اما به سبب علاقه خاصی که به عرفان و حکمت اشراقی داشت، در درون محیطی که بیشتر به جنبه تشریعی دین و فلسفه.های استدلالی محدود بود، این علاقه شکوفا نشد. لذا به اشتیاق کسب معرفت، توجه خود را به نهضت پروتستان که در عصر رنسانس، تمایلاتی از حکمت الهی و عرفان در آن موجود بود، معطوف داشت و جهت ادامه تحصیلات رسمی وارد دانشگاه سوربن شد.
او در سال 1925 موفق به دریافت لیسانس فلسفه از آن دانشگاه شد و در سال 1926 پایان.نامه عالی فلسفه و در 1928 دیپلم مدرسه تتبعات عالیه دانشگاه پاریس و در سال 1929 دیپلم مدرسه السنه شرقیه پاریس را به دست آورد.
کربن علاوه بر تسلط کامل بر فلسفه غربی و زبان.های کلاسیک اروپایی، با عربی و فارسی نیز کاملا آشنا شد و حتی زبان پهلوی را فراگرفت.
در ۱۹۳۰ اولين سفرش به آلمان را شروع كرد و در آنجا با متفكران برجسته ملاقاتهايي داشت. براي تقريباً يك سال (۱۹۳۵ ـ ۱۹۳۶) با انستيتو تحقيقات فرانسه در برلين ارتباط داشت. اغلب آثار منتشره اوليه كربن شامل ترجمه هايي از آلماني به زبان فرانسوي است يا به بررسي آثار آلماني مي پردازد. در ۱۹۳۱ با مارتين هايدگر فيلسوف بزرگ آلماني (۱۸۸۹ ـ ۱۹۷۶) ديدار كرد و اولين شخصي بود كه اثري از هايدگر به فرانسه ترجمه كرد. اين ترجمه در سال ۱۹۳۹ با عنوان پرسش درباره متافيزيك منتشر شد. نخستين آثار كربن همچنين نشان دهنده ساير علايق اوست كه از سنت معنوي رفورميسم (نهضت اصلاحات پروتستان در قرن شانزدهم) و هرمنوتيك يا تأويل گرايي مارتين لوتر تا الهيات پروتستان معاصر را در بر مي گيرد.
رويداد قطعي و تعيين كننده در زندگي علمي كربن ملاقاتش با لويي ماسينيون محقق برجسته فرانسوي در تصوف اسلامي (۱۸۸۳ ـ ۱۹۶۲) در كتابخانه ملي فرانسه در پاييز سال ۱۹۲۹ بود كه طي آن نسخه اي چاپ سنگي از كتاب حكمت الاشراق شيخ شهاب الدين يحيي سهروردي (متوفا به سال ۵۸۷ هجري قمري) را به كربن معرفي كرد و كربن براي اولين بار با اين حكيم و فيلسوف بزرگ ايراني آشنا شد. ماسينيون به او گفته بود: «اين كتاب را بگيريد، فكر مي كنم در آن چيزي مناسب حالتان پيدا كنيد.» كربن اين معرفي را يك عمل نمادين كه حاكي از انتقال حكمت و فرزانگي از استاد به شاگرد بود، تلقي كرد. او پس از اين ماجرا در كلاسهاي درس ماسينيون شركت مي كرد و در ۱۹۵۴ جانشين وي در كرسي اسلام شناسي و علوم مذهبي در مدرسه عملي مطالعات عالي شد. كربن اولين اثر از ميان آثار متعددش راجع به شيخ شهاب الدين سهروردي را در سال ۱۹۳۳ به چاپ رساند و در همان سال با استلا لينهارت كه همكار او بود، ازدواج كرد.
