جایگاه حشرات و کنهها در شاخه بندپایان
جایگاه حشرات و کنهها در شاخه بندپایان
دوبالان
* راسته دیپترا ( Diptera )
راسته دیپترا ( Diptra) دربرگیرنده دو گروه عمده از حشرات یعنی پشهها و مگسها است. دیپترا به معنای دو بال است یعنی یک جفت بال عقبی این حشرات از بین رفته و به اعضایی به نام هالتر (Halter) یا بالانسیر ( Balancier) تبدیل شده که وظیفه حفظ تعادل حشره به هنگام پرواز بر عهده دارد.
در راسته دیپترا لاروها و حشرات کامل در محیطهای مختلفی دیده میشوند که تعدادی از آنها گیاهخوار، تعدادی نیز شکارگر و آبزی هستند.
راسته دیپترا به دو زیر راسته تقسیم میشوند:
1- زیر راسته نماتوسرا ( Nematocera) که دربرگیرنده پشهها است.
2- زیر راسته براکیسرا ( Brachycera) .
در زیر راسته نماتوسرا که دربرگیرنده پشهها است، شاخکها بلند است یعنی تعداد بندهای شاخهها بیش از سه عدد است. در حالیکه در زیر راسته براکیسرا عموماً شاخکها سه بندی بوده و عضوی مو مانند به نام آریستا ( Arista) در انتهای بند سوم وجود دارد.
زیر راسته نماتوسرا از مهمترین حشرات بهداشتی هستند که در ذیل به تعدادی از خانوادههای آن اشاره میکنیم:
خانواده کولیسیده ( Culicidae) انتشار جهانی دارد و همه مردم با این حشرات آشنا هستند. این حشرات خونخوار بوده و ناقل بیماریهای خطرناکی میباشند. از جمله گونههای این خانواده پشههای آنوفل است که بیماری مالاریا را منتقل میکنند.
خانواده تیپولیده ( Tipulidae) در واقع بزرگترین خانواده راسته دوبالان است که در طبیعت به وفور دیده میشود و لاروهای آنها از مواد آلی تغذیه میکنند. حشرات کامل دارای پاهای بسیار بلند و شکننده هستند و گاهی وارد منازل میشوند.
خانواده سیسیدومئیده ( Cecidomyiidae) است که تعدادی از آنها گیاهخوار هستند واز آفات مهم به حساب میآیند.
خانواده آفیدولیتسآفیدومایزا ( Aphidoletes aphidomyza) است که شکارگر هستند و از حشرات مضر تغذیه میکنند.
خانواده کایرونومیده ( Chironomidae) است که آبزی بوده از موجودات مختلف و منابع گیاهی در داخل آب تغذیه میکنند.
گونههای زیر راسته براکیسرا که بیشتر بر روی گیاهان زینتی دیده میشوند به سه گروه تقسیم شدهاند:
1- آسیلومورفا Asilomorpha
2- مسکومورفا Muscomorpha
3- تابانومورفا ( Tabanomorpha)
- خانواده آسیلو مورفا ( Asilomorpha) : مگس هایی هستند که یک خانواده از آنها به نام آسیلیده ( Asilidae) و دیگری رابر فلایز (Robber flies) است. این مگسها در واقع بسیار بزرگ و شکارگر هستند و در طبیعت از بسیاری حشرات حتی از زنجرههای بسیار بزرگ تغذیه میکنند و جزء حشرات مفید میباشند.
آیا از مگسهای خانواده آسیلیده امروزه در مبارزه بیولوژیکی استفاده میشود؟
از مگسهای خانواده آسیلیده بعنوان آفت بیولوژیک استفاده نشده است ولی بهرحال تعدادی از حشرات در طبیعت شکارگر هستند و در کاهش تمام جمیعت آفات نقش ارزندهای را ایفا میکنند ولی بدلیل اینکه تمایل خاصی به تغذیه از یک گونه خاص ندارند عموماً از اینها در کنترل بیولوژیک استفاده نمیشود.
- خانواده تابانو مورفا ( Tabanomorpha) : مگسهای این خانواده مثل خانواده تابانیده بر روی چهارپایان و احشام ایجاد بیماری میکنند و در واقع مراحل لاروی خود را داخل بدن احشام اهلی و وحشی سپری میکنند و در داخل بدن احشام (مثل اسب و گوزن) بیماریهای خطرناکی را ایجاد میکنند.
- خانواده مسکو مورفا ( Muscomorpha) : مگسهای این خانواده فوقالعاده مهم و بزرگ هستند. تعدادی از مگسهای این خانواده از گیاهان تغذیه میکنند و تعدادی نیز مثل خانواده تاکینیده ( Tachinidae) از جمله مهمترین دشمنان طبیعی آفات هستند لذا تعدادی از گونههای این خانواده در کنترل بیولوژیک آفات مورد استفاده قرارگرفته است.
