مونوگرافی و تاریخچه محلات

Ashkan-kamrani

عضو جدید
با سلام
در این تاپیک به معرفی محلات مختلف می پردازیم.دوستان در صورت تمایل همراهی بفرمایید.
ضمنا تشکر فراموش نشه:smile:
 

Ashkan-kamrani

عضو جدید
مونوگرافی محله سرچشمه

مونوگرافی محله سرچشمه

مقدمه :
دراین تحقیق میدانی سعی شده سیر تحول فضای مسکونی و تجاری دو سوی خیابان ری که به محله سرچشمه معروف است ، بررسی شود. ­این منطقه مسکونی طی ۳۰ سال گذشته، بافت مسکونی خود را از دست داده و به یکی از مراکز تجاری و یکی از بزرگترین بازارهای شهر تهران تبدیل شده است، بنابر این کاربرد واژه محله در مورد آن تردید آمیز می نماید. ما سعی کردیم که با یک پژوهش میدانی، دلیل اینکه چرا این محله به تعبیر یکی از کسبه به« حومه بازار»یا « حلبی بازار» تبدیل شده را بیابیم . نکته جالب برای ما این بود که وقتی به مغازه­ها و محل­های تجاری می­رفتیم و با کسبه صحبت می­­کردیم و سوالاتی از قبیل اینکه شما مالک هستید؟ چندسال است مغازه دارید؟ وضع درآمدی شما چطوراست؟ را می­پرسیدیم، فکر می­کردند که ما مامور مالیاتی هستیم و می­گفتندکه ما مالک نیستیم بلکه شاگرد هستیم، نمی­دانیم و حتی وقتی توضیح می دادیم که ما مامور مالیاتی نیستیم و دانشجوهستیم واین فقط یک تحقیق است ، باز از جواب دادن خودداری می­کردند . حتی یکی از کسبه به ما گفت که اگر شما واقعاًدانشجو هستید چرا نمی روید دنبال درس درس و مشقتان به این کارها چه کار دارید؟ درهر صورت با ­ پرسش از تعدادی از کسبه ومردم محله به این نتایج رسیدیم : تاریخ تاسیس محله و پیدایش بازار دراین مکان :
کمتر کسی پیدا می­شود که بداند تاریخ تاسیس محله کی بوده ولی بعضی می­گفتند: زمان قاجاریه و ابتدای پهلوی. بعد از پایتخت شدن تهران در زمان قاجار این محل به دلیل مرکزیت مورد توجه قرار گرفت . در سالهای ۱۲۸۰ تا ۱۳۱۰ این محل، از جنوب، انتهایی ترین محل تهران بوده که از شرق به دروازه دولاب و از جنوب به دروازه غار منتهی می­شد، این محل به دلیل اینکه به دو دروازه اصلی شهر نزدیک بود محل رفت وآمد آدم­ها – حیوانات اهلی و محل بارگیری اجناس بود. حتی آنجا ایستگاه اول قطارهای دودی بود که مردم سوار آن می­شدند و به ری سفر می­کردند.(میدان قیام امروزی) حتی امروز هم آثاری از آن میدان دیده می­شود.
به هرحال نکته قابل مهم برای ما این بود که چرا این محل تبدیل به بازار خرید و فروش لوزام منزل خودرو و موتورسیکلت شده است, که حتی روزهای جمعه هم آدم جرأت نکند از این خیابان رد شود به دلیل ترافیک و شلوغی. با گفتگو از اهالی محل به این نتیجه رسیدیم:
از بعد از انقلاب اسلامی(حدود سالها ۵۸-۵۷) به بعد و با وجود گسترش شهرتهران و مهاجرت مردم به این شهر و با بالا رفتن تدریجی سطح مصرف ،شهر تهران به چندین بازار مصرفی احتیاج داشت. درمحدوده بازار بزرگ تهران دیگر مغازه­ای خرید و فروش نمی­شد و بازار هم گنجایش پذیرفتن بازار جدید را نداشت به این دلیل« کسبه مهاجر» تصمیم گرفتند بازاری نزدیک به بازار بزرگ تهران تاسیس کنند. (البته یکی دیگر از این دلایل این بود که اجناس این بازارحجیم بوده و بازار باید جایی می بود که فضای باز داشته باشد). پس از حدود سال­های ۶۰ به بعد ابتدا مغازه­های کوچک محل خریداری شد و سپس کار به خرید خانه ها برای انبار رسیـد بالا رفتن قیمت خانه ها ومغازه های قدیمی مالکان را تشویق می کرد تا املاک خود را بفروشند وبه محله های نو ساز تر نقل مکان بدهند.با گسترش مغازه­ها اندک اندک این محله مسکونی تبدیل تبدیل به یک بازار شد وبه منطقه مرکزی تجاری cbdپیوست .
البته باید این مطلب را ذکر کنیم که نه تمامی این خیابان بلکه قسمتی از آن( از ابتدا از شوش تا چهارراه عادل واز انتها ازخیابان ۱۵ خرداد تا خیابان امیرکبیر) به بازار تبدیل شده ودیگر جاهای این خیابان مسکونی است. به هر حال این خیابان در واقع خط وسط یکی از محله های قدیمی تهران بنام سزچشمه بوده است که دچار چنین تحول عظیمی از لحاظ کارکردی و کالبدی شده است( در دو سوی بجای خانه هاو مغازه های قدیمی پاساژ ساخته اند).
وضع اقتصادی
وضع اقتصادی مردم را دراین ناحیه نمی­توان فهمید . زیرااکثرکسانی که دراین محل مغازه داشتند دراین محل ساکن نبودند.
این محله بسیارشلوغ- پرترافیک و پر رفت و آمد است و بیشتر کسانی هستند که قصد خرید و فروش کالا دارند. نبودن پارکینگ عمومی در محل و پارک کردن خودروها به صورت دوبله و خالی و پرکردن بار در جای نامناسب باعث شده تا محیط شلوغ و پر رفت و آمد و پر سروصدایی ایجاد شود.
وضعیت محله از لحاظ آسایش
این محله و خیابان بطور کامل از امکاناتی چون آب ؛ برق ؛ تلفن و فاضلاب برخوردار است. البته به گفته بعضی از ساکنان در مواقع بارش باران و با گرفتن جوی ­های آب، آب جوی بالا می­آید و به سطح خیابان می­رسد و باعث آلودگی خیابان و گاهی پیاده روها می­شود. در کناره خیابان درهر ۲۰۰ متر یک سطل زباله بزرگ برای گردآوری زباله­های محله وجود دارد. از نظر فضای سبز ولی منقطه خیلی غنی نیست. و فقط درانتهای محله یک پارک هست که در زمان گذشته یخچال بوده است.
دراین خیابان دو فرهنگ سرا و خانه فرهنگ وجوددارد( خانه فرهنگ کوثر و خانه فرهنگ محله). از لحاظ جرم شناسی می­توان فقط به دزدی­های کوچک ونیمه کوچک نام برد که درچند سال اخیر بوده، دلیل آن هم این بوده که این محل، محل کسب و داد و ستد است، دزدی دراین محل کم و بیش دیده می­شود. محل از لحاظ ایمنی برای کودکان و سالمندان چندان مناسباست، آن هم به دلیل رفت و آمد شدید مردم و اتوموبیلها .
دراین خیابان یک زمین چمن هم وجود دارد( زمین چمن داوود دهقانی) که می­تواند محل خوبی برای بازی و تفریج بچه­های محل باشد ولی پاسخگوی تمام بچه­های محل نیست. همچنین این محله دارای مسجد، حسینیه و امام زاده است ( مسجد و حسینیه همدانیها و امام زاده یحیی) ودرایام سوگواری یکی از فعالترین محله­های تهران در زمینه عزاداریها و برپایی مراسم است.
از نظر حمل و نقل عمومی و تاکسی­های خطی محله به دلیل ترافیک سنگین, ضعیف است. این خیابان از جنوب به ایستگاه متروی شوش و از مرکز به ایستگاه متروی قیام و از شمال به ایستگاه متروی امام خمینی نزدیک است.
راههای ارتباطی:
این خیابان از شمال به خیابان امیرکبیر، از جنوب به خیابان و میدان شوش. از مرکز به خیابان ۱۵ خرداد – از شرق به خیابان خراسان و ۱۷ شهریور- از غرب به خیابان مولوی و چهار راه سیروس اتصال دارد.
می­توان این محله را یکی از مرکزی ترین محله­های تهران بزرگ دانست که از همه طرف به خیابان­های اصلی و مرکزی شهر متصل است. این خیابان دارای کوچه­های باریک و اکثراً غیرقابل تردد وسیله نقلیه چهارچرخ است.
اسامی خیابان­ها و کوچه ­های این محل از ابتدای خیابان ری به ترتیب عبارت است از :
کوچه ها:

  • کوچه شهید محمدی
  • کوچه شمشیری
  • کوچه طاهری کاشانی
  • کوچه مقاره­ها
  • کوچه رضایی
  • کوچه حاتمی
  • کوچه رنجبران
  • کوچه رزاق
  • کوچه دیانی
  • کوچه تهرانی نژاد
  • کوچه رقیب دوست
  • کوچه صادقی
  • کوچه اربابی
  • کوچه پرهیزگار
  • کوچه یوسف آبادی
  • کوچه باقری
  • کوچه نعیمی
  • کوچه موسوی ( دردار سابق)
  • کوچه سید ابراهیمی
  • کوچه ساعتچی
  • کوچه شیرازی
  • کوچه آبشناسان
  • کوچه رزاقی منش
  • کوچه بهرون
  • کوچه میر مطهری
خیابانها:

  • خیابان امام موسی صدر
  • خیابان عادل
  • خیابان انبار گندم
  • خیابان حاج محمد یزدی
  • خیابان خراسان
  • خیابان قیام( میدان قیام) بزرگراه آهنگ
  • خیابان ۱۵ خرداد
  • خیابان امیرکبیر( سه راه سرچشمه) – ( امین حضور)
  • خیابان ایران
لینک منبع: http://www.shahrsazionline.com/13830/مونوگرافی-محله-سرچشمه/
 

Ashkan-kamrani

عضو جدید
مونوگرافی شهرک آپادانا

مونوگرافی شهرک آپادانا

حدود مرزی،تاریخچه پیدایش و ساختار محله

شهرک آپادانا ، در غرب شهر تهران – منطقه ۵ واقع می باشد . مساحت شهرک برابر با ۳۰۷،۴۰۷ متر است . و از شمال با بزرگراه شیخ فضل ا… نوری ، در شمال غرب با فاز ۳ اکباتان ، در جنوب غرب باکوی بیمه ۱ و از جنوب تا جنوب شرقی با زمینهای بایر بین شهرک فکوری و آپادانا(متعلق به وزارت دفاع) هم مرز است . دورتا دور شهرک با دیوارهای بتونی – با ارتفاع ۲ متر – محصور شده است . به موازات دیوارها به عرض ۸ متر – دور تا دور شهرک جنگل کاری شده است . شهرک یک در ورودی ماشین رو از سمت شرقی و یک در عابر رو برای ارتباط با شهرک اکباتان و دو مسیر عابر رو باکوی بیمه دارد .
ساخت شهرک در دهه پنجاه آغاز و بخشی از آن در سال ۱۳۵۷ به اتمام می رسد . با وقوع انقلاب شرایط جدیدی پیش می آید و بانک مسکن متصدی فروش و واگذاری واحدها می شود . سال ۱۳۶۶ اولین ساکنان در شهرک مستقر می شوند .
در جدول زیر واحدهای شهرک به تفکیک فاز ، بلوک و ورودی مشخص است :
در هر طبقه از ورودی دو واحد روبروی هم قرار دارند . متوسط متراژ واحدها ۱۵۸ متر می باشد . هر واحد دارای یک انباری بیرون از منزل واقع در راهروی راه پله همان طبقه می باشد . بعضی از واحدها دو اتاق خوابه و بعضی دیگر سه اتاق خوابه اند .
آشپزخانه ها دارای بالکن و درب است . در قسمت پذیرایی هم بالکن وجود دارد . البته تعداد کثیری از واحدها طی دهه ی اخیر دست به بازسازی داخلی زده ، آشپزخانه ها را باز کرده اند و محوطه بالکن را جزو پذیرایی کرده اند . که طبق نظر مهندسین معتمد فاز۲این عمل غیر قانونی بوده و از استحکام ساختمان در برابر زلزله می کاهد .
وضعیت محله از نظر وضع درآمد
شهرک حدوداً ۱۴۰۰۰ نفر جمعیت دارد . اکثریت ساکنان شهرک را کارمندان ، معلمان و اساتید دانشگاه تشکیل می دهند و همین طور کسبه ای که متعلق به قشرهای میانه طبقه متوسط می باشند . در بررسی چندین مورد از کسانی که از این محله رفته و در محله ای جدید ساکن شدند معلوم شد تقریباً آن هایی که وضع درآمد سرانه شان بهبود یافته یا دچار کمبود شده ، یعنی درصورتی که با لاتر یا پایین تر از سطح درآمد متوسط سایر اهالی قرار گرفته اند اقدام به ترک شهرک کرده اند . جوانان شهرک اکثراً دانشجو اند ویا در بخش خدمات(رانندگی،مغازه داری،تعمیرات) مشغول فعالیت اند و کمتر جذب مشاغل دولتی شده اند .
وضعیت مدیریت شهرک
شهرک دارای ۴۶ بلوک است . هر ۷ یا ۸ بلوک را در قالب یک فاز دسته بندی کرده اند . هر فاز دارای یک موتور خانه است که خدمات آبگرم ، چیلر ( سیستم گرمایی و سرمایی ) ، برق اضطراری را ارائه می دهد و دارای منابعی برای ذخیره آب می باشد . در دورانی که آب تهران جیره بندی بود با استفاده از این منبع ها آب ذخیره می شد و در روزهای جیره بندی مورد استفاده قرار می گرفت هر فاز دارای یک دفتر و یک مدیرعامل و تعدادی خدمه نظافتچی ، تأسیساتچی و باغبانی و … است . دفتر هر فاز مسئول است در قبال شارژ ماهیانه که از ساکنین آن فاز دریافت می کند خدمات زیر را ارائه دهد :

  • نظافت محوطه فاز و حمل زباله های هر ورودی که از طریق شوتینگ درون بشکه ای در اتاقکی جنب ورودی جمع می شود .
  • خدمات آبرسانی و آب گرم و برقراری سیستم گرمایشی و سرمایشی برای استفاده فن کوئل واحدها
  • حفظ و نگهداری و تعمیر آسانسور ، برق مشترک راه پله ها و معابر عمومی و همین طور موتورخانه .
  • باغبانی و حفظ فضای سبز فاز .
شهرک دارای ۶ فاز است که دفتر هر فاز این خدمات را به ساکنین فاز خود ارائه می دهند علاوه بر دفاتر خدماتی ، مالکین شهرک برای تعامل با شهرداری و سازمان ها و مؤسسات و اشخاص حقوقی و حفظ منافع شهرک هر ساله مجمعی عمومی با حضور نماینده هر واحد مسکونی برگزار می کند و تعدادی را به عنوان هیئت مدیره ویکنفر در راس آن به عنوان مدیرعامل و شخصی را به عنوان بازرس برای بررسی امور فازها انتخاب می کنند
شروع به کار شورا یاری ، بدون توجه به اینکه شهرک ها دارای معتمدین در قا لب هیئت مدیره می باشند موجب شکل گرفتن دو نهاد مدیریتی موازی گشته است . تاکنون این دو نهاد با یکدیگر به همکاری نکرده و به تفاهم نرسیده اند .
وضعیت پارکینگ
مهندسان فرانسوی طراح شهرک فضایی در طبقه همکف هر ساختمان برای پارکینگ در نظر گرفته بودند،اما . بانک مسکن متصدی تکمیل و فروش واحدها ، طبقات همکف را تبدیل به واحد مسکونی کرده و در عوض مبالغی به شهرداری پرداخت می کند . به این جهت ماشین ها جلوی ساختمان پارک می شوند و بخشی از محوطه ای که برای قدم زدن و بازی کودکان در نظر گرفته شده بود را اشغال می کنند . البته با توجه به مساحت شهرک و وجود فضای سبز بسیار ، این خطای شهرداری و بانک مسکن ، خیلی به چشم نمی آید. ولی شهرک نشینان از نعمت داشتن پارکینگ سرپوشیده محروم شده اند.
مخارج شهرک و تأمین هزینه ها
مخارج کلی شهرک شامل آب ، برق مشترک ( معابر و موتورخانه ) ،گاز ، هزینه جمع آوری زباله ، نظافت معابر ، تأسیسات ،موتورخانه، فضای سبز ، دستمزد هیئت مدیره و دفاتر فازها و … تماماً توسط اهالی شهرک از طریق پرداخت شارژ ماهانه تأمین می شود . متوسط شارژ هر خانواده ۵۰٫۰۰۰ تومان می باشد . شهرداری معابر شهرک را جزو معابر عمومی به حساب نمی آورد و برای دادن خدمات به شهرک شروطی تعیین کرده از جمله برداشتن دیوارهای دور شهرک ، تملک اراضی و حق اعمال نظر و کشیدن پل ارتباطی میان بزرگراه شیخ فضل الله و شهرک اکباتان و …
ساکنان شهرک با توجه به عملکرد شهرداری که تلاشی برای حفظ شهر طوری که بعد از گذشت سالیان ، خاطرات شهروندان زنده نگه داشته شود ، نمی کند و در ضمن امنیتی که مردم از وجود دیوارهای دور جنگل احساس می کنند . و در کل ترس از دست دادن کنترل بر محل زندگی خود با پیشنهادهای شهرداری موافقت نمی کنند و شهرداری هم بر شروط خود اصرار می ورزد و هزینه این اختلاف را که سالیانه بالغ بر ۱۳ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان(جمع مخارج کلی شهرک) می باشد ساکنان پرداخت می کنند.از مواردی که به اعتماد میان ساکنان وشهر داری دامن زد ماجرایی بود که سال ۱۳۸۶میان شهرداری و شهرکیان رخ داد.در این سال با تلاش مسئولین شهرک ،شهرداری مجاب شد خیابان های شهرک را آسفالت کند ولی با کمال تعجب.در میانه اجرای طرح ،شهرداری برای ادامه کار شروطی طرح کرد.(تصاحب زمینهای جنوب غربی آپادانا برای ساخت آپارتمان).و وقتی ساکنان شهرک با این اقدام شهرداری مخالفت کردند شهرداری برای اعمال فشار ادامه کار را منوط به ساخت آپارتمان در آن ناحیه کرد( کاری که با ایجاد تراکم و از میان بردن تجانس شهرک به کیفیت زندگی در شهرک لطمه میزد و بهیچوجه به مصلحت شهروندان نبود).با گذشت چند ماه شخصی وابسته به شهرداری با در دست داشتن سندی مدعی شد این قسمت از زمین های شهرک را از بانک مسکن خریداری کرده است و پس از شهرداری آن کارآسفالت خیابان ها را به پایان رساند.
دسترسی به وسایل ارتباطی
خط سواری آپادانا – سه راه مخابرات ( حدود ۲۰۰ متر بالاتر از میدان آزادی ) تنها خط تاکسی شهرک است که در سالیان متمادی ، همچنان در حال خدمت رسانی است .از تابستا ن سال۸۷ ۱۳ خط جدیدی به مقصد مترو صادقیه افتتاح شد که خودروهای ون در این خط ، درخدمت اهالی هستند . در دهه ۷۰ مینی بوس های انقلاب – آپادانا ؛ اصلی ترین وسیله ی عمومی برای رفت و آمد اهالی شهرک بود که با تغییراتی در مسیر اتوبوس های شرکت واحد و احداث ایستگاهی در فاصله ۱۸۰ متری درب شهرک به مقاصد میدان هفت تیر ، میدان صنعت ، میدان ونک ، میدان تجریش ، میدان پونک از رونق افتاد . به طور متوسط برای رسیدن از درب منزل تا ایستگاه اتوبوس با آهنگ حرکتی متوسط ۱۱ دقیقه زمان لازم است. از شهرک – با استفاده از تاکسی سواری – تا میدان آزادی یا مترو صادقیه تقریباً ۵ دقیقه فاصله زمانی است . از بحث هایی که در چند سال اخیر میان مسئولان اداره شهرک و شهرداری تهران و شرکت واحد اتوبوسرانی مطرح بود این بود که اتوبوس های شرکت واحد برای دسترسی آسان تر شهروندان وارد شهرک شوند برای تحقق این امر مسئولین هیئت مدیره شهرک شروطی داشتند که با شهرداری به توافق نرسیدند و از این باب تنها ساکنین شهرک از آسان تر شدن ارتباطاتشان محروم ماندند . برای دسترسی به واحد علوم اجتماعی تهران شمال با استفاده از وسایل ارتباط جمعی به دو صورت می توان اقدام کرد . از اتوبوس های میدان ونک تا ایستگاه شیخ بهایی در اتوبان همت آمده و در آن ایستگاه با تعویض خط و استفاده از خط مترو چیتگر-شریعتی تا سه راه ضرابخانه آمدو در ابتدای خیابان پاسداران با استفاده از اتوبوس های متروحقانی – شهرک شهید محلاتی ، خود را به دانشکده رساند . یا با استفاده از تاکسی های ون به مترو صادقیه رفته و به سمت ایستگاه میرداماد حرکت کرد و در ایستگاه میرداماد از اتوبوس های شهرک شهید محلاتی برای رسیدن به دانشکده استفاده کرد . زمان لازم برای رسیدن به دانشکده با مترو ۹۰ دقیقه و با اتوبوس بین ۴۵ تا ۹۵ دقیقه طول می کشد .
بزرگراه شیخ فضل ا… نوری یکی از مدخل های ورودی تهران از سمت غرب می باشد . در ساعت اولیه صبح و ساعات پایانی روز مملو از اتوموبیل می باشد . بنابراین حرکت به سمت مرکز شهر با شدید ترین ترافیک ممکن در سطح تهران برای اهالی شهرک – آغاز می شود . تابستان امسال (۱۳۸۷) پل ماشین رو از روی اتوبان شیخ فضل ا… افتتاح شد و دسترسی به مترو صادقیه را آسان تر از قبل کرد و همین طور کسانی که می خواهند به سمت شرق به غرب بزرگراه شیخ فضل ا… (بزرگراه تهران-کرج)حرکت کنند ازاین پل استفاده می کنند و دیگر نیازی نیست وارد ترافیک غرب به شرق بزرگراه شوند تا از پل جناح مسیر را عوض کنند .
دسترسی به جایگاه سوخت
تابستان۱۳۸۷دو کانتینر برای عرضه بنزین در جنوب غربی شهرک مستقر گردید . در هفته های اول زمان لازم برای سوختگیری بین ۲ تا ۱۰ دقیقه بود . اخیراً اهالی مناطق دیگر(محلات مجاور) هم برای سوختگیری به این جایگاه رجوع می کنند،همین امر زمان سوختگیری را افزایش داده است . هیئت مدیره شهرک تدبیری اندیشیده بدین ترتیب که ساکنین شهرک کپی کارت ماشین خود را تحویل دفتر فاز مربوطه دهند و برچسبی برای نصب بر شیشه اتومبیل دریافت کنند در ضمن نرم افزاری تهیه شود که شماره اتومبیل اهالی شهرک را وارد دستگاه سوختگیری کرده که بدین ترتیب فقط اهالی محل بتوانند از این جایگاه استفاده کنند . دیدن چهره های آشنا در ضمن سوختگیری و سلام و احوالپرسی میان رانندگان هم محلی ، فضای جدیدی ایجاد کرده و تجربه تازه ای است برای و میان اهالی و افزایش سرمایه اجتماعی محله و همچنین کم شدن فشار روانی حاصل از انتظار در صف های طولانی سوختگیری .
مکان های آموزشی- بهداشتی و مراکز خرید
سه مرکز خرید در شهرک احداث شده که هر کدام تقریباً خدمات مشابهی را در سه نقطه متفاوت ارائه می دهند . مرکز خرید پامچال واقع در شرق شهرک ، مرکز خرید زنبق واقع در غرب شهرک و مرکز خرید گل مریم که در جنوب غربی شهرک قرار دارد . بانک مسکن و عابر بانک کشاورزی و فروشگاههای لباس و کیف و چند مطب دندانپزشکی و پزشکی ( اطفال و داخلی ، زنان ، گوش و حلق و بینی و پوست و مو و زیبایی) ، داروخانه ، خدمات مکانیکی اتومبیل و نانوایی در مرکز خرید گل مریم این مکان را پرتردد ترین مرکز خرید شهرک گردانیده است . در هر مرکز خرید هم یک مؤسسه اتومبیل کرایه وجود دارد . که در مجموع این ۳ مؤسسه نیاز ساکناناین حوزه را دارا نامین می کنند . هفت واحد آموزشی ( دبستان ، راهنمایی ، دبیرستان ) در شهرک موجود است . ۲ واحد آموزشی متعلق به فرزندان شاهد است ، دانش آموزانی که ساکن شهرک بوده و دراین واحدها مشغول تحصیل باشند بسیار اندکند . در طی ۲۰ سال گذشته تلاشهای پراکنده ای برای تبدیل این واحدها به مکان هایی برای استفاده های ورزشی یا آموزشی و … اهالی شده است که تا کنون موفقیتی کسب نشده . یک دبستان ،یک راهنمایی و یک دبیرستان پسرانه ، یک دبستان دخترانه و یک واحد راهنمایی – دبیرستان دخترانه – هم ظرفیتشان از تعداد دانش آموزهای شهرک بیشتر است بنابراین ازمحله های مجاور هم دراین مراکز دانش آموزانی مشغول تحصیلند .
مسجد ، تکیه
مسجد الزهرا در قلب شهرک تنها مسجد شهرک است که درب آن هنگام نماز صبح و مغرب (و فقط پنج شنبه ها نماز ظهر) به روی نمازگزاران باز است . مسجد در زمینه های دیگری نظیر برگزاری کلاسهای تابستانی در زمینه آموزش قرآن ، زبان انگلیسی ، نقاشی و … برگزاری اردوها و سفرهای سیاحتی و زیارتی فعال می باشد و دارای مهد کودک و کتابخانه نیز می باشد . علاوه بر مسجد که در ایام محرم و صفر و سایر فعالیتهای مذهبی مراسم برگزار می کند ،دو تکیه بزرگ و چند هیأت کوچک دیگر نیز مراسمی را چند وقت یکبار – نه به طور دائم – برگزار می کنند .
هیأت ابوالفضل (ع) که فقط در دهه اول محرم فعال است ، خیمه اش را در جنب مرکز خرید گل مریم دایر می کند و بچه های این هیأت اکثراً نوجوان و جوانانی هستند که مراسم عزاداری را به شیوه ای تقریباً متفاوت از مسجد الزهرا برگزار می کنند . دسته عزاداری این هیأت بیشتر از آنکه زنجیرزن داشته باشد ، علامت کش دارد و تعداد دختران و زنان هیئت از تعداد پسرها و مردان بیشتر است. . دسته عزاداری پس از انجام مراسم با کفش وارد حسینیه شده ، چند دقیقه سینه زنی کرده و بیشتر از ایجاد خیمه برای صرف شام استفاده می کنند تا برگزاری مراسم عزاداری ، یعنی ۹۵% مراسم عزاداری شان را در خیابان برگزار می کنند .
هیأت محبان الزهرا نیز محل عزاداری متعلق به بسیج شهرک است . این هیأت در ساختمان نیمه کاره ی بسیج واقع است و بجز محرم در مراسم فاطمیه و چند مناسبت دیگر هم فعالیت می کند .
پاتوق و تفریحات
شهرک آپادانا از غنی ترین محلات تهران از نظر فضای سبز می باشد . دور تا دور شهرک به موازات دیوارهای بتونی فضایی به عرض تقریبی ۸ متر درختکاری شده و عمر درختان حدود ۲۵ سال است که منظره زیبایی در جوار خیابان پدید آورده . همچنین در فضای داخلی شهرک ، بین بلوک ها و راههای سیمانی پیاده رو چمن و گل شمشاد و درخت تزیین شده است . هرکس بار اول وارد شهرک می شود از دیدن فضای وسیع سبز شهرک بهت زده می شود ، زیرا از بیرون که به شهرک نگاه کنی فقط ساختمان هایی سیمانی به چشم می آیند . با این توصیف شهرک آپادانا پارکی بزرگ و محیطی مناسب برای بازی کودکان است . در محوطه ی هر بلوکی یک یا دو نیمکت تعبیه شده که در فصل بهار پاتوق پیرمردان و پیرزنان می باشد . در فصل سرما پاتوق هایشان خلوت تر می شود . فضایی برای گَپ زدن در هوای سرد – مثلاً آلاچیق یا کافه ای مناسب – در آپادانا موجود نیست .
در ضمن یک زمین چمن مصنوعی و یک پارک مجهز به لوازم ورزشی و سه پارک تاب و سرسره از فضاهای دیگر شهرک برای بازی و سرگرمی کودکان و نوجوانان است . گیم نت و کافی نت هم تعدادی مشتری ثابت دارد که هر روز ۳ الی ۴ ساعت وقت خود را در اینجا می گذرانند .و یکی از تفریح های خطرساز و حادثه ساز رانندگی نوجوانان کم سن و سال فاقد گواهینامه است که تا به حال چندین مورد حادثه جزئی و یکی دو مورد منجر به فوت داشته است .محیط بسته شهرک و خلوت بودن خیابان های آن و نبود مأمور راهنمایی و رانندگی بعضی از والدین را وسوسه می کند که در مورد رانندگی نوجوانان خود سهل انگار باشند و اتومبیل را با شرط اینکه فرزندانشان از شهرک خارج نشود در اختیارشان می گذارند . دوچرخه سواری نیز از ورزش هایی است که فضایش در شهرک فراهم است . هم دختران و هم پسران در همه رده های سنی بدون هیچ مزاحمتی دوچرخه سواری می کنند بچه های محله. یک حلقه بسکتبال هم در فاز دو ، احداث کرده اند و بدین ترتیب محوطه ای برای بازی بسکتبال هم وجود دارد .
استخری روباز هم در فاز دو موجود است . در تابستان سال ۱۳۷۴ دور استخر را چادر برزنت کشیده و استخر برای استفاده آماده شد و از طرف بچه های شهرک هم استقبال شد . ولی متأسفانه در سال های بعد این حرکت ادامه نیافت تا اینکه در سال ۱۳۸۴ چند نفر از اسکیت بازان استخر را با ایجاد دیوارهای هلالی سیمانی و نصب میله و تخته به مکانی برای اسکیت بازی تبدیل کردند.
امنیت
کلانتری ۱۳۵ آزادی واقع در کوی بیمه ( در فاصله ۳۰ متری درب عابرروی جنوب غربی شهرک به کوی بیمه) ، مسئولیت امنیت عمومی شهرک را به عهده دارد.زنان ، کودکان و سالمندان برای قدم زدن در محوطه در ساعات مختلف ، حتی آخر شب فضایی امن و. آرام در اختیار دارند. چون دور تا دور شهرک محصور است و خیابان های شهرک مسیری برای عبور و مرور سایرین نیست ، اگر بعضا مزاحمتی هم رخ داده، طوری نبوده که ادامه یابد و کلیت امنیت را مختل کند .
دوسال قبل یک باند دزدی ضبط اتومبیل در شهرک وجود داشت که سر دسته‌ آن ساکن شهرک نبود و با تهیه فیلم و عکس از چند تن از نوجوانان و تهدید به پخش آن فیلم ها ، آن ها را مجبور به دزدی ضبط اتومبیل می کرد که توسط نیروی انتظامی این باند متلاشی شد . به تازگی با نصب دوربین در درب ورود و خروج شهرک و کنترل کارت ماشین ها از ساعت ۱۲ شب به بعد دزدی اتومبیل که گه گداری اتفاق می افتاد به صفر رسیده است .
در مورد دزدی از منازل هم در سال تقریباً ۲ تا ۵ مورد اتفاق می افتد . البته با توجه به شرایط شهرک دزدی از منازل در حد اشیاء گرانقیمت ( طلا و جواهر) می باشد و تاکنون دزدی اثاثیه منزل به طور کامل یا قابل توجه ، رخ نداده است .
نکته قابل توجه اینکه در طی این سال ها(از آغاز تا کنون) یک مورد هم آتش سوزی جدی که خسارات جانی و مالی سنگین وارد کند رخ نداده و با توجه به نزدیکی پایگاه آتش نشانی ، موردهای آتش سوزی بلافاصله مهار شده است .
براساس بررسی های محلی یک نفر فروشنده مواد مخدر در شناخته شد . در مورد نزاع و نزاع های دسته جمعی معمولاً نوجوانان ۱۴ تا ۱۸ ساله گه گداری با یکدیگر درگیری می شوند اما موردی شهره به بدنامی و شرارت یا باندی برای انجام امور خلاف در شهرک یافت نشد . برای دریافت اطلاعات بیشتر و دقیق تر به کلانتری ۱۳۵ مراجعه کردم که با اینجانب همکاری نشد. همچنین طی ۲ سال گذشته ۴ الی ۵ اتومبیل فرسوده به آتش کشیده شده و از بین رفته اند . در پرس و جو از نوجوان ، یکی از آنها – هفده ساله – مدعی بود که در آتش زدن اتومبیل ها نقش داشته و در جواب چرا ؟ فقط می خندید و می گفت: خیلی کیف داره .
کمبودها ، ظرفیت ها و چشم انداز آینده شهرک
این محله هم اکنون از خدماتی نظیر اداره پست ، فرهنگسرا ، درمانگاه شبانه روزی ، باشگاه ورزشی و سونا و استخر سرپوشیده ، کتابخانه و … محروم است . پس از افتتاح پل ارتباط دهنده شهرک و مترو صادقیه از روی بزرگراه شیخ فضل ا… و جابه جایی درب ورودی شهرک ، فضایی چسبیده به پل ، بیرون از شهرک با چند هزار متر ایجاد گردید که ظرفیت استفاده برای مواردی که در بالا ذکر شد را دارا است . شهرداری تهران تا این لحظه علی رغم تقاضای هیئت مدیره ، این مکان را تبدیل به خوابگاه کارگران شهرداری و جایی برای تهیه شن و ماسه و بسته بندی آن تبدیل کرده است که علاوه برایجاد چشم اندازی تا مناسب در جنب مجتمعی مسکونی ، ظرفیتی بالقوه را برای شکوفایی و بهره وری جوانان و نوجوانان شهرک بی بهره گذاشته است .
در ضمن در صورت قطع یارانه ها و افزایش نرخ انرژی ، ساکنین شهرک احتمالاً دیگر توان پرداخت هزینه برق و آب و نگهداری معابر عمومی شهرک را نخواهند داشت و اگر قرار باشد برای پذیرش این امر از سوی شهرداری ، دیوارهای شهرک برداشته شود و سایر تغییرات باب میل شهرداری اجرا شود ،. دیگر شهرک آپادانا جزیره ای امن به دور از هیاهوی شهر نخواهد بود . این نگرانی در صحبت های اهالی که پیگیر مسائل محله شان هستند مشهود بود
منابع
برای تهیه این مونوگرافی با آقایان کوچک زاده(مدیرعامل شهرک)ونصیری(مدیرعامل فاز دو) و کیوان(آسانسورچی) و تعدادی از نوجوانان و ساکنین قدیمی شهرک و کسبه گفت و گو شد. برای کسب اطلاعاتی در زمینه امنیت محله به کلانتری ۱۳۵ رجوع شد که همکاری نشد.