كربن در سال ۱۹۳۹ از كتابخانه ملي پاريس به قصد اقامتي شش ماهه به انستيتو فرانسه در استانبول منتقل شد. هر چند، به سبب جنگ جهاني دوم اين اقامت ۶ ماهه پيش از آنكه به فرانسه بازگردد، به سر رسيد. طي اين دوره طولاني، كربن در كتابخانه هاي غني و متعدد تركيه تحقيق كرد و زمينه اي براي مطالعات بعدي خود در فلسفه ايراني به وجود آورد. اساسي ترين رويداد در اين سالها براي او كشف مجموعه آثار سهروردي بود. اولين جلد از نخستين تصحيح و طبع آثار سهروردي، شامل سه رساله شيخ اشراق در سال ۱۹۴۵ در استانبول آماده و به زيور طبع آراسته شد.
كربن نخستين سفرش به ايران را در پاييز ۱۹۴۵ انجام داد. اين سفر او را با محققان و دانش پژوهان ايراني كه همكاران وي در سالهاي بعد شدند، آشنا كرد. اما اين سفر حاصل مهمتري هم داشت و آن تأسيس گروه ايران شناسي در مؤسسه تازه تأسيس ايران و فرانسه در تهران بود. در ۱۹۴۶ كربن به رياست دپارتمان ايران شناسي برگزيده شد و تا زمان بازنشستگي اش در سال ۱۹۷۳ در اين سمت باقي ماند. ثمره ماندگار كار و فعاليت كربن در تهران، مجموعه بزرگ كتابخانه ايراني بود كه در سال ۱۹۴۹ بنيادگذاري شد. اين مجموعه شامل تصحيح متون، ترجمه و پژوهشهايي بود كه منابعي بي نظير براي تحليل و بررسي فلسفه ايراني و اسلامي در اختيار اهل فكر و تحقيق قرار مي داد. كربن از زمان انتصابش به استادي علوم اسلامي در پاريس در ۱۹۵۴ به بعد، رسمش اين بود كه هر پاييز به ايران سفر مي كرد و در زمستان و بهار براي تدريس به پاريس باز مي گشت.
در این ایام کربن با شخصیتهایی مانند سید کاظم عصار، مهدی الهی قمشه ای، علامه طباطبایی، مرتضی مطهری، بدیع الزمان فروزانفر و سید حسین نصر به مباحثه و تعاملات فلسفی – معنوی می پرداخت. وانگهی ورود به عالم فکری ایران، کربن را نه تنها با تشیع و تصوف و فرقه های شیعه همچون شیخیه از نزدیک آشنا کرد، بلکه او را به مرحله ای جدید از شناخت حکمای الهی هدایت کرد و جهان اندیشه متفکرانی همچون سید حیدر آملی، ابن ترکه، میرداماد، ملاصدرا و سبزواری را برای اولین بار بر او مکشوف ساخت.
كربن در اين ديدارها بويژه با علامه طباطبايي ملاقات و گفت و گو مي كرد. داريوش شايگان كه از كساني بود كه گاه در اين نشستها حضور داشت، در اين باره مي نويسد: «شامگاه خنك يكي از روزهاي پايان تابستان (در اوايل سالهاي دهه ۶۰ ميلادي) بود. گروه كوچكي بوديم، نشسته در محوطه روشني از باغ... مهمانان افتخاري آن شب دو شخصيت سرشناس از شرق و غرب بودند: علامه محمدحسين طباطبايي از ايران و هانري كربن فرانسوي . كربن آن شب به موضوع گناه نخستين آدمي، به هبوط بشر پرداخت و با طرح اين مشكل در قالب مسيحيت از علامه طباطبايي پرسيد: آيا عرفان اسلامي نيز به گناه نخستين معتقد است؟ ... علامه طباطبايي با صدايي آرام در پاسخ گفت: «هبوط بشر، نقض يا عيب نيست. پس آنقدرها گناه هم نيست. اگر ميوه ممنوع نبود امكانات بيكران وجود هرگز به منصه ظهور نمي رسيد.» لبخند ستايشگر و تأييد كننده كربن هرگز از يادم نمي رود... كربن گفت:« از آنجا كه غرب حس تأويل را از دست داده ما ديگر قادر نيستيم به رموز كتاب مقدس راه ببريم و جنبه هاي اساطيري ابعاد قدسي جهان را روز به روز بيشتر به فراموشي مي سپاريم.»
