عنوان نشریه: راهبرد -بهار 1392 , دوره 22 , شماره 66 ; از صفحه 365 تا صفحه 404 .
عنوان مقاله: نقد افلاطون بر رئاليسم در هنر
نویسنده مقاله: معتمدي احمدرضا*
* پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
چکیده:
يکي از نقاط مبهم و پرگفته، اما ناشناخته فلسفه غرب، نقد دو هزار و اندي ساله فيلسوفان مغرب زمين به مواضع فلسفه هنر افلاطوني است. آنان همواره مدينه فاضله افلاطوني را ناکجاآبادي ضد شاعرانه و مبتني بر تبعيد هنرمندان از شهر تصوير ساخته اند. اين موضع ضد افلاطوني فلسفه غرب از صدر تا ذيل مابعدالطبيعه غربي حکايت از حکمتي رازمند در آرا منتقدانه اين حکيم نسبت به حقيقت هنر در ساحت شهر و شهروندي است.نوشتار حاضر درصدد است تا تبيين هر چند اجمالي، اما معطوف به کشف حقيقت متعالي اثر هنري، از ناحيه نقد افلاطون بر رئاليسم در هنر ارائه دهد، گرايشي که امروز با خلق رسانه هاي نوين چون عکاسي و سينما به گرايش همه جانبه در سپهر رسانه هاي ارتباط جمعي نوين در آمده است. آسيب شناسي افلاطون از اين گرايش هنري يک راهبرد کليدي و راهگشا در عرصه فرهنگ کاربردي و رويکرد بنيادين در ساختاربخشي و صورت بندي آثار رسانه اي و هنري است. پرسش اصلي اين پژوهش آن است که آيا نظريه زيبايي شناسي افلاطون، صرفا در محدوده نظام ايده آليسم افلاطوني و ساحت معرفت شناختي صور معقول، قابل فرآوري و رمزگشايي است يا آنکه خود، في نفسه در ابعاد يک پارادايم از مرجعيت و گسترش پذيري برخوردار است؟ آيا «حقيقت گرايي» افلاطون، برساخته اي از نظام صور معقول و جهان مثالي اوست، يا برخلاف، اين نظام صورت هاي عقلاني است که بر بنياد حقيقت گرايي بنا گرديده و «ايده هاي معقول» را به مثابه «انگاره هاي حقيقت» صورت بخشيده است؟ چرا هنر نزد افلاطون، نه تصوير «پديدار طبيعت»، بل تعبير «روياي حقيقت» است؟ نقد افلاطون بر رئاليسم در هنر، نقد نظرورزي به «زيبايي طبيعت» بدون رازورزي با «طبيعت زيبايي» است. پيشگيري از قرباني ساختن «حقيقت» در پرستشگاه «واقعيت» و تذکر به حقايق اصيل وجود در برابر تقليل و فروکاستي چشم انداز هنرمند بر عدسي هاي ثبت جهان مادي و فيزيکي است.
كليد واژه: مي مسيس، پوئسيس، تخنه، الهام، حقيقت، واقعيت، زيبا، زيبايي، ديالکتيک، ديالوگ
عنوان مقاله: نقد افلاطون بر رئاليسم در هنر
نویسنده مقاله: معتمدي احمدرضا*
* پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
چکیده:
يکي از نقاط مبهم و پرگفته، اما ناشناخته فلسفه غرب، نقد دو هزار و اندي ساله فيلسوفان مغرب زمين به مواضع فلسفه هنر افلاطوني است. آنان همواره مدينه فاضله افلاطوني را ناکجاآبادي ضد شاعرانه و مبتني بر تبعيد هنرمندان از شهر تصوير ساخته اند. اين موضع ضد افلاطوني فلسفه غرب از صدر تا ذيل مابعدالطبيعه غربي حکايت از حکمتي رازمند در آرا منتقدانه اين حکيم نسبت به حقيقت هنر در ساحت شهر و شهروندي است.نوشتار حاضر درصدد است تا تبيين هر چند اجمالي، اما معطوف به کشف حقيقت متعالي اثر هنري، از ناحيه نقد افلاطون بر رئاليسم در هنر ارائه دهد، گرايشي که امروز با خلق رسانه هاي نوين چون عکاسي و سينما به گرايش همه جانبه در سپهر رسانه هاي ارتباط جمعي نوين در آمده است. آسيب شناسي افلاطون از اين گرايش هنري يک راهبرد کليدي و راهگشا در عرصه فرهنگ کاربردي و رويکرد بنيادين در ساختاربخشي و صورت بندي آثار رسانه اي و هنري است. پرسش اصلي اين پژوهش آن است که آيا نظريه زيبايي شناسي افلاطون، صرفا در محدوده نظام ايده آليسم افلاطوني و ساحت معرفت شناختي صور معقول، قابل فرآوري و رمزگشايي است يا آنکه خود، في نفسه در ابعاد يک پارادايم از مرجعيت و گسترش پذيري برخوردار است؟ آيا «حقيقت گرايي» افلاطون، برساخته اي از نظام صور معقول و جهان مثالي اوست، يا برخلاف، اين نظام صورت هاي عقلاني است که بر بنياد حقيقت گرايي بنا گرديده و «ايده هاي معقول» را به مثابه «انگاره هاي حقيقت» صورت بخشيده است؟ چرا هنر نزد افلاطون، نه تصوير «پديدار طبيعت»، بل تعبير «روياي حقيقت» است؟ نقد افلاطون بر رئاليسم در هنر، نقد نظرورزي به «زيبايي طبيعت» بدون رازورزي با «طبيعت زيبايي» است. پيشگيري از قرباني ساختن «حقيقت» در پرستشگاه «واقعيت» و تذکر به حقايق اصيل وجود در برابر تقليل و فروکاستي چشم انداز هنرمند بر عدسي هاي ثبت جهان مادي و فيزيکي است.
كليد واژه: مي مسيس، پوئسيس، تخنه، الهام، حقيقت، واقعيت، زيبا، زيبايي، ديالکتيک، ديالوگ