آیا از راسته مسکو مورفا خانوادهای وجود دارد که گونههای آن از آفات گیاهان زینتی محسوب بشوند؟
مهمترین خانواده زیر راسته مسکو مورفا که آفت گیاهان زینتی بوده خانواده آگرومایزده ( Agromyzidae) است که تحت نام لیف ماینرز (Leaf miners) یا مینوز نام برده میشود. مراحل لاروی این دوبالان در داخل پارانشیم برگ سپری میشود و تخمهای خودشان را در داخل بافت گیاهان مختلف قرار میدهند، و لارو آنها در داخل پارنشیم برگ بین اپیدرم پشتی و اپیدرم زیرین تونل و گالریهایی بشکلهای مختلف ایجاد میکنند. در تراکمهای بالا در روی هر برگ ممکن است حدود 20 لارو بتوانند رشد و نمو بکند.
از دیگر خانواده های راسته مسکومورفا خانواده تفراتیده (Tephritidae) است که گونههای مختلف آن مثل سراتیتس کاپیتاتا (Ceratitis capitata) و رائگولیتیس پومونلا (Rhagoletis pomonella) از آفات مهم درختان میوه به حساب میآیند.
همچنین خانواده آنتومیلیده ( Anthomyliidae) است که تعدادی از گونههای آن از گیاهان تغذیه میکنند. خانواده سارکوفاژیده ( Sarcophagidae) و کالیفوریده ( Calliphoridae) نقش تمیز کننده محیط را بعهده دارند. تعدادی از گونههای خانواده کالیفوریده در روی احشام (مثل گاو و گوسفند) ایجاد بیماریهایی میکنند که در مواردی منجر به مرگ آنها میشود، لذا برای کنترل آنها در کشورهای آمریکایی از روش عقیم کردن نرها و رهاسازی آنها استفاده شده است که نتایج خوبی به همراه داشته است.
خانواده تاکینیده ( Tachinidae) از دیگر خانوادههای مهم زیر راسته مسکومورفا است که همه گونههای آنها بدون استثناء پارازیت گروههای مختلف حشرات مثل لارو پروانهها بشمار می روند.
خانواده دیگر این زیر راسته اواستریده ( Oestridae) است که مثل خانواده تابانیده پارازیت چهارپایان اهلی میباشد.
جایگاه حشرات و کنهها در شاخه بندپایان
دوبالان
* راسته دیپترا ( Diptera )
راسته دیپترا ( Diptra) دربرگیرنده دو گروه عمده از حشرات یعنی پشهها و مگسها است. دیپترا به معنای دو بال است یعنی یک جفت بال عقبی این حشرات از بین رفته و به اعضایی به نام هالتر (Halter) یا بالانسیر ( Balancier) تبدیل شده که وظیفه حفظ تعادل حشره به هنگام پرواز بر عهده دارد.
در راسته دیپترا لاروها و حشرات کامل در محیطهای مختلفی دیده میشوند که تعدادی از آنها گیاهخوار، تعدادی نیز شکارگر و آبزی هستند.
راسته دیپترا به دو زیر راسته تقسیم میشوند:
1- زیر راسته نماتوسرا ( Nematocera) که دربرگیرنده پشهها است.
2- زیر راسته براکیسرا ( Brachycera) .
در زیر راسته نماتوسرا که دربرگیرنده پشهها است، شاخکها بلند است یعنی تعداد بندهای شاخهها بیش از سه عدد است. در حالیکه در زیر راسته براکیسرا عموماً شاخکها سه بندی بوده و عضوی مو مانند به نام آریستا ( Arista) در انتهای بند سوم وجود دارد.
زیر راسته نماتوسرا از مهمترین حشرات بهداشتی هستند که در ذیل به تعدادی از خانوادههای آن اشاره میکنیم:
خانواده کولیسیده ( Culicidae) انتشار جهانی دارد و همه مردم با این حشرات آشنا هستند. این حشرات خونخوار بوده و ناقل بیماریهای خطرناکی میباشند. از جمله گونههای این خانواده پشههای آنوفل است که بیماری مالاریا را منتقل میکنند.
خانواده تیپولیده ( Tipulidae) در واقع بزرگترین خانواده راسته دوبالان است که در طبیعت به وفور دیده میشود و لاروهای آنها از مواد آلی تغذیه میکنند. حشرات کامل دارای پاهای بسیار بلند و شکننده هستند و گاهی وارد منازل میشوند.
خانواده سیسیدومئیده ( Cecidomyiidae) است که تعدادی از آنها گیاهخوار هستند واز آفات مهم به حساب میآیند.