لینک منبع: http://www.shahrsazionline.com/13827/مونوگرافی-شهرک-آپادانا/
 

Ashkan-kamrani

عضو جدید
مونوگرافی چیذر

مونوگرافی چیذر

تاریخچه:
منطقه چیذر به اتابک اعظم تعلق داشته و بعد از فوت او به دامادش، صارم‌الدوله رسید، وجود دو امام‌زاده در این منطقه باعث حضور بیشتر مردم شد، و به دلیل خاک خوب و آب و هوای مناسب و محصولات خوب آن جمعیت تقریباً زیادی داشته است. نام چیذر بر روی سنگ مزار‌های قدیمی به صورت شیزر کنده شده، عده‌ای نیز چیذر را به معنای زر‌خیز می‌دانند و معتقدند به دلیل حاصل‌خیز بودن خاک این منطقه آنجا را چیذر نامیده‌اند.

محدوده محله:
چیذر یا چیزر محله‌ای بوده در شرق تجریش بین رستم‌آباد و دزاشیب. چیذر از غرب به تپه‌های قیطریه، از جنوب به اختاریه و بزرگراه آیت‌ا… صدر، از شمال به نیاوران و از شرق به فرمانیه منتهی می‌شود.
حد مرز محل براساس درک عمومی اهالی از شمال تا خیابان شهید لواسانی (فرمانیه) از غرب تا شریفی منش و اشکستان پور، از جنوب پارک قیطریه و میدان پیروز و از شرق تا رستم آباد می‌باشد.
تحولات کالبدی:
به لحاظ ساختمانی بافت قدیمی و سنتی هنوز موجود بوده اما با سرعت بسیار زیاد به سمت نوسازی در حال تغییر می‌باشد به طور مثال در یک کوچه در تاریخ مورد بازدید ۵ باب مسکونی تخریب و در حال تبدیل به واحدهای آپارتمانی بود.
به لحاظ اقتصادی، فعالیت اقتصادی چشم‌گیری در آن وجود ندارد. در کل محل دارای یک فروشگاه شهروند و یک پاساژ تجاری در نزدیکی خیابان حکمت می‌باشد. و بازارهای بزرگ و مراکز تجاری و بازرگانی در آن به چشم نمی‌خورد.
انواع بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری در مرکز چیذر وجود دارد.
وضعیت درآمد و منزلت اجتماعی ساکنان:
می‌توان گفت که همه نوع قشری در این محل ساکن هستند، اقشار متوسط که از قدیم در این محل ساکن بوده اند یا اقشار مرفه که بخاطر آب و هوا خوب و یا به اصطلاح بالا شهر بودن به اینجا نقل مکان نموده اند و …. از تحقیقات بعمل آمده چنین نتایجی حاصل شد که، ساکنان منازل اطراف امام زاده علی‌اکبر از اقشار قدیمی و متوسط می‌باشند، قسمت‌های ضعیف یا به اصطلاح حاشیه چیذر کوچه کلهری، مسجد قائم، میدان امام‌حسین است که دارای منازل کوچک، تراکم بالا ست مردم در این قسمت ها دارای درآمد کم و از وضعیت مالی پایین تریی نسبت به بقیه اقشار چیذر برخوردارند.هرچه به سمت فرمانیه، حکمت و قیطریه نزدیک می‌شویم بافت مناطق، سبک ساخت و ساز محل تغییر می‌‌کند و ساکنان آن از تمول مالی و سطح بالاتری از رفاه و درآرمد برخوردار می‌باشند.
نسل اول ساکن در محله چیذر همانگونه که در تاریخچه ذکر شده کشاورز بوده اند و نسل بعد در زمان رضاشاه اکثراً در اداره تسلیحات مشغول به کار بوده اند، هم‌اکنون نیز ساکنان محله تقریباً از همه نوع شغلی(آزاد،‌کارگر، کارمند) برخوردارند .
اسباب آسایش شهری:
تمام محل از آب و برق و گاز و تلفن برخوردار است. مسأله فاضلاب در این منطقه مشکل مهمی است در گذشته از سیستم سبتیک استفاده می‌شده است اما اکنون در مناطقی مثل خراسانی خط فاضلاب باز شده است.
سیستم خدمات شهری:
همانگونه که اطلاع دارید شهرداری قریب به یکسال است که از سیستم مکانیزیه جمع‌آوری زباله استفاده می‌کند.براساس این طرح سطل‌های جمع‌آوری زباله در سرکو چه‌ها و خیابانها و در طول آنها با فاصله‌ای معین از یکدیگر و نیز از منازل مسکونی نصب شده و ماشین‌های جمع آوری نیز در ساعت مشخص به تخلیه آن اقدام می‌نمایند. به نقل از مقامات شورایاری محل و همچنین کاسب‌های محل مردم در این مورد با شهرداری همکاری نمی‌کنند و دلیل آن را نزدیک بودن سطل‌ها به منازل و بو دادن آن عنوان نموده اند. از طرفی شهرداری به دلیل تراکم منازل، تنگ بودن کوچه ها و شیب منطقه در انتخاب محل سطل‌ها با محدودیت زیادی مواجه است. در موارد بسیار مشاهده می‌شود که اهالی سلطل‌ها را از کنار منازل خود حول و تغییر داده و سطل‌ها به دلیل شیب منطقه به پایین افتاده و شکسته و آسیب می‌بیند. مردم هم که چاره‌ای برای تخلیه زباله های خود ندارند مانند سنوات گذشته کیسه‌های زباله را در جلوی منازل، کنار تیرک‌های چراغ برق و هر زاویه‌ی دیگر قرار می‌دهند.
معضلات محل:
به غیر از معضل بهداشت ( جمع آوری زباله) که دلایل آن نیز ذکر گردید، مشکل ترافیک نیز از مهمترین مواردی است که به وضوح در سطح محله چیذر به چشم می‌خورد.طبق تحقیق به عمل آمده بدلیل بافت قدیمی ومتراکم، کوچک بودن قواره‌های زمین بسیاری از منازل مسکونی فاقد پارکینگ می‌باشند. به دلایلی که در قسمت وضعیت حمل و نقل ذکر خواهد شد. مردم برای راحتی در ایاب و ذهاب، ترجیح می‌دهند وسیله‌ای برای خود مهیا نمایند و از طرفی فضایی در منازل برای پارک وسیله نقلیه آنها وجود ندارند بنابراین‌ ساکنان چیذر مجبور به پارک خودروهای خود در سطح محله بپردازند.
این معضل به‌قدری به مردم فشار آورده که شورایاری محل تصمیم به تخریب ورزشگاه شهید عقیلی و حمام عمومی قدیمی چیذر گرفته و ایجاد پارکینگ طبقاتی بجای آن‌ها را در دستور کار دارد.
وضعیت سرویس حمل و نقل:
فقط یک خط تاکسی از چیذر به تجریش وجود دارد(کرایه۲۵۰) . مینی بوس های تجریش- اختاریه به صورت گذری از آنجا عبور می‌کنند.تاکسی تلفنی به تعدادکافی در محل وجود دارد. و مسافرکش‌های شخصی نیز به جابه‌جایی مسافر می‌پردازند. همچنین ایستگاه مترو و اتوبوس نیز در این محل وجود ندارد. می‌توان علت آن را چنین ذکر کرد که تراکم ساختمان‌های محل ، بافت روستایی مناطق و همچنین کم عرض بودن خیابان‌ها امکان ایجاد ایستگاه را برای مجریان شهرداری از میان برده است.
درکل می‌توان چنین اظهار داشت که افرادی که دارای وسیله حمل و نقل شخصی نمی‌باشند مخصوصاً‌ اقشار متوسط با مشاکل تردد روبرو هستند.
راه‌های ارتباطی با مراکز شهری و (دانشکده):
یک راه ارتباطی با مرکز شهر از محل میدان تجریش و قدس می‌باشد که این ارتباط توسط تاکسی ها، اتوبوس‌ها و مسافرکشهای شخصی برقرار می‌شود. از میدان تجریش و قدس برای اکثر نقاط مختلف شهر مثل هفت تیر، توپ‌خانه، فلکه صادقیه، پیچ شمران، میدان آزادی، رسالت، انقلاب، ولیعصر و… خط تاکسی و اتوبوس و مینی بوس وجود دارد.
راه ارتباطی دیگر اتوبان صدر و بابایی است که ارتباط شرق و غرب را با این محل برقرار می‌نماید. از این مسیر می‌توان به راحتی به دانشکده تردد نمود.
امکانات گذران اوقات فراغت:
چیذر به دلایل ذکر شده بالا( بافت روستایی مناطق، شیب زمین و تنگ و باریک بودن کوچه‌ها ) امکان ایجاد فضای سبز و همچین محلی برای بازی کودکان وجود ندارد. به همین دلیل آنها و گروه‌های سنی دیگر ( نوجوانان و جوانان و افراد مسن) برای گذران اوقات فراغت به پارک قیطریه و ورزشگاه‌های موجود در محل مراجعه می‌نمایند.
این محله دارای دو ورزشگاه و یک پارک برای گذران اوقات فراغت می‌باشد:
۱٫ مؤسسه ورزشی خصوصی ایرانیان که دارای دو زمین فوتبال، یک پیست کارتینگ، یک سالن بیلیارد و یک استخر شنا می‌باشد.(لازم به ذکر است، اکثر مراجعان به این ورزشگاه از خارج از محله یا از اقشار مرفه ساکن در محله‌های نزدیک به فرمانیه و حکمت هستند).
۲٫ ورزشگاه شهید عقیلی که در برنامه‌های در دست اقدام شورایاری محل قرار است به پارکینگ طبقاتی تبدیل شود و
۳٫ همچنین پارک قیطریه که در غرب چیذر قرار گرفته دارای پیست اسکیت و وسایل ورزش عمومی و صبحگاهی برای بزرگسالان می‌باشد.
پارک قیطریه:
پارک قیطریه باغ بزرگی در زمان قاجاریه، متعلق به امین السلطان،‌ نخست وزیر ناصرالدین شاه بوده است. وی در‌آنجا برای خود خانه‌ای ساخت که امروز بازسازی و به فرهنگسرا تبدیل شده است. باغ قیطریه که اکنون تنها قسمتی از آن بصورت پارک قیطریه باقی مانده، درختانی کهنسال و جوی‌های آب و قنات داشته و به صورت جنگل طبیعی بوده است مهمترین نکته‌ای که درباره قیطریه می‌توان گفت، کشف قبرهای باستانی قوم آریایی است که پیشینه سه‌هزار ساله دارد و آثاری از عصر آهن یعنی ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ سال قبل از میلاد در آن به دست آمده است.
نمونه‌ای از برنامه های در حال اجرا در فرهنگسرای ملل
برنامه فرهنگ سرای ملل بهار ۸۷ :
· آموزش حقوق شهروندی
· کارگاه بهینه‌سازی مصرف آب
· بررسی ادبیات ملل (ادبیات فرانسه)
· بررسی ادبیات ملل(آمریکای لاتین)
· برپایی کارگاه خلاقیت کودکان
· کارگاه آموزش کتابداری ( ویژه مدارس و مساجد)
· احیای بازیهای سنتی(ویژه مدارس)
· کارگاه نقد شعر
· کارگاه داستان نویسی
· آموزش گلاب گیری
· نقد و بررسی فیلمهای جهان
و همچنین برگزاری نمایشهای عروسکی و تئاتر و برگزاری کنسرتهای موسیقی از دیگر برنامه های فرهنگسرای ملل‌می‌باشد.
اماکن مقدس،مسجد، حسینیه و تکیه ها، هیئت های مذهبی:
هیئت محبان الحسین که به صورت دوره‌ای در منازل مردم برگزار می‌گردد، حسینیه شهداء امامزاده علی اکبر و گلزار شهداء واقع در میدان اصلی و امامزاده اسماعیل واقع در کوچه کلهری در غرب محل و یک مسجد به نام مسجد حضرت قائم در این محل واقع شده است.
مراکز آموزشی:
در این محله حوزه علمیه چیذر که یکی از مشهورترین مراکز پرورش طلاب علوم دینی در تهران است زیر نظر مرکز مدیرت حوزه علمیه قم مشغول به فعالیت می‌باشد.
حوزه علمیه قائم چیذر:
به نقل از سید حمید مرتضوی کاردار دفتری حوزه حضرت قائم
تاریخ تأسیس حوزه ۱۳۴۶ ، نام مؤسس آیت ا… هاشمی اولیا ، بعد از انقلاب این حوزه گسترش پیدا کرده و دارای دوشعبه برادران و خواهران می‌باشد.دارای امکانات عمومی شامل کتابخانه با ۸۵۰۰۰ جلد کتاب، سالن ورزش( پینگ پنگ و فوتبال) ، همچنین پایگاه بسیج طلاب با بیش از ۱۶۰ عضو می‌باشد.
مؤسسات وابسته به حوزه علمیه:
مؤسسه انتظار موعود، که محوریت اصلی آن تحقیق است که نتایج تحقیقات خود را به صورت مکتوب منتشر می‌نماید.
مجمع فرهنگی ابصار، ازجمله فعالیتهای آن انتشار cd های درس اخلاق، و تبدیل بعضی از دروس به صورت cd همچنین فصلنامه ابصار که در اختیار طلاب مدارس و بعضی از ادارات دولتی قرار می‌گیرد.
طلاب حوزه کلاً ۲۷۰ نفر بوده که ۶۰٪ آنان از شهرستان ، ۳۰٪ از محله های چیذر، و بقه از ساکنان و بومی محله چیذر می‌باشند
چهره‌های شاخص محل:
ازجمله چهر‌ه های شاخص حوزه که در این مدرسه تحصیل کرده باشد می‌توان به شهید اندرزگو از مشهور ترین مبارزان دوران انقلاب، حجت السلام و المسلمین شهاب مرادی در حال حاضر، آقای معادی‌خواه وزیر دولت میرحسین موسوی و قبل از انقلاب حاج آقا نهاوندی هم عصر با آقای بروجردی متخصص در امور فقه و نجوم را نام برد.
و همچنین از اهالی سرشناس ساکن در محل در مقاطع مختلف از آقای کروبی نام برد که در مسجد صاحب الامر در این محله نماز می‌خوانده و همچنین آقای رحمانی استاندار ایلام در این محله ساکن هستند.
آقای آیت ا… هاشمی اولیا رئیس و مؤسس حوزه علمیه حضرت قائم که به دستور امام خمینی در مسجد محل به مصادره اموال وابستگان دربار محمد رضا شاه می‌پرداخته‌اند نیز دراین محل ساکن هستند.
از فرماندهان جنگ ایران و عراق که در این منطقه ساکن بوده‌اند آقایان علیرضا رحمانی و شهید هاشمی اولیا را می‌توان نام برد.
منشاء قومی:
اهالی محل دارای منشاء قومی، آداب و رسوم خاصی که آنها را از دیگر محله‌های دیگر متمایز کند نمی‌باشند اما مذهبی بودن را یکی از ویژگی‌های آنها برشمرد به طوریکه در قدیم به چیذر دارالمؤمنین می‌گفته‌اند.
پیوند خویشاوندی در بین اهالی چیذر بسیار زیاد است بطوریکه نام خانوادگی چیذری در محل زیاد به چشم می‌خورد.
از جمله خصوصیات اخلاقی مردم محله که در سخنان اعضای شورای عالی محل به آن اشاره شد احترام کوچکترها به بزرگترها بود. همچنین آنان اظهار داشتند در دوران انقلاب، ۹۵ درصد مردم در تظاهرات شرکت می‌نمودند و نیز در دوران دفاع مقدس این محل ۶۰۰ شهید به میهن عزیزمان تقدیم نموده.
شورایاری محله:
در ادامه تحقیق موفق شدیم با دبیر و اعضای شورایاری محله چیذر جلسه پیرامون مسائل شهری برگزار نمائیم.

اقدامات شورایاری محله:
* از جمله برنامه‌های در دستور کار شورایاری محله خرید حمام و داروخانه و ایجاد پارکینک طبقاتی است که که البته از قدیم هم این مشکل وجود داشته.
* کمک به ساخت کتابخانه چیذر در ابتدای خیابان کامرانیه
* پیگیری سایت کامپیوتری
* پیگیری مسائل ترافیکی( ایجاد دور برگردان، بلوار و … )
* همچنین پیشنهاد برنامه هایی برای رفع مشکل ترافیک به شهرداری از جمله نصب پارک‌بان و پارکو‌متر
* شناسایی فضاهای سبز و درخواست و پیگیری از شهرداری برای تجهیز
* ایجاد آب نما و فضای سبز برای خانواده ها
* پیگیری رفع معضل جمع‌ٱوری زباله

لینک منبع: http://www.shahrsazionline.com/13824/مونوگرافی-چیذر/
 

Ashkan-kamrani

عضو جدید
مونوگرافی محله نارمک

مونوگرافی محله نارمک

نارمک نام محله ای وا قع در منطقه ۸ شمال شرق تهران پایتخت ایران است .

محله نارمک تهران که به محله صد میدان معروف است , دارای ۱۲/۷ کیلومتر مربع مساحت وسه ناحیه شهری است . ۸۹ هزار و ۱۰۳ خانوار با ۳۳۶ هزار و۷۷۲ هزار نفر جمعیت دارد . این منطقه یکی از قدیمی ترین محله های تهران است و در آغاز دهکده ای قدیمی و یکی از مناطق خوش آب و هوا و سردسیری تهران به شمار می رفته است و در سر راه قوچک و لواسان وناز و رودبار قصران قرار داشت., . در فرهنگ جغرافیایی آمده است که دهکده نارمک از توابع شمیران در ۹ کیلومتری جنوب شرقی امامزاده صالح و۵ کیلومتری جاده تهران به دماوند واقع شده بوده است . این دهکده سردسیر دارای ۱۰۰ نفر سکنه بود و آب آن از قنات تأمین می شد . محصولات عمده آن غلا ت و انار وشغل اهالی آن زراعت و باغبانی و راه رسیدن به دهکده فرعی و دارای یک قلعه قدیمی بوده است . در گذشته در نارمک باغ انار زیاد بود و انار نارمک پر آب و خوشمزه. کلمه نارمک یعنی مکیدن انار و منظور از آن محلی است که انارهای درشت در آن میروید . این محله که در نوع خود در جهان منحصر به فرد است به همراه تهرانپارس در دهه ۲۰ توسط فرانسوی ها ساخته شد و از شمال به خیابان فرجام از غرب به بزرگراه امام علی (ع) واز شرق به اتوبان باقری و از جنوب به تهران نو متصل میگردد . خیابانهای مهم آن آیت , هنگام, رسالت, سمنگان , دردشت, فرجام و ……… است .
نارمک دارای ۱۰۰ میدان سرسبز می باشد و میدان هفت حوض که بزرگترین میدان محله است در نارمک نقش مرکزمحله و مرکز تجاری را ایفا می کند و از شمال وجنوب به خیابان آیت و از شرق و غرب به خیابان گلبرگ متصل میشود
این محله در سال ۱۳۳۰ شمسی برای سکونت فرهنگیان ساخته شد و هم اکنون نیز عمده خانواده های ساکن در این محله از طبقه متوسط جامعه و کارمند هستند . اهالی نارمک پایبند به سنن مذهبی هستند به گونه ای که در ایام عزاداری ماه محرم بیش از ۱۰۰ هیأت عزاداری در این محله بر پا میشود .همچنین ۸ مسجد در آن بنا شده و مسجد جامع نارمک که از قدیمی ترین و فعال ترین مساجد شرق تهران است در این محله قرار دارد . لازم به ذکر است نیمی از ارمنیان تهران نیزدر این محله ساکن هستند . نارمک برخوردار از لوله کشی آب و برق و گاز ولی فاقد سیستم فاضلاب شهری است , هرچند در ۷۰ در صد محله مراحل احداث فاضلاب شهری آغاز شده است . امداد آب منطقه نارمک , پست منطقه نارمک , مرکز مخابرات , مرکز دولت الکترونیک ( پلیس +۱۰) کمیته امداد منطقه ۸ و امور مالیاتی شرق تهران از جمله ادارات موجود در این محله است . امکان دسترسی به بانکها و موسسات مالی و اعتباری بسیار مناسب است به گونه ای که ۲۵ بانک ۳۰ موسسه مالی واعتباری , ۲ صندوق قرض الحسنه و یک صرافی در این محل شعبه دارند . ۲۵مدرسه در مقاطع مختلف تحصیلی در این محل واقع شده و امکان دسترسی خانواده ها را برای تحصیل دختران و پسرانشان در حد مطلوبی فراهم آورده است .
کلانتری ۱۲۷ نارمک از مراکز امنیتی و انتظامی این محل است و تمام مساجد این محل دارای پایگاه مقاومت بسیج هستند . ۴ تالار پذیرایی بزرگ و تعداد زیادی ( بیش از ۳۰ مغازه ) برای غذاهای سرد وفوری در این محل به مراکز تجاری مختلف و مردم دائماً در حال عبور و مرور خدمت می دهند.
یک مرکز بهداشت , یک آسایشگاه جانبازان , ۶ درمانگاه که یکی از آنها شبانه وزی است خدمات بهداشت ودرمان را به ساکنین این محل ارائه میدهند . لازم به ذکر است یک بیمارستان هم در محله و تجهیز و راه اندازی قرار دارد .
۱۸ پارک همراه با وسایل بازی برای کودکان احداث شده است اما تنها ۲ پارک دارای وسایل ورزشی مناسب برای بزرگسالان است . از جمله نکات مثبت این محله صد میدان مسکونی است که هر یک از میادین با کوچه های بن بست احاطه شده و مکانی آرام بدون عبور و مرور و سرسبز وبا طراوت را برای زندگی محیا کرده است . خیابان اصلی این محله (آیت) مراکز خدماتی و تجاری مورد نیاز ساکنین صد میدان این محله را در خود جای داده است . اما نبود فضای کافی برای پارکینگ خودروها موجب شده وسایل نقلیه در حاشیه خیابان آیت و میدان هفت حوض (مرکز محله) توقف کنند . و این امر ترافیک دائمی را در خیابان اصلی این محله (آیت) ایجاد کرده است .
این محله فاقد فروشگاهای بزرگی چون رفاه و شهروند است و بیش از هر چیز کمبود بازار میوه و تره بار و عرضه کالاها از طریق شبکه تعاونی ودولتی به چشم میخورد و مایحتاج عمومی مردم فقط از طریق مغازه های مختلف محله تأمین میشود.
۱۰ باشگاه ورزشی و یک مجموعه بزرگ ورزشی چند منظوره ,۷ کتابخانه عمومی , ۱ سینما , ۴ خانه فرهنگ و همچنین فرهنگسرای خانواده در مجموعه پارک فدک برای گذراندن اوقات فراغت گروههای مختلف سنی فعال است .
پیاده روهای منظم و جدول بندی شده از دیگر ویژ گیهای این محله است اما از نظر تسهیل عبور و مرور برای سالمندان و افراد معلول فاقد امکانات است.
۲ ایستگاه مترو ( سرسبز , علم و صنعت ) در حوالی شمالی این محله واقع شده است . همچنین ۶ خط اتوبوسرانی نقاط مختلف این محل را پوشش می دهد .خطوط سریع اتوبوس brt که در بخش جنوبی این محله قرار دارد امکان دسترسی ساکنین این محله را به نقاط مرکزی شهر فراهم می سازد. .افزون بر این در پایانه علم و صنعت که در شمال این محله واقع شده اتوبوس و تاکسیهای خطی برای سایر نقاط شمال شرق تهران فراهم شده است . چون این محله در نزدیکی میدان رسالت واقع شده مجموعه ای از اتوبوسها که به نقاط مختلف شهر می روند در دسترس کامل اهالی قرار دارند .


لینک منبع: http://www.shahrsazionline.com/13815/مونوگرافی-محله-نارمک/
 

Ashkan-kamrani

عضو جدید
مونوگرافی محله عباس آباد تهران

مونوگرافی محله عباس آباد تهران

حد و مرز محله
محله عباس آباد تهران منطقه بسیار وسیعی از شهرداری منطقه ۷ و ۶ تهران بزرگ را در بر میگیرد که از طرف غرب به خیابان ولیعصر ، از شرق به خیابان شریعتی ، از جنوب به خیابان استاد شهید مرتضی مطهری و از شمال به محدوده بزرگراه رسالت منتهی می شود .

بافت شهری محله
محور خیابان دکتر شریعتی (جاده قدیم شمیران) این منطقه را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم کرده است که تفاوتهای بارزی از نظر کالبد شهری و همچنین اجتماعی در بین آنها به چشم می خورد . ساکنین غربی منطقه به لحاظ موقعیت اقتصادی و اجتماعی در طبقه بالاتری نسبت به شرق قرار دارند و کیفیت بناهای مسکونی آنان تفاوتهای قابل توجهی از نظر مساحت ، مصالح بکار رفته و امکانات رفاهی با بخش شرقی این منطقه دارد .
بخش غربی منطقه ۷ که همجوار منطقه ۶ تهران است در واقع دارای خصوصیات شهری و اجتماعی مشابه منطقه مذکور است و همانند آن محل استقرار شرکتهای تجاری ، بورس ، واحدهای بازرگانی و استقرار سفارتخانه ها است . بخش عمده ای از خیابان شهید بهشتی (عباس آباد) و استاد مطهری در بخش غربی منطقه ۷ بوده و خیابانهای مذکور و خیابان سهروردی در این بخش تفاوت بارزی با سایر خیابانهای منطقه دارند . بافت شهری شرق این منطقه به لحاظ قواعد شهرسازی و معماری دارای بافت شطرنجی و ناهمگونی است که از واحدهای تفکیکی بسیار کوچکی تشکیل شده و نشانه ای از وضعیت نابسامان دوران تشکیل خود یعنی دهه ۲۰ می باشد .
بیمارستانهای ۵۰۴ ارتش ، امام حسین و جرجانی ، سازمان جغرافیایی ارتش ، ستاد مشترک نیروهای مسلح ، فرماندهی نیروی زمینی و دریایی ، پادگانهای قصر ، عشرت آباد ، عباس آباد و حشمتیه و زندان قصر ، وزارت پست و تلگراف و تلفن ، سازمان منطقه ای بهداشت و درمان استان تهران و وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح از کاربری های دولتی این منطقه میباشند .

تاریخچه پیدایش محله عباس آباد
تاریخچه پیدایش محله عباس آباد به دوره حکومت پهلوی دوم (۱۳۵۷ – ۱۳۲۰) و در جریان اقدامات انجام شده در خصوص ادغام در هسته مرکزی شهر باز میگردد که در زیر اهم این اقدامات انجام شده ارائه گردیده است :

  • تهیه پرو‍ژه احداث شهر بین المللی به نام “شهستان پهلوی در اراضی عباس آباد “
  • به تبع رشد عمومی شهر تهران (از نظر کالبدی و اجتماعی) توسعه در منطقه هفت نیز از روند دوگانه تبعیت میکند . اراضی حد واسط بین جاده قدیم شمیران و امتداد خیابان روزولت (شهید مفتح) و جاده سوم (بزرگراه مدرس) که تحت گرایش توسعه به سمت شمال هستند، با توجه به مالکیت عمده اراضی در این محدوده (اراضی عباس آباد) که در مالکیت دولتی بود با تفکیکهای درشت دانه به تملک اقشار شهرنشین جدید با رفاه اجتماعی بیشتر درمی آید و اراضی حد واسط بین جاده قدیم شمیران و خیابان دماوند و سبلان که گرایش به سمت شرق تهران دارند با توجه به کاربری های غیر شهری پادگان ، زندان و کاربری های دروازه ای (تعمیرگاههای خودرو) در پیرامون جاده دماوند ، همچنین همجواری با ” مفت آباد ” با تفکیکهای ریزدانه به تملک اقشار شهرنشین جدید (کارکنان ادارات دولتی و کارگران کارخانه ها و صاحبان حرفه های شهری) با گرایش عمده به رفاه اجتماعی پایین تر درمی آید . در نتیجه دو سمت شرقی و غربی جاده قدیم شمیران دارای بافت مسکونی شهری دوگانه میشوند ، البته این دوگانگی به شدت دوگانگی شهری – اجتماعی شمال و جنوب تهران نیست .
  • با شروع بهره برداری رسمی از تاسیسات آب تهران در سال ۱۳۳۴ و عدم برنامه و طرحی به منظور حفظ و احیای قنوات واقع در محدوده منطقه ۷ که آب شرب و کشاورزی بخشی از شهر تهران را تامین میکرد عملا موجبات روند زوال قنوات در این محدوده فراهم میشود.
  • در نتیجه از دهه چهل نقش منطقه ۷ بعنوان حد واسط دو هسته شهری به منظور انتقال رفت و آمد شهری رو به افزایش می گذارد .
  • هسته مرکزی ابتدا به خیابان تخت جمشید (طالقانی) با نقش تجاری – اداری و سپس به ترتیب خیابان کریمخان با نقش تجاری – اداری ، تخت طاووس (شهید مطهری) با نقش تجاری و عباس آباد (شهید بهشتی‌‌‌) با نقش تجاری – اداری امتداد می یابد ودر نتیجه بخش جنوبی و غربی منطقه ۷ به تدریج در هسته مرکزی شهر ادغام میشود .
  • بر اساس طرح جامع تهران ۱۳۴۸ ، محدوده ۲۵ ساله شهر تهران (تا ۱۳۷۰) تعیین گردید که در آن ۱۰ قطب شهری ثانویه بطور عمده بر محور شرقی – غربی پیشنهاد شده است . یکی از قطبهای ثانویه دهگانه در اراضی عباس آباد ، محدوده بین منطقه ۳ و۷ در نظر گرفته شد .
  • تعیین یکی از قطبهای ثانویه شهر تهران در ۵۵۴ هکتار از اراضی شمال خیابان عباس آباد برای امور اداری – سیاسی و بین المللی .
  • خروج پادگانها از شهر تهران (محدوده ۲۵ ساله) که در صورت اجرا دگرگونی بنیادی در منطقه ۷ ایجاد می شود .
  • در سال ۱۳۵۰ محمدرضا پهلوی از شهرداری تهران خواست که نحوه شهرسازی در اراضی شمال خیابان عباس آباد را پیش بینی کند و بویژه وزارتخانه ها را که در عهد رضا شاه در قلب شهر قدیم ساخته شده بود و اکنون در تنگنا بودند را به این اراضی منتقل سازد .
  • فکر احداث شهر بسیار مدرنی در اراضی عباس آباد بنام ” شهستان پهلوی ” ارائه شد .
  • با ساخت وزارت پست و تلگراف و تلفن در اراضی متعلق به بیسیم در قریه سابق قصر (در جوار خیابان قدیم شمیران) در دهه ۵۰ مقدمات شکل گیری یک هسته فراشهری در منطقه ۷ فراهم شد . در سال ۱۳۵۷ منطقه ۷ بطور کامل به یک بافت مسکونی شهری با تاوت اجتماعی و کالبدی در دو قسمت خیابان قدیم شمیران (شریعتی) تبدیل شده بود . این بافت مسکونی در دو قسمت جنوب و غرب بدلیل همجواری با هسته مرکزی شهر تهران و تحت تاثیر آن رنگ و بوی هسته مرکزی شهر را به خود گرفته بود .
  • در عمل ، مرز جنوبی منطقه ۷ یکی از محورهای مجموعه شهری تهران تعریف میشود .
  • در بخشی از اراضی محدوده طرح شهستان واقع در منطقه ۷ ، مصلای بزرگ تهران و پارک آزادگان طراحی شد و به اجرا درآمد .
  • طرح تفصیلی منطقه ۷ در سال ۱۳۷۲ تهیه و ملاک عمل مدیریت شهری قرار گرفت .
وضعیت محله از نظر خدمات عمومی و حمل و نقل شهری
این محله از نظر آب لوله کشی ، برق و گاز شهری از رفاه خوبی برخوردار است و میتوان گفت در زمره اولین محله هایی است که از خدماتی نظیر سیستم گاز شهری و نظایر آن بهره مند گردیده است و از نظر دسترسی به سایر مناطق با استفاده از خدمات حمل و نقل عمومی یکی از بهترین مناطق محسوب میشود . صرفنظر از سیستم تاکسیرانی این محله همانند بسیاری از محله های دیگر دارای دو نوع سیستم حمل و نقل است که شامل حمل و نقل ریلی (مترو) و خطوط اتوبوسرانی می شود .
ایستگاههای مترو موجود در محله

  • ایستگاه مصلی واقع در بزرگراه رسالت ، ضلع شمالی مصلای بزرگ امام خمینی
  • ایستگاه شهید بهشتی واقع در تقاطع خیابان مفتح شمالی و خیابان شهید بهشتی
  • ایستگاه شهید مفتح واقع در تقاطع خیابان مفتح شمالی و خیابان شهید مطهری
باتوجه به وجود دو ایستگاه مترو در طول خیابان مفتح شمالی حدفاصل خیابان شهید بهشتی و خیابان شهید مطهری ، همچنین شروع منطقه طرح ترافیک از ضلع جنوبی خیابان مطهری سبب ایجاد پایانه خطوط اتوبوسرانی در شمال خیابان مفتح گردید که شامل مسیرهای زیر میباشد :

  • اختیاریه – پایانه شهید بهشتی
  • قیطریه – پایانه شهید بهشتی
  • میدان امام خمینی – پایانه شهید بهشتی
  • چهارراه ولیعصر – پایانه شهید بهشتی

·میدان امام حسین – پایانه شهید بهشتی

  • میدان انقلاب – پایانه شهید بهشتی
  • شهید محلاتی – پایانه شهید بهشتی
  • ایستگاه اتوبوس خط سیدخندان – میدان امام خمینی و رسالت – بزرگمهر و ….