کربن ضمن عضویت در بنیاد ارانوس، در بسیاری از کنفرانسها و مجامع بین المللی فلسفی و علمی توانست حکمت و عرفان اسلامی و ایرانی را در معرض توجه برخی از برجسته ترین متفکران جهان قرار دهد.
به پاس این تلاشها از سوی دانشگاه تهران و فردوسی مشهد به کربن دکترای افتخاری اعطا شد. هانری کربن سرانجام در هفتم اکتبر 1978 در پاریس درگذشت. میراث هانری کربن اهمیت ویژه ای دارد، نه فقط به سبب فهم بخشی از تفکر اسلامی، بلکه به سبب اینکه باعث شد مردم غرب با معنویتی فراموش شده یا سرکوب شده که مشترک بین همه ادیان صاحب کتاب است، آشتی کنند.
آثار و فعالیت ها
آثار و فعاليت هاي محققانه كربن را مي توان به پنج مقوله اصلي بخش بندي كرد: اولين مقوله، سهم او در گسترش بخشيدن به تحقيقات و معارف مربوط به فلسفه سهروردي است. او نه فقط آثار اين متفكر پر آوازه ايراني را كه تا مدتهاي دراز مورد غفلت بود تصحيح و منتشر كرد و به بررسي و تحليل آنها پرداخت بلكه فلسفه اشراقي يا حكمت الاشراق او را جزو انديشه خود تلقي كرد. يكي از مؤلفه هاي انديشه اشراقي سهروردي توجه به حكمت اشراقي ايران باستان است، امري كه مورد توجه خاص كربن قرار گرفت. او بويژه به فرشته شناسي سهروردي علاقه مند بود كه در آن، مراتب موجودات در عالم هستي بر حسب سلسله مراتب فرشتگان معرفي شده است. فرشته شناسي كه پيوندي ميان تفكر ايران باستان و عرفان اماميه برقرار مي كرد اين امكان را به كربن مي داد كه نتيجه بگيرد يك فلسفه ايراني اسلامي متمايز مي بايست وجود داشته باشد.
دومين موضوع مورد توجه كربن، تشيع است. او تحقيقات مهمي درباره اسماعيليه انجام داد توجه بيشترش به اماميه بود و بويژه راجع به وجوه عرفاني و فلسفي اماميه به تحقيق و تأمل پرداخت. او در عرصه تحقيقات مربوط به امام شناسي، احاديث دوازده امام و فرقه هايي مانند شيخيه (= يكي از فرق شيعه اماميه اثني عشريه كه پيرو احمد احسائي از علماي بزرگ شيعه در قرن ۱۳ هـ.ق بودند) نيز پيشگام بود. كربن اولين محقق اروپايي بود كه درباره مكتب فلسفي اصفهان به تحقيق پرداخت. مكتب اصفهان متشكل از گروهي از متفكران ايراني بود كه در پي احياي فلسفه ايراني اسلامي در دوره صفويه بودند و انديشمند اصلي شان ملاصدرا بود. كربن اعتقاد داشت كه شيعه دوازده امامي اسلام كامل است زيرا به شكلي سازنده وهماهنگ هم به وجه ظاهر مي پردازد و هم به وجه باطن.
كربن در كتاب تاريخ فلسفه اسلامي (۱۹۶۴) اين نظر متداول را كه فلسفه در ميان مسلمانان با ابن رشد به پايان رسيد مورد مناقشه قرار داد و ثابت كرد كه يك سنت فلسفي زنده در ايران به حيات خود ادامه داد و در واقع تابه امروز همچنان زنده است.
تصوف نيز توجه كربن را به خود جلب كرد كتابي كه در اين زمينه به رشته تحرير در آورد خيال خلاق در تصوف ابن عربي است كه در سال ۱۹۵۸ منتشر شد. كربن اين نظر رايج را كه تصوف يگانه منبع و منتقل كننده معنويت اسلام است قبول نداشت و آن را رد مي كرد. او در شيعه اماميه كه ديدگاه پاره اي از فرقه هاي تصوف را مردود مي شمرد ولي در عين حال عميقاً و به نحوي اصيل عرفاني بود، معنويتي ژرفتر و مهمتر يافت. در پرتو اين تحليل تصوف به صورت نوعي تشيع مختصر شده جلوه گر مي شد كه واجد معنويت تشيع اما فاقد پايه و اساس ذاتي آن يعني آموزه امامان است.
