عنوان مقاله :
درآمدی بر تاريخ ذهنيت عامه در معماری ايران
نویسندگان :
مهرداد قيومی بيدهندی
اميد شمس
چکیده:
آثاری که از معماری گذشته ايران به جا مانده، گنجينه‌های ارزنده معماری ايران است، اما اين آثار، نماينده تام معماری‌ای نيست که در طی سده‌ها در اين سرزمين تحقق يافته است. بيشتر آنچه از بناها به دست ما رسيده، آثار فاخر و شاهانه است و از طريق اين آثار، به دشواری می‌توان به بخش اعظم معماری ايران ـ معماری عموم مردم ـ پی برد. از اين گذشته، آثار معماری نتيجه نهايی مسير معماری است. معماری فقط اثر معماری نيست؛ انديشه‌ها و خيال‌های معماری، پسند و ذوق فردی و جمعی، مسير طراحی و ساخت، آموزش معماری، حرفه و نظام صنفی معماری، بانيان و حاميان معماری، معماران و کارگزاران معماری همه در اين مسير دخيل‌اند و شناخت معماری مستلزم شناخت اينها نيز هست. پس برای فهم معماری مردم، بايد علاوه بر بناهای ايشان، از پندارها و انديشه‌هايشان درباره بناها و همه وجوه ديگر معماری هم باخبر باشيم. يکی از وظايف تاريخ‌پژوه معماری ايران، جستن راه‌هايی برای پی بردن به جنبه‌هايی از معماری ايران است که روزگار از ما پنهان داشته است؛ راه‌هايی که به واسطه آن‌ها به معماری عوام، يا نسبت‌های عوام با معماری فاخر، پی ببريم. در روزگار ما، در ديگر حوزه‌های تاريخ‌نويسی و تاريخ‌پژوهی، کسانی در صدد برآمده‌اند تا تاريخ مبتنی بر زندگی اشراف و اعيان و پادشاهان را کنار بگذارند و از خلال يافته‌ها و دانسته‌های تاريخی، به شناخت زندگی و انديشه عامه مردم بپردازند و برای اين منظور، رويکردهايی پيش نهاده‌اند. يکی از اين رويکردها، «تاريخ فرهنگي» است و يکی از شاخه‌های آن، «تاريخ ذهنيت» يا «تاريخ نگرش عامه» است. هدف از اين مقاله، گشودن باب مطالعه تاريخ ذهنيت عامه در معماری ايران است. بدين منظور، نخست تاريخ ذهنيت، ماهيت و سير تکوين و تحول آن را به اجمال معرفی می‌کنيم، سپس امکانات آن را برای مطالعه تاريخ معماری ايران، بررسی و منابع آن را معرفی می‌کنيم. آن‌گاه نمونه‌ها و موضوع‌ها و منابعی برای آزمودن اين شيوه تاريخ‌پژوهی در معماری ايران پيش می‌نهيم.
منبع:
نشریه مطالعات معماری ایران
واژه‌های کلیدی:
تاریخ معماری ایران , رویکردهای تاریخ‌نویسی, تاریخ ذهنیت, تاریخ فرهنگی, معماری عامه
دریافت فایل : [PDF 283 kb]
درآمدی بر تاريخ ذهنيت عامه در معماری ايران
درآمدی بر تاريخ ذهنيت عامه در معماری ايران
نویسندگان :
مهرداد قيومی بيدهندی
اميد شمس
چکیده:
آثاری که از معماری گذشته ايران به جا مانده، گنجينه‌های ارزنده معماری ايران است، اما اين آثار، نماينده تام معماری‌ای نيست که در طی سده‌ها در اين سرزمين تحقق يافته است. بيشتر آنچه از بناها به دست ما رسيده، آثار فاخر و شاهانه است و از طريق اين آثار، به دشواری می‌توان به بخش اعظم معماری ايران ـ معماری عموم مردم ـ پی برد. از اين گذشته، آثار معماری نتيجه نهايی مسير معماری است. معماری فقط اثر معماری نيست؛ انديشه‌ها و خيال‌های معماری، پسند و ذوق فردی و جمعی، مسير طراحی و ساخت، آموزش معماری، حرفه و نظام صنفی معماری، بانيان و حاميان معماری، معماران و کارگزاران معماری همه در اين مسير دخيل‌اند و شناخت معماری مستلزم شناخت اينها نيز هست. پس برای فهم معماری مردم، بايد علاوه بر بناهای ايشان، از پندارها و انديشه‌هايشان درباره بناها و همه وجوه ديگر معماری هم باخبر باشيم. يکی از وظايف تاريخ‌پژوه معماری ايران، جستن راه‌هايی برای پی بردن به جنبه‌هايی از معماری ايران است که روزگار از ما پنهان داشته است؛ راه‌هايی که به واسطه آن‌ها به معماری عوام، يا نسبت‌های عوام با معماری فاخر، پی ببريم. در روزگار ما، در ديگر حوزه‌های تاريخ‌نويسی و تاريخ‌پژوهی، کسانی در صدد برآمده‌اند تا تاريخ مبتنی بر زندگی اشراف و اعيان و پادشاهان را کنار بگذارند و از خلال يافته‌ها و دانسته‌های تاريخی، به شناخت زندگی و انديشه عامه مردم بپردازند و برای اين منظور، رويکردهايی پيش نهاده‌اند. يکی از اين رويکردها، «تاريخ فرهنگي» است و يکی از شاخه‌های آن، «تاريخ ذهنيت» يا «تاريخ نگرش عامه» است. هدف از اين مقاله، گشودن باب مطالعه تاريخ ذهنيت عامه در معماری ايران است. بدين منظور، نخست تاريخ ذهنيت، ماهيت و سير تکوين و تحول آن را به اجمال معرفی می‌کنيم، سپس امکانات آن را برای مطالعه تاريخ معماری ايران، بررسی و منابع آن را معرفی می‌کنيم. آن‌گاه نمونه‌ها و موضوع‌ها و منابعی برای آزمودن اين شيوه تاريخ‌پژوهی در معماری ايران پيش می‌نهيم.
منبع:
نشریه مطالعات معماری ایران
واژه‌های کلیدی:
تاریخ معماری ایران , رویکردهای تاریخ‌نویسی, تاریخ ذهنیت, تاریخ فرهنگی, معماری عامه
دریافت فایل : [PDF 283 kb]
درآمدی بر تاريخ ذهنيت عامه در معماری ايران