پارکینگهای عمومی
·اندیشه (طبقاتی) واقع در خیابان سهروردی شمالی تقاطع خیابان شهید قندی
·مقدم واقع در خیابان شریعتی روبروی خیابن ملک
·آهنچی واقع در خیابان شهید قنبرزاده ( ضلع شرقی مصلی)
·پارکینگ همگانی مصلای بزرگ امام خمینی

وزارتخانه ها ، ادارات و سازمانها
با توجه به بافت شهری و موقعیت مناسب از لحاظ جغرافیایی ومرکزیت شهری این محله تقریبا تجاری ، اداری محسوب شده و سازمانها ، وزارتخانه ها و ادارات زیادی را در خود جای داده است که مهمترین آنها عبارتند از :
·وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
·وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح
·وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (مرکز مطالعات و تحقیقات)
·استانداری تهران
·فرمانداری تهران
·اداره کل مبارزه با مواد مخدر
·بنیاد حفظ اثار و ارزشهای دفاع مقدس
·اداره نهضت سوادآموزی
·سازمان سروش (وابسته به صدا و سیما)
·سازمان جنگلها و مراتع
·سازمان اوقاف
·سازمان جغرافیایی
·تاکسیرانی
·سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی
·سازمان قضایی نیروهای مسلح
·ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی (ساختمان اداری)
·سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان تهران
·سازمان تامین اجتماعی شعبه ۲۷ تهران
·سازمان میادین میوه و تره بار
·سفارتخانه های متعدد نظیر هند
فضای سبز و بوستانها
مهمترین بوستانهای منطقه عبارتند از :
·آهنچی واقع در خیابان شهید بهشتی ، خیابان قنبرزاده ، جنب پارکینگ طبقاتی
·ارکیده واقع در خیابان شهید بهشتی ، خیابان پارسا
·اندیشه ۵ واقع در خیابان شهید بهشتی ، خیابان اندیشه ۵
·برزگر واقع در خیابان دکتر شریعتی ، نرسیده به خیابان معلم
·پارک شهی آوینی واقع در انتهای خیابان شهید مطهری بعد از ترکمنستان
·بوستان افرا واقع در خیابان مفتح شمالی و ….

اماکن و هیئتهای مذهبی
·مصلای بزرگ تهران واقع در خیابان شهید بهشتی روبروی خیابان میرعماد
علیرغم آنکه ساخت این مکان هنوز به اتمام نرسیده است ، لیکن به جهت موقعیت و امکانات عالی محل از نظر ظرفیت بالا و وجود پارکینگ بزرگ و امکانات حمل و نقل عمومی برگزاری مهمترین مراسم مذهبی و نمازهای ایام ا… نظیر نماز عید سعید فطر ، نماز عید سعید قربان و برگزاری نمایشگاه قرآن در ایام ماه مبارک رمضان ، مراسم شبهای قدر و احیا در این محل صورت میگیرد . نکته قابل توجه وجود یک مسجد کوچک (مسجد ولیعصر) در همسایگی مصلاست که تنها در اعات اذان ظهر و مغرب درب آن برای نمازگزاران باز می گردد . این محل به علت قداست خاصش در جریان ساخت مصلی تخریب نگردیده است .
·مسجد خاتم واقع در خیابان شریعتی انتهای خیابان پلیس
هیئتهای مذهبی :
هیئتهای مذهبی صنوف مختلف نظیر هیئت مذهبی استانداری و فرمانداری ، هیئت مذهبی پادگانها و مهمتر از همه هیئت مذهبی خوزستانی های مقیم تهران در اعیاد و مراسم مذهبی نقش قابل توجهی را ایفا می کنند .
امکانات ورزشی :
بزرگترین باشگاههای ورزشی موجود در محله عبارتند از :
·باشگاه پیام واقع در خیابان شریعتی روبروی فرهنگسرای اندیشه
·باشگاه ۵۰۲ ارتش
·باشگاه ۵۰۴ ارتش
·باشگاه بانک سپه واقع در خیابان شهید مطهری بعد از تقاطع خیابان سهروردی
·باشگاه پارسیت واقع در خیابان شهید بهشتی نرسیده به خیابان سهروردی و ….
امکانات بهداشتی و درمانی:
محله عباس آباد از لحاظ امکانات پزشکی و بیمارستانی یکی از بهترین محله های تهران است . برخی از این بیمارستانها عبارتند از :
·بیمارستان ۵۰۲ ارتش
·بیمارستان ۵۰۴ ارتش
·بیمارستان مهراد ( خ مطهری خ میرعماد)
·بیمارستان مادران ( خ بهشتی خ تختی) و ….
همچنین سرتاسر خیابان شهید مطهری تابلوهای فراوان پزشکان و متخصصان ، آنهم زبده ترینشان نشان از امکانات بی نظیر پزشکی در این محله دارد بطوریکه میتوان به مزاح این خیابان را راسته بهترین پزشکان تهران دانست .

امکانات اموزشی و پژوهشی :
دانشگاههای موجود در این محله عبارتند از :
·دانشکده الهیات و معارف اسلامی متعلق به دانشگاه تهران
·دانشکده فرهنگ و هنر
·دانشکده پرستاری
·دانشگاه علوم اجتماعی
با توجه به بافت تقریبا تجاری منطقه ، تعداد مدارس غیر انتفاعی این محله نسبت به محله های مسکونی کمتر می باشد .
امکانات فرهنگی :
۱ .فرهنگسراها :
·فرهنگسرای اندیشه واقع در خیابان شریعتی نرسیده به پل سید خندان
·فرهنگسرای نابینایان واقع در خیابان شریعتی نرسیده به پل سیدخندان بوستان اندیشه
·فرهنگسرای کاج واقع در خیابان شریعتی

۲٫ تالارهای تئاتر :
·تالار تئاتر فرهنگسرای اندیشه واقع در خیابان نیلوفر شهید قندی
۳٫ سینماها :
سینما آزادی که اخیراً تجدید بنا شده. یکی از معروفترین و ممتازترین سینماهای تهران بوده و خواهد بود .


لینک منبع: http://www.shahrsazionline.com/13812/مونوگرافي-محله-عباس-آباد-تهران/
 

Ashkan-kamrani

عضو جدید
مونوگرافی محله امیریه تهران

مونوگرافی محله امیریه تهران

۱- حدو مرزمحله
محله امیریه در ابتدای خیابان ولی‌عصر، حد فاصل میدان راه آهن و خیابان امام خمینی واقع است‌، که به دلیل تقاطع‌های پر شماری که از سمت غرب و شرق دارد، مرکزیتی خاص پیدا کرده است‌. امیریه از غرب به خیابان کارگر جنوبی و از شرق به خیابان وحدت اسلامی منتهی می‌شود.
امیریه طولانی‌ترین خیابان تهران در ۱۳۱۸ ه. ش، بین شمیران و تهران قدیم (بین کاخ تابستانی سعدآباد و کاخ زمستانی مرمر) بوده است‌. این منطقه طی دوران‌های مختلف ،هم از جهت خیابان بندی و هم بافت شهری تغییراتی پیدا کرده است‌. امیریه منطقه وسیعی بین میدان توپ‌خانه و دروازه باغ شاه بود و به سبب بناهای اطراف آن‌، هر قسمت نامی خاص داشت‌. از میدان توپ‌خانه تا خیابان غربی میدان مشق( امیریه) و از میدان تا خیابان یوسف آباد، مریض‌خانه نام داشت‌. تا باغ امیریه (باغ کامران میرزا) به نام خیابان امیریه و تا دروازه باغ شاه به نام خیابان باغ شاه نامیده می‌شد که در دوره پهلوی به واسطه وجود دانشکده افسری و مراکز نظامی دیگر، به خیابان سپه و بعد از انقلاب‌، به خیابان امام خمینی تغییر نام داد.

۲- اولین کالسکه
خیابان امیریه کنونی هیچ‌ گونه شباهتی به امیریه دوران گذشته ندارد. امیریه در گذشته بزرگ‌ترین و دل انگیزترین تفرج‌گاه مردم دارالخلافه بود و چون اعیان و اشراف تهران و امرا و امنای دولت در این خیابان سکونت داشتند، دارای ارج و قرب فراوان بود.
اولین کالسکه‌های مجلل و زیبا برای اعیان و اشراف ساکن این خیابان ساخته و پرداخته شد و شاهزاده ناصرالدوله که در همین خیابان منزل داشت‌، نخستین کسی بود که با درشکه‌ای به سبک اروپایی و شش اسبه در این خیابان عبور و مرور می‌کرد.
۳- باغ امیریه
باغ و عمارت امیریه در واقع اراضی جنوبی متعلق به کامران میرزا نایب السلطنه بود که از شمال به خیابان باغ شاه (امام خمینی‌)، از شرق به امیریه‌، از جنوب به خیابان بدون نام (منیریه کنونی‌) و از غرب به اراضی وزیر محدود می‌شد که در حال حاضر همان خیابان قماش منشعب از خیابان امام خمینی و همچنین باغ منیریه است‌. این عمارت و باغ از نظر معماری و طراحی آنچنان زیبا بود که اروپاییان برای عکس‌برداری از آن اقدام می‌کردند. این باغ متعلق به مادر کامران‌میرزا، منیر السلطنه‌، بوده که نامش تا به حال باقی مانده است‌

۴- خانه های قدیمی
خیابان امیریه هنوز هم خانه‌هایی با قدمت ۶۰ تا ۱۰۰ سال دارد. این خانه‌ها همچنان نمای آجری و کاشی‌های رنگی و حتی آجرهای لعاب‌دار آبی رنگ خود را حفظ کرده‌اند و اغلب دارای حیاط مرکزی هستند که بعدها به صورت ساختمان مرکزی درآمده‌اند. در دوره پهلوی به دلیل حضور آلمانی‌ها و تأثیر آن‌ها بر معماری ایران (تهران‌)، سقف خانه‌ها از حد معمول بلندتر گرفته شد و خانه‌ها دارای امکاناتی چون انواع زنگ‌ها برای خبر کردن مستخدمان در جای جای ساختمان و اتاق‌ها و عبور چاه‌های متعدد در حیاط‌ها برای فاضلاب‌بندی است‌. اکثر این خانه‌ها شیروانی دارد.
“امیریه محله ای که انگار دیگر آن عمارات گذشته را ندارد ،محله ای که همچون عابرهای بافتهای فرسوده ی این محل هرروز ازدیوارهای کوبیده شده ذرطول تاریخ، خارج می شود وپهن بر سنگفرش خاطرات این شهرغریب می افتد.محله ای که روزگاری سرتاسرش گل بود ودرخت امروز دیگر ازگشت وگذ ار طبقه ی اعیان شهرنشین درمیان باغهای نداشته اش سراغی ندارد، باغهایی که درهمین چند سال اخیر ردپایشان رامی شد درکوچه های به دورمانده ازدید به اصطلاح دلسوزان این محل و شهر،دید.همانان که به قول یکی ازمتخصصین امر معماری “انگارنمی دانند که با تخریب بافت فرسوده بعضا بافت جامعه شهری را ازمیان می برند.”
آری کوچه هایی که روزگاری پربود از قهقهه ی کودکان\ دیگر امروز ازبورس مسکن افتاده است وتکه تکه می شود وخاطرات کهنه ی آن درذهن عابرانی که روزگاری دراین محل بوده اند وامروز ازآن عبور می کنند جای می گیرد.
۵- مساجد محل
مسجد فخریه یکی از قدیمی‌ترین مساجد این منطقه است که در دوران انقلاب پایگاه مهممبارزه سیاسی با رژیم وقت بوده است‌. این مسجد از ۱۳۱۲ ه.ش‌، وقف حاج محمد حسینی فخریه است‌، اما در ۱۳۷۹، به دلیل ساخت پاساژ در کنارش تا حدودی نشست کرد که باعث تعطیلی مسجد شد، اما با تعمیرات زیربنایی دوباره برقرار شد و نمای آجری مسجد به سنگ مرمر سیاه و با کتیبه جدید به اسم مسجد فخریه آراسته شد
در حیاط مسجد هفت محراب به رنگ آبی فیروزه‌ای و لاجوردی وجود دارد که با اسامی ائمه اطهار تزیین یافته است‌. تزیینات داخل مسجد عبارت است از ۱۲ ستون سنگی با سرستون‌های حجاری شده با طاق‌های ضربی آجری‌. سر در ورودی مسجد نیز محرابی آجری است و با آجرهای لعاب‌دار آبی تزیین شده است‌.
در غرب میدان منیریه ابتدا حسینیه جعفر و دبیرستان پسرانه رهنما به چشم می‌خورد که سال تأسیس این دبیرستان ۱۳۱۳ ه.ش ، است‌. کوچه افشار ،در حال حاضر تنها کوچه پله‌دار این منطقه است که به خیابان انتظام (شهید پیران عقل‌) منتهی می‌شود
مسجد زعیم از جمله مساجد قدیمی امیریه است که ساخت آن توسط حاج نصرالله زعیم در ۱۳۴۵ ، شروع و در ۱۳۴۷ تمام شد. این مسجد دارای محراب کاشی‌کاری و منبر چوبی خراطی شده‌ای است که بر روی لوح مسین این جملات حک شده است‌:
«هوالواقف‌، برگه اسناد رسمی: حاج نصرالله زعیم و حاج ابوالقاسم زعیم ۷۲۹،۵ متر مربع با شماره پلاک‌های نام برده‌، واقع در بخش ۴ تهران سنگلج‌، سمت غربی‌، خیابان پهلوی‌، طرف شمالی خیابان منیریه واقع است‌. ارزش این متراژ زمین‌، یک میلیون و سیصد هزار ریال بوده است‌. مهرماه ۱۳۴۵ مطابق با ۱۳۸۶ ق وجوه تعیین سند = حق ثبت ۴۰۶۳ ریال ، حق تحریر ۲۲۰۰ ریال ، عوارض ۱۲۱۹ ریال ، شیر و خورشید ۲۶۰۰ ریال ، بهای قبض اقساط ۳۶۷ ریال ، جمع ۱۴۱۸ ریال‌»
در سردر ورودی داخل حیاط تقسیم‌بندی‌هایی صورت گرفته که آیاتی از سوره واقعه به خط نسخ بر روی آن نوشته شده‌است‌.
مهدیه معروف تهران نیز که متعلق به مرحوم حسن کافی است‌، محل اجرای مراسم در روزهای خاصی مثل اعیاد و سوگواری‌ها است‌. مهدیه تهران که ابتدا به‌شکل چادر محل اجرای مراسم بود در ۱۳۴۳ ، تأسیس و بعد از انقلاب ساختمان آن تکمیل شد.
هیئت چهارده معصوم (ع) امیریه درسال ۱۳۷۷ توسط جمعی از مردم محله امیریه شکل گرفت. این هیئت باهدف ترویج اسلام ناب محمدی و سیره اهل بیت و چهارده معصوم (ع) و ترویج و تحکیم مذهبتشیع اقدام به تاسیس پایگاه اینترنتی کرد و وبلاگ رسمی هیئت چهاردهمعصوم (ع) امیریه به همت و کوشش واحد فرهنگی عقیدتی هیئت شکل گرفت.
از دیگر مساجد این محله می توان به مسجد ساعت ومسجد قندی اشاره کرد که ازقدمت بسیاری برخوردارند ومحل حضور خطیبان بزرگی بوده اند. مساجد دیگر این محل را می توان مسجد حیدری و مسجد پنبه چی ومسجد مظهری دانست که همواره محل تجمع کسبه ی محل به صورت گسترده به خصوص درایام ماه رمضان وماه محرم هستند. درمسجد پنبه چی بسیاری از جوانان به فعالیت های فرهنگی و مذهبی گسترده ای مشغولند.
۶- عبادتگاه زرتشتیان
خانه مسکونی هرمزدیار بهمن‌، واقع در خیابان شیبانی‌، از جمله بناهایی است که طی مراسمی به عبادتگاه شاه ورهرام ایزد تبدیل شده است‌. بر سردر ورودی تالار عبادتگاه‌، اهورا مزدا و کلمات اندیشه و گفتار و کردار نیک در سه طرف آن حک شده است‌. این بنا هفت ستون سنگی در ایوان دارد. محل عبادتگاه در ضلع شمالی تالار واقع است که با دو پله کوتاه از سطح زمین ارتفاع می‌گیرد و در دو طرف پله‌ها دو گاوصندوق مخصوص نذورات مالی در نظر گرفته شده است‌. سه روغن دان روشن نیز بر روی سه سکو قرار دارد و در جناح شمالی مقبره‌ای بلند از سنگ مرمر ساخته شده که روی آن شمع روشن می‌کنند. این مکان در روزها و اعیاد خاص پذیرای زرتشتیان تهران است‌

۷- محله قلمستان
محله قلمستان منطقه دیگری است که ،در گذشته‌، در اراضی آن انواع گیاهان و درختان پرورش داده می‌شد. انتهای این خیابان به میدان رازی (گمرک‌) متصل می‌شود.
۸- پل امیر بهادر
پل امیر بهادر در ضلع شرقی خیابان قزوین قراردارد. انجمن آثار ملی که در ۱۳۲۳ ه.ش ، تشکیل شد با گسترش فعالیت‌ها، خانه قدیمی متعلق به امیر بهادر، واقع در محل معروف به سر پل امیر بهادر، را به نام خود کرد.
شادروان حسین پاشاخان امیر بهادر، متولد ۱۲۳۲ ه.ش‌، فرزند محمد صادق خان آجودان باشی‌، پس از فوت پدر در تبریز به سمت آجودان باشی مظفرالدین شاه منصوب شد، و سپس وزیر دربار محمد علی شاه و سپهسالار اعظم شد. وی علاقه خاصی به ادبیات فارسی داشت و به تجدید چاپ شاهنامه فردوسی اقدام کرد که امروز نسخ آن کم‌یاب است‌.
امیر بهادر در ۱۲۹۷ ، درگذشت‌. درباره مجموعه خانه امیر بهادر روی دهلیز ورودی نوشته شده است‌:
«عمل میرزا آقا گچ کار ولد حسن ۱۳۱۸، برای محل انجمن خریداری شد. مساحت این خانه حدود ۳۰۰۰ مترمربع و دارای تالار بزرگ‌، زیرزمین آینه کاری شده و تالار بزرگ فوقانی و حوض‌خانه و کاشی‌کاری و اتاق‌های متعدد است‌. از آن جا که معماری ایرانی و تزیینات آینه کاری این محل شایسته توجه بود، (۱۳۴۷ ش‌) تعمیرات آن با رعایت شیوه اصیل قدیم انجام پذیرفت”‌ .
سرای امیر بهادر صحن وسیعی دارد که بنای اصلی در ضلع شمالی و بنای دیگری شامل حوض خانه و دو اتاق و نیازمندی‌های مربوطه در ضلع جنوبی صحن احداث گشته است‌. محوطه بازی نیز به صورت حیاط و باغچه و حوض آبی کوچک در شمال بنای اصلی و ضلع جنوبی خیابان اهلی شیرازی وجود دارد که به فراخور وضع و موقعیت‌، از آن بهره‌برداری شده است‌. در داخل حیاط سه مجسمه برنزی از کمال الدین بهزاد، نقاش و مینیاتوریست ، و دیگری کمال خجندی‌، عارف و شاعر قرن هشتم‌، است که محمد علی مددی آن را در ۱۳۵۷ ،ساخته و نصب کرده است و قالب‌گیری آنها در ایتالیا انجام شده است . مجسمه دیگر واقع در گنج حیاط‌، اثر هنرمند معاصر، پیل آرام‌، است که تندیس فروغی را ساخته بود، اما بعد از انقلاب به جای سر فروغی‌، سر علی اکبر دهخدا را بر روی پیکره نصب کرده اند.
.
بنای گلخانه و ساختمان جدید جهت مخزن کتاب و جایگاه نگه‌داری کلیشه‌ها و دیگر متعلقات و محل دستگاه حرارت مرکزی است‌. بر دیوار راهروهای ساختمان‌، تابلوهایی از پادشاهان پهلوی و شاعران و افراد فرهنگی دیده می‌شود که افرادی همچون ابوالحسن صدیقی‌، آذرگیتی و کمال الملک آن را کشیده اند.
کتاب‌خانه نیز دارای مجموعه کتاب‌هایی از کتاب‌خانه‌های اهدایی افرادی چون شادروان عبدالحسین بیات۱۳۴۸،مجموعه خیام و مجموعه دکتر عیسی زنده دنیا در شاخه‌های باستان‌شناسی‌، تاریخ و فرهنگ و ادب ایران زمین است‌.
این محله با وجود خیابان پل امیر بهادردرداخل خود شاهد رفت وآمد بسیاری ازاهالی فرهنگ وهنر است که دلیل آن را بایستی وجود خانه ی امیر بهادرکه برخی می گویند وزیر جنگ یا ازسرداران سپاه فتحعلی شاه قاجار بوده است، می باشد که امروزه به انجمن مفاخر فرهنگی کشور تبدیل شده است که تا چند وقت پیش هرماه ازیکی از مفاخر فرهنگی کشور تقدیر می کرد اما به نظر می رسد مدتی است این کار ازسوی این انجمن متوقف شده است.
یکی ازنکات جالب توجه درخیابان پل امیر بهادر، این است که با توجه به نام این خیابان،رهگذران ازآن شاهد پلی دراین خیابان نیستند که دراین زمینه باید گفت نام پل به یخچال یا گودالِ استخر مانندِ بزرگ وباریک و مستطیل شکلِ کم عمقی بر می‌گردد که در سمت جنوبی آن دیوار بسیار بلندی وجودداشت تا جلوی نور آفتاب را بگیرد.و آب درون آن در شب‌های طولانی و سرد زمستان یخ می‌بست و یخ را در انبار بزرگی که به همین منظور در کنار حوض ساخته بودند، ذخیره و در فصل‌تابستان مصرف می‌کردند. وبه این دلیل که دردو سوی این خیابان اهالی این محل سکونت داشته اند می بایستی که ازیک سوی آن که کوچه ی وزیری (بابل) می شود به آن سوی آن که کوچه ی هجدهم است راه ارتباطی وجود می داشته است به همین خاطر،امیر بهادر اقدام به ساخت پلی برروی آن کرده که به مرور زمان پل ازبین رفته است وتنها نام آن براین محل باقی مانده است.
۹- مرکز سماء
مرکز ناشنوایان سماء بنای دیگری است که توسط خانم باغچه‌بان در ۱۳۵۳ ، اهدا شده است‌. قدمت این بنا به ۱۳۱۶ ، بر می‌گردد.
۱۰ -معز السلطان
چهار راه معزالسلطان منطقه معروف دیگر امیریه است‌. معزالسلطان حساب‌دار ناصرالدین شاه و معروف به میرزا حسابی بوده است‌. بعدها نام خیابان به‌مهدی خان‌، که اولین حمام عمومی و مجانی را برای فقرا ساخت‌، معروف شد. این حمام در ابتدای بازار شاهپور قرار دارد. خیابان معزالسلطان (مهدی خان یا فروزش امروزی‌) شرقی غربی است‌. از بناهای شاخص خیابان مهدی‌خان‌، سقاخانه عزیر محمد، از موقوفات شخصی او، است که بانی آن نیز به شمار می آ ید. سقاخانه دارای آب انبار قدیمی و حوضچه آب و شیر است‌ و در آن جایگاهی برای روشن کردن شمع تعبیه شده است‌. در زیر شیرآب سنگی با سطح صاف بر سینه دیوار نصب و بر آن حک شده است‌: «الاحقر، حاج عباس فرزند محمد به عنوان یادگار در آب و پاسنگ و لوله‌کشی …» بقیه جمله بر اثر گذشت زمان از بین رفته است‌. این سقاخانه در فهرست میراث فرهنگی به ثبت رسیده است‌.
۱۱- افراد سر شناس محله
این محل روزگاری امیران عرصه های گوناگون را برخود دیده است وچه بسیارند حاکمان ومحکومان زمانه که درآن زیسته اند. کسانی چون نورعلی برومند، نوازنده ی چیره دست تارکه همسر گرامیشان چند سال پیش اهالی کوجه ی شهید میر کمالی (گنجه) را وداع گفت ونیز سرهنگ شیبانی و “وستاهل” اولین رئیس پلیس درتهران ونیز معزالسلطان پدربزرگ استاد دکتر حسابی ومحل تولد استاد. این محله،محله ی بسیاری ازمردم گذشته وحال شهرتهران بوده است محله ای که درخود محله های کوچک تررا میزبان بوده وهمسایه ی محله های قدیمی شهرتهران نیز بوده است.مهمانان رامی توان محله ی مختاریه ،محله ی فرهنگ ومحله ی منیریه دانست و به همسایگان آن ازجمله می توان به محله ی سبزه میدان ومحله ی سنگلچ اشاره کرد.
۱۲- تحولات محله
محله امیریه همانطورکه دربالا ذکر شد روزگاری میزبان بسیاری ازمردم تهران به جهت آبادی و سرسبزی این محل بوده است و پارک وسیعی ازخیابان مختاری فعلی تا خیابان شهید علی اکبر بشیری ،سرپل امیر بهادردر آن واقع شده بوده و عمارت وباغ امیریه نیزدرآن قرار داشته استکه در دوران پهلوی دومبا خیابان کشی جدید قطعه قطعه شد.. هم اکنون شاهد این هستیم که ساکنان این محله از نظر رفاه خود درمضیقه اند چه رسد به این که به دیگر محلات شهر تهران فخر بفروشند
ازنظر اقتصادی هم چه محله امیریه رابا آن ابعادی که گفته شد درگذشته دارابوده است درنظر داشته باشیم وچه ابعادی که دراین تحقیق بدان پرداخته ایم (محله ی امیریه حدفاصل ازجنوب چهارراه گمرک،ازشمال میدان منیریه،ازشرق خیابان وحدت اسلامی وازغرب خیابان کارگر جنوبی) می توان کفت درآن ازهمه صنفی حضورداشته اند ودارند که بسیاری ازآنان قدمتی چند ده ساله دراین محل دارند ازقنادی های لادن وگواهی وکامران یزدی و… که ازقدیمی ترین قنادی های تهران هستند گرفته تاظروف کریه ای صداقت وابوالصدق و…
یکی از اهالی میگفت که حدود شصت سال پیش در محله اعیانی امیریه که بازاریان تهران در آن منزل میگرفتند، کوچه ای بود که به کوچه صد تومانی معروف بود. یعنی ثروتمندان تهران که توانایی خرید خانه های یک هزار ریالی داشتند در آن محله زندگی میکردند و گرانی خانه های این کوچه ضرب المثل شده بود.امروز اگر به گدای خیابانی هزار ریال کمک کنیم، باید منتظر اخم و ناراحتی وی نیز باشیم.
امروزه می توان موتور سیکلت فروشی ها ی بسیار ازچهارراه گمرک تا حتی کمی بالاتراز چهارراه معزالسلطان لبنیاتی های بسیار که حتی دریک خیابان صد متری می توان ده باب ازآنها را مشاهده کرد،کارت فروشی وچاپخانه،قاب سازی،لوازم ورزشی وبسیاری دیگر ازصنوف رامشاهده کرد. این راسته از خیابان امیریه تا چهارراه گمرک در ۱۵ سال اخیر بورس موتور سیکلت و قطعات آن شده است و کارخانه‌های معتبر داخلی نیز در این منطقه‌شعبه‌هایی دارند.درگذشته سه سینما دراین محل وجودداشته سینما فلور،سینما ری وسینما ستاره که آخری اخیرا تخریب شد و دوتای بقیه نیز مدتهاست که دیگرفعال نیستند .
این محل دارای دومرکز عرضه ی میوه وتره بار درخیابانهای شهید معیری وشهید مدرس است که توسط شهرداری منطقه وبه درخواست اهالی محل احداث شده است.علاوه براین یک فروشگاه زنجیره ای اتکا نیز دراین محل وجود دارد که مردم محله به راحتی می توانند مایحتاج خود را از این مراکز تهیه کنند.
مردم محله امیریه امروز غالبا ازطبقه ی متوسط ومتوسط بالا می باشند. ساختمانهای قدیمی کاملا سنتی وحتی خانه های کاهگلی وزورخانه وسقاخانه که درنقاط دیگر کمتر به چشم می خورد دراین ناحیه قابل رویت است .خانه های قدیمی با متراژهای زیاد امروزه دیگر با ساخت وسازهای بسیاری که درآنها صورت می گیرد به آپارتمانهایی با تعداد واحدهای بسیار تبدیل می شوند که میزبان بسیاری ازمهاجران دیگر محلات غالبا جنوبی تر نسبت به محله ی امیریه هستند .اکثریت اهالی کاسب هستند و از وضعیت مالی نسبتا خوبی برخوردارند و این با توجه به بافت فرسوده محله قابل توجه است .در واقع سرمایه اجتماعی موجود در محله و بزرگی خانه ها و نزدیکی به منطقه مرکزی تجاریو بازار مانع شده که بسیاری ازساکنان که شغل آزاد دارند و بازاریهستند به محله های آبرومند و خوش آب وهواتر شمال شهر مهاجرت کنند.آنها محله خود را دوست دارند و این در تهران یک ثروت است که باید از آن در جهت اجیای محله وساختمانهای فرسوده آن بجای تخریب بافت همراه با نابود سازی بخشی از تاریخ و فرهنگ شهری این سرزمین استفاده کرد .
تصور عمومی بر این است که درصد آذری زبانان در این محله بالاست.یکی از اهالی محل که بیش از۱۰سال است درکوچه ی شهید میر کمالی (گنجه)سکونت دارد می گفت: “زمانی که وی به این محل آمده بود کمتر صدای کسی حتی دراین کوچه شنیده می شد ولی امروز کمتر زمانی را می توان شاهد بود که در کوچه اتوموبیلی رفت وآمد نکند و رفت وآمد اتوموبیل ها باعث شده که برخلاف سنت محلات قدیمی شهرتهران کودکان و نوجوانان کمتردرکوچه ها مشغول بازی باشند .
۱۳- اتوبان کودک
ازنظر مراکز تفریحی دراین محله روزگاری مکانی به نام اتوبان کودک وجودداشت که با دارا بودن وسایلی چون چرخ وفلک وقطار محل بازی بچه های محله بود.ولی متاسفانه مدت زیادی است که درب “اتوبان کودک” بسته شده وبسیارکم دیده می شود که خانواده ای به خصوص ازمنطقه ی مرکزی محله امیریه به پارک تقریبا تازه تاسیس رازی جهت تفریح مراجعه نمایند وبرخی ازآنان نیز به میدانگاهی وسط میدان منیریه رفته وبا حضوردراین محل به گذران اوقات فراعت خود می پردازند.
در این محله مدارس دخترانه ی پیام قرآن، محمودزاده، هفت تیر(مطهری)،اقبال آشتیانی و عروۃ الوثقی ومدارس پسرانه ی حضرت ابوالفضل،علامه ی طباطبایی وعماریاسریوجود دارد وبا وجود این مراکز به محلات اطراف خود خدمت می دهد. اما محله از کمبود مراکز تربیتی فوق برنامه دررنج است ووجود مراکزی چون فرهنگ سرا ی ابوسعید ،میقات القرآن کفاف جویندگان برنامه های فرهنگی محله را نمی دهد.

۱۴- وسایل ارتباطی
به دلیل مرکزیتی که محله درمنطقه ی ۱۱وحتی درتهران ازآن برخوردار است درهمسایگی ایستگاههای متروی امام خمینی ومتروی مولوی ومتروی دانشگاه امام علی (ع) مترو حسن آباد می باشد.خطوط اتوبوس رانی راه آهن،ولیعصر،شهید فتحی،شهید سروری،نازی آباد،جوادیه، آذری،شمشیری وبسیاری ازدیگر خطوط ازاین محل می گذرند ودارای خط ویژه ی اتوبسرانی نیز می باشد وبرای رفتن به بسیاری از نقاط نیز می توان از خطوط تاکسیرانی استفاده کرد.به علت خط ویژه اتوبسرانی دراین ناحیه ترافیک سواری ووسایل شخصی دربیشتر اوقات سنگین است.