خانواده آفیدولیتسآفیدومایزا ( Aphidoletes aphidomyza) است که شکارگر هستند و از حشرات مضر تغذیه میکنند.
خانواده کایرونومیده ( Chironomidae) است که آبزی بوده از موجودات مختلف و منابع گیاهی در داخل آب تغذیه میکنند.
گونههای زیر راسته براکیسرا که بیشتر بر روی گیاهان زینتی دیده میشوند به سه گروه تقسیم شدهاند:
1- آسیلومورفا Asilomorpha
2- مسکومورفا Muscomorpha
3- تابانومورفا ( Tabanomorpha)
- خانواده آسیلو مورفا ( Asilomorpha) : مگس هایی هستند که یک خانواده از آنها به نام آسیلیده ( Asilidae) و دیگری رابر فلایز (Robber flies) است. این مگسها در واقع بسیار بزرگ و شکارگر هستند و در طبیعت از بسیاری حشرات حتی از زنجرههای بسیار بزرگ تغذیه میکنند و جزء حشرات مفید میباشند.
آیا از مگسهای خانواده آسیلیده امروزه در مبارزه بیولوژیکی استفاده میشود؟
از مگسهای خانواده آسیلیده بعنوان آفت بیولوژیک استفاده نشده است ولی بهرحال تعدادی از حشرات در طبیعت شکارگر هستند و در کاهش تمام جمیعت آفات نقش ارزندهای را ایفا میکنند ولی بدلیل اینکه تمایل خاصی به تغذیه از یک گونه خاص ندارند عموماً از اینها در کنترل بیولوژیک استفاده نمیشود.
- خانواده تابانو مورفا ( Tabanomorpha) : مگسهای این خانواده مثل خانواده تابانیده بر روی چهارپایان و احشام ایجاد بیماری میکنند و در واقع مراحل لاروی خود را داخل بدن احشام اهلی و وحشی سپری میکنند و در داخل بدن احشام (مثل اسب و گوزن) بیماریهای خطرناکی را ایجاد میکنند.
- خانواده مسکو مورفا ( Muscomorpha) : مگسهای این خانواده فوقالعاده مهم و بزرگ هستند. تعدادی از مگسهای این خانواده از گیاهان تغذیه میکنند و تعدادی نیز مثل خانواده تاکینیده ( Tachinidae) از جمله مهمترین دشمنان طبیعی آفات هستند لذا تعدادی از گونههای این خانواده در کنترل بیولوژیک آفات مورد استفاده قرارگرفته است.
آیا از راسته مسکو مورفا خانوادهای وجود دارد که گونههای آن از آفات گیاهان زینتی محسوب بشوند؟
مهمترین خانواده زیر راسته مسکو مورفا که آفت گیاهان زینتی بوده خانواده آگرومایزده ( Agromyzidae) است که تحت نام لیف ماینرز (Leaf miners) یا مینوز نام برده میشود. مراحل لاروی این دوبالان در داخل پارانشیم برگ سپری میشود و تخمهای خودشان را در داخل بافت گیاهان مختلف قرار میدهند، و لارو آنها در داخل پارنشیم برگ بین اپیدرم پشتی و اپیدرم زیرین تونل و گالریهایی بشکلهای مختلف ایجاد میکنند. در تراکمهای بالا در روی هر برگ ممکن است حدود 20 لارو بتوانند رشد و نمو بکند.
از دیگر خانواده های راسته مسکومورفا خانواده تفراتیده (Tephritidae) است که گونههای مختلف آن مثل سراتیتس کاپیتاتا (Ceratitis capitata) و رائگولیتیس پومونلا (Rhagoletis pomonella) از آفات مهم درختان میوه به حساب میآیند.
همچنین خانواده آنتومیلیده ( Anthomyliidae) است که تعدادی از گونههای آن از گیاهان تغذیه میکنند. خانواده سارکوفاژیده ( Sarcophagidae) و کالیفوریده ( Calliphoridae) نقش تمیز کننده محیط را بعهده دارند. تعدادی از گونههای خانواده کالیفوریده در روی احشام (مثل گاو و گوسفند) ایجاد بیماریهایی میکنند که در مواردی منجر به مرگ آنها میشود، لذا برای کنترل آنها در کشورهای آمریکایی از روش عقیم کردن نرها و رهاسازی آنها استفاده شده است که نتایج خوبی به همراه داشته است.
خانواده تاکینیده ( Tachinidae) از دیگر خانوادههای مهم زیر راسته مسکومورفا است که همه گونههای آنها بدون استثناء پارازیت گروههای مختلف حشرات مثل لارو پروانهها بشمار می روند.
خانواده دیگر این زیر راسته اواستریده ( Oestridae) است که مثل خانواده تابانیده پارازیت چهارپایان اهلی میباشد.