كربن در درجه اول يك فيلسوف بود و مطالعاتش در ايران شناسي و تصوف اگر چه وجهي تاريخي داشت اما كوششي بود براي پاسخ گفتن به پرسش هايي كه به عقيده او براي همه انسانها در همه زمانها مطرح بوده اند. هدف او صرفاً اين نبود كه به توصيف يك فلسفه معنوي بپردازد بلكه از آن طرفداري و ديگران را به سوي آن ترغيب هم مي كرد. مفهوم محوري اين فلسفه معنوي عالم مثال (mundus imaginalis) بود، جايي كه روح در آنجا حيات و هستي دارد و انسان از طريق رؤياها و الهامات و بصيرت هاي عميق به آن علم پيدا مي كند. كربن ربط و پيوند عميقي مي ديد ميان معنويت ايراني و معنويت غرب كه در شخصيت هايي مانند ياكوب بومه عارف مشهور آلماني ( ۱۵۷۵ ـ ۱۶۲۴) يا امانوئل سوئدنبرگ فيلسوف و متأله سوئدي (۱۶۸۸ ـ ۱۷۷۲) خود را نشان مي داد. كربن در پي يك افق معنوي جهاني بود كه ميراث معنوي كهن ابناي بشر، زندگي دروني انسان را در برابر تباه كنندگي مدرنيته، سكولاريسم و تاريخ گرايي حفظ مي كند.
او در پايان كتاب تاريخ فلسفه اسلامي به اين نكته اشاره مي كند كه حيات فلسفه سنتي تنها با تأكيد بر الهيات امكان پذير است و بدون آن فلسفه دستخوش بادهاي تاريخ خواهد بود. الهيات وابسته به جهش هاي اجتماعي نيست بلكه وابسته به موضوعي است كه مي خواهد بدان دسترسي پيدا كند يعني آن عوالم معنوي كه الهيات بايد كشف كند و مورد بررسي قرار دهد.
او در ادامه از نابود شدن عالم مثال و تأثير مغرب زمين در نابودي ساختارهاي تمدن هاي سنتي سخن مي گويد و اظهار مي دارد كه براي نخستين بار پس از سده ها وسايلي در اختيار داريم كه ارتباط ميان پژوهشگران سه شاخه سنت ابراهيمي ( يعني يهوديت و مسيحيت و اسلام) را ممكن مي سازد. و مي افزايد: درسي كه مي توان از حكماي الهي اسلام ياد گرفت اين است كه در نظر آنان توجه به باطن يعني التفات به درون جز با ولادتي دروني ممكن نيست. هر سنتي تنها به شرطي زنده است و مي تواند حامل زندگي باشد كه پيوسته در تولدي ديگر باشد.
از مجموعه آثار هانری کربن، پنج اثر به فارسی ترجمه شده که عبارتند از :
1- ارض ملکوت و کالبد انسان در روز رستاخیز، ترجمه ضیاء ادین دهشیری
2- انسان نورانی در تصوف ایرانی، ترجمه فرامرز جواهری نی
3- تاریخ فلسفه اسلامی، جواد طباطبایی
4- روابط حکمت اشراق و فلسفه ایران باستان، ترجمه سید احمد فردید و عبدالحمید گلشن
5- فلسفه ایرانی و فلسفه تطبیقی، جواد طباطبایی
آثاری نیز در تجلیل و تحلیل آراء این اندیشمند بزرگ به فارسی تالیف شده که عبارتند از:
1- در احوال و اندیشه هانری کربن
2- جشن نامه هانری کربن
3- هانری کربن: آفاق تفکر معنوی در اسلام ایرانی