لینک منبع: http://www.shahrsazionline.com/13804/مونوگرافی-محله-امیریه-تهران/
 

Ashkan-kamrani

عضو جدید
مونوگرافی محله بنی هاشم شمالی

مونوگرافی محله بنی هاشم شمالی

خیابان بنی‌هاشم در منطقه ۴ ناحیه ۳ قرار دارد. در بررسی صورت گرفته بر اساس درک عمومی اهالی و شهرداری منطقه از خیابان حیدرخانی واقع در رسالت تا پاسداران ادامه دارد و تاریخ تأسیس این محله به قبل از انقلاب در بین سالهای ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۰ بر‌می‌گردد.

تهیه کنندگان :مریم ابراهیم‌پور، فرزانه اصلانی مناف، سهیلا عسگری
محله بنی‌هاشم یعنی انتهای خواجه‌ عبداله انصاری تا میدان بنی‌هاشم و کمی بالاتر به علت وجود بورس فروش شیرآلات و لوازم بهداشتی، محله‌ای است کاملاً تجاری که معاملات زیادی در آن انجام می شود و به علت اصلی بودن این خیابان و همچنین کم عرض بودن و نبودن پارکینگ برای اتومبیل خریداران و فروشندگان و صف طویل اتوموبیل ها برای پمپ گاز که به تازگی در این منطقه احداث شده ترافیک سنگینی در این خیابان ایجاد می شود که گاه منجر به تصادفات و مشکلات متعددی می‌گردد که از آن جمله می‌توان به مختل شدن آسایش عمومی مردم ساکن در این خیابان اشاره کرد.
به علت اینکه ساکنین این خیابان اکثراً جزو فروشندگان به حساب می‌آیند و کسبه محل هستند، به خاطر سهولت در رفت و آمد و به موقع حاضر شدن در محل کار، بیشتر در همان محله و در خیابانها و کوچه‌های اطراف سکونت دارند و به طور کلی می‌توان گفت که در خیابان اصلی بنی‌هاشم جمعیت بیشتری سکونت دارند و به علت تجاری بودن محله طبق بررسی‌های انجام شده وضع درآمد ساکنان در حد مطلوبی قراردارد و ساکنان تقریباً از وضع درآمد خود راضی بوده‌اند.
تقریباً می‌توان گفت که ارزشهای فرهنگی در این محله حاکم است و این ارزشهای فرهنگی از طرف تحصیل کردگان از جمله دانشجویان دانشگاه علم و صنعت که خوابگاهی در این محله دارند به افراد دیگر که کمتر تحصیل دارند و یا سالخوردگان منتقل می‌شوند و جوانان و نوجوانان به هر چه بیشتر تلاش کردن در راه ارزش فرهنگی و اجتماعی ترغیب می‌شوند و طبق بررسی‌های صورت گرفته نصف بیشتر افراد ساکن در این محله دارای تحصیلات عالیه می‌باشند و فرزندان خود را ترغیب به هر چه بیشتر آموزش دیدن می‌کنند و به طور کل افراد دارای منزلت اجتماعی مناسبی هستند.
آسایش شهری ساکنان محله از لحاظ خدمات مختلف به طور متوسط فاقد مشکل است، اما در بررسی‌های به عمل آمده افراد در مورد بعضی از این خدمات دچار مشکلاتی هستند. به عنوان مثال نبودن چاه آب در پارک‌ها و استفاده از آب جوی‌ها برای آب‌دهی درختان و جمع شدن حشرات موذی در فصل تابستان و ایجاد مزاحمت برای خانه‌هایی که در مجاورت پارک قرار دارند. (البته این مشکل به تازگی بنا به درخواست اهالی به احداث چاه آب برطرف شد) اما در مورد دیگر خدمات و آسایش شهری مانند برق، گازشهری، تلفن، فاضلاب طبق بررسی‌های صورت گرفته در وضعیت به نسبت مناسبی قرار دارند. اما در مورد گردآوری زباله در این محله مشکلاتی وجود دارد از جمله اینکه به علت دیر جمع‌کردن زباله‌ها توسط شهرداری در ساعات نیمه شب سر و صدا ایجاد شده و باعث مختل شدن آسایش ساکنان می‌شود. در این محله تقریباً ده پارک و فضای آزاد وجود دارد (از جمله پارک‌های ارکیده، صدف، مجیدیه، کسری) که محل مناسبی برای بازی کودکان و همچنین فضای سبز برای استراحت سالخوردگان است. در این فضاهای سبز و پارک‌ها به تازگی وسایل ورزشی احداث شده است که محل مناسبی برای ورزش در هر گروه سنی و جنسی به شمار می‌رود. در یکی از این پارک‌ها که پارک بزرگی هم به حساب می‌آید باشگاهی قرار دارد (میر اسماعیلی) که محل مناسبی برای ورزشهای رزمی، فکری، شنا، بدنسازی که برای گروههای سنی مختلف از جمله کودکان، نوجوانان، جوانان و حتی سالخوردگان است. ولی در مورد فرهنگسراها در محله، جوانان راضی نبودند و در این محله به جز یک تا دو مورد فرهنگسرا وجود ندارد و این موجب نارضایتی در بین جوانان شده است. اما در مورد کتابخانه‌های محله و وضعیت عرضه آن در بین مردم وضعیت رضایت مناسبی قرار دارد. اغلب در این محله در فضاهای آزاد مانند پارک‌ها کتابخانه‌هایی با حجم انبوهی از کتاب‌های ارزشمند و متنوع در زمینه‌های مختلف علمی، اجتماعی، ادبی، هنری و غیره در اختیار همگان قرار می‌دهد که از جمله می‌توان برای نمونه از کتابخانه‌های علامه‌دهخدا در پارک ارکیده و علامه طباطبایی در پارک مجیدیه اشاره کرد.
ایمنی کودکان این محله و امنیت آن در این محله نسبی است و اشتراک نظر خاصی در این مورد بین والدین کودکان وجود ندارد و بیشتر والدین در بررسی‌های انجام شده نگران امنیت لازم برای کودکان خود بودند و این عدم امنیت لازم به دلیل این است که در این محله و خیابان بنی‌هاشم که جزو خیابانهای اصلی به حساب می‌آید و تردد زیاد اتوموبیلها و شلوغ بودن خیابان امکان آسیب‌پذیری به کودکان بیشتر است و ممکن است برای آنان صدمات جبران ناپذیری را به وجود آورد و این صدمات و خطرات ممکن است برای سالمندان و سالخوردگان هم وجود داشته باشد. در این محله فضا های بازی خوب و متعددی برای کودکان وجود دارد و این به علت وجود پارک‌های متعدد و زمین‌های بازی مناسب است که فضای مناسبی را برای بازی و تفریح کودکان به وجود آورده است.
در مورد گذران اوقات فراغت، بر طبق بررسی‌های به عمل آمده با استفاده از پرسشنامه، میزان رضایت مناسبی در بین جوانان وجود داشت. مردم محله مذهبی و متدین هستند و به همین دلیل هیئت‌های مذهبی فراوانی چه در ایام محرم و چه در در دیگر ایام سال از جمله شهادتها و تولدهای ائمه اطهار وجود دارد. هر ساله درایام محرم و دیگر ایام سال در این هیئت‌ها به مناسبتهای مختلف مذهبی مردم گرد هم می‌آیند و مراسمی را برپا می‌دارند و دسته‌های مختلف عزاداری در خیابانها به سینه زنی می‌پردازند، و نذری‌های مختلفی را بین مردم پخش می‌کنند. در مساجد محله علاوه بر نمازهای یومیه که هر روزه به صورت جماعت برپا می‌شود نمازهای عیدهای مختلف (عید فطر، قربان و غیره) برگزار می‌شود و استقبال بسیار خوبی از طرف مردم می‌شود. در این مساجد پایگاههای بسیج وجود دارد که در آن نوجوانان و جوانان با به عضویت درآمدن در این پایگاهها و احراز کارت عضویت به صورت عادی و فعال و قرار داده شدن در گردانهای عاشورا و الزهرا به فعالیتهای ادبی، هنری، علمی، فرهنگی، سیاسی و مذهبی می‌پردازند و در برپایی مراسم‌ مختلف از جمله مراسم مذهبی نقش بسزایی دارند. در حسینیه این محله که در آن کلاسهای مختلف قرآنی- پژوهشی برای گروهای سنی مختلف برگزار می‌شود که در این کلاسها درسهای قرآنی، تجوید، آموزشهای مهارتهای زندگی، حفظ قرآن، ترتیل و غیره با ارائه مدرک معتبر به دانش‌آموختگان ارئه می‌شود. همچنین با در نظر گرفتن طرحی از سوی ساکنین و کسبه منطقه بنی‌هاشم قرار به برپایی درمانگاه و مرکز خدمات رسانی پزشکی و مشاوره‌ای در جوار حسینیه شده است. همچنین این هیئتها و حسینیه‌ها با شناسایی افراد مستمند و فقرا در محله سعی در جمع‌آوری کمک‌های مالی و معنوی به این افراد دارند.
در خیابان بنی‌هاشم به علت اینکه این خیابان یکی از خیابانهای اصلی است و به علت تعدد مغازه‌های فروش لوازم شیر آلات و احداث پمپ گاز و کم عرض بودن خیابان پارک اتومبیلها وضعیت مناسبی ندارند و با مشکلات بسیار زیادی روبه‌رو هستند و موجب ترافیک سنگین و حجم تصادفات و خسارات می‌شوند. پارک ماشین‌ها در این محله یا در جوار مغازه‌ها است که موجب کم عرضتر شدن خیابان می‌شود و یا در کوچه‌های اطراف است که موجب عدم رعایت حقوق دیگران و مختل شدن آسایش مردم ساکن می‌شود. بنابراین پارک ماشینها از وضعیت مناسبی برخوردار نیست.
وضعیت اتوبوسهای خطی، مترو و تاکسی خطی در این محله چندان مناسب نیست. البته در این بین اتوبوسهای شهری وضعیت مناسب‌تری را دارا می‌باشند و تقریباً به صورت مجزا در مبداء و مقصد قرار گرفته‌اند و سهولت نسبی در رفت و آمد شهری برای مردم ایجاد کرده‌اند اما در مورد تاکسی‌های خطی اینطور نیست. زیرا تاکسی خطی در این محله کم است و دسترسی به آنها مشکل است. علاوه بر این مسیرهای رفت و آمد تاکسی‌های خطی به طور کامل مشخص نیست و رانندگان از بعضی قوانین سازمان تاکسی‌رانی تخطی می‌کنند و در رفت و آمد بین شهری مشکل ایجاد می‌کنند. به علاوه اینکه در این محله آژانس‌های مختلف ماشین قرار دارد که می‌توانند رفت و آمد را برای افراد محله آسان کنند. اما مشخص نبودن نرخ‌های قیمت این آژانس‌ها و قیمت‌های متفاوت آن برای افراد محله مشکلاتی را به وجود آورده است. همچنین تاکسی‌های خطی در این محله هم با قیمتهای متفاوتی روبه‌رو هستند و بعد از سهمیه بندی شدن بنزین این نرخ‌ها افزایش پیدا کرده است و به تازگی هم در این محله (مجیدیه) مترو احداث شده است که به سهولت رفت و آمد کمک کرده است. راه‌های مهم ارتباط با مرکز شهر هم از طریق اتوبوس و هم از طریق تاکسی وجود دارد و به علت نزدیک بودن این محله به دانشکده مدیریت و علوم اجتماعی واحد تهران شمال برای دانشجویان ساکن در این محله مشکلی در رفت و آمد وجود ندارد.
مردم این محله دارای ویژگیهای مذهبی هستند و به قومیتهای مختلف تعلق دارند و در این محله ویژگیهای فرهنگی از طرف جوانان در ارتقاء است. به نظر اهالی ، این محله به لحاظ ویژگیهای مذهبی خاصی که دارند از سایر محله‌ها تفکیک می‌شوند.
از لحاظ امنیتی گروه تحقیق با ارائه معرفی‌نامه به کلانتری محله واقع در خیابان سید خندان، خیابان ابوذر مراجعه کردند، اما کلانتری فوق به هیچ وجه حاضر به همکاری لازم با گروه نشد و هیچ اطلاعی در مورد میزان جرایم و میزان امنیت در این محله در اختیار ما نگذاشتند. اما گروه با تهیه پرسشنامه و سئوال از اهالی محل و کسبه به نتایج تقریبی ذیل رسید:
طبق اظهارات اهالی به علت تجاری و بازرگانی بودن محله میزان سرقتهای انجام شده در این محله زیاد است و در مورد سرقت خودرو به میزان بیشتری اشاره شده است زیرا که طبق موارد گفته شده وضعیت پارک ماشینها در این محل مناسب نیست و دور از چشم صاحبان اتومبیل‌ها قرار دارند و موجب بالا رفتن حجم سرقت اتومبیل در این محله شده است، اما در مورد میزان قتل و آدم ربایی مطلب خاصی از سوی سکنه عنوان نشده بود.


لینک منبع: http://www.shahrsazionline.com/13801/مونوگرافی-محله-بنی-هاشم-شمالی/
 

Ashkan-kamrani

عضو جدید
تاریخچه محله جوادیه تهران

تاریخچه محله جوادیه تهران

محله جوادیه یکی از مشهورترین محله­های جنوب شهر تهران است و با قدمتی نزدیک به ۷۰ سال از محله­های قدیمی تهران نیز به حساب می آید. جوادیه در گذشته زمین زراعی بوده و بر خلاف محله­هایی چون نازی­آباد، علی­آباد و یاخچی­آباد روستا نبوده است. مالک تمامی زمین­های جوادیه شخصی به نام جواد فردانش بوده است.
جواد فردانش، در سال ۱۲۹۴ در تهران به دنیا آمد و پدرش از تجار بزرگ زمان خود بود. جواد فردانش پس از اینکه تحصیلات خود در رشته مهندسی الکترونیک در آلمان را به اتمام رساند به ایران بازگشت.
بخشی از زمین­های جوادیه از پدرش به او ارث رسیده بود و بخش دیگرش متعلق به عمویش بود که “حاج آقا بزرگ” نام داشت. جواد فردانش از عمویش وکالت گرفت تا زمین­ها را بفروشد. او در سال ۱۳۲۰به همراه شخصی به نام “حاج آقا علی­اصغر دادفر” که از نزدیکان همسر نخست فردانش به حساب می­آمد، کار آبادسازی محله جوادیه را آغاز نمود.
فردانش زمین­ها را قطعه قطعه کرده و در اختیار مردم می­گذاشت. به برخی می­بخشید و به برخی دیگر، از قرار متری یک تومان، ۲ تومان و ۵ تومان می­فروخت اما باز هم مصالح را به رایگان به آن­ها می­داد.
فردانش زمین­ها را در قطعات ۱۲۰ متری تقسیم کرده و با خیابان­کشی و تهیه نقشه به مردم واگذار می­کرد. جواد فردانش در ابتدا قصد بخشیدن تمام زمین­های خود را نداشت اما وقتی استقبال مردم و نیاز آن­ها را دید تا آخرین قطعه زمین­هایش را به مردم واگذار کرد و پول اندکی را که از فروش بعضی قطعات به دست آورده بود برای کار آباد سازی محله صرف کرد.
در این میان افراد خیر دیگری همچون ” حاج آقا بزرگ فردانش” عموی جواد فردانش و ” حسن پیرایش” به کمک او آمدند و بخشی از آباد سازی محله را بر عهده گرفته و خیابان­ها را شن­ریزی کردند. در آن موقع تهران آب لوله­کشی نداشت بنابراین فردانش چند چاه نیمه عمیق که ۴ اینچ آب می­داد در زمین­های بایر جوادیه حفر کرد. بزودی محله جوادیه به کمک جواد فردانش و خیرین دیگر صاحب ۷ دبستان و دبیرستان و کلیه امکانات رفاهی گردید.
اولین چاه آب جوادیه در ابتدای بیست متری جوادیه حفر شد و سپس در کنار آن یک حمام و ۴ مدرسه ساخته شد. این بناها در اولین کوچه بیست متری احداث گردید که نام کوچه مدرسه را به خود گرفت و در حال حاضر نام کوچه، شهید آقایی است. جواد فردانش سپس کار ساخت یک مسجد بزرگ با نام مسجد فردانش را آغاز نمود و سپس یک مدرسه و یکسری موقوفات دیگر در کنار مسجد ساخت تا هزینه­های مسجد و اداره آن تامین گردد. کار ساخت این مسجد در سال ۱۳۴۶ به اتمام رسید. این مسجد درداخل محدوده بازارچه جوادیه قرارگرفته و در حال حاضر نیز فعال است. به پاس زحمات مهندس جواد فردانش برای آبادسازی محله، نام محله در سال ۱۳۳۰ به نام جوادیه (نام کوچک مهندس فردانش) نام­گذاری گردید.


فرآیند ساخته شدن جوادیه پس از جنگ جهانی دوم آغاز گردید و جوادیه جزء اولین محله­های مهاجرپذیر تهران بوده است. در واقع می­توان گفت احداث خط راه­آهن توسط آلمانی­ها و پس از آن ساخت انبار گندم (سیلو)، سازمان چای و انبار کالا زمینه را برای کارگرنشین شدن جوادیه محیا کرد. مهاجرانی که در جستجوی کار به تهران مهاجرت می­کردند با جذب شدن توسط صنایع تازه تاسیس تهران از جمله سیلو، کشتارگاه، راه‌آهن، چیت‌سازی، روغن نباتی و سازمان چای، قند و شکر و … ، در جوادیه ساکن شدند.
زمین­ها توسط جواد فردانش به مهاجران بخشیده شد و همانطور که گفته شد محله به همت شخص فردانش آباد گشته و امکانات رفاهی آن نیز در حد نیاز تامین گردید. به دلیل نظارت شخص فردانش بر قطعه­بندی املاک و خیابان­کشی، محله جوادیه دارای معابر شطرنجی است که دسترسی های محلی را به خوبی تامین می­کرده است.
از آنجایی که اطراف جوادیه خالی از سکنه بوده بنابراین فاقد امنیت بوده و افراد برای حفظ امنیت خود و خانواده­هایشان به صورت قومی و خویشاوندی در قسمت­های مختلف ساکن می­شدند تا مورد حمایت اقوام خود قرار گیرند. زمین­های جوادیه از شخص آقای فردانش خریداری می شدند و نحوه خیابان­بندی و محدوده­های خانه­ها توسط ایشان مشخص می­گردید.
محل اسکان هر قومیتی بر مبنای شغل آنان مشخص شده بود برای مثال بسیاری از آق­قلعه­ای­ها در اداره قند و شکر مشغول به کار بودند و به همین دلیل اطراف اداره قند و شکر را برای اسکان خود برگزیده بودند. آق­قلعه­ای­ها در انتهای بیست متری جوادیه ساکن بودند و یکی از کوچه­های این قسمت نیز به همین دلیل به نام آق­قلعه نام­گذاری شده بود. انتهای ده متری اول محل اسکان زنجانی­ها و سرابی­ها بوده است زیرا بسیاری از این افراد کارگران کشتارگاه بوده­ و به دلیل نزدیکی به محل کار این مکان را برای استقرار برگزیده بودند.
احداث بزرگراه نواب باعث شد تا قسمتی از جوادیه از آن جدا شود و در سمت غربی بزرگراه قرار گیرد. ساکنین این بخش هنوز هم خود را اهل جوادیه می­دانند. در این بخش از جوادیه سابق ساوه­ای­ها و زرندی­ها ساکن بودند و بیشترشان به کار در دامداری­های موجود در آن­جا مشغول بودند. این قومیت مسجدی هم برای خود داشتند که محل تجمع­شان بوده.
پیش از انقلاب برای استخدام افراد شروری که کارهای غیرقانونی را انجام دهند به این مسجد مراجعه می­شده و افرادی از این قومیت­ها با عنوان “شرخر” معروف بوده­اند. البته امروزه دیگر چنین اموری در جوادیه وجود ندارد. در گذشته نزاع­های خیابانی جوادیه معروف بودند و خرده فرهنگ­های ناهنجاری که مبتنی بر قومیت و در برابر فرهنگ غالب شکل گرفته بودند در این محله نقش پررنگی داشتند. این خرده فرهنگ­ها اسباب شکل­گیری نوعی هویت گروهی را برای افراد متعلق به آن فراهم می­آورده است. قرار گرفتن در این خرده­فرهنگ­ها نوعی ابزار اعلام وجود فردی و جمعی و به عبارتی نوعی بیان خویشتنی است که در جاهای دیگر فرصت بروز و ظهور نمی­یافتند.
محله جوادیه با نقش حاشیه­ای و همچنین بافت کارگر نشین و مهاجرپذیری که داشته از شآن اجتماعی بالایی در سلسله مراتب شهری برخوردار نبوده و همین موضوع بستری را فراهم کرده بود تا افراد خصوصا جوانان با قرار گرفتن در این خرده فرهنگ­ها به مقابله با جایگاه اجتماعی پائین­شان بپردازند. البته پس از انقلاب این خرده فرهنگ­ها کاربرد خود را از دست داده و از بین رفتند. در واقع می­توان ادعا کرد که وقوع انقلاب و جنگ تحمیلی اسباب بروز تغییرات عمده­ای در جوادیه بودند.
همانطور که گفته شد بافت جوادیه کارگرنشین بوده و قومیت در آن نقش به­سزایی داشته است. برای مهاجران، تعلق به قومیتی خاص در شهری چون تهران مزایای بسیاری در بر داشته. قومیت و روابط خویشاوندی ابزاری بوده که افراد با اتکاء به آن خود را برای ورود به جامعه بزرگ و فرهنگ غالب آماده می­کردند. این موضوع سبب می­شده تا ضربات فرهنگی ناشی از برخورد فرهنگ­های نابرابر و غریب با یکدیگر، کاهش یابد. با این توضیحات می­توان درک کرد که به چه دلیل در محله­ای چون جوادیه که مهاجرپذیر بوده، قومیت امری مهم و تاثیرگذار به حساب می­آمده است.
جوادیه به تدریج رشد کرده است و بسیاری از خانه­ها توسط خود افراد ساخته می­شد و همه چیز صرفا در حد رفع نیاز بوده. تا قبل از انقلاب معابر جوادیه آسفالت نداشتند و با همان شن­ریزی که توسط فردانش انجام شده بود مورد استفاده قرار می­گرفتند.
پیش از انقلاب در کل محله جوادیه تنها دو مسجد وجود داشته که یکی از آنها مسجد فردانش بوده و دیگری مسجد انقلاب فعلی که در گذشته با نام سازنده آن یعنی حاج سعدالله شناخته می­شد. در عوض هر قومیتی برای خود هئیت داشته و هر فردی صرفا برای برگزاری مراسم به هیئت متعلق به قومیت خود مراجعه می­کرده.
بسیاری از این هیئت­ها در کنار اشتراک قومی دارای اشتراک خویشاوندی نیز بوده­اند. این هیئت­ها در منزل افراد و یا درون چادرها، مراسمات مذهبی را برگزار می­کردند. پس از انقلاب بسیاری از این هیئت­ها به حسینیه و یا مسجد تبدیل و برای آن­ها بنایی ساخته شد.
محله جوادیه پیش از انقلاب از حیث تقسیمات شهری متعلق به شهرداری منطقه هفت بوده. ساختمان شهرداری نیز در خیابان امام­یاری، کوچه شهرداری قرار داشت که بعد از انقلاب تغییر کاربری داد و در حال­حاضر به عنوان منزل مسکونی مورد استفاده است. کوچه شهرداری امروزه نیز با همین نام وجود دارد و تغییر نام نداده است.
پل قدیم جوادیه نیز به دست آلمان­ها ساخته شد و مسیر ارتباطی برای حمل و نقل کالا به حساب می­آمده است. پل جوادیه در گذشته مرکزیت داشته و بازارچه جوادیه نیز از نزدیکی پل فعالیت خود را آغاز کرد. به همین دلیل بخش پررونق بازارچه در گذشته حدفاصل بین سرپل جوادیه و ده متری اول بوده که به مرور زمان بازارچه تا بیست متری جوادیه گسترش یافته و امروزه مابین ده متری اول و بیست متری دارای رونق است. پل جوادیه و بازارچه از مکان­های خاطره­انگیز برای اهالی محله است.
در این مکان دو سینما با نام­های شیرین و توسکا وجود داشتند که پیش از انقلاب بسیار فعال بودند و پس از انقلاب مدتی غیرفعال بوده و دوباره آغاز به فعالیت کردند اما این موضوع چندان دوامی نداشت و ابتدا سینما شیرین و سپس سینما توسکا بسته شدند و در حال­حاضر به صورت مکان­های مخروبه رها شده­اند. همچنین چند قهوه­خانه نیز در این قسمت وجود داشته که برخی از آن­ها همچنان فعال­اند.
سرپل جوادیه نوعی پاتوق تفریحی اهالی جوادیه به حساب می­آمده است. این مرکزیت تفریحی و پاتوق بودن سرپل جوادیه به دلیل نزدیکی به راه­آهن و محل تقاطع خیابان­هایی که به کشتارگاه و قلعه­مرغی ختم می­شدند، بوده است. بسیاری از افرادی که خود را تهرانی و اهل جوادیه می­دانند، عنوان می­کنند که ” بچه سرپل جوادیه” هستند.
در حال­حاضر سرپل جوادیه اهمیت و رونق سابق را ندارد که احداث پل جدید جوادیه یکی از دلایل اصلی آن است. پل قدیم جوادیه مدت­ها مورد استفاده نبوده و تقریبا یک ماهی است که دوباره مورد استفاده قرار گرفته و دسترسی محلی جوادیه را فراهم می­کند.

قالیشویی­های جوادیه یکی دیگر از مکان­های جذب کارگران بوده است. به گفته ساکنین قدیمی جوادیه صاحب بسیاری از این قالیشویی­ها یهودی بودند و تنها مالکیت یکی از این قالیشویی­ها از آن شخصی به نام حاج آقا یاسینی بوده است. امروزه تمامی قالیشویی­های موجود در جوادیه که بیشتر در خیابان­های بیست متری جوادیه و نهر فیروزآبادی قرار دارند، کاربردی نداشته و به صورت متروکه رها شده­اند. این قالیشویی­ها و دیگر کارخانه­های متروکه یکی از معضلات کنونی جوادیه به حساب می­آیند
یکی دیگر از مکان­های مهم و تاثیرگذار در گذشته جوادیه کشتارگاه بوده که کارگران بسیاری در آن مشغول به کار بوده­اند. کشتارگاه در میدان بهمن فعلی قرار داشت که در گذشته به نام کشتارگاه معروف بوده. کشتارگاه تا سال ۱۳۴۷ به صورت دستی و کاملا سنتی اداراه می­شد اما در مهرماه سال ۱۳۴۷ به صورت ماشینی و اتوماتیک درآمده و با عنوان ” سازمان گوشت کشور” به کار خود ادامه داد.
در سال ۱۳۷۰ در راستای دور کردن فعالیت­های صنعتی مزاحم از مناطق مسکونی، کشتارگاه به خارج از تهران انتقال یافت و در محل کشتارگاه، اولین فرهنگسرای تهران با نام فرهنگسرای بهمن آغاز به کار نمود. همانطور که در این قسمت عنوان شد، محله جوادیه به واسطه وجود مراکز صنعتی و کارخانه­های مختلف در اطرافش بیشتر پذیرای کارگران این صنایع و کارخانه­ها بوده و از ابتدا بافت آن کارگرنشین بوده است.
بدیهی است که این موضوع اسباب تولید هویتی مبتنی بر کار را در جوادیه شکل دهد. تمام مکان­هایی که امروزه متروک و فاقد کارکرد هستند و اسباب آزار همسایگان خود به حساب می­آیند در گذشته نشانه­ای از کار و زندگی ساکنین جوادیه بوده­اند. این فعالیت­های صنعتی که در حال حاضر مزاحم به حساب می­آیند در گذشته هویت کارگری جوادیه را شکل می­دادند و تعلق به هر کدام از این کارخانه­ها و صنایع باعث می­شده تا هر فرد به همراه خانواده­اش جایگاه ویژه­ای در محله داشته باشد.
در مجموع محله جوادیه با تاریخچه­ای نسبتا طولانی و تغییرات بسیاری که در طول عمر خود شاهد آن بوده، محله­ای زنده و پویاست که ساکنین آن دارای تعلق محلی بالایی هستند و حتی در صورت ترک این محل برای برگزاری برخی مراسمات به جوادیه باز می­ گردند. بسیاری از ساکنین قدیمی جوادیه اعم از سالخوردگان و جوانان ترجیح می­دهند که در همین محله زندگی کنند. برخی از افراد نیز با عضویت در نهادهای مردمی و فعالیت جهت بالا بردن سطح زندگی در جوادیه تلاش می­ کنند تا در همین محله باقی بمانند و کیفیت زندگی خود و دیگران را نیز بهبود بخشند. همین موضوع پتانسیل مثبتی برای نوسازی و بهسازی محله جوادیه به حساب می­آید.


لینک منبع: http://www.shahrsazionline.com/13792/تاریخچه-محله-جوادیه-تهران/
 

Ashkan-kamrani

عضو جدید
ویژگی های تاریخی خیابان ولیعصر

ویژگی های تاریخی خیابان ولیعصر

خیابان ولی‌عصر که از آن به عنوان بلندترین خیابان تهران یاد می‌شود، در یک بستر تاریخی جای گرفته است. هرچند این خیابان یکی از پایین‌ترین نقاط تهران را به شمال شهر متصل می‌کند اما تفاوت فرهنگی بخش بخش این خیابان باعث پیدایش آثار تاریخی ارزشمندی هم شده است. بخش عمده‌ای از این آثار تاریخی امروز در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است.

