نگاه نوستالژیک خاقانی و بحتری به ایوان مداین

M o R i S

مدیر تالار حسابداری
مدیر تالار
کاربر ممتاز
[h=1][/h]
ادب عرب
مقاله 10، دوره 4، شماره 1، بهار 1391، صفحه 203-230 اصل مقاله (2583 K)
نویسندگان
1حمید رضا مشایخی؛ 2اصغر خوشه چرخ
1استادیار دانشگاه مازندران
2دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه مازندران

چکیده
نوستالژی (nostaligia) واژه‌ای فرانسوی است که از دو سازة یونانی(nostos = بازگشت) و (alogos = درد و رنج) ترکیب شده. معنی لغوی آن «بازگشت درد و رنج» است. در اصطلاح، نوستالژی خلاصة یک حس درونی تلخ و شیرین نسبت به اشخاص، وطن و زادگاه (رویکرد گذشته گرا) و یا آرمان شهر، موقعیت‌های گذشته و آرزوهای نهفته درونی (رویکرد آینده گرا) است. این احساس از لحاظ روانشناسی نتیجة یادآوری ذهنی یا آرمان‌پنداری است. نوستالژی، ناخودآگاه در درون فرد بروز پیدا می‌کند و از حوزة اختیار فرد خارج است. از آن جایی‌که ادبیات تجلّی‌گاه عواطف و احساسات پاک انسانی است این حسِ ناخوداگاه در برخی از متون ادبی ما به دلایلی جلوه‌ای ویژه دارد. نوستالژی در آثار ادبی از راه مؤلفه‌های زبانی و بیانی به ظهور می‌رسد و نقد روانشناختی در حوزة ادبیات، بررسی این حس را در آثار شاعران و نویسندگان را بر عهده دارد. ایوان مداین، کاخ باشکوه و مجلّل دورة ساسانیان با گذشت روزگار به ویرانه‌ای بدل شده است که در پیدایش حس نوستالژیکی بُحتری (شاعر عرب قرن سوم) و خاقانی (شاعر پارسی قرن ششم) به هنگام دیدار از این کاخ، موثر افتاده است. هر دو شاعر تازی و پارسی، ناخودآگاه پس از دیدن مانده‌های این کاخ با نگاه پندآموز و عبرت‌انگیز برآمده از حس نوستالژیک، به یاد دوران باشکوه کاخ و پادشاهان و افراد آن، افسوس خورده‌اند و با یادآوری روزگار زرین و خوش گذشته، نسبت به احساس تنهایی کنونی، آه کشیده‌اند و در این احساس روانی به نوعی نسبت به دوران حال و گردش روزگار معترض شده‌اند. واژه، تصویر، رنگ، تلمیحات و اشارات ملّی مذهبی، سخنان بدیهی در معنای ضمنی و نوع جملات به کار گرفته‌شده در اغراض ثانویه از مهمترین مؤلفه‌های زبانی برآمده از این حس فردی ناخودآگاه در قصاید ایوان مداین (بُحتری و خاقانی) است؛ که در این مقاله تحلیل و بررسی می‌شوند.
 
Similar threads
Thread starter عنوان تالار پاسخ ها تاریخ
امیررضا24 فلسفه نگاه تازه گفتگوها و نقد ادبی 0

Similar threads

بالا