تئاتر شهر؛ یکی از آثار تاریخی خیابان ولی‌عصر
خبرگزاری میراث فرهنگی ـ گروه میراث فرهنگی ـ خیابان ولی‌عصر که از آن به عنوان بلندترین خیابان تهران یاد می‌شود، در یک بستر تاریخی جای گرفته است. هرچند این خیابان یکی از پایین‌ترین نقاط تهران را به شمال شهر متصل می‌کند اما تفاوت فرهنگی بخش بخش این خیابان باعث پیدایش آثار تاریخی ارزشمندی هم شده است. بخش عمده‌ای از این آثار تاریخی امروز در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است.
به گزارش CHN خیابان ولی‌عصر در زمان رضاشاه بنا نهاده شد. از همان ابتدا قرار بود این خیابان مجموعه‌های پهلوی را به میدان راه‌آهن متصل کند. بر همین اساس پی‌ریزی خیابانی عظیم دیده شد و چنارهای زیبایی آن‌را تزئین کردند. اما این تنها بخشی از تاریخ خیابان ولی‌عصر است. با شکل گیری خیابان مردمانی در اطراف آن سکونت کردند و آنچه ساختند پیرو فرهنگ پیچیده این خیابان بود و امروز بخشی از آن در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است.
«اسکندر مختاری»، مدیر سابق اداره میراث فرهنگی تهران درباره ثبت آثار تاریخی خیابان ولی‌عصر به CHN می‌گوید: «شاید کمتر از ۲۰ درصد آثار تاریخی این خیابان ثبت نشده باشد و تلاش سازمان میراث فرهنگی در آن زمان ثبت کل آثار این خیابان بوده است.»
وی درباره آثار ثبت شده خیابان ولی‌عصر می‌گوید: «آثار ثبتی در دو محور خیابان ولی‌عصر و چند پلاک آن‌طرف‌تر دیده شده است. نخستین اثر ثبت شده این خیابان ایستگاه راه‌آهن تهران است.»
کلنگ ایستگاه راه‌آهن تهران در ۲۳ مهرماه سال ۱۳۰۶ با حضور رضا شاه پهلوی در اراضی جنوبی تهران زده شد. این ساختمان توسط ولادیسلاو ولادیسلاوویچ گارادیتسکی از کشور اکراین ساخته شده است. وی در سال ۱۹۳۰ در تهران فوت کرده و در گورستان ارامنه تهران خاک‌سپاری می‌شود.
در زمان ساخت ایستگاه راه‌آهن تهران، کریم طاهرزاده بهزاد، برادر مینیاتوریست مشهور حسین بهزاد هم بر کار نظارت داشته است.
بنای ایستگاه راه آهن، با الهام از عظمت و شوکت معماری ایران باستان‌، با استفاده از شیوه اکسپرسیونیسم آرمان‌گرا ساخته شد. ورودی ایستگاه مرکزی وسیع است و این ریتم از طریق پنجره‌ها، بازشوها و جرزهای سراسری دیوارها نیز کاملا آشکار است‌.
ایستگاه از پی تا سقف با آهن وسیمان ساخته شده و پنجره‌های آن به طور کامل از برنز و آهن برونمای خارجی آن از سنگ سفید تراورتین است که از معدن سنگ پل سفید استخراج شده است.
به گفته مختاری یکی دیگر از آثار مهم خیابان قهوه‌خانه سنتی آذری است که در میدان راه‌آهن، اول خیابان ولی‌عصر، روبه‌روی شهردای ناحیه ۴، پلاک ۳۶ قرار گرفته است. این اثر بیش از ۱۰۰ سال قدمت دارد و از سال ۱۳۲۷ به تملک عبداحمید آذری‌پور اصفهانی درآمد.
روی دیوارهای قهوه‌خانه، نقاشی قهوه‌خانه‌ای از نقاشانی چون استاد اسماعیل‌زاده، داوود زنجانی، احمد خلیلی، حاجی اجمد‌اخری و حسین بهجو به چشم می‌خورد. مضامین این نقاشی‌ها به طور عمده یادآور مضامین ملیف پهلوانی و مذهبی است.
خانه انیس‌الدوله یکی دیگر از آثار ثبتی خیابان ولی‌عصر است. انیس‌الدوله همسر اول ناصرالدین‌شاه بود که از حمایت وی در تحریم تنباکو به عنوان مبارزه‌ای زنانه علیه استعمار بریتانیا یاد می‌شود.
خانه تاریخی انیس‌الدوله در خیابان ولیعصر بالاتر از چهار راه مولوی روبروی مهدیه تهران قرار گرفته است. این ساختمان دو طبقه روزگاری در باغ بزرگی واقع شده بود که اکنون به صورت حیاط باقی‌مانده است. دو قنات وظیفه آبیاری این باغ را داشتند و یک حوض هم در وسط آن قرار گرفته است. دو ایوان طبقه اول از مهمترین مشخصای این بنا است که در وسط یک طاق نیم‌دایره، پر از تزئینات گچ‌بری آذین شده است.
گفته می‌شود که این بنا در دوره قاجار شگفتی‌های معماری زمان خود را داشته است و ظرافت‌های خاصی در ساخت آن دیده شده است.
خانه پروفسور عدل اثری دیگر در خیابان ولی‌عصر است که اکنون به فرهنگستان هنر تعلق دارد و یادآور یکی از نخستین جراحان ایران است. این عمارت قدیمی سال ۱۳۱۰ هجری شمسی توسط “مارکوف” روسی ساخته شده و با مساحتی حدود ۲۷۰۰ متر مربع و زیر بنایی ۱۰۰۰ متر مربع با سبک معماری روسی و تلفیق با تزیین‌های هنر ایرانی، جلوه خاصی را به خیابان ولیعصر داده است.
این عمارت که با گچ‌بری‌هایی ویژه در نما، میان حصاری از درختان کاج قرار گرفته و با سه راه ورودی، به فضای وسیع باغ مرتبط است، در سال ۷۷ به ثبت آثار ملی رسیده است.
مختاری در ادامه از اثر مدرن تئاتر شهر یاد می‌کند که در چهارراه ولی عصر (تقاطع خیابان انقلاب و خیابان ولی عصر) در مجاورت پارک دانشجو قرار گرفته است و محوطه سنگ‌فرشی وسیع دارد. این مجموعه نمایش عنوان بزرگترین مجموعه نمایش تئاتر ایران را دارد که ساخت آن با نظارت و مهندسی سردار افخمی در سال ۱۳۴۷ آغاز و در تاریخ ۷ بهممن ۱۳۵۱ به پایان رسید.
این بنا بخشی از تجربه ساخت آثار پست‌مدرن در ایران است که بین سال‌های ۱۳۴۰ تا اواسط دهه ۵۰ شمسی توسط دانش‌آموختگان دانشگاه تهران انجام شد. این مجموعه آثار که شامل، برج آزادی، موزه هنرهای معاصر، سردر دانشگاه تهران، تئاتر شهر و … است با بهره‌گیری از عناصر معماری مدرن و معماری سنتی ایران ساخته شده‌اند.
بیمارستان ۵۰۱ ارتش در خیابان ولی‌عصر، سه راه بهشتی واقع شده و یک بنای دوره قاجاری (ساختمان احمدشاهی) در آن واقع شده است. کمی بالاتر چند باغ تاریخی وجود دارد که آن‌ها هم ثبت هستند.
موسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران هم یکی دیگر از آثار ثبتی خیابان ولی‌عصر است که موزه‌ای کم‌نظیر دارد. این خانه پهلوی اول در زمان مرحوم عزت‌الله نگهبان به عنوان موسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
به گفته مختاری باغ فردوس که اکنون در اختیار موزه سینما ایران است یکی دیگر از آثار مهم خیابان ولی‌عصر محسوب می‌‌شود. این خانه و باغ تاریخی در سال ۱۲۶۴ توسط حسین علی‌خان معیرالممالک ساخته شده است. عمارت باغ فردوس در دو طبقه به سبک قاجاریه و معروف به گوش فیل بنا گذاشته شد. در سال ۱۳۵۰ ساختمان موجود در باغ به مرکز فرهنگی و هنری و نمایشگاهی تبدیل شد و پس از انقلاب نیز در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفت‌. مساحت باغ فردوس ۲۰ هزار متر مربع و طول آن ۲۸۰ متر است.
امامزاده صالح یکی دیگر از آثار خیابان ولی‌عصر است. این امامزاده نام آرامگاهی در محله تجریش تهران است. آن گونه که از کتیبه بالای سردر صحن بر می‌آید، از پسران موسی کاظم و برادران امام هشتم شیعیان علی پسر موسی (رضا) است.
این آرامگاه را منسوب به صالح پسر امام موسی کاظم می‌دانند.صحن و حیاط این بقعه گورستان عمومی بود و در بیست سال اخیر اثر گورها را از بین برده‌اند و فقط تعداد محدودی از سنگ قبرها را باقی گذاشته‌اند.
بنای بقعه اصلی شامل ساختمان چهارگوش بزرگ و مستحکمی با دیوارهای قطور است و فضای درونی آن تقریبا ۶ متر مربع مساحت دارد. وضع طاق‌نماها و معماری ساختمان و پوشش آن از معماری بناهای سده هفتم و هشتم است.
مختاری درباره آثاری که چند پلاک آنطر‌ف‌تر از خیابان ولی‌عصر واقع شده‌اند گفت: «برای مثال در میدان راه‌آهن، بالاتر از چهارراه مولوی مدرسه مشیرالسطنه واقع شده است. مدرسه عبرت و انجمن آثار ملی هم بخش دیگری از آثار نزدیک به خیابان ولی‌عصر است.»
وی در ادامه گفت: «حمام انصاری و دباغ‌خانه عزیزمحمد هم نزدیک خیابان ولی‌عصر هستند. دانشگاه افسری و خیابان و مجموعه آقاشیخ‌هادی هم بخش دیگری از آثار هستند. خانه مصدق و بیمارستان وزیری هم باید به لیست اضافه شوند.»
به گفته مختاری، اطراف تئاتر شهر پر از آثار پراکنده تاریخی است که می‌توان آن را با الحاق به خیابان ولی‌عصر دید. یکی دیگر از آثار نزدیک به خیابان ولی‌عصر دانشگاه تهران است که یکپارچه در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است.


لینک منبع: http://www.shahrsazionline.com/13727/ویژگی-های-تاریخی-خیابان-ولیعصر/
 

Ashkan-kamrani

عضو جدید
مونوگرافی محله پروازتهران

مونوگرافی محله پروازتهران

حد و مرز محله :

منطه ۵ شامل ۷ ناحیه و ۲۹ محله است که تحقیق حاضر در ارتباط با ناحیه ۴ آن است، که شامل محله های پرواز، سازمان برنامه شمالی-جنوبی، سازمان آب و کوی ارم می شود.
محله ی پرواز، از جنوب به آزاد راه تهران- کرج و از شمال که از شمال غرب به بزرگراه رسالت و محله ی سازمان برنامه شمالی و از شمال شرق به خیابان آیت الله کاشانی و محله کوی شاهین منتهی شده است،همچنین این محله از سمت غرب به محله ی سازمان برنامه جنوبی و از سمت شرق نیز به بزرگراه امیر لشکر ستاری محله فردوس منتهی می شود.

تاریخچه محله پرواز:

در سال ۱۳۵۸و یکسال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، محله ی پرواز در یک طرح ایجاد تعاونی مسکن پس از طراحی و تهیه نقشه به پرسنل هواپیمایی نیروی زمینی( هوانیروز) و نیروی هوایی جمهوری اسلامی به طور مشترک واگذار شد.
از سال ۱۳۶۰ساخت وساز واحدهای مسکونی به صورت ویلایی و در یک طبقه آغاز شد که مساحت این منازل در هر کوچه که ۱۴ واحد مسکونی وجود داشت، ۵ قطعه اول ۲۱۰متر و ۹ قطعه دوم هم ۲۴۰ متر بود.
در حدود سال ۱۳۷۵ساخت وساز آپارتمانی آغاز وبافت منازل ویلایی به آپارتمانهایی با متراژهای پائین و متوسط ۸ واحد تبدیل شد.
نکته قابل توجه این است که به جز چند مورد نادر،بقیه منازل ویلایی به صورت مشارکتی با بساز بفروشان تبدیل به مجتمع های مسکونی آپارتمانی شدند،که پر واضح است که این بساز بفروشان هم علم کافی از مقاوم سازی سازه های آپارتمانی نداشته که این مورد را نگارنده به خوبی با زندگی در این محله مشاهده ودرک نموده است- در نتیجه آپارتمانهایی تنها با ظاهری زیبا ساخته اند، که این مورد نه تنها در اینجا بلکه در تمام شهر از بزرگترین معضلات جامعه شهری است.
در ضلع شمال شرقی این محله- تقاطع دو بزرگراه آیت الله کاشانی و بزرگراه رسالت – در سال ۱۳۷۳ میدانی به نام«نور» تأسیس شدکه این میدان توسط سازمان حمل ونقل و ترافیک طراحی شده بود.با فوت علامه محمد تقی جعفری نام این میدان به میدان «علامه جعفری» تغییر نمودکه روی دیواریکی از ساختمانهای جنب میدان، واقع در خیابان آیت الله کاشانی، عکس بزرگی از ایشان نقاشی شده که هنوز هم موجود می باشد.
بزرگراه رسالت ، اتوبانی بود که از این میدان وارد محله‌ی پرواز می شد واکنون پس از ایجاد تحولاتی اساسی ودر طی ۲ سال اخیر، این میدان به « پل نور» تغییر شکل داد که پیمانکاری این پل هم بر عهده شرکت « جنرال مکانیک»بود که هم اکنون شامل زیر گذر آیت الله کاشانی و روگذر اتوبان رسالت می باشدکه با حضور آقای قالیباف ، شهردار افتتاح شد.
تحولات محله از لحاظ کالبدی، اقتصادی واجتماعی:

با توجه به آنچه که در تاریخچه محله گفته شد، از سال ۱۳۵۸که به نوعی می‌توان آ ن را تاریخ تأسیس این محله دانست ، تا کنون تحولات زیادی در این محله به وجود آمد ه است.
از جمله می توان به تحولات مربوط به تغییر ساختار منازل مسکونی این محله که در سال ۱۳۶۰ به صورت ویلایی بودند و به مجتمع های آپارتمانی چند طبقه در سال ۱۳۷۵ شده اند.
همچنین می توان به تأسیس میدان نور در شمال شرق این محله در سال ۱۳۷۳ واحداث بزرگراه رسالت اشاره نمودکه این محله را به سمت غرب تهران متصل می کرد.که بعدها و در سالهای ۱۳۸۳تا۱۳۸۵به پل نور ( زیر گذز آیت الله کاشانی و روگذر رسالت)تبدیل شد.
با توجه به تغییرات بوجود آمده می توان گفت که در وضعیت پارک اتومبیلها، چگونگی خدمات رسانی همتغییراتی به وجود آمد که در متن تحقیق به تفضیل به ان اشاره شده است.
به لحاظ اقتصادی هم می توان به افزایش یافتن قیمت منازل مسکونی با پیدا کردن موقعیت تجاری منشعب شده از احداث پل و اتوبان ها اشاره نمود.
البته می توان به معضلی که حاصل همین تغییرات فیزیکی در این محله است اشاره نمود که آن در آلوده شدن هوا چرا که در قدیم به علت نبود اتوبانها،تردد خودروها کمتر بوداما در حال حاضر با وجود تردد زیاد خودروها نه تنها آلودگی هوا بیشتر شده، بلکه باعث به وجود آمدن آلودگی صوتی عجیبی هم برای ساکنان این محله بخصوص آن دسته که در نزدیک اتوبانها خانه دار شده‌اند.
ترکیب فعلی محله از نظر جمعیت:

جمعیت ناحیه چهار منطقه ۵ شهرداری تهران بیش از ۰۰۰/۱۰۰ نفر می باشدکه اگر این عداد را به ۴تقسیم کنیم، می تواتنیم بگوئیم که به طور تقریبی چیزی حدود۲۵۰۰۰خانوار در این ناحیه سکونت دارند.محله ی پرواز هم چیزی حدود ۲۰ هزار نفر جمعیت یعنی۵۰۰۰ خانوار را در خود جای داده است.این محله مساحتی حدود ۷/۳۴ کیلومتر مربع دارد.
وضع درآمد ومنزلت اجتماعی ساکنان:

ساکنان محله ی پروازف طبق آنچه که در تاریخچه محله گفته شد، عموماً پرسنل هواپیمایی نیروی زمینی( هوانیروز) و نیروی هوایی جمهوری اسلامی می باشند که در حال حاضر اکثریت آنها بازنشسته شده اندو از مزایا و حقوق بازنشستگی خود استفاده می کنند.
با مشاهدات که از محله به عمل آمدو مصاحباتی که با بازنشستگان محله شده است، می توان گفت که اکثر این بازنشستگان بعد از ساخت مجدد خانه ها وتبدیل خانه های ویلایی خود به مجتمع های مسکونی آپارتمانی هم اکنون اجاره بهای آپارتمانهای خود نیز استفاده کرده وبه نوعی این اجاره خانه ها کمک مالی بزرگی برای انها به حساب می آید.
عده ای از ساکنان هم بعد از بازنشستگی به مشاغل آزاد دیگری روی آورده اند که در این راستا توانسته اند زندگی مرفه ای را برای خود ایجاد کنند که عمدتاً از قدیمیان محله هستند.
می توان گفت که اکثریت ساکنان این محله از طبقه متوسط روبه بالا و گاهاً مرفه ای نیز هستند.
وضعیت محله از لحاظ خدمات واسباب آسایش شهری:

به نظر می رسد که در محله پرواز در حال حاضر از لحاظ ارائه خدماتی مانند آب، برق و گاز شهری و تلفن رضایت وجود دارد البته سیستم گاز رسانی در سال ۱۳۸۲ در این محله ایجاد شد که به نظر اهالی این زمان بسیار دیر بود، چرا که در سال های قبل تر محله های اطراف از این نعمت برخوردار بودن در ضمن تا قبل از سال ۱۳۷۲ این محله آب لوله کشی شهری نداشت و تا قبل از تاریخ ، اهالی از آب منبع هایی که در هر خانه تعبیه شده بود استفاده می‌کردند. فقط سیستم فاضلاب در این محله وجود ندارد و از چاه های اختصاصی که در هر خانه ای وجود دارد ، استفاده می کند.
گرداوری زباله که در گذشته به صورت سنتی بوده که رفتگران زباله ها را از درب خانه تحویل می گرفتند و گاهی هم در ازای این خدمت از اهالی مزدی دریافت می کردند اما امروزه بر اساس مشاهدات، سیستم جمع آری زباله ها به صورت مکانیزه شده و این محله هم از طرح مکانیزه جمع آوری زباله ها بی‌نصیب نمانده است تنها مشکلی که در این مورد به نظر می رسد این است که سطل های بزرگ زباله که سر کوچه ها گذاشته شده اند گاهاً جایگاهی برای تجمع حیوانات و حشرات موذی شده اند که گاه منظره ی بدو به دور از موازین بهداشتی را در کنار سطل های بزرگ زباله شاهده بوده ایم که البته به نظر می‌رسد که این مشکل با همیاری اهالی در استفاده ی درست از سطل های زباله و به خصوص بستن درب آنها قابل حمل می باشد البته به نظر نگارنده بهتر است که معاونت فرهنگی شهرداری تهران پیش از هر اقدامی، در جهت اموزش و فرهنگ سازی و اماده سازی بستر مناسب برای استفاده بهتر از امکانات کند که البته عدم وجود این فرهنگ سازی چیزی است که تحت عنوان «واپسماندگی فرهنگی» در کشورهای جهان سومی به وفور دیده می شود.
به لحاظ وجود فضای سبز و پارک می توان به سه پارک با وسعت های مختلف اشاره نمود که پارک «پرواز» که بزرگ ترین پارک این محله می باشد، دارای زمین های ورزشی فوتبال بسکتبال و والیبال و میزهای مخصوص تنیس روی میز وشطرنج می باشد.
در این پارک مدرسه فوتبالی هم وجود دارد همچنین فضایی بسیار زیبا که هرماه با آبشارهای موجود به اهالی آرامشی می دهد تا دقایقی را به دور از مشغله های زندگی شهری سر کند از دیگر پارک های این محله می توان به پارک «سپیدار» که البته وسعت زیادی ندارد اما وجودش خالی از لطف نیست و پارک نونهالان که در خیابان ایت الله کاشانی و روبروی مهد کودکی ایجاد شده، اشاره کرد که فضایی برای بازی کودکان – بخصوص کودکان همین مهد کودک می باشد در ضمن با توجه به مشاهدات انجام شد تعداد زیادی از بازنشستگان این محله رادر پارکها و در هنگام عصر و در کنار هم مشغول به صحبت در این پارکها دیدیم که در کل به نظر می رسد که این محله وضعیت خوبی از لحاظ فضای سبز و پارک دارد.
در این محله، فرهنگسرایی به نام «فرهنگسرای نور»وجود دارد که به قطع از بزرگترین امیازات این محله می باشد ، چرا که فضایی فرهنگی را در قالب کلاس های هنری و پرورشی برای رشد خلاقیت و استعدادها به خصوص براری کودکان همین طور بزرگسالان فراهم اورده در ضمن در این فرهنسگرا، کتابخانه ای به نام «کتابخانه ی شیخ فضل الله نوری» وجود دارد که به گفته اهالی بسیاری از آنها به عضویت این کتابخانه درآمده اند و به نظر می رسد که رضایت زیادی از این مکان دارند به گفته اهالی در این فرهنسگرا پایگاه های برای واکسیناسیون آموزش کمک های اولهی و سمینارهای روانشناسی ساده و نمایشگاه های هنری و.. هم برپا می شود که به نظر می رسد این مسئله هم در رضایت اهالی از این مکان و پر کردن اوقات فراغت آنها به نحو مفید نقش مهمی را ایفامی کند.
از دیگر امتیازات این محل، وجود کتابفروشی بزرگی به نام «شهر کتاب» است که منبعی بزرگ از انواع کتابهاست به نظر می رسد وجود چنین مرکزی در رشد فرهنگ کتابخوانی اهالی مفید واقع شده است مسئولان فروش کتاب در این کتاب فروشی معتقدند که فروش کتاب و استقبال مردم از این مرکز، هر سال افزایش یافته و هم اکنون قابل مقایسه با سال اول و آغاز به کار این مرکز نیست در کنار همین مرکز فروش کتاب حلقه ای از خود اشتغالان وجود دارد که کارهای دستی خود را البته تحت نظر شهرداری و فرهنگسرای نور – به فروش می رسانند به گفته اهالی در قدیم این غرفه های فروش هر جمعه برپا می شدند و لی هم اکنون به صورت روزانه ودر ۷ روز هفته وجود دارند که به نظر می رسد این مکان فروش مورد علاقه و توجه اهالی این محله واقع شده است.
لازم به ذکر است که سینمایی خانوادگی در حد فاصل ۲ محله پرواز و فردوس وجود دارد که دسترسی به آن ساده و مفید در گذراندن اوقات فراغت اهالی می‌باشد.
در این محله تنها یک بانک وجود دارد – بانک مسکن- و افراد برای استفاده از خدمات بانکهای دیگر باید به محله های اطراف که البته زیاد هم دور نیستند مراجعه نمایند.
به گفته ی کارشناس ترافیک شهرداری این منطقه، در محله ی پرواز ،‌۶ پل عابر پیاده وجود دارد، اما طبق مشاهدات به عمل آمده به نظر می رسد که تمامی اهالی به خصوص سالمندانی که از درد پا رنج می برند نمی توانند از این پلها به راحتی استفاده کنند، چرا که هیچ کدام از این پل های عابر مجهز به پله برقی نیستند در ضمن چندین سرعت گیر هم در این محله نصب شده و خطوط خط کشی عابر پیاده هم وجود دارد اما برخی بسیار کمرنگ و حتی محو شده اند – تا ضریب امنیت به هنگام حرکت در محله را بالاتر برند.
ازد گیر اسباب آسایش شهری در این محله می توان به دسترسی به اتوبوس‌های شهری، مترو، تاکسی های خطی- تلفنی و شخصی های از این نوع اسباب شهری در میان اهالی رضایتی نسبی وجود دارد چرا که از خیابان آیت الله کاشانی، اتوبوس های مسیر کن، شهر زیبا،‌شهران و جنت آباد شمالی –جنوبی به مترو(صادقیه) گذر می کنند ، درست است که تعدادشان کم نیست ، اما اهالی معتقدند که در صبح و عمدتاً در فصل سرما خدمات دهی این اتوبوسها کند تر می شود که البته می توان آن را وابسته به عالم ترافیک دانست . با وجود گذر این اتوبوسها، دسترسی به مترو و هم از طریق آنها و همین طور از طریق تاکسی های موجود که عمدتاً‌شخصی هستند – سهل و آسان گشته است. البته اهالی این محله می توانند از طریق خیابان فردوس و گذر از محل فردوس در مدت زمان کمتری به مترو دسترسی پیدا کنند. به لحاظ دسترسی به مراکز مهم شهر هم در حدود ۵ دقیقه با تاکسی می توان به فلکه دوم صادقیه که مرکزی برای حرکت به مقصدهای مختلف است رسید و از همین راه هم به دانشگاه تحصیل ما رسید که در مسیر ابتدایی و پس از رسیدن به این فلکه باید از ماشین های «سید خندان» استفاده نمود در این محله چندین مرکز تاکسی سرویس و تاکسی تلفنی به چشم می خورد و همین طور تعداد پارکبان که در خیابان آیت الله کاشانی مشغول خدمت هستند و وضعیت پارک اتومبیل‌هار ا بررسی می کنند . دسترسی به دو اتوبان همت و حکیم(رسالت) در این محله در کمترین زمان امکان پذیر است.
در محله پرواز‌، در ایام سوگواری(ماه محرم) تکیه ها و حسینیه هایی چادری برپا می شوند که البته طبق گفته اهالی در قدیم هیئتی بزرگ وجود داشته که متولی آن فردی به نام «حاج آقا اسفندیاری»س بود و که هم اکنون خانه ویلایی دو طبقه او که روزگاری با مشارکت مردم در ایام سوگواری، هیئتی در آنجا برپا می شد ،‌به آپارتمانی با واحدهای کوچک و متعدد تبدیل شده است که امروزه در آنجا شعبات بیمه های گوناگون از جمله بیمه آسیا و ایران و دفاتر خدماتی مختلف را می توان مشاهده کرد تنها یک مسجد در این محله وجود دارد که در جنوب محله واقع شده است که البته در حال حاضر در دست تعمیر است ونزدیک ترین مسجد به این محله مسجد نظام مافی است که در محله شهر زیبا (ناحیه یک) واقع شد است.
نانوایی ها ، سوپرمارکتها وسبزی فروشی ها و میوه فروشی های متعددی در قسمت های مختلف این محله وجود دارد که برخی سرویس رایگان به درب منازل را هم دارند ، اما میدان میوه و تره بار درا ین محله وجود ندارد و اهالی برای خرید از میدان میوه و تره بار باید به محله ای اطراف مراجعه نمایند که شاید بتوان این مورد از کم و کاستی این محله دانست.
طبق گفته های اهالی: متأسفانه چندی است که دراین محله افراد معتادی به چشم می خورند که اسباب نارضایتی و به خطر افتادن امنیت اهالی را فراهم نموده اند که در این راستا با طلاع به کلانتری محله شهر زیبا – به علت نبود کلانتری در این محله- و پلیس ۱۱۰،‌ با ازدیاد گشت های انتظامی سعی در جمع آوری این معتادین و اراذل و اوباش شده است.
همچنین طبق صحبت های مأمورنی کلانتری شهر زیبا اکثر دزدی های این محله(پرواز) شامل سرقت ضبط های اتومبیل ای و مشعلهای موتورخانه ها می‌باشد، که البته هم اکنون با وجود این معتادین و مسئولین پخش مواد جرم دیگری نیز در این محله به چشم می خورد، که امید است با کمک نیروی پلیس این محله پاکسازی شود چرا که در اکثر مصاحبات به عمل آمده با اهالی شکایت از این مسئله وجود داشت:
طبق مشاهدات و مصاحبات به عمل آمده با اهالی ، در خیابان اصلی این محله (خیابان آیت الله کاشانی) چندین مطب پزشکی و مرکز سونگروافی و رادیولوژی وجود دارد همچنین دو درمانگاه که یکی از آنها شبانه روزی است و سه داروخانه که باز هم یی از آنها شبانه روی است وجود دارد در ضمن بیمارستانی به نام «ابن سینا» هم در نزدیکی این محله، در محله مهران ونزدیک به فلکه دوم صادقیه وجود دارد که بیمارستان نسبتاً بزرگ و مجهزی است.
در آخر هم می توان به وجود مدارس در مقاطع مختلف تحصیلی به علاوه یک هنرستان و سه مهد کودک و پیش دبستانی و یک دفتر ثبت اسناد وچند دفتر وکالت و در دسترس بودن مرکز ثبت اسناد کَن(در جنوب این محله) و همچنین دو دفتر ازدواج و طلاق و سه گل فروشی و دو قنادی اشاره نمود که هر یک در رفع نیازهای اهالی نقش مهمی را بازی می کنند که به نظر می رسد اهالی از خدمات این مراکز رضایت دارند.


لینک منبع: http://www.shahrsazionline.com/13743/مونوگرافي-محله-پروازتهران/
 

Ashkan-kamrani

عضو جدید
مونوگرافی محله شمس آباد تهران

مونوگرافی محله شمس آباد تهران

مقدمه
محله‌ها بطور سنتی کارکردهای اجتماعی مهمی داشته‌اند. هویت‌یابی (احساس تمایز) تداوم و ثبات، احساس تعلق جمعی، مشارکت‌یابی و بسیج داوطلبانه منابع و امکانات انسانی و مالی … از جمله این کارکردها به شمار می‌روند، بگونه‌ای که محله به مثابه یک واحد اجتماعی بزرگتر از خانواده تلقی می‌شود. در گذشته ساخت کالبدی محله باعث تقویت این کارکردها می‌شد زیرا معابر، میدان عمومی، بازار و مسجد محلی و … همه بگونه‌ای طراحی شده بودند که امکان ملاقات و گفتگوی دائمی، حمایت‌ مالی، پاتوق، همه اندیشی تعاون را فراهم می‌کرد و هر محله یک مجموعه زیستی کامل به شمار می‌رفت.

اما در ساخت جدید شهرها محله‌ها فاقد معنا، ساختار و کارکرد سنتی خود هستند. معابر بیشتر برای تردد خودروها طراحی شده‌اند. محله‌ها هویت و تشخص ویژه‌ای ندارند و محله‌ها فاقد مراکز و نهادهای تشکل مالی و تعلق جمعی و تولید و اشاعه فرهنگی‌اند از سوی دیگر این نیازها و تنوع کالاها و خدمات موردنیاز خانوارها آنقدر گسترش یافته که امکان تأمین و تدارک آنها در محله وجود ندارد و تلاش برای کسب آنها، مشکلات عدیده‌ای چون افزایش ترافیک، حمل و نقل درون شهری و آلودگی‌های زیست‌محیطی را در پی دارد.
حد و مرز محله
محله‌ی شمس‌آباد در محدوده‌ی شرقی تهران در منطقه‌ی ۴ شهرداری واقع شده است. این محله از شرق به دره دارآباد از شمال به حاشیه‌ی جنوبی تپه‌های لویزان و از جنوب به مجیدیه‌ی شمالی و از غرب به کاظم‌آباد محدود می‌شود. اما بطور دقیقتر محدوده‌ی آنرا می‌توان از جنوب، میدان بهشتی و خیابان نهاندست و از غرب، استاد حسن بنا و از شرق، بزرگراه امام علی و از شمال، بزرگراه زین‌الدین (همت شرق) دانست.
تاریخ تأسیس و پیدایش محله
بر اساس گفته‌های برخی از آژانسهای مسکن سابقه‌دار در محله اولین ساخت و سازها در این محل بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و با توسعه مهاجرت روستائیان به شهرها و تبدیل زمینهای کشاورزی به واحدهای مسکونی آغاز شده است. لذا می‌توان گفت که این محل در مقایسه با محله‌های سنتی تهران(همچون مبارک‌آباد، دولاب، بهارستان و …) محله‌ای نوپا با سابقه‌ای حداکثر ۳۰ ساله است. همچنین قیمت آپارتمان در این محله بین متری۹۰۰۰۰۰ تومان تا ۱۲۰۰۰۰۰ تومان در نوسان است.
ترکیب فعلی محله از لحاظ جمعیت
جمعیت محله با استناد به آمار موجود در شهرداری ۲۷۶۶۵ نفر و وسعت محله را حدوداً ۱۰۰۰۰۰۰ مترمربع و فضای سبز موجود در محله را ۵۰۸۴۶۲ مترمربع اعلام کرده‌اند.
تحولات محله از لحاظ کالبدی، اقتصادی و اجتماعی و پیش‌بینی آینده
۱- این محله بطور کامل بر اساس اصول جدید شهرسازی ساخته شده است. خیابان اصلی (شمالی- جنوبی) خیابان ریحانی بصورت محوری‌ گذر اصلی محله را تشکیل می‌دهد و دو سوی آن کوچه‌های زیادی به موازات هم بر این خیابان بصورت شرقی- غربی عمود می‌شوند. عرض کوچه‌ها یکسان نیست برخی ۸ متری و برخی ۱۲ متری‌اند تعدادی کوچه باریک هم در این میان وجود دارد.
گذر اصلی محله ۲ کارکرد اصلی دارد اول عبور و مرور خودروها و وسایل نقلیه، دوم خرید و تأمین مایحتاج زندگی. خیابان ریحانی را می‌توان تا حدی راسته میوه‌فروشی‌ها در میان چند ناحیه همجوار دانست زیرا ۳ میوه‌فروشی بزرگ در این خیابان واقع شده که محل مراجعه و خرید بسیاری از ساکنین سایر محله‌ها هم هست و خود عامل مهمی در افزایش تردد و رفت و آمد و توقف خودروها شده است.
از سوی دیگر گذر اصلی محله یکی از مسیرهای اصلی برای عبور از شمال شرق (پاسداران، مبارک‌آباد…) به رسالت است که خود زمینه تردد خودروهای عبوری از جمله برخی تاکسی‌ها و مسافرکش‌ها شده است اما از سوی دیگر رفت و آمد ساکنین محله به میدان رسالت و یا پاسداران را بسیار تسهیل کرده است.
حدود و مرز این محله با دقت موردانتظار همچون بسیاری از محلات دیگر مشخص نیست. به همین دلیل شاید بتوان با تعیین محدوده تقریبی آن که در ابتدای این نوشته آمد جمعیت محله را تقریباً برآورد کرد.
با توجه به ساخت و سازهای فراوان و قیمت نسبتاً مناسب و دسترسی به راههای اصلی شهر پیش‌بینی می‌شود در آینده محله با رشد جمعیت روبرو شود.
ویژگی‌های افراد ساکن محله
افراد ساکن در این محله ویژگی خاص یا تعلق به مذهب دیگری که آنها را از بقیه متمایز کند ندارند.
ساکنین این محله را دو گروه اصلی تشکیل می‌دهند:
– ساکنین قدیمی که از حدود ۳۰ سال بیشتر در اراضی کشاورزی این محله ساختمان‌سازی کرده و ساکن شده‌اند.
– ساکنین جدید که عمدتاً طی ۸ سال اخیر با رونق بخش ساختمان و تبدیل واحدهای مسکونی ۲ طبقه قدیمی به آپارتمانهای ۴ یا ۵ طبقه، واحد مسکونی خریداری کرده و در آن ساکن شده‌اند.
در اغلب موارد در آپارتمانها ۱، ۲ یا ۳ واحد مسکونی در اختیار مالک اولیه و یا فرزندان قرار دارد و بقیه به خانواده‌های جدید فروخته شده است. لذا در هر کوچه‌ای تعداد محدودی خانوار هستند که سالهای زیادی است همدیگر را می‌شناسند و تعلق محله‌ای و همسایگی دارند و تعداد زیادی خانوارهایی که هیچ آشنایی با یکدیگر در درون یا برون آپارتمان خود ندارند.
وضع درآمد و منزلت اجتماعی ساکنان
ساکنین این محله اغلب کارمندان اداری دولتی و خصوصی و صاحبان حرف و مشاغل آزاد و کسب و کارهای کوچک هستند. به همین دلیل می‌توان آنها را از گروه متوسطی دانست که مالک یک آپارتمان (۸۰-۱۰۰) متری و یک خودرو متوسط (۵۰ تا ۱۰۰ میلیون ریالی) هستند. البته در این میان تعداد کمی نیز از طبقه‌ی بالا یا متوسط رو به بالا به لحاظ مالی وجود دارد. از نظر منزلت اجتماعی اگر شاخص اصلی منزلت اجتماعی را تحصیلات بالا تلقی کنیم سطح افراد به لحاظ تحصیلات نیز متوسط است.
وضعیت محله از لحاظ خدمات و اسباب آسایش شهری
همه خدمات شهری موردنیاز در این محله وجود دارد. آب، برق، گاز و فاضلاب و تلفن در دسترس است. خط تلفن با حدود ۳ ماه انتظار قابل خرید است و امکان برخورداری از خطوط دوم و سوم تلفن برای سایر خدمات (مانند اینترنت و …) وجود دارد. آب و برق با مشکلاتی از قبیل قطع دائمی، ترکیدگی، کمبود فشار و … مواجه نیست. زباله‌های بطور منظم و هر شب جمع‌آوری می‌شوند و شبکه ارتباطی مناسب(کوچه‌های نسبتاً عریض فقدان کوچه‌های بن‌بست و…) جمع‌آوری زباله را تسهیل‌‌کرده است و اخیراً همراه با سایر محله‌ها به سیستم مکانیزه تبدیل شده است. جلوه‌های نامناسب انباشت زباله، فاضلاب روان، گرفتگی جویها و … در محله دیده نمی‌شود. محله تمیز است و هم در کوچه‌ها و هم در گذر اصلی درختان با نظم مناسبی قرار گرفته‌اند.
تقریباً همه کالاها و خدمات موردنیاز در این محله در دسترس و با قیمت مناسبی قابل خریداری است. اما گروههایی که تمایل به فضای بازاری متنوع، بزرگ و کالاهایی با کیفیت یا زیبایی خاص هستند به سایر مراکز چون مراکز خرید پاسداران، پاساژ گلستان در میدان هروی، فروشگاه شهروند در میدان آرژانتین یا بازار میدان هفت حوض مراجعه می‌کنند که هم فال است و هم تماشا.
فضای اجتماعی حاکم در این محله ایجاب می‌کند که به کودکان و سالمندان به عنوان شهروند اجتماعی کم‌توان‌تر احترام گذارده شود و به گفته‌ی اهالی محله جوانترها در عبور از کوچه و خیابان ملاحظه‌‌ی سالمندان را می‌کنند و به حقوق کودکان نیز احترام می‌گذارند. بطور کلی فضای اجتماعی حاکم فضای سالمی است. همچنین پارک ملت واقع در کوچه‌ی صباح شرقی پارکی است که سالمندان زیادی در آن حضور دارند.
امکانات گذران اوقات فراغت
در این محله هیچ مرکز تولید و اشاعه فرهنگی مدرن (خانه فرهنگ، فرهنگسرا، باشگاه فرهنگی) وجود ندارد اما به تازگی چند مرکز کوچک بدنسازی بانوان (ایروبیک) در محله تأسیس شده است. از جمله یکی از آنها در جوار استخر عمومی روبازی است که در تابستانها نسبتاً رونق دارد و در ضلع شمال شرقی محله قرار گرفته است. (کوچه صباح شرقی که پارک ملت هم در آن واقع است)مدارس ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان دخترانه و پسرانه (عمدتاً دولتی) در محله در دسترس خانواده‌هاست اما برخی که از سطح مالی بهتر و بالاتری برخوردارند فرزندان خود را در مدارس غیرانتفاعی سایر محله‌ها(پاسداران، احتشامیه و …) ثبت‌نام کرده‌اند.
۲ یا ۳ ویدئوکلوپ در محله وجود دارد ۲ مرکز گیم‌نت و کافی‌نت هم در میدان ملت وجود دارد. زمین‌های فوتبال یا والیبال محله‌ای وجود ندارد. تنها مرکز تفریحی محله پارک ملت در ضلع شمال شرقی محله و در جوار استخر عمومی روباز (کوچه صباح شرقی) است که وسایلی برای بازی‌ کودکان و جایی برای قدم‌زدن و تفریح سالمندان دارد. پارک دیگری هم در ضلع جنوب غربی میدان ملت واقع است. لذا عموماً مردم فضای تفریح و سرگرمی خود را خارج از محله جستجو می‌کنند به ویژه که در ضلع شمالی محله و در جوار مبارک‌آباد، پارک صدف، فرهنگسرای صدف در دسترس آنهاست.
آپارتمانهای ساخته‌شده در سطحی متوسط رو به پائین از حیث کیفیت مصالح به نمای ظاهری و امکانات درونی است. اغلب آنها با کمبود جدی پارکینگ مواجه‌اند که خود منجر به اشغال بخش زیادی از سطح کوچه با پارک خودروهای همسایه‌ها شده و تردد را در روزها و ساعات شلوغ با مشکلاتی مواجه می‌کند.
از سوی دیگر قیمت نسبتاً مناسب آپارتمان و دسترسی سریع و مناسب به مرکز شهر جاذبه‌‌های زیادی را در این محله ایجاد کرده که با بازشدن بزرگراه همت در شمال این محله و بزرگراه دارآباد (امام علی) در شرق و بزرگراه صیاد شیرازی در نزدیکی ضلع غربی این دسترسیها بسیار بهتر و آسان‌تر شده است. به همین دلیل خرید و فروش و اجاره آپارتمان و نیز ساخت و ساز و نوسازی ساختمانهای قدیمی طی سالهای اخیر از رونق بسیار زیادی در این محله برخوردار است و حدود ۱۰ بنگاه معاملاتی پررونق(با ساختار سنتی) در محله فعال هستند. اندازه قطعات متفاوت است. در واحدهای جنوبی و جنوب کوچه‌ها که اغلب بطور متوسط ۹۰ متری است اما در واحدهای شمالی ممکن است تا ۱۲۰ مترمربع هم برسد. واحدهای آپارتمانی بزرگ و بزرگتر از ۱۵۰ مترمربع..
به ندرت در این محله یافت می‌شود ولی واحدهایی با ساخت ۷۰-۱۰۰ متر فراوانی بسیاری در این محله دارند.
فضای فرهنگی و اجتماعی محله بسیار آرام، کم‌تنش و بدور از افراط و تفریطهای معمول در سایر محله‌هاست. رفتارها و تظاهرات فرهنگی شبه‌غربی که در محله‌هایی مثل شهرک غرب و پاسداران و … وجود دارد در این محله دیده نمی‌شود.
فعالیتهای مذهبی
مسجد الهادی به عنوان تنها و اصلی‌ترین مرکز فعالیت مذهبی از مساجد پررونق و فعال‌ تهران است که در مناسبتهای مذهبی مهم با برنامه‌های ویژه خود بسیاری از ساکنین محل و افراد سایر محله‌ها را پذیرا می‌شود. همچنین هیئت ثاراله که تنها هیئت مذهبی وابسته به مسجد الهادی است و فعالیت گسترده‌ای در برپایی مراسم مذهبی در ایام خاص مذهبی دارد. مسجد کوچک دیگری در انتهای خیابان نهاندست وجود دارد و این دو مسجد تنها مساجد محل می‌باشند.
دسترسی به وسائط نقلیه
در مورد سهولت رفت و آمد به دیگر نقاط شهر در میدان ملت ایستگاه ابتدای خط اتوبوس وجود دارد که برای دسترسی به چندین نقطه مرکزی در شهر اتوبوس دارد و در همین میدان تاکسی‌های خطی و شخصی‌های مسافرکش زیادی برای میدان رسالت و پل سیدخندان وجود دارد همچنین برای رفتن به قسمتهای شمال شهر شخصی‌های مسافرکش برای میدان هروی و چهارراه پاسداران وجود دارد نزدیکترین و در دسترس‌ترین ایستگاه مترو ایستگاه مصلی یا ایستگاه میرداماد می‌باشد با توجه به اینکه تاکسی‌های تلفنی با قیمتهای خوب و مناسب هم در محل وجود دارد. بطور کلی این منطقه به لحاظ نزدیکی به دو بزرگراه رسالت و همت شرق دسترسی آسان و سریعی به دیگر نقاط شهر دارد.
امنیت در این منطقه طی گفتگو با اهالی محل از وضع خوبی برخوردار است و یکی از اهالی محل معتقد است نزدیک‌بودن کلانتری به میدان بهشتی امنیت این محله را افزایش داده است همچنین سطح فرهنگی غالب افرادیکه در این محله ساکن هستند بر امینت محله بی‌تأثیر نیست.
راههای ارتباط با مراکز مهم شهر
بزرگراه رسالت و بزرگراه همت اصلی‌ترین راهها برای رسیدن به مراکز شهر است با توجه به اینکه در این محل دسترسی به همت بسیار آسان و ساده امکان‌پذیر است. همچنین بزرگراه امام علی(ع) و صیاد شیرازی نیز در شرق و غرب محله وجود دارند و می‌توان گفت محله از چهار طرف با چهار بزرگراه احاطه شده است.
آسیب‌شناسی و جرم‌شناسی
ضمن مصاحبه با یکی از افراد قدیمی محل که خود عضو هیأت علمی دانشگاه هستند در ارتباط با وجود جرم‌ خاصی در محل ایشان اظهار داشتند خوشبختانه افراد محل با اینکه اکثریت بیشتری از آنان را مهاجرین از محلهای دیگر تهران یا شهرهای دیگر کشور تشکیل می‌‌دهد ولی از قشر سالم و اهل کار و کوشش می‌باشند حتی بخش زیادی از مهاجرین را افراد تحصیلکرده تشکیل می‌دهند و در آپارتمان ما که ۱۵ واحد است دو خانواده عضو هیأت علمی دانشگاه هستند (با توجه به این نکته که طی مشاهده و مصاحبه در محله با چند هیأت علمی دیگر نیز به گفتگو پرداختیم که از اهالی محل بودند) و همسران و فرزندان آنها نیز تحصیل کرده‌اند. بیشتر افراد محل در مراسم مذهبی شرکت می‌کنند و طبعاً اعتقادات محکم مانع انجام جرم می‌شود و در این محل کمتر مشاهده می‌شود که بین افراد ناهنجاری رفتاری دیده شود. بین خانمهای نسل اول بیشتر وقار و متانت و حجاب دیده می‌شود و طبیعتاً مادر و پدری که تربیت صحیح داشته باشند فرزندان آنها هم (نسل دوم و سوم) به لحاظ فکری سالمترند. می‌توان گفت اصلاً دسته یا باند خلاف کار در محل دیده نمی‌شود. همچنین جلوه‌ای از تکدی‌گری در پیاده‌روها و معابر اصلی به چشم نمی‌خورد.
مراکز بهداشتی و درمانی محله
در این محله مرکز بهداشت و بیمارستان وجود ندارد و ساکنان برای برخی از خدمات درمانی مثل واکسیناسیون اطفال و استفاده از پزشک عمومی از مرکز بهداشت ارشاد که در بلوار بیژن (مجیدیه‌ی شمالی) است استفاده می‌کنند یک آزمایشگاه در ضلع غربی میدان ملت وجود دارد و حدوداً ۵ داروخانه در فواصل متعدد در محله وجود دارد. در ضلع غربی میدان ملت یک مرکز سونوگرافی و رادیولوژی نیز وجود دارد و در نقاط دیگر محله پزشکان با تخصصهای دیگر نیز دیده می‌شود.
ویژگی‌های خاص فرهنگی و منشأ قومی
ویژگی خاص فرهنگی، منشأ قومی خاص یا مذهب ویژه‌ای در محله دیده نمی‌شود که این محله را از محله‌های دیگر تفکیک کند و فضای اجتماعی حاکم بر محله سالم و آرام و بدور از تنش و مبتنی بر انسان‌دوستی است

لینک منبع: http://www.shahrsazionline.com/13746/مونوگرافي-محله-شمس-آباد-تهران/
 

Ashkan-kamrani

عضو جدید
مونوگرافی محله سعادت آباد

مونوگرافی محله سعادت آباد

سعادت آباد محله ای در منطقه ۲ شهر تهران ناحیه ی یک است که در شمال غرب تهران واقع شده است. سعادت آباد از شرق به بزرگراه چمران ، از جنوب به شهرک غرب، از شمال به کوی فراز، از شمال شرق به اوین، از شمال غرب به فرحزاد راه دارد. بزرگراه یادگار امام شمال و غرب سعادت آباد را محصور کرده است.
کوی فراز یکی از محله های نوساز تهران واقع در شمال غربی این کلان شهر است. کوی فراز درشمال محله ی سعادت آباد قرار دارد و اکنون ساختمان های زیادی در آن درحال ساخت است. نخستین ورودی به این منطقه خیابان لادن از شرق و غرب می باشد که شهرک بوعلی نیز در انتهای لادن غربی است. به نظر می رسد تعداد زیادی از هنرمندان ایرانی در شهرک بوعلی ساکن هستند. به همین دلیل به آن شهرک هنرمندان نیز گفته می شود.
خانه های واقع در شهرک بوعلی موقعیت بهتری نسبت به بقیه ی جاهای کوی فراز دارند و اکثر ساختمان ها هنوز سند رسمی ندارند.
خیابان های ۲۴ متری و علامه از خیابان های اصلی سعادت آباد محسوب می شوند که در شمال و شرق این منطقه واقع شده اند.
خیابان ۲۴ متری از شمال به بزرگراه اوین و از جنوب به میدان فرهنگ ختم می شود. این خیابان به طور کامل مسکونی بوده و فاقد هرگونه مرکز خرید یا تجاری است و از یک آرامش خاص و دلنشین برخوردار است. به نظر می رسد که کوچه های غربی ۲۴ متری خیلی دنج تر از کوچه های شرقی آن است . با عبور از خیابان ۲۴ متری و میدان فرهنگ خیابان علامه آغاز می شود. خیابان علامه از دو بخش شمالی و جنوبی تشکیل شده است. بخش شمالی خیابان علامه در سرو شرقی واقع شده است. در واقع سرو شرقی حدفاصل میدان فرهنگ و میدان کاج می باشد.
خیابان علامه شمالی تجاری- مسکونی است و از پاساژها و مجتمع های تجاری متنوعی برخوردار است. به نظر می رسد که این خیابان خیلی شلوغ تر از خیابان ۲۴ متری است. تعداد زیادی رستوران، سوپرمارکت، املاک مسکن و… در این خیابان مشاهده می شود و انتهای خیابان علامه شمالی به اتوبان نیایش ختم می شود. خیابان علامه ی جنوبی پس از بزرگراه نیایش آغاز می شود که رستوران رفتاری و دانشگاه علامه طباطبایی در این خیابان هستند.
این خیابان از جنوب به شهرک غرب و از شرق به اتوبان چمران مرتبط است در انتهای این خیابان دانشگاه امام صادق ع واقع شده است که از سمت راست به شهرک غرب و از سمت چپ به اتوبان چمران راه دارد.
خیابان های مهم این محله عبارتند از:
خیابان سعادت آباد که درشمال و جنوب میدان کاج واقع است ، بالاتر از میدان کاج در دو طرف خیابان انواع مغازه ها، رستوران ها، املاک مسکن، آموزشگاه موسیقی، بانک های مختلف، بیمارستان مدرس و بستنی و آبمیوه فروشی های زیادی مشاهده می شود و به نظر می رسد که مردم برای تفریح و انجام خریدهای ضروری و لوازم منزل مرتباً در این خیابان در حال تردد هستند. نه تنها ساکنان اصلی محله سعادت آباد بلکه ازمناطق دیگر نیز در این خیابان رفت و آمد دارند. بین میدان کاج و میدان شهرداری (قیصرامین پور) خیابان های مهم این محله از جمله خیابان مروارید وصراف های شمالی وجود دارد که به این قسمت سرو غربی گفته می­شود.
کوچه های شرقی خیابان مروارید به خیابان سعادت آباد منتهی می شود و کوچه های غربی خیابان مروارید به سمت بلوار شهرداری راه دارند.
از بلوارهای مهم محله ی سعادت آباد عبارتند از:
بلوار شهرداری که رستوران نارنجستان و شیرینی فروشی معروف لادن در آن قرار دارند. در ایام تعطیل به خصوص عید نوروز صف طولانی دم این شیرینی فروشی مشاهده می شود. بلواردریا و بلوار پاکنژاد از مناطق دیگر این محله هستند. به نظر می رسد که ساکنان بلواردریا و بلوار پاکنژاد سطح درآمد پایین تری نسبت به ساکنان بلوار ۲۴ متری و بلوار شهردرای دارند و گویا اهالی ۲۴ متری و بلوار شهرداری و همچنین خیابان مروارید طبقه متوسط روبه بالایی را تشکیل می دهند.
تاریخ تاسیس و پیدایش محله ی سعادت آباد:
سید ضیاءالدین طباطبایی در سال ۱۳۲۷ شمسی ده مخروبه و بدون سکنه ای که زمین های آن ریگ زار بوده و ارباب داشته را خریداری می کند. در شروع کار با استخدام آشنایان یزدی و کشاورزان که همه سید بودند این ده را سادات آباد نام گذاری می کند که گندم کاری، یونجه کاری و پرورش خرگوش از نوع آنغوره و از طریق فروش گوش خرگوش به مغازه های چهارراه استانبول و فروش پوست خرگوش و پشم آن برای تولید کلاه و پالتو به بازرگانان وبه دست آوردن پول از این راه هرچه خرابه بوده آباد می کند و به آب می رساند. همراهی نمودن کارگران و رهبری سید ضیاء به منطقه آبادانی بخشید وبا اضافه شدن کارگران غیرسید سادات به سعادت تبدیل شد چون سعادت آباد راحت تر از سادات آباد تلفظ می شد. گندم مزارع سید تامین کننده ی غله ی بسیاری ازمناطق تهران شد. انواع میوه های مرغوب آن زمان ازباغ های سیدضیاء (در سعادت آباد) تامین می­شد. سید ضیاء به پیشنهاد «سرریدبولارد» سفیرانگلستان درآن زمان به پرورش نوعی خاص ازخرگوش پرداخت و در طول ۱۰ سال به طور مداوم ۱۵ هزار خرگوش در مزارع سعادت آباد پرورش داد.
در سال ۱۳۳۹، سیدضیاء در کنار ۵۰ هزارنفرسکنه ی سعادت آباد زندگی می کرد و این نفرات همگی اینجا کار میکردند و درعمرانی و آبادانی این منطقه تلاش و کوشش داشتند. در این زمان این محله برق داشته و بنا به نوشته های روزنامه های آن زمان قیمت باغ های سعادت آباد به ۸۰ میلیون رسیده بود.
ترکیب فعلی محله از لحاظ جمعیت:
جمعیت ساکن در این محله (حدود سی هزارنفر) به نسبت مساحت آن (سه میلیون مترمربع) ، از سعادت آباد منطقه ای خلوت و کم جمعیت ساخته است.
تحولات محله از لحاظ کالبدی، اقتصادی و اجتماعی و پیش بینی آیند:
محله سعادت آباد تاچندی پیش جمعیت فوق العاده محدودی داشته و خانه های یک طبقه درکوچه های این محله و زمین های فراوان رها شده بین خانه ها از ویژگی های قدیمی محله سعادت آباد بود. این زمین ها به قیمت خیلی ناچیز بین افراد معامله می شد ولی گویا یکی از مواردی که باعث رشد محله سعادت آباد شد مربوط به رونق آپارتمان سازی در محله پایین سعادت آباد یعنی شهرک غرب می باشد. شروع تعاونی سازی درفازهای ۲، ۳، ۴ و ۵ شهرک غرب در دهه ی ۷۰ باعث شد جمعیت قابل توجهی یک دفعه وارد محله ی شهرک غرب شود و به یمن این افزایش جمعیت، محله ی سعادت آباد نیز رونق بگیرد درحال حاضر تعداد زیادی برج مسکونی و آپارتمان های ۵، ۶ و۷ طبقه درسعادت آباد وجود دارند. در اکثر خیابان ها، خانه هایی ویلایی و قدیمی را کوبیده و درحال ساخت و ساز می باشند و وقتی در کوچه ها قدم می زنیم به ساختمان های درحال ساخت زیادی که کارگران ساختمانی در آنجا مشغول کار هستند برمی خوریم که همین مسأله سروصدای زیادی را بوجود می آورد.
درحال حاضر با وجود این که قیمت خانه در سعادت آباد ً گران است در حال حاضر این محله یکی از محله های پرجمعیت شهرتهران می باشد..
ترکیب محله از لحاظ درآمد و منزلت:
به نظر می رسد افراد ساکن در این محله در سطح متوسط و متوسط روبه بالا هستند. در آپارتمان ها افراد با منزلت های متفاوت وجود دارند. ازپزشک ومعلم گرفته تا سوپرمارکت دار با هم همسایه هستند.
وضعیت محله از لحاظ خدمات شهری:
به نظر می رسد که محله از لحاظ آب، برق، گاز شهری و تلفن در وضعیت متعادل و خوبی می باشد. در مورد فاضلاب و گردآوری زباله و بهداشت نیز وضعیت بدی ندارد. البته در زمین هایی که خالی هستند و بین ساختمان ها در وسط کوچه ها دیده می شوند ،خیلی وقت هاشاهد این هستیم که مردم زباله های خود را در آنجا می ریزند که تابحال من خودم بارها شاهد بودم که شهرداری این ها را جمع کرده ولی دوباره به حالت قبلی برگشته. به نظر می رسد مراکز تفریحی زیادی دراین محله وجود دارد و مردم در آن ها وقت خود را می گذرانند. افراد مسن در نیمکت های پارک می نشینند و باهم صحبت می کنند. جوانان در پارک ها قدم می زنند و مادران هم کودکان خود را برای بازی به این پارک ها می آورند. از جمله پارک معروف سعادت آباد یا مجموعه فرهنگی ورزشی تجاری اریکه ایرانیان که از زمانی که ساخته شده نه تنها اهالی سعادت آباد بلکه از تمام نقاط تهران به این مکان می آیند و افراد استفاده های مختلفی از این مجموعه می کنند از جمله سینما، استخر، رستوران و…
تعداد زیادی باشگاه های ورزشی هم در سعادت آباد هست که اکثر اوقات شلوغ هستند و تعداد خیلی زیادی مراجعه کننده اکثراً جوان دارند..
از جمله مساجد مهم موجود در این محله مسجدالرسول درضلع شمال غربی میدان کاج می باشد و در ماه محرم دراین محله تعداد زیادی دسته جات عزاداری و تکیه به خصوص سمت بلوار دریا و پاکنژاد دیده می شود.
در مورد راه های ارتباط با مراکز مهم شهر هم باید گفت که سعادت آباد به تمام اتوبان ها راه دارد از جمله یادگار امام ، اتوبان چمران و نیایش و به نظر می رسد که یکی از مواردی که خیلی از شهروندان این محله را برای سکونت انتخاب می کنند دسترسی سریع و راحت به تمامی اتوبان ها می باشد. در تمام میدان های این محله تاکسی های خطی وجود دارد. هنوز در سعادت آباد ایستگاه مترویی ساخته نشده.اما در میدان شهرک غرب به سمت بلوار پاکنژاد در حال ساخت ایستگاه مترو هستند که هنوز تمام نشده است.
آسیب شناسی و جرم شناسی:
یکی از وقایع مهم درمحله ی سعادت آبادوقوع قتلی جنجال برانگیز درمیدان کاج در آبان سال بود که بحث ضرورت مداخله ی به موقع پلیس را در مظبوعات و جامعه مطرح کرد
بیمارستان ها: در این محله بیمارستان هایی از جمله شهید مدرس و عرفان و بیمارستان پارسیان وجود دارد. ویژگی بیمارستان پارسیان این است که از هنرمندان برجسته هزینه ای بابت درمان دریافت نمی شود.
دانشگاه ها: دانشکده ادبیات و زبان های خارجی دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه امام صادق ع در این منطقه وجود دارند. همچنین تعداد زیادی بانک، رستوران، بیمه و مدارس در این محله وجود دارد. به طور کلی به نظر می رسد که این محله از لحاظ دسترسی به امکانات و خدمات در وضعیت مطلوبی است.
نظر بعضی از ساکنان محله ی سعاد آباد:
مصاحبه روزنامه همشهری در تاریخ ۲۲ اردیبهشت ۸۹ با (بیوک میرزایی)از هنرمندان قدیمی:
این هنرمند قدیمی از یکسال قبل درمحله سعادت آباد زندگی می کند و به خوبی با این محله آشناست. از وی پرسیده شده که قبلاً کجا ساکن بوده و چطور شده که سعادت آباد را برای سکونت انتخاب کرده؟
«در یوسف آباد- منطقه ۶ ساکن بودم که بدلیل شلوغی آن محدوده به سعادت نقل مکان کردیم این منطقه به دلیل وجود پارک و فضای سبز خوبی که دارد نسبت به مناطق دیگر هوای تمیزتر و پاکتری دارد. پایین تر از میدان سرو پارک هایی وجود دارد و اگر فرصتی داشته باشم اغلب به آنجا می روم.»
از وی در مورد فعالیت شهرداری پرسیده شد؟
«وی جواب داده که شهرداری از تمامی ابزارها برای زیبا سازی و ایجاد فضاهای سبز و پارکها در منطقه استفاده می کند به طوری که روزانه شاهد تغییر و تحولات زیادی هستیم که همه ی این ها نتیجه تلاش شبانه روزی مدیران و کارکنان شهرداری است ولی به نظرم تمام چیزی که چهره منطقه را نازیبا می کند. تراکت هایی است که در منطقه پخش می شود. به نظرم منطقه سعادت آباد منطقه شلوغی شده است و این شلوغ خیابان های اصلی منطقه را با معضل ترافیک و ازدحام خودروها مواجه کرده است. از طرفی شلوغی منطقه سبب ناامنی هم شده است چون در مدتی که اینجا ساکنم ، ۲ مورد سرقت برای اهالی ساختمان و خودم پیش آمده که برای من باورنکردنی بود.»
از وی پرسیده شد اگر شهردار منطقه بودید چه تغییراتی ایجاد می کردید؟
وی در جواب گفت ” یک سالن تئاتر در منطقه می ساختم چون ضرورت وجود یک سالن تئاتر در این منطقه حس می شود. اتفاقاً آقای قالیباف هم با این طرح موافق بودند و فعالیت های زیادی هم برای محقق شدن این طرح انجام داده اند.” (همشهری، ۲۲ اردیبهشت ۸۹)
مصاحبه روزنامه همشهری با پرویز مظلومی یکی از فوتبالیست های دهه پنجاه و شصت. که در منطقه ی سعادت آباد زندگی می کند و از وی در مورد اینکه چه چیزی باعث شده این منطقه را برای زندگی انتخاب کند پرسیده شده و وی در جواب گفته است:
آقای مظلومی: گردهم آمدن چند آیتم اثرگذار در کنار هم موجب شده تا من به عنوان یک شهروند تهرانی این مطنقه را برای سکونت برگزینم و شاید در این میان زیبایی و فضای سبز فوق العاده منطقه یکی از دلایل اصلی من باشد. ازنظر من عملکرد شهرداری تهران طی این سالها تهران را به شهری نمونه از هرجهت تبدیل کرده و در این میان خوشبختانه منطقه ما به لحاظ موقعیت جغرافیایی خاص خود و آب و هوای متفاوت تری که نسبت به سایر مناطق دارد، سهم بیشتری را به خود اختصاص داده است.
شاید همین که درتمام فصول سال ، باغ ها ، بوستان ها و تفرج گاه های مختلف منطقه، مخاطبانی از مناطق دور و نزدیک تهران دارند دلیل قانع کننده ای برای این ادعاد باشد.
در مورد امکانات ورزشی محله، آقای مظلومی جواب داد:
«درست روبروی منزل ما در خیابان صراف های جنوبی یک بوستان زیبا قراردارد که از ساعات اولیه بامداد تا ساعات پایانی شب مراجعان بسیاری دارد اما متأسفانه زمین بسکتبال آن که می تواند در چند زمان مختلف پذیرای علاقه مندان این رشته باشد، به دلیل عدم بازسازی و آسفالت نامناسب بلااستفاده باقی مانده و ۲ میز پینگ پنگ موجود در این پارک هم اخیراً به یک میز تقلیل پیدا کرده که به هیچ وجه پاسخگوی علاقه مندان این رشته ی ورزشی نیست.»
گفت و گوی همشهری چهارشنبه ۲ تیر ۸۹ با خانواده ی رشیدی زوج هنری که در محله ی سعادت آباد زندگی می کنند. داود رشیدی و همسرش احترام برومند از قدیمی ترین زوج های هنری کشور هستند.در مورد این که چه مدت است که در این منطقه ساکن هستند و امکانات منطقه را چگونه ارزیابی می کنند سئوال پرسیده شده؟
«رشیدی: ۱۱ سال است که در این منطقه (سعادت ساکن هستیم قبلاً ساکن پاسداران بودیم اما این منطقه نسبت به مناطق دیگر تهران بسیار ساکت تر ، امن تر و خوش آب وهواتر است.»
برومند: “منطقه از دیرباز باغ وفضاهای سبز زیادی در خود جای داده است اما در چند سال اخیر شاهد تخریب بسیار و از بین رفتن این باغ ها، به خصوص در مناطقی چون فرحزاد و اوین درکه بوده ایم. ولی به تازگی با فعالیت هایی که شهرداری انجام داده و با تدابیری که در این زمینه اندیشیده نه تنها کمتر با تخریب طبیعت روبرو هستیم بلکه با ایجاد هرچه بیشتر پارک ها در منطقه تغییرات روبه رشدی حاصل شده است.”
باید بگویم که متاسفانه معضل زباله و بازیافت مشکلی است که هنوز به قوت خود باقی است. من به عنوان یکی از افرادی که در زمینه بازیافت درمحله فعالیت دارم، باید بگویم فعالیت بانوان فعال در مرکز ۱۳۷ و مرکز بازیافت درشهرداری بسیار چشم گیر است ولی برعکس مردم منطقه هیچ وقت سعی نکردند درجلسات آموزشی مجتمع شرکت کنند و همکاری های لازم را با ما داشته باشند.»


لینک منبع: http://www.shahrsazionline.com/13755/مونوگرافی-محله-سعادت-آباد/
 

Ashkan-kamrani

عضو جدید
مونوگرافی محله‌ی «شاه عبدالعظیم»

مونوگرافی محله‌ی «شاه عبدالعظیم»

حد و مرز محله: شهرری در تقسیم بندی ۲۲گانه از مناطق تهران بزرگ منطقه ی ۲۰ به شمار می آید. محله‌ی شاه عبدالعظیم درناحیه ۲ شهرری واقع شده است.
این محله از شرق تا اواسط خیابان زکریای رازی را در بر می گیرد. از غرب به جاده قم محدود می شود و از شمال به امام زاده عبدالله می رسد و از جنوب تا خیابان هلال احمر ادامه دارد.
از جمله محله های هم جوار محله ی شاه عبدالعظیم می توان به محله ی نفرآباد در جنوب آن و به محله ی دیلمان در شمال محله ی شاه عبدالعظیم اشاره کرد.
تاریخ پیدایش:
با توجه به فسیل هایی که باستان شناسان در ری یافته اند قدمت این منطقه به ۴۰۰۰ تا ۶۰۰۰ سال می رسد.
در مورد پیدایش شهر ری روایات مختلفی وجود دارد؛
آریایی‌ها حدود هزاره دوم پیش از میلاد در مهاجرت خود به ایران در ری استقرار یافتند.
در دوره پس از اسلام که سپاه ایران در جنگ نهاوند از مسلمانان شکست خورد و حکومت مرکزی از بین رفت، کشور ایران و ممالک تابعه آن نیز به تدریج تکه تکه گردیدند و تکلیف هر شهر از جمله ری به دست مرزبانان آن افتاد. پس از فتح ری نو یا ری زیرین به دستور نعیم بن مقرن و به دست همین زینبدی بنا شد و ری قدیم یا ری برین تخریب شد. ری نو در جنوب شرقی ری قدیم بنا گردید.
ری همواره در طول تاریخ برای اقوام مختلفی که در آن سکنی گزیدند مکانی مقدس بوده است.
یکی از مقدس ترین و مشهورترین اماکن زیارتی ایران، آرامگاه شاه عبدالعظیم، در شهرری واقع شده است. مطابق زیارتنامه‌ای که در آرامگاه قرار دارد عبدالعظیم فرزند علی فرزند حسین فرزند زید فرزند امام حسن مجتبی علیه السلام بوده است.
دو امام زاده دیگر به نام های حمزه و طاهر نیز در این مکان مدفون می باشند. همچنین مقبره برخی از علما و در راس آنان آیت الله میرزا محمد علی شاه آبادی -قدس سره- فیلسوف و عارف بزرگ قرار دارد صرالدین شاه‌، قاآنی شیرزای‌، خاندان قائم مقام فراهانی‌، بدیع‌الزمان فروزانفر، آیت‌الله کاشانی‌، علامه محمد قزوینی‌، حسین علی میرزا، نصرت نه‌، ستارخان‌، گروهی از دراویش نعمت‌اللهی و فرزندان آیت‌الله بهبهانی در این گورستان آرمیده‌اند.
و نیز حرم حضرت عبدالعظیم در سال ۱۲۸۴ شمسی مکانی بود برای تحصن کنندگان آن دوره که به اوضاع اقتصادی اجتماعی سیاسی قبل از انقلاب مشروطه اعتراض داشتند.
منشاء قومی:
این منطقه در طول زمان همواره پذیرای اقوام مختلف از داخل و خارج ایران بوده است. از جمله قومیت های ترک و عرب و نیز افغانی ها و پاکستانی ها.و به مرور زمان التقاط بافت های زبانی و نژادی در این منطقه به وجود آمده است.
ترکیب فعلی محله از لحاظ جمعیت:
شهرری که حدود ۶% از وسعت کل تهران را دارد ۳۵۶۰۷۹ نفر را در خود جای داده است. یعنی ۲۷/۵% جمعیت تهران در شهرری زندگی می کنند. که از این جمعیت ۱۸۲۴۶۶ نفر را مردان و ۱۷۳۶۱۳ از آن را زنان تشکیل می دهند.
تحولات اقتصادی اجتماعی محله:
محله ی شهر ری در طول زمان دستخوش تغییرات اقتصادی و اجتماعی زیادی بوده است. چرا که یک محله ی زیارتی همواره پذیرای مهاجرین و زیارت کنندگان از نقاط مختلف است و به این علت همواره با گوناگونی بافت های اجتماعی و فرهنگی همراه می باشد. در این محله همواره ۲ بافت فرهنگی دیده می‌شود یکی ساکنین اصیل و قدیمی شهرری و دیگر ساکنین جدید که به این منطقه مهاجرت کرده اند.در واقع این محله به لحاظ اقتصادی همچنان بافت طبقاتی گذشته ی خود را حفظ کرده است.
گفتنی ست که کاسب های قدیم محله ی شاه عبدالعظیم که طی سال های طولانی مشغول کسب وکار در این محله هستند و به اصطلاح بازاری و سرقفلی دار دکانی هستند، بیشترین قشر مرفه این منطقه را تشکیل می دهند. در کنار آنها بافت های قدیمی و فرسوده ی کارگران و زحمتکشان نیز وجود دارند که از وضعیت بد مالی رنج می برند. قسمت زیادی از آنها مهاجرینی هستند که در جستجوی کار یا درمان و … از اطراف تهران یا شهرستان های مختلف در این منطقه مستقر شده اند.
وضعیت محله از لحاظ معضلات اجتماعی:
در گفتگویی که با ساکنین و کسبه ی این منطقه شد، معضلاتی مثل اعتیاد، فحشا، درگیری خیابانی، دزدی در محله ی شاه عبدالعظیم وجود دارد. اما بزرگترین مشکل این محله اعتیاد بسیار بالا در محله است. به گفته ی ساکنین، وجود افراد معتاد و خطرناک در کنار کوچه و خیابان به منظره ای طبیعی تبدیل شده است. آنها اعتیاد را بزرگترین مشکل محله می دانند. رد و بدل مواد مخدر نیز در این محله به وفور انجام می شود. که این امر می تواند تهدید بزرگی برای امنیت محله محسوب شود.
وضع درآمد و منزلت اجتماعی ساکنان:
در این محله وضع درآمد کسبه در حد قابل قبولی می باشد و علت آن مهمان پذیر و زائز پذیر بودن محله ی شاه عبدالعظیم است. با این حال افرادی که دارای شغل ثابت و مستقل نیستند طبعاً از وضعیت اقتصادی مناسبی نیز برخوردار نیستند و از قشر آسیب پذیر این محله به شمار می روند.
وضعیت محله از لحاظ خدمات و امکانات شهری :
محله ی شاه عبدالعظیم دارای لوله کشی آب و نیز برق، گاز و تلفن می باشد. اکثر بخش های این محله به سیستم فاضلاب مرکزی متصل است، لیکن برای بعضی قسمت های این محله که به این سیستم متصل نیستند مشکلات زیادی برای دفع فاضلاب خانگی به وجود آمده است.
بیش از ۹۵% آب مصرفی محله ی شاه عبدالعظیم و به طور کلی شهرری آب چاه است. ساکنین این منطقه از کیفیت بسیار بد آب ناراضی هستند. این آب برای بیماران کلیوی نامناسب است و مصرف آن با مشکلات زیادی برای ساکنین همراه است. تا جایی که خانواده هایی که از استطاعت مالی برخوردار می‌باشند از دستگاه تصفیه آب در منزل استفاده می کنند و یا حدالمقدور سعی می کنند از آب معدنی استفاده کنند.
همچنین شهرداری از لحاظ بهداشت و نظافت شهری توجه نسبتاً خوبی به این محله دارد. با این حال بحث زیباسازی و نوسازی این منطقه نیازمند بودجه و برنامه ریزی بیشتر است.ضمنا ایستگاه آتش نشانی نیز در این محله وجود دارد که جنب میدان شهرداری است .
فضای سبز و پارک و شهربازی:
در این محله ۲ پارک وجود دارد. پارک مدرس و پارک ذکریای رازی.
با این حال ساکنان این محله از وضع نامناسب پارک ابراز نارضایتی می کنند و اکثراً ترجیح می دهند برای استفاده از پارک به خارج از محله و شهر مراجعه کنند.
همچنین این محله از نظر امکانات تفریحی برای کودکان و شهربازی در حد بسیار ضعیفی است. امکانات پارک ها اصلاً پاسخ گوی نیاز کودکان نیست. تنها یک شهربازی در شهرری وجود دارد که آن هم به دلیل خرابی دستگاه ها غالباً بسته است. علاوه بر این که در هنگام باز بودن شهربازی نیز استفاده از آن با مشکلات زیادی از جمله شلوغ بودن پارک و عدم ایمنی کافی دستگاه ها، همراه است.
خدمات آموزشی :
در این محله برای تمامی مقاطع تحصیلی با رشته های گوناگون برای دانش آموزان پسر و دختر مدرسه وجود دارد و لازم به خارج شدن از این محله برای تحصیل نیستند و یا لا اقل در محله مجاور که فاصله‌ی چندانی ندارد این نیاز مرتفع می شود .
در زمینه ی آموزش عالی تنها یک دانشکده ی علوم و حدیث که جنب حرم شاه عبدالعظیم است نیز وجود دارد .
فرهنگسرا در محله:
بر اساس پرسش های صورت گرفته از ساکنین در محله ی شاه عبدالعظیم فرهنگسرایی وجود ندارد. ساکنین این محله به وی‍ژه جوانان به منظور استفاده از فرهنگسرا باید به محله ی مجاور مراجعه کنند. فرهنگسرای «ولا» تنها فرهنگسرای شهرری است که ساکنین این محله از آن استفاده می کنند.
اما واقعیت این است که در این محله مکانی به نام «خانه ی فرهنگ ۱۳ آبان» وجود دارد که ظاهرا سکنه از آن بی اطلاعند؛ که این می‌تواند بدان معنا باشد که یا این خانه ی فرهنگ خدمات در خوری ارائه نمی دهد و یا تبلیغاتش ضعیف بوده که نتوانسته خود را به ساکنین معرفی نماید .
امنیت محله:
محله ی شاه عبدالعظیم به دلیل زیارتی بودن وآمیزش فرهنگ های گوناگون، همچنین شلوغ بودن و تراکم بالای افراد در این محله، در گذشته با مشکلات زیادی از لحاظ امنیت جان و مال اهالی محله روبه‌رو بود.
با این وجود درحال حاضر به گفته ی دختران جوان منطقه : «گشت های پلیس و برخی نظارت ها باعث شده اند که ما در این منطقه بتوانیم بعد از تاریک شدن هوا در محله با آرامش تردد داشته باشیم» . با این حال اخبار دعوا و درگیری خیابانی و دزدی هنوز در محله شنیده می شود.
ایمنی برای کودکان و سالمندان در محله:
در این محله اسباب امنیت و آرامش تا حدی برای تردد سالمندان مهیا شده است. اما برای تردد معلولین هیچ گونه امکاناتی در نظر گرفته نشده است.کودکان هنوز از امنیت کافی برای تردد در محل برخوردار نیستند. به طوری که والدین آنها ترجیح می‌دهند خودشان آنها را از منزل به مدرسه برسانند. چرا که معتقدند در این محله به دلیل شلوغ بودن امکان وقوع هر حادثه ای وجود دارد.
امکان گذران اوقات فراغت در محله:
ساکنین محله غالباً ببه هنگام فراغت به زیارت حرم شاه عبدالعظیم می روند. علاوه بر آن امام زاده های دیگری مثل امام زاده عبدالله و امام زاده یحیی نیز در این محله وجود دارد. همچنین کوه بی بی شهربانو در جنوب شهرری نیز گزینه ی خوبی برای وقت گذرانی محسوب می شود. فرهنگسرای ولا نیز با برنامه ها و کلاس های خود پذیرای جوانان این منطقه است.
از نظر باشگاه و ورزشگاه نیز برای جوانان امکاناتی فراهم شده است، هر چند که جوابگوی نیازهای جوانان نیست. علاوه بر آن جوانان برای گذران اوقات فراغت خود به کافی نت ها و به خصوص گیم نت ها – هرچند از نظر وسعت و امکانات کوچک و محدود – مراجعه می کنند و ساعات بسیاری از روز خود را در گیم نت سپری می کنند.

حسینیه های محله:
در محله ی شاه عبدالعظیم تکایا و حسینیه های زیادی وجود دارد. البته بعضی از این حسینیه ها از قدمت و متعاقباً احترام بیشتری بین مردم برخوردار هستند که از جمله ی آنها می توان از «حسینیه فاطمیه»، «حسینیه ابوالفضل» و «حسینیه بنی هاشم» نام برد.
مساجد محله:
در این محله ۳ مسجد مهم وجود دارد.
«مسجد جامع» که در صحن حرم عبدالعظیم قرار دارد. «مسجد فیروز آبادی» در نزدیکی بیمارستان فیروزآبادی بنا شده است. همچنین مسجدی با نام قدیم «لاله زاری» در خیابان حرم قرار دارد که اکنون نام آن به «مسجد خاتم النبیاء» تغییر یافته است.
پایگاه مقاومت بسیج:
در محله ی شاه عبدالعظیم تعداد بسیار زیادی پایگاه مقاومت بسیج منطقه وجود دارد. در گذشته قسمت عمده ی فعالیت های این پایگاه ها را فعالیت فرهنگی و هنری تشکیل می داد. لیکن در حال حاضر بیشتر فعالیت های این پایگاه ها معطوف به مسائل سیاسی شده است.
وضعیت پارک اتومبیل ها در محله:
در محله ی شاه عبدالعظیم ۲ پارکینگ بزرگ وجود دارد. که یکی از آنها در نزدیکی صحن حرم قرار گرفته و به زائرین حرم اختصاص دارد، و دیگری در میدان شهرری قرار گرفته است.
دسترسی به اتوبوس های شهری، مترو، تاکسی های خطی و تلفنی:
خطوط اتوبوس رانی در محله ی شاه عبدالعظیم به خوبی جوابگوی نیازهای ساکنین نیست. طبق گفته‌ی ساکنین محل، ساعت حرکت اتوبوس ها مشخص و تنظیم نیست و این باعث می شود مسافران برخی اوقات مدت زیادی در انتظار اتوبوس بایستند.
لیکن تاکسی های خطی شخصی در تمام ساعات روز در خیابان های اصلی و فرعی محله به جابه‌جا کردن مسافران می پردازند.
متروی شهرری و جوانمرد قصاب نیز در حد نسبتاً مطلوبی پاسخ گوی نیاز ساکنین است. که البته در محدوده ی محل شاه عبدالعظیم نیستند.
ویژگی های خاص مذهبی- فرهنگی:
اعتقادات مذهبی ویژگی بارزی ست که در اکثر ساکنین محله شاه عبدالعظیم دیده می شود. مراسم های مذهبی به خصوص در ایام محرم و رمضان بسیار با اهمیت است و مردم محله به شدت به اجرای مراسم های مذهبی پایبند هستند. البته در ضمن این مراسم دیدار ها تازه می شود و خویشاوندان گرد هم جمع می شوند. به طور کلی می توان گفت روابط گمینشافتی در این محله هنوز به قوت خود باقی ست و ساکنین محل به روابط فامیلی و همسایگی خود توجه بسیار دارند و سنت ها بر روابط غالب است.
علی رغم اینکه عموماً پوشش های ساکنین جوان متناسب با مد روز تغیر کرده اما به نظر نمی رسد که این موضوع ارتباطی با کاهش باورهای مذهبی داشته باشد. فروشنده ی خانم با پوشش مد روزی که تسبیح به دست در حال ذکر گفتن بود ما را متوجه این نکته کرد. وقتی که انگیزه این رفتار را از او پرسیدیم، پاسخش از باورهای سینه به سینه ای حکایت می کرد که ظاهراً مستحکم تر از تغیرات ظاهری و پوششی اش بود .
خدمات پزشکی و بهداشتی محله:
به طور کلی در شهرری ۲ بیمارستان وجود دارد.
بیمارستان فیروزآبادی که در محله ی شاه عبدالعظیم واقع است و بیمارستانی قدیمی ست. این بیمارستان تنها بیمارستان شهرری است که خدمات مختلف پزشکی ارائه می دهد. به طوری که تمام ساکنان شهرری و حومه از این بیمارستان استفاده می کنند. بیمارستان فیروزآبادی حدود ۳۰ سال قبل از انقلاب به دست فرد خیری به نام « آیت الله حاج سید رضا فیروزآبادی» ساخته شده است. و اکنون زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی ایران قرار دارد.
همچنین بیمارستان ۷ تیر که تنها به آسیب دیدگان در تصادفات رانندگی سرویس می دهد و از پذیرش دیگر بیماران معذور است.
نتیجه آن که ما در این بیمارستان ها با تعداد بالای مراجعه کننده مواجه هستیم و طبیعتاً این امکانات جوابگوی نیازهای ساکنین منطقه و حومه نخواهد بود.
ضمن اینکه در بخش بهداشت روانی می توان به مراکز مشاوره ای که در مسیرهای خلوت قرار داشت نیز اشاره کرد .
خدمات فرهنگی-هنری محله:
تنها سینمای شهرری «سینما مرمر» که در محله شاه عبدالعظیم وجود داشت توسط مردم این محله در سال ۵۶ در جریان رویدادهای منتهی به انقلاب ۵۷ سوزانده شد. این سینما بیش از ۳۰ سال است که به همان حال باقی مانده است. شهرداری این منطقه هیچ اقدامی برای بازسازی یا نوسازی آن انجام نداده و شهرری در این ۳۰ سال از وجود سینما بی بهره بوده است. با این حال عده ای معتقد اند که به دلیل مذهبی بودن این محله نباید در آن سینما وجود داشته باشد. ضمنا به همین دلیل ساکنین سینما مرمر را «سینما سوخته» می‌خوانند .
البته یک سینمای کوچک هم در این منطقه وجود دارد که متعلق به بسیج است و امتیاز استفاده از آن مخصوص بسیجیان است و برای عموم مردم قابل استفاده نیست.
کتابخانه :
در این منطقه دو کتابخانه وجود دارد . نخست «کتابخانه ی رازی» است و دوم کتابخانه ای است که در پایین میدان شهر ری قرار دارد که نام آن در سردر کتابخانه به همین نام «کتابخانه» خلاصه شده بود . به نظر می رسد که این کتابخانه نیز به مانند سایر کتابخانه های مناطق این شهر چندان مورد توجه ساکنین نیستند .
خدمات بانکی در محله:
تقریباً تمامی بانک های دولتی از قبیل صادرات، ملی، مسکن، ملت، تجارت و رفاه کارگران در این محله شعبه دارند. برخی بانک های خصوصی هم از قبیل کارآفرین و پارسیان در این محله وجود دارد.
معماری محله:
محله ی شاه عبدالعظیم که دارای بافت بسیار قدیمی و سنتی بوده به تدریج به سمت نوسازی پیش می‌رود. به این ترتیب در حال حاضرما در شهرری با بافت دوگانه ای از ساختمان های قدیمی و سنتی و آپارتمان های سنگی ومدرن رو به رو هستیم. به طوری که در بسیاری از کوچه ها و خیابان ها این دو بافت جدید و سنتی با فرهنگ های خاص خودشان در کنار هم دیده می شوند.
در کنار حرم کاروانسرایی به چشم می خورد که امروزه متروکه شده و به دلیل بلااستفاده بودن آن درب آن نیز قفل است و امکان بازدید از آن نیز وجود نداشت .
بازار و مراکز خرید در محله:
در این محله بازار قدیمی و سنتی شاه عبدالعظیم در کنار حرم وجود دارد که شکل سنتی خود را از دیرباز حفظ کرده است.
در سال های اخیر مراکز خرید مدرنی نیز در محله ی شاه عبدالعظیم ساخته شده است که بیشتر پذیرای نسل جوان این منطقه است.
یکی از پاساژ های بزرگ در محله ی شاه عبدالعظیم پاساژ «المهدی» ست که از گران قیمت ترین اماکن تجاری این منطقه به شمار می رود که نرخ اجاره ی مغازه در آن بسیار بالا ست به طوری که اجاره ی هر مغازه بین ۰۰۰/۶۰۰ هزار تا ۰۰۰/۵۰۰/۱ هزار تومان در ماه است.
آینده منطقه :
به نظر می رسد مکان هایی که نزدیک یا جنب حرم بوده اعم از تجاری یا مسکونی چندان تغیری نکرده و نخواهد کرد مگر بسیار جزئی که جنبه بهسازی داشته باشد . .منطقه حول و حوش حرم با وضع فعلی کارآیی تجاری و اداری خود را دارد و نیازی به تغییرات کالبدی نمی بیند.. مثلا قیمت هر قبر که در قبرستان جنب حرم که به «باغ طوطی» معروف است ۰۰۰/۰۰۰/۵۰ میلیون تومان است. وساختار اداری حرم با بیش از ده اداره و دایره و اشتغال قابل توجه و در آمد و بودجه کافی همه درون همین کالبد فعلی به حیات اقتصادی و اجتماعی خود ادامه می دهد. اما بخش های نزدیک به خیابان های اصلی نوید تغییرات بسیاری را می دهند و بسیاری از این تغیرات به وضوح به چشم می خورند.
به طور کلی در حال گذر بودن را در این مناطق عیناً می توان مشاهده کرد . انسان هایی سرشار از رفتار و مرام و منش روستایی که ژست شهری گرفته اند و به عبارتی در محیط گزلشافتی ناخواسته رفتار گمینشافتی از خود نشان می دهند . با وجود این نکته ی قابل توجه اینکه عموم کسانی که مورد مصاحبه قرار گرفتند به هیچ قیمتی حاضر نبودند که از جایی که ساکنند به مکان دیگری مثلاً تهران نقل مکان کنند و صمیمانه محل زندگیشان را دوست می داشتند .
از لحاظ رفتار های سیاسی نیز به نظر نمیرسدکه مردم خواهان تغییرات جدی در شرایط زندگی خود باشند. آنان نیز بر اساس باور مذهبیشان قناعت وتوکل را پذیرفته اند و «راضی اند به رضای خدا».


لینک منبع: http://www.shahrsazionline.com/13761/مونوگرافي-محله‌ي-شاه-عبدالعظيم/
 

Ashkan-kamrani

عضو جدید
مونوگرافی محله ی خواجه نظام المک توسی

مونوگرافی محله ی خواجه نظام المک توسی

مرز ومحدوده محله:

محله خواجه نظام المک توسی به طور اعم ( یعنی محدوده کلی) ابتدای آن از خیابان شهید آیت الله قدوسی و به نام شهید برادران گوهری ( امروزه ) آغاز می شود و به خیابان خواجه نصیرالدین توسی و میدان سپاه ( عشرت آباد) ختم می شود.اما به طور اخص (یعنی محدوده محله مورد نظر ما) ازبریدگی که به وسیله اتوبان صیاد شیرازی ایجاد شده و این خیابان را به دو نیمه و دو محله جداگانه تقسیم کرده است ، شروع می شود . در این محدوده ۷۲ کوچه و خیابان فرعی و اصلی وجود دارد که در این میان دوخیابان پلیس و شیخ صفی اصلی هستند . ابتدای خیابان پلیس از خواجه نظام الملک توسی شروع و به خیابان دکتر علی شریعتی ختم می شود ،
خیابان شیخ صفی نیز از میدان نامجو (گرگان ) شروع و در خیابان پلیس پایان می یابد . دو سوی شرقی وغربی این محله را ، خیابان نامجو ( گرگان ) و خیابان شهید برادران باباخانلو ( سرباز ) فراگرفته اند که خیابان سرباز هم اکنون در حال تخریب و اتصال به ادامه اتوبان صیاد شیرازی است . خانه های کوچک و کم وسعت با کوچه های تنگ و باریک و جمعیت بسیار زیادی که این محله را در برگرفته است در دو طرف خیابانی قرار گرفته اند که ۴/۵ متر بیشتر عرض ندارد و در دو سوی خیابان اتومبیل پارک شده و عرض آن را به ۳ متر رسانده که خودروهای نیمه سنگین چون کامیونتها هم به آهستگی و با سرعت بسیار کم از آن می گذرند . میزان تردد خودروها در هر ساعت از شبانه روز به ویژه در ۳ کوچه اصلی ، هجرتی ، حمینجانی و بهشتی به سمت خیابان خواجه نظام الملک بسیار زیاد است و ترافیک سنگینی را بین ساعت ۱۷ تا ۲۳ شب ایجاد می کند . میزان رفت و آمد افراد محله نیز در عابر پیاده ها بسیار بالاست وچون عرض پیاده روها کمتر از ۱ متر است گاه آن هم تبدیل به معضل می شود.

تاریخچه:
تاریخچه شکل گیری این محله به بیش از سال ۱۳۱۰ هجری شمسی برمی گردد ، در آغاز اطراف این محله را گندمزارها فراگرفته بودند ، به تدریج در این محل خانه هایی ساخته شد و مهاجران به شهر تهران در آن سکونت کردند .رشد محله به کندی صورت می گرفت بطوری که حتی تا سالهای دهه ی ۵۰ هم زمینهای کشاورزی وجود داشتند . در گذشته در میدان سپاه کنونی کاخ بزرگ مربوط به دوره قاجاریه به همراه عمارت زیبای شمس العماره قرار داشت که پس از انحطاط سلسله ی قاجاریه به وسیله ی رضاشاه تخریب شده و به فراموشی سپرده شد و در شمال این محله هم کاخ باشکوه دیگری از قاجار قرار داشت که آن هم تخریب شده و تبدیل به زندان قصر تهران شد ، که اخیراً بخشی از آن به یک باغ – موزه و بخش دیگر هم به پارک و زمین خالی تبدیل شده است . آقای حبیب ۴۱ ساله که از سال ۱۳۴۸ در این محله زندگی کرده است می گوید:” اسم اکثر کوچه ها و خیابان ها به جز معدودی تغییر کرده است . جمعیت به طور چشمگیری رشد کرده است ، تا آنجا که دیگر بازشناسی این محله از زمانی که به اینجا آمدم ، تقریبا غیر ممکن است . تعداد خودروها که در آن زمان و حتی تا چند دهه بعد از آن بسیار کم بود ، امروزه به چند صد برابر رسیده است . اینجا قبلا دارای یک خط ایستگاه اتوبوس بود و به دلیل اینکه در دو سوی خیابان اتومبیلی پارک نمی شد ، براحتی عبور می کرد ، مبدا آن از سه راه زندان بود و به میدان توپخانه ختم می شد که هر روز با آن به سرکار ( اداره ) می رفتم ، اما از سال ۱۳۷۲ ه.ش این خط برداشته شد . خیابان از لحاظ وسعت هیچ تغییری نکرده است ، جز اینکه در برخی جاها ، ۱ متر عقب نشینی شده است . از لحاظ خدمات بهداشتی در آن دوره تنها چند مطب پزشکی و یک درمانگاه ارتش قرار داشت که امروزه به مرکز بهداشت خواجه الملک توسی تغییر نام داده و در نزدیکی اتوبان صیاد شیرازی قرار گرفته است .
از لحاظ آموزشی هم که یک مدرسه ی چند گانه ( دبستان – دبیرستان ) اسراییل ساهاکیان در ده متری ارامنه ویک مدرسه دخترانه ارامنه وجود داشت که امروزه به فضای سبز تبدیل شده و که مدرسه دبستان که آن هم چند سالی است که متروک شده البته یک مدرسه ی دخترانه هم هست که هم اکنون به مدت ۲ سال است که در دست تعمیر و بازسازی است . مغازه های مواد غذایی جالب توجه بود که تا پیش از مهاجرت آذربایجانیها به تهران ، محل عرضه همه چیز بودند و پس از آمدن آنها بود که تقسیم کاری میان مغازه ها شکل گرفته و فروشگاه هایی با تخصصهای مختلف به وجود آمد ، از جمله لبنیاتی ، ذغال فروشی ، داروخانه گیاهی و … امروزه تعداد مغازه های مواد غذایی بسیار زیاد شده است ، در سالهای دور شاید به ۷ یا ۸ سوپرمارکت هم نمی رسید که الان بیش از ۵۰ تا می شود .
در قدیم اینجا یک کافه بود که بالای آن هم یک سینما به نام ستاره قرار داشت که پس از انقلاب تخریب و بعدها پایین سینما مبدل به آهنگری و خود آن هم به خانه تبدیل شد و اثری از آن باقی نمانده است . اینجا به جزء ملک شخصی مهندس دقت ، صاحب کارخانه مبل سازی دقت که یک باغ سرسبز بزرگی بود هیچ فضای سبزی وجود نداشت تا سال ۱۳۷۲ ه.ش که به جای همان مدرسه دخترانه ارامنه ، که بعد از تخریب زمین بایری شده بود ؛ پارکی به وسعت ۲۳۷۶ متر ساخته شده جالب است ، هر جای پارک را که نگاه می کنی مثل بوته ای خودسر ، ساختمانی علم شده که محدوده ی پارک را به اندازه یک خانه ی کوچک کرده است و امکان ورزش و گذراندن اوقات فراغت را از خانواده ها گرفته است ، ضمن اینکه تبدیل به محل اجتماع عرضه کنندگان و مصرف کنندگان مواد مخدر از همه ی سنین ( ۱۱ تا ۷۵ سال ) شده و از لحاظ امنیت در حد بسیار پایینی است ، روبروی همین پارک یک پمپ بنزین بود که سالها بعد از انقلاب با فرار صاحبش به خارج از کشور متروک مانده و امروز تبدیل به شهرداری ناحیه ۵ منطقه ۷ شده است .
نزدیک به ۱۵ سال پیش هدرمانگاهی به نام شهرستانیها در این محله تاسیس شده که اصلا جوابگوی جمعیت نیست و صف مردم از سرو کولش بالا می رود . زدیکترین مراکز درمانی به ما ، ۲ بیمارستان پاسارگاد در سه راه طالقانی و بیمارستان طرفه در دروازه شمیران است . روابط اجتماعی مردم محله در گذشته گرم و صمیمی بود و به هم کمک می کردند و با هم مهربان و با محبت بودند چرا که همه چیز مثل امروزه پولی نبود و سطح انتظارات بسیار پایین بود . در گذشته انحرافات اجتماعی به دلیل جمعیت بسیار کم ، کمتر به نظر می رسید و امروزه به دلیل گستردگی عمق و شدت بیکاری ، فقر ، محرومیتهای اقتصادی – اجتماعی موجود بسیار زیاد شده است . روشنایی خیابان ها و کوچه ها کم و حتی اغلب اوقات قطع است و این فضای مناسبی را در محله جهت انجام فعالیتهای مجرمانه به وجود می آورد . جمعیت زیاد ، ناشناسی همسایه ها و ساخت مجتمع های مسکونی شرایط را برای به وجود آمدن مشکلات اجتماعی مناسب کرده است. دستفروشها نیز خیلی زیاد شده اند یکی از آنها را حدود ۳۰ سال است در اینجا می بینیم که برای بچه ها بادکنک می فروشد و نای راه رفتن ندارد . باید گفت به تناسب جمعیت محله ما ، میزان مراکز آموزش ، بهداشت و فرهنگ بسیار پایین و شاید در حد صفر باشد و خدمات خوراک ، پوشاک و مالی بسیار بالا است همین تعداد سوپرمارکتها و تعمیرگاه خودرو و بنگاه مسکن خود نمونه بارزی از این ماجرا است ..به نظر من روابط بین آدمها خیلی خیلی خشک ، سرد ، خشن و غیر انسانی شده و همه به دنبال کسب منفعت شخصی خودشان هستند .
لوله کشی آب بعد از سال ۱۳۳۷ صورت گرفت و قبل از آن آب در انبارهایی ذخیره می شد و سپس از طریق جوی های ویژه ای بنابر سهمی که هر محله داشت ، آب به محله هدایت می شد و وظیفه هدایت آب به آب انبارها را کسی بنام میراب بر عهده داشت. اما بعد از آن سال کم کم آب در سراسر تهران لوله کشی شد . همیشه اول وسیله یا تکنولوژی می آمد و چند دهه بعد ارزان و فراوان می شد و فرهنگ طریقه مصرف آن به وجود می آمد و رواج می یافت؛ بنابراین همیشه بعضی محله های شهر شبیه محله های شهرهای اروپایی بودند و برخی محله ها شبیه روستا ههای ایرانی. تلفن هم از خیلی وقت پیش در تهران بوداما بسیاری از مردم ، چند دهه ی بعد به آن دسترسی پیدا کردند و خیلی ها از جمله خود من به مراکز مخابرات برای برقراری تماس مراجعه می کردیم . همانطور برق نیز اوایل توسط شرکتهای خصوصی متعدد ارائه می شد و شبکه سراسرس وجود نداشت.. در محله ی ما هم شرکت موتور برق توکلی بود که در میدان عشرت آباد ( سپاه ) قرار داشت و بعدها به صورت سیم کشی و کنتورهای شخصی به خانه ها رسید . گاز هم از سال ۱۳۷۲ ه.ش وارد این محله شد و تا چندین ماه همینطور کوچه ها و خیابان ها را کنده بودند و بعد از آن تازه شروع به کارگزاری لوله های گاز کردند . درباره چشم انداز آینده محله اگر که به همین ترتیب که هست پیش برود ، هیچ امیدی وجود ندارد که محله آینده خوبی در پیش داشته باشد ، تصویر سیاهی پیش روی ماست که تنها در صورتی می توان از این تصویر گذر کرد که شرایط اقتصادی – اجتماعی کنونی که در بیشتر شهرها و روستاها وجود دارد و جدایی را میان مناطق شهری به وجود آورده ، از میان برود و همه ی مناطق شهری از رفاهی همه جانبه و امکانات یکسان برخوردار باشند “.
خدمات بازرگانی:
در بخش مواد غذایی شاهد تاسیس فروشگاه ها و مغازه هایی هستیم که با چند متر فاصله در پیاده روهای تنگ و باریک کنار هم قرار گرفته اند ، در این محله بیش از ۶۰ سوپرمارکت وجود دارد که اغلب می بینیم حتی به هم چسبیده اند و برای جلب مشتری با هم رقابت می کنند . مغازه ها اجاره یا رهن شده اند و خود صاحب آن نیستند و بعد از یک مدت کوتاه ( معمولا ۶ ماه تا ۱ سال ونیم ) آن محل را ترک می کنند . تنوع کالاها در عین کیفیت پایینی که دارند ، مغازه ها را پر کرده است و از راه دور افراد را به سوی خود جلب می کند . بیش از ۶ مغازه عرضه گوشت ، ۱۴ مغازه ی عرضه میوه و سبزی وجود دارند . تعداد کم فروشگاههای گوشت نشاندهنده ی پایین بودن میزان مصرف و توان خرید مردم محله است . ۹ نانوایی ( ۳ بربری ، ۳ لواش ماشینی ، ۲ سنگک ، ۱ تافتون ) وجود دارد . بیشتر در حال خرید نان و مایحتاج روزانه چون شیر یارانه ای ( ۲۵۰ تومان ) و پنیر ارزان قیمت دولتی هستند . بخشی از زندان قصر مبدل به میدان میوه و تره بار ( شهرداری ) شده که مردم محله هم بیشتر از آنجا خرید می کنند چرا که لحاظ قیمت با توان خرید مردم سازگاری بیشتری دارد. اگر بعد از ساعت تعطیلی میدان به آنجا بروید، متوجه خواهید شد که بسیاری در حال جستجو در سطلهای زباله ی میدان هستند ، با کیسه ای بر دوش و چاقوی کهنه ای در دست مشغول کندن سرو ته پوسیده یا گندیده ی میوه ها و سبزی ها و انداختن آنها در درون کیسه ها هستند .
در کنار این بازار مغازه های ویژه ی عرضه ی میوه و سبزی با قیمتهای بسیار بالا نیز به کار مشغول هستند. اغلب این میوه فروشی ها به وسیله مهاجرینی از کردستان و ایلام ایجاد شده که اکثرا رهن یا اجاره هستند و بسیاری شاگرد مغازه دارند . این محله دارای ۵ قنادی است که در اعیاد و عزاداری مذهبی که بیشتر سال را در بر می گیرد ، مشتری دارند . شش ساندویچ فروشی هم وجود دارد که اغلب کارگران ساختمانی و مغازه ها و رهگذران به سراغ آنها می روند . ۱۱ رستوران کوچک سنتی هم هست که اغلب اوقات خالی از مشتری است .در اثرمهاجرت از سایر شهرها و روستاها به تهران تعدادفروشندگان دوره گردهاهم افزایش یافته است . ۱۵ مغازه پوشاک و ۲ کفش فروشی هم وجود دارد که با داشتن دفتر اقساطی ، مشتریان محلی خود را با اقساط طولانی مدت و با کالای با کیفیت پایین جلب می کنند . ۵ پینه دوزی هم وجود دارد که اغلب برای تعمیر کفش و حتی وصله ی دمپایی های عادی هم به آنجا می روند . می توان به بیش از ۷ خیاطی و بیشتر از ۱۰ خرازی اشاره کرد. همچنین دراین محله ۲۵ تعمیرگاه کوچک و بزرگ اتومبیل و ۵ لوازم یدکی وجود دارد و همینطور ۳ عکاسی هم هست که قبلا تعدادشان بیشتر بود ولی به مرور زمان و با پیشرفت تکنولوژی و به گفته ی یکی از آنان که همه چیز کامپیوتری شده ، جمع کرده یا شغل خود را تغییر داده اند ، یکی از آنها عمده فروش مواد غذایی شده است .
برای خرید شیر دولتی از ساعت ۵/۵ صبح صف های طویلی در اوج گرمای تابستان و سرمای طاقت فرسای زمستان تشکیل می شود . اما به نظر می رسد بیشتر خرید روزانه اهالی به خوراک مربوط می شودیعنی نان ، شیر ، ماست یا سبزی ، پیاز و سیب زمینی و مرغ یخ زده وتخم مرغ در صف های زیادو در میدان میوه و تره باردر تحلیل نهایی می توان گفت :تعداد فروشندگان دوره گرد ، میزان مراجعه بسیار زیاد به میدان های میوه و تره بار و فروشگاه های دولتی برای تهیه ی غذای روزانه و خرید اقساطی طولانی مدت از مغازه های پوشاک هر روز در حال افزایش است . و می توان احتمال داد که این مشاهدات نشانگر روند افزایش فقرباشند که با افزایش تورم وبیکاری ارتباط دارد

خدمات ساختمانی:
در این محله بیش از ۶ نجاری ، ۱ آهنگری ، ۴ فروشگاه مصالح ساختمانی ،۶ مغازه خدمات تاسیسات ساختمانی ، ۷ ابزارفروشی و بیش از ۲۹ بنگاه تهیه مسکن وجود دارد . وجود ۲۹ بنگاه مسکن و ۷ مغازه تاسیسات ساختمان نشاندهنده ی وجود ساختمان سازی های زیاد است . تعداد مهاجرین از افغانستان طی چند سال اخیر به دلیل همین رونق ساختمان سازی افزایش زیادی یافته است . تعداد خانه های غیر مسکونی در حال افزایش است ، اما خریدار بسیار کم و اغلب برای اجاره و رهن آماده اند . اکثریت افراد محله کارمند و کارگر هستند و امکان خرید خانه را ندارند . مساحت اکثر خانه ها کم است و از کیفیت بالایی برخوردار نیست و اغلب دچار مشکل می شوند . مصالح ساختمانی در کنار پیاده روها ریخته شده است و برخی خانه ها تا چندین ماه در حال تعمیر باقی می ماند تا صاحب خانه بتواند به وام دسترسی پیدا کند و یا مشکل خود را با شهرداری حل کند و بعد اقدام به ادامه ی ساخت خانه نماید .بسیاری از کارگران ساختمانی تحت پوشش بیمه نبوده و حقوق آنها اقساطی پرداخت شده و یا حتی پرداخته نمی شود . گاهی مشاهده می کنیم که یک شخص غیر محلی با خرید چندین ساختمان دست به ساختن یک مجتمع مسکونی می زند که همیشه مشکل پارکینگ دارد ؛ چرا که به جای پارکینگ نیز اتاق می سازد . یک خانه تک خانواری با سابقه سکونت طولانی در محله جای خود را به یک مجتمع آپارتمانی می دهد با چندین واحد که در هر کدام یک خانواده اغلب جوان که از محله ها و یا شهر های دیگر آمده اندسکونت دارد .جالب این که حتی این خانواده ها هم مدت زیادی در محله نمی مانند و خیلی زود اسباب کشی می کنند .به طوری که هیچ فرصتی برای آشنا شدن با همسایه ها و تشکیل سرمایه اجتماعی باقی نمی مانند .گویی همه مسافرند و ناشناسی و فرد گرایی شدت می گیرد و چیزی به نام محله در واقع باقی نمانده است
شکل ساختمان ها در مقایسه ی با هم از هر لحاظ متفاوت و متمایز است و این خود چهره ی محله رازشت کرده است . امکانات و تسهیلات شهری چون خدمات آموزشی ، بهداشتی ، فرهنگی با جمعیت تناسب ندارد. با ازدیاد جمعیت معضلات اجتماعی احتمالاً افزایش خواهد یافت
خدمات مالی:
دراین محله ۵ بانک ( ۲ صادرات ، ۲ ملی و ۱ تجارت ) و یک موسسه اعتباری به نام کارسازان آینده ، ۳ شرکت بیمه ( ۲ ایران و ۱ البرز ) وجود دارد که خدمات مالی ارائه می می کنند. به نظر می رسد بیشتر بمراجعان رای پرداخت قبوض ( تلفن ، گاز ، برق ، آب و موبایل ) و گشایش حساب قرض الحسنه جهت آنکه شاید روزی برنده ی جایزه ای خیالی شوند ،به بانک ها مراجعه می کنند و تعدادی از بازنشستگان هم اندوخته اندک خود برای گرفتن ماهیانه ای آنجا سرمایه گذاری می کنند . و تعداد اهل کسب و کار که پول زیاد در گردش دارند در این محله زیاد نیست.
هر چند نمایندگان شرکت های بیمه ها به در خانه ها می آیند و تبلیغات زیادی را از طریق رسانه های عمومی انجام می دهند ، اما باز هم به دلیل کمبود درآمد و هزینه ی بالای زندگی مراجعان بسیار کمی دارند . موسسه ی اعتباری مزبور نیز اجاره ای است و تا کنون چند بار جای خود را تغییر داده و مراجعه کنندگان اندکی دارد . اگر صبح ها به بانک ها بروید ، می بینید که نفر ۲۵۷ یا بیشتر هستید و باید تا چندین ساعت برای پرداخت یک قبض صبر کنید ، اما وقتی دقت می کنید می بینید اکثر مراجعان برای پرداخت قبض های خدمات شهری وقسط وام و حوالهپول و دریافت حقوق و مستمری به بانک مراجعه کرده اندو تمایل به سرمایه گذاری کم است چرا که افراد محل معتقدند که در این اوضاع و احوال اقتصادی جایی برای ریسک کردن وجود ندارد.
خدمات شهری:
خدمات شهری در این محله بسیار ضعیف است از جمله پیاده روها ، خیابان ها که همیشه سوراخ شده اند و پر از چاله های گود هستند که از آب ترکیدگی لوله ها و یا باران پر شده است و پیاده روها بسیار تنگ و باریک هستند ، ضمن آنکه پستی و بلندی بسیاری دارد و روکش آسفالت نامناسبی دارد که ناهمواریهایی را ایجاد کرده که موجبات تصادفات رانندگی شده و حتی میزان زمین خوردگی عابرین پیاده را بالا برده است .
فضای سبز برای جمعیت این محله تنها یکی است که آن هم در چهارراه شیخان قرارگرفته و هر گوشه ی آن را ساختمانی فرا گرفته است . این محله دارای ایستگاه اتوبوس و یا مینی بوس نمی باشد و برای رفت و آمد باید به خیابان معلم رجوع کرد . خط مسافرکشی دارد که از انتهای خیابان معلم شروع شده و در میدان سپاه خاتمه می یابد که آن هم در ساعت مشخصی از شبانه روز وجود دارد ( ۸ صبح تا ۸ شب ) ، ۲ تاکسی سرویس هم وجود دارد که مراجعه کنندگان زیادی ندارد ، بیشتر پیاده یا با اتوبوس و حداکثر با تاکسی های خطی جابه جا می شوند . سالن اجتماعات جهت تجمع مردم محل و تبادل اطلاعات و گفتگو وجود ندارد معضل دیگر ، اتوبان صیاد شیرازی است که هنوز به اتمام نرسیده و محله را به چند قسمت تقسیم کرده و بسیاری از راه ها را بسته و بسیار کند پیش می رود .
مشکل دیگر مساله پارکینگ است که در حال حاضر دو طرف خیابان را با این عرض بسیار کم ماشین فرا گرفته و عبور و مرور را دچار اختلال کرده است و گاه دوبله هم پارک می کنند که ترافیک سنگینی را ایجاد می کند . نبود پارکینگ در ساختمانهای تازه ساز به اندازه ی طبقات ساختمان و نیز داشتن بیش از یک خودرو به یمن لیزینگ و مراکز اقساطی خودرو ، محله را با مشکل بزرگی مواجه کرده است .
خدمات بهداشتی:
محله ی خواجه نظام، تنها یک درمانگاه شبانه روزی به نام شهرستانیها دارد که آنهم ، خیریه موقوفه است ، یک آزمایشگاه تشخیص طبی ( تک ) که بسیار کوچک و محقر است . ۳ ساختمان پزشکان دارد ، به اضافه ی ۱۰ مطب پزشکی که شرح آن در زیر آمده است : ۴ مطب پزشکی ویژه ی کودکان ، ۴ مطب پزشکی دهان و دندان ، ۱ مطب پزشکی تغذیه ،۳ تزریقات و پانسمان، ۱ مرکز بینایی سنجی، ۲ کلینیک مامایی و تنظیم خانواده، ۱ مطب متخصص اورولوژی، ۱ مطب پزشک متخصص پوست و مو ، ۱ مطب متخصص گوارش ، ۱ مطب متخصص داخلی . اکثر این مطبها در حال جابه جایی و تغییر هستند و در وضعیت ثابت و دائمی بسر نمی برند و البته ویزیت آنها طوری است که خانواده های فقیر محله به دشواری به ایشان مراجعه می کنند.
علاوه بر این مطب ها درمانگاه خیریه شهرستانیها نیز دارای یک پزشک عمومی و ۱۲ پزشک متخصص (بهداشت، زنان،جراح،چشم، گوش و حلق وبینی، اطفال ، پوست )و ۳ دکتر فوق متخصص در رشته های زنان ، گوارش وقلب می باشد. افزون بر این در این درمانگاه روانشناس، کارشناس تغذیه ،فیزیوتراپیست ، و ۶دندانپزشک هم به نوبت خدمت ارائه می کنند
هرچند خدمات درمانی در محله یافت می شود ولی محله از لحاظ بهداشتی و بویژه آموزش بهداشت بسیار عقب است. مثلاً ما هیچ نمونه ای از اطلاع رسانی راجع به بیماریهای مسری ( آنفولانزای مرغی ، خوکی ، ایدز ، هپاتیت و …) سراغ نداریم و با توجه به این که مساله بهداشت در شهر یکی از مهمترین مسائل شهرنشینی است این نقص را نم توان به فراموشی سپرد.. نزدیکی ساختمانهای مسکونی ، اداری ، تجاری ، مدیریتی و … به یکدیگر ، کمی و کوچکی فضاهای انسانی و امکان ارتباط چهره به چهره ، موجبات انتقال و سرایت بیماریها را به وجود می آورد . لزوم و ضرورت اطلاع رسانی علمی ، عملی ، دقیق و دائمی از طریق مراکز بهداشت همگانی و رایگان حس می شود اما اینگونه نیست ، می بینیم که حتی سطلهای زباله هر چند روز یکبار تخلیه می شوند ، جوی ها گرفته ، بیرون می ریزند و قبلا حتی فاضلاب زندان قصر نیز در این جوی ها سرازیر می شد و هم اکنون نیز فاضلاب برخی خانه ها به بیرون می ریزد و زباله ها وسط کوچه ها و خیابانها غوطه می خورند ، حشرات موذی افزایش یافته اند ( پشه ، مگس ، زنبور وحشی ، سوسک ، ساس ، شپش و … ) و حتی پشه مالاریا نیز دیده شده است . نبود بهداشت و اطلاع رسانی و امر آموزش می تواند ضربه ای سنگین بر پیکر سرمایه انسانی و همین طور اقتصاد جامعه بزند.در محله۴ داروخانه ، ۲فروشگاه داروهای گیاهی و دو عینک سازی دیده می شود .
موضوع سیستم فاضلاب در شهر امر مهمی است که هم اکنون پس از چندین سال برنامه ریزی و بودجه گذاری ، تنها انبوهی از وعده برجای گذارده . درحال حاضرمشغول عملیات روپوشانی جوی ها شده اند این جوی ها برای سلامتی محله خطری حتمی بودند.. آب باران معمولا در چاله های گود پیاده روها تا چندین روز باقی می ماند و محلی مناسب برای تولید و رشد انواع میکرب ها به وجود می آورد . عرض و طول کوچه ، خیابان و پیاده رو و نیز سطح آنها باید به نحوی باشد که امکان چنین مسائلی را به وجود نیاورد . در مجموع میزان و کیفیت خدمات بهداشتی پاسخگوی نیازهای جمعیت محله نیست و سالانه چندین هزار شکایت مبنی بر کمبود موارد فوق و سایر موارد که از آن سخن رفته یا خواهد رفت به نهادهای دولتی داده می شود که تاکنون عملیاتی شدن آن خواسته ها را ندیده ایم .
کودکان وسالمندان براحتی جا به جا نمی شوندو گاه. بر اثر پستی وبلندی و تنگی پیاده رو ها ، عرض کم خیابانها و حجم انبوه خودروها دچار شکستگی دست ، پا ، سرو کمر شده و در گوشه ی خانه ها بستری می شوند . انبوه خود روها معضلاتی چون آلودگی هوا و صوتی را به وجود می آورده و آلودگی هوا اغلب این ترکیب سنی محله را دچار آسم ، برونشیت ، سردردهای مکرر و شدید ( میگرن ) و پوکی استخوان می کند . آلودگی صوتی ناشی از ترافیک سنگین خودروها نیز باعث مشکلات گوشی و شنوایی می شود . قطع درختان و تخریب محیط زیست به از میان رفتن اکسیژن هوا انجامیده و بیماریها و در کل مشکلات بهداشتی زیادی را به همراه آورده است .
خدمات آموزشی:
در این محله تنها ۱ مدرسه ی دخترانه ( دبیرستان ) هست که آن هم نزدیک به ۳ سال است که در دست تعمیر می باشد . ۲ مدرسه ی شهید نجفی در کوچه ی بن بست صفری و دیگری به نام احمد کشوری در کوچه ی خمینجانی قرار داشتند که اولی پیش از وقوع انقلاب در ایران کافه بوده و بعدها به مدرسه و امروز پس از چندین سال به مجتمع مسکونی تبدیل شده و دومی نیز تخلیه و متروک شده است . چند آموزشگاه خصوصی خیاطی و یا زبان انگلیسی هم هستند که در مجموع عدد آنها به ۳ نمی رسد . اکثریت مردم محله فرزندان خود را به محلات دیگر می برند که پذیرش و ثبت نام آنها نیز خود داستان دیگری است . ورای ویژگی هایی که آموزش باید داشته باشد تا بتواند آگاهی رسان و رهایی بخش باشد ( کیفیت ) ، میزان و تعداد مراکز آموزش چون مدرسه ، دانشگاه ، آموزشگاه و باشگاههای ورزشی (کمیت ) خود نشاندهنده ی وضعیت ضعیف در ارائه ی خدمات آموزشی در محله است . کودکان و نوجوانان باید کیلومترها راه طی کنند تا به مدرسه و یا مرکز آموزشی برسند و باز هم همین راه طولانی را بازگردند و خسته و بدون نیروی لازم و ضروری جهت یادآوری آموخته ها و مرور آنها ، به رختخواب روند و هیچ زمانی را برای بازآموزی نداشته باشند . محیط خانه و خانواده نیز درآنهااثر می گذارد و دریک ارتباط دوسویه او را فرتوت ، گوشه نشین ومنزوی بار می آورد . دانش آموزان محله با وجود این موانع راه خود را ادامه می دهند ، اما بسیاری از آنان راه فروش نیروی کار برای یک زندگی محقر را در پیش می گیرند
خدمات فرهنگی:
خدمات فرهنگی نیز چون سایر خدمات اجتماعی که به آنان اشاره شد ، سطح پایینی دارد و مردم محله از نبودن مراکز فرهنگی در رنج مدام هستند . ۳۰ سال پیش تنها سینمای محله پس از وقوع انقلاب تخریب و به یک مجتمع مسکونی و چند واحد سوپرمارکت تبدیل می شود ( سینما ستاره ) . بیش از ۴ سال است که با اشغال بخشی از فضای تنها پارک موجود در محله ، قصد ساختن کتابخانه ای را دارند ، که نزدیک یک دهه پیش وعده ی افتتاح آن را داده بودند و هم اکنون پس از ساخته شدن هنوز هم آماده ی ارائه خدمات فرهنگی به افراد محله نمی باشد . نمایشگاه دائمی و یا موقت ( که به مناسبتهای گوناگون هر ساله برگزار می شود ) کتاب و مطبوعات وجود ندارد و کتابفروشی ها که محل عرضه ی کتاب باشد نیز یا معمولا تغییر شغل داده اند یا به سوی فروش صرف لوازم التحریر رفته اند . دراین محله ۵ نوشت افزار فروشی قرار دارد که به فروش کالاهای لوکس و فانتزی می پردازند . تنها مغازه ی عرضه ی مطبوعات تعطیل شده است . ( بیش از ۳۵ سال فعالیت داشته است ) . هیچ باشگاه ورزشی و تفریحی نبوده ونیست و از این لحاظ محله در فقر فرهنگی مفرطی به سر می برد . امروزه یک کتابفروشی مستقل باقی مانده است که آن هم به دلیل داشتن مشاغل دیگر و دریافت وجوه ماهانه از پس اندازهای اقتصادی خود ، توانسته پایداری کند ، اما چندین بارقصد تغییر شغل ویا فروش مغازه را داشته است . شرایط اقتصادی و سطح زندگی افراد محله ، آنها را در منگنه ای قرار داده است که امکان فرارفتن از تامین مایحتاج روزانه را ندارند . هیچ نمایشگاهی در این محله بر پا نمی شود و درعوض تعداد سوپرمارکتها هر روز در حا لافزایش است جایی برای یادگیری و آموختن وجود ندارد ، سالهای سال است که تنها فعالیت موجود ، فعالیت های اقتصادی است که آن هم در سطح تاسیس سوپرمارکتها ، بنگاه های مسکن و مصالح ساختمانی باقی مانده است.
آسیب شناسی اجتماعی:
در طول سالیان اخیر گرایش به مصرف شدید مواد مخدر به خصوص در میان نوجوانان و جوانان بیکار افزایش چشمگیری یافته است تا بدانجا که وقتی از در خانه بیرون می آیید می توانید به راحتی معتادان به مواد مخدر را در گوشه و کنار محله ببینید که حتی در حال مصرف هستند . مصاحبه شونده می گوید”جوانی را می دیدم که هر روز برای تزریق مواد مخدر ( هرویین ) به کوچه ی بن بست محل سکونت ما می آمد و آن قدر تزریق کرده بود که همه ی رگهای بدن او بسته شده و به رگ ران خود تزریق می کرد. از لحاظ روانی ( ذهنی ) دچار گیجی و گنگی شدیدی شده بود و عاقبت جان خود را در این راه از دست داد” . مواد مخدر جدید در میان این ترکیب سنی عمل می کند و چون محتویات شیمیایی خطرناکی در آن به کار رفته و شیوه های ساخت آن هیچ مرحله و جای مشخصی را نداشته است ، به شدت کشنده و آسیب زا است . مصرف مواد موهم ( توهم زا ) نیز به همین ترتیب افزایش یافته است . معمولا سنین اعتیاد به دخانیات دراین محله از ۱۰ سالگی و اعتیاد به مواد مخدر از ۱۴ سالگی است .
موارد زیر نشاندهنده ی میزان و آسیب های اجتماعی محله است : ۱- مصرف زیاد و گسترده ی مواد مخدر و موهم و نیز پخش وفروش ۲- مصرف زیاد و گسترده ی دخانیات ۳- افزایش زیاد فحشاء ( روسپیگری ) ۴- فرار از خانه در میان نوجوانان و جوانان ۵- سرقت ۶- باج گیری ، کیف قاپی و کف زنی ۷- نزاع های خیابانی ۸- تعداد زیاد بزه کاران در زندان . تحلیل نهایی : گسترش حجم و وسعت انحرافات اجتماعی ، افزایش چشمگیرجمعیت ، نیاز به رشد فزاینده ی خدمات شهری و رشد سطح فرهنگ و سطح زندگی ؛ همگام با توسعه یافتگی و عقب افتادگی و عقیم ماندن پیشرفت کیفی و کمی ( هردو با هم ) شهر ، تضادی آشکار است که ما به عنوان نمونه در غالب یک محله ، در تحقیق فوق نشان دادیم .
چشم انداز آینده:
شورایاری ، شهرداری منطقه ونیز سایر نهادهای دولتی شهری می توانند همکاری و هماهنگی همه جانبه ، علمی و عملی با یکدیگر و همین طور آموزش به شهروندان واعضای محله آینده ای روشن بسازند ، اما آنگونه که پیش می رود آینده ای نه چندان مشخص در انتظار محله است . روند کنونی اوضاع و شرایط اقتصادی – اجتماعی محله ی خواجه نظام الملک توسی نشاندهنده ی وضعیتی مبهم است .

لینک منبع: http://www.shahrsazionline.com/13833/مونوگرافي-محله-ي-خواجه-نظام-المک-توسی/
 

Ashkan-kamrani

عضو جدید
دلیل نامگذاری محله‌های تهران

دلیل نامگذاری محله‌های تهران

سید خندان
سید خندان نام ایستگاه اتوبوسی در جاده قدیم شمیران بوده است. سیدخندان پیرمردی دانا بوده که پیش گویی‌های او زبانزده مردم در سی یا چهل سال پیش بوده است. دلیل نامگذاری این منطقه نیز احترام به این پیرمرد بوده است.

فرمانیهدر گذشته املاک زمینهای این منطقه متعلق به کامران میرزا نایب‌السلطنه بوده است و بعد از مرگ وی به عبدالحسین میرزا فرمانفرما فروخته شده است.
فرحزاداین منطقه به دلیل آب و هوای فرح انگیزش به همین نام معروف شده است.
شهرک غرب
دلیل اینکه این محله به نام شهرک غرب معروف شد ساخت مجتمع های مسکونی این منطقه با طراحی و معماری مهندسان آمریکایی و به مانند مجتمع های مسکونی آمریکایی بوده و در گذشته نیز محل اسکان بسیاری از خارجیها بوده است.
آجودانیهآجودانیه در شرق نیاوران قرار دارد و تا اقدسیه ادامه پیدا میکند. آجودانیه متعلق به رضاخان اقبال السلطنه وزیر قورخانه ناصرالدین شاه بوده، او ابتدا آجودان مخصوص شاه بوده است.
اقدسیهنام قبلی اقدسیه (تا قبل از ۱۲۹۰ قمری) حصار ملا بوده است. ناصرالدین شاه زمینهای آنجا را به باغ تبدیل و برای یکی از همسران خود به نام امینه اقدس (اقدس الدوله) کاخی ساخت و به همین دلیل این منطقه به اقدسیه معروف شد.
جمارانزمینهای جماران متعلق به سید محمد باقر جمارانی از روحانیان معروف در زمان ناصر الدین شاه بوده است. برخی از اهالی معتقدند که در کوههای این محله از قدیم مار فراوان بوده و مارگیران برای گرفتن مار به این ده می آمدند و دلیل نامگذاری این منطقه نیز همین بوده است و عده ای هم معتقدند که جمر و کمر به معنی سنگ بزرگ است و چون از این مکان سنگ‌های بزرگ به دست می آمده ‌است‌، آن‌جا را جمران‌، یعنی محل به‌دست آمدن جمر نامیده‌اند.
پل رومی
پل رومی در واقع پل کوچکی بوده که دو سفارت روسیه و ترکیه را هم متصل می کرده است. عده‌ای هم معتقدند که نام پل از مولانا جلال‌الدین رومی گرفته‌شده است‌.
جوادیه در جنوب تهران
بسیاری از زمینهای جوادیه متعلق به آقای فرد دانش بوده است که اهالی محل به او جواد آقا بزرگ لقب داده بودند. مسجد جامعی نیز توسط جواد آقا بزرگ در این منطقه بنا نهاده است که به نام مسجد فردانش هم معروف است.
داودیه بین میرداماد و ظفر
میرزا آقاخان نوری صدر اعظم این اراضی را برای پسرش‌، میرزا داودخان‌، خرید و آن را توسعه داد. این منطقه در ابتدا ارغوانیه نام داشت و بعدها به دلیل ذکر شده داودیه نام گرفت‌.
درکه
اگر چه هنوز دلیل اصلی نامگذاری این محل مشخص نیست اما برخی آنرا مرتبط به نوعی کفش برای حرکت در برف که در این منطقه استفاده می شده و به زبان اصلی «درگ» نامیده می شده است دانسته اند.
دزاشیب در نزدیکی تجریش
روایت شده است که قلعه بزرگی در این منطقه به نام « آشِب » وجود داشته است و در گذشته نیز به این منطقه دزآشوب و دزج سفلی و در لهجه محلی ددرشو می گفتند.
زرگندهاحتمالا دلیل نامگذاری این محل کشف سکه ها و اشیاء قیمتی در این محل بوده است. در گذشته این منطقه ییلاق کارکنان روسیه بوده است.
قلهککلمه قلهک از دو کلمه “قله‌” و “ک‌” تشکیل شده است که قله معرب کلمه کله‌، مخفف کلات به معنای قلعه است‌. عقیده اهالی بر این است که به دلیل اهمیت آبادی قلهک که سه راه گذرگاه‌های لشگرک‌، ونک و شمیران بوده است‌، به آن( قله- هک) گفته شده است‌.
کامرانیهزمین‌های این منطقه ابتدا به میرزا سعیدخان‌، وزیر امور خارجه‌تعلق داشت، و سپس کامران میرزا پسربزرگ ناصرالدین شاه‌، با خرید زمین‌های حصاربوعلی‌، جماران و نیاوران‌، اهالی منطقه را مجبور به ترک زمین‌ها کرد و سپس آن جا را کامرانیه نامید.
محمودیه بین پارک وی و تجریش یا ولیعصر تا ولنجک
در این منطقه باغی بوده است که متعلق به حاج میرزا آقاسی بوده است و چون نام او عباس بوده آنرا عباسیه میگفتند. سپس علاءالدوله این باغ بزرگ را از دولت خرید و به نام پسرش‌، محمودخان احتشام‌السلطنه‌، محمودیه نامید.
نیاوراننام قدیم این منطقه گردوی بوده است و برخی معتقدند در زمان ناصرالدین شاه نام این ده به نیاوران تغییر کرده است به این ترتیب که نیاوران مرکب از “نیا” (حد، عظمت و قدرت‌) ؛”ور” (صاحب‌) و “ان‌” علامت نسبت است و در مجموع یعنی کاخ دارای عظمت‌.
ونکنام ونک تشکیل شده است از دو حرف (ون‌) به نام درخت و حرف (ک)که به صورت صفت ظاهر می‌شود.
یوسف آباد
منطقه یوسف آباد را میرزا یوسف آشتیانی مستوفی‌الممالک در شمال غربی دارالخلافه ناصری احداث کرد و به نام خود، یوسف آباد نامید.
پل چوبیقبل از این که شهر تهران به شکل امروزی خود درآید، دور شهر دروازه هایی بنا شده بود تا دفاع از شهر ممکن باشد. یکی از این دروازه‌ها، دروازه شمیران بود با خندق‌هایی پر از آب در اطرافش که برای عبور از آن‌، از پلی چوبی استفاده می‌شد. امروزه از این دروازه و آن خندق پر از آب اثری نیست‌، اما این محل همچنان به نام پل چوبی معروف است.
شمیراننظریات مختلفی درباره این نام شمیران وجود دارد. یکی از مطرح ترین دلایل عنوان شده ترکیب دو کلمه سمی یا شمی به معنای سرد و « ران » به معنای جایگاه است و در واقع شمیران به معنای جای سرد است. به همین ترتیب نیز تهران به معنای جای گرم است.
همچنین در نظریه دیگری به دلیل وجود قلعه نظامی در این منطقه به آن شمیران می گفتند و همچنین برخی نیز معتقدند که‌ یکی از نه ولایت ری را شمع ایران میگفتند که بعدها به شمیران تبدیل شده است.
گیشا
نام گیشا که در ابتدا کیشا بوده است برگرفته از نام دو بنیانگذار این منطقه (کینژاد و شاپوری) می باشد.
منیریه در جنوب ولیعصر
منیریه در زمان قاجار یکی از محله های اعیان نشین تهران بوده و گفته شده نام آن از نام زن کامران‌میرزا، یکی از صاحب‌منصبان قاجر، به نام منیر گرفته شده‌است.


لینک منبع: http://www.shahrsazionline.com/14608/دلیل-نامگذاری-محله‌های-تهران/
 

Ashkan-kamrani

عضو جدید
سرپولک تهران

سرپولک تهران

سرپولک یکی از گذر محله‌های بسیار قدیمی تهران است. این محله پیوندی عمیق با حافظه جمعی تهرانی‌ها و حتی ایرانی ها دارد. خانه آیت‌الله بهبهانی از روحانیون مشروطه خواه در این محله قرار دارد. همچنین می‌توان به منزل شهید مصطفی چمران اشاره کرد که در سرپولک واقع شده است. به دنبال معرفی محله‌های تهران نگاهی به تاریخچه این گذرمحله خواهیم داشت.

در گذشته های دور که خبری از خیابان سیروس و بوذرجمهری نبود در کنار این محله جوی بزرگی جریان داشت که اهالی برای گذشتن از روی آن پلی چوبین بسته بودند و چون این گذر نخستین محله کنار پل محسوب می شد و پل هم نسبت به پل های بزرگ که معمولاً روی رودخانه می بستند کوچک تر بود، با اتصال پسوند کاف که نشان کوچکی است به «سرپلک» معروف شد؛ به مرور در مکالمات روزمره «واو» بعد از «پ» اضافه شد و این محله به «سرپولک» تبدیل شد.
از سال ۱۳۰۹ شمسی که طرح ایجاد خیابان های اولیه تهران به مرحله اجرا درآمد، شکل گیری خیابان بوذرجمهری و سیروس، محله سرپولک را از پیکر اصلی خود یعنی «عودلاجان» از شمال و «حمام خانم» از شرق جدا کرد تا به شکل محدود فعلی درآمد و محله نیز با کوچه های پهن و باریک به خیابان های اطراف وصل شد. هنوز هم این کوچه ها که در دهه های اخیر نامشان تغییر کرده به همان نام های قدیمی خود معروف هستند؛ از آن جمله کوچه کهنه چین ها، کوچه بهبهانی، کوچه حاج معصوم، کوچه حمام چاله و کوچه کورها هستند(اهالی در دهه ۵۰ درست نقطه مقابل کورها ـدرخشندهـ را انتخاب کرده بودند).
محله سرپولک را تا اواخر قاجاریه ۲۰ طاق گنبدی می پوشاند که در تابستان از تابش آفتاب و در زمستان از ریزش آب باران و برف جلوگیری می کرد. به مرور هر سال تعدادی از طاق ها فروریخت تا جایی که اکنون محله طاق ندارد و همانند کوچه ای طولانی تا «سیداسماعیل» ادامه یافته است.
سرپولک در آن زمان که تا عودلاجان و حمام خانم وسعت داشت، سه باب زورخانه دایر به نام های «کاشی پزها»، «حمام خانم» و «میدان» را در خود جای داده بود که در حال حاضر هیچ کدام وجود ندارند.
این منطقه در زمان قاجار جزء املاک فرمانفرمایان (از خاندان با نفوذ دوران قاجار) بوده و عمده تجارت شهر در بازار چهل تن این محل انجام می‌شد. هر چند این قسمت از شهر، کمترین میزان جمعیت را داشت، اما از محله‌های بسیار مهم شهر بود. اتباع خارجی، یعنی شاغلین سفارتخانه‌ها، اغلب برای تهیه اقلام مصرفی و اجناس لوکس به بازار این محل مراجعه می‌کردند؛ به همین دلیل، خیاط خانه‌های فرنگی، عکاسی‌ها و صرافی‌ها در این مکان متمرکز شده و مغازه دارها به سبک اروپا، ویترین‌ها را تزئین می‌کردند.
با آغاز مشروطیت، محله سرپولک بزرگ ترین مرکز سیاسی ایران شده بود ولی بعد از آنکه مجلس را به توپ بستند، ناگهان این محله از مرکزیت افتاد و آیت الله بهبهانی را به عتبات تبعید کردند. این وضع دیری نپایید و بعد از افتتاح مجدد مجلس، آن مرحوم با تجلیل فراوان دوباره به این محل و منزل سابق خود بازگشت. در دوران نهضت ملی نیز محله سرپولک از فعالان تهی نبود. سرآمد جوانان محله در دهه سی، چهره شناخته شده جنبش دانشجویی در آن زمان مصطفی چمران بود.
در جنوب سرپولک، بقعه سیداسماعیل قرار دارد که نتیجه امام هشتم حضرت رضا(ع) است که همواره مورد احترام خالصانه اهالی سرپولک قرار دارد. سیداسماعیل از فرزندان امام علی النقی (ع) است که بقعه حضرتش برای اولین بار در جمادی الاول سال ۸۸۶ هجری قمری بنا شد و از قدیمی ترین بناهای موجود در تهران است. این بنا تا سال ها با همان معماری قدیمی پابرجا بود و انبوه مردم در ایامی که هنوز تهران نام و نشانی نداشت، به آنجا می رفتند و به زیارت می پرداختند.
هنگامی که آغامحمدخان تصمیم گرفت تهران را به عنوان پایتخت معرفی کند و برای اولین بار در این شهر، بر اریکه سلطنت جلوس کرد، توجه بسیاری به این شهر کرد و یکی از عمده ترین توجهات او، به ساخت بناها و بازسازی آثاری بود که در زمان زندیه یا قبل از آن ساخته شده بود. در سایه این توجهات بود که او بنای قدیمی بقعه سیداسماعیل را بازسازی کرد. در واقع بسیاری بانی بقعه سیداسماعیل را عیسی خان بیگلر بیگی می دانند؛ همان کسی که بسیاری از بناهای دوره قاجار را پایه ریزی و یا بازسازی کرد که از آن جمله ارگ سلطنتی و آب انبار سیداسماعیل را می توان نام برد. بنای جدید بقعه سیداسماعیل در سال ۱۲۶۲ هجری شمسی پی ریزی شد.
منبع: ماهنامه ساختمان و پلیمر


لینک منبع: http://www.shahrsazionline.com/15128/سرپولک-تهران-را-بشناسیم/
 
بالا