پل طبیعت یک پل سه طبقه غیرخودرویی و پیاده‌رویی است که در تهران قرار دارد و از مهرماه ۱۳۹۳ افتتاح گردیده است. این پل از عرض بزرگراه مدرس می‌گذرد. طول این پل ۳۰۰ متر بوده و سازه‌اش ۲۰۰۰ تن می‌باشد. پل طبیعت بزرگترین پل غیرخودرویی ایران محسوب می‌شود. پل طبیعت زیر نظر شرکت نوسازی عباس‌آباد ساخته شده است. برای ساخت این پل ۱۴۰۰۰ قطعه فولادی در ابعاد مختلف در ارتفاع ۴۰ متری زمین برشکاری، سر هم و نصب شده است. با ساخت پل طبیعت بوستان‌های طالقانی در شرق و آب و آتش و بنادر در غرب زمین‌های عباس‌آباد به هم متصل می‌شوند. پل طبیعت ۷۰۰۰ مترمربع مساحت دارد. این پل به گفته مدیر عامل سازنده آن نماد جدیدی برای شهر تهران است. زمان احداث سازه پل حدود دو سال طول کشید. برای بنای این پل بیش از ۱۰۲ کیلومتر جوشکاری و ۶۲۰۰ متر مکعب بتن‌ریزی انجام شده است. این پل در ۲۰ مهر سال ۱۳۹۳ افتتاح شد.
این پل بزرگترین پل غیرخودرویی ایران، واقع در بزرگراه مدرس تهران، پلی سه طبقه با طراحی ارگانیک و شبیه به درخت است که با طولی برابر ۳۰۰متر و سازه‌ای ۲۰۰۰تنی،۷۰۰ متر مربع مساحت داشته وعرض پل در نقاط مختلف بین ۶ متر تا ۱۳ متر متغیر است. این پل بوستان آب و آتش در غرب اراضی عباس‌آباد را به بوستان طالقانی در شرق متصل می‌کند. فرم درختی ستونها و انتخاب نام «طبیعت» برای پل، هر دو تاکیدیست بر پیوستگی دو فضای سبز (دوطبیعت) توسط پل.
بدنه اصلی پل بر روی سه‌پایه بنا گردیده و متشکل از ۱۴۰۰۰ قطعه فولادی است که در ارتفاع ۴۰ متری زمین برشکاری، سرهم و نصب شده است و برای ساخت آن ۱۰۲کیلومتر جوشکاری و ۶۲۰۰ متر مکعب بتن‌ریزی صورت گرفته است.درطول پل فضاهایی با عملکردهای فرهنگی، تفریحی و گردشگری تدارک دیده شده که به عنوان مثال می‌توان به کافی شاپ، کافه گالری و همچنین فضای سبز کار شده در پل اشاره کرد که در کنار انحنای بدنه مناظر زیبایی را به دست می‌دهد. زمان احداث سازه پل حدود دو سال طول کشید. پل طبیعت بخشی از پروژه ساخت ۷ پل عابر پیاده در اراضی عباس‌آباد، شامل پل‌های ابریشم است و در آینده‌ای نه چندان دور می‌توان از آن به عنوان یکی از نقاط برجسته تهران یاد کرد. این پل توسط شرکت سازه‌های پارچه‌ای دیبا طراحی شده است که نظارت بر ساخت آن نیز بر عهده همین شرکت بوده است.
اطلاعات عمومی پروژه :
نام: پل عابر پیاده طبیعت
محل اجرا: بزرگراه مدرس، زمین عباس آباد، تهران، ایران
طراحی :معماری دیبا [→]
معماران مسئول: لیلا عراقیان
تیم طراحی: علیرضا بهزادی، سحر یسایی
جزئیات طراحی: هما سلیمانی، مینا نیکوکلام
همکاران پروژه: عطیه غفوری، هدی کاملی، مسعود مومنی، الهه خاجویی، فرهاد الهی
تاریخ طراحی: سپتامبر ۲۰۰۹ – دسامبر ۲۰۱۰
تاریخ اجرا: اکتبر ۲۰۱۰- اکتبر ۲۰۱۴
مساحت سایت: ۶ هکتار
مساحت طبقه هم کف: ۳۲۰۰ متر مربع
منطقه ساخته شده: ۷۶۸۰ متر مربع
طول: ۲۷۰ متر
مهندس مکانیک: آرام شهریاری
مهندس برق: محمود ابوالحسنی
استاد راهنما: علیرضا بهزادی، عادل محمدی، پیام گل فشان
رئیس استاد راهنما: نادر نقی پور
پیمانکار: شرکت شهید رجایی
تیم اجرایی: علیرضا جعفریان-اکبر پورقلی-امیر نعیمی-میثم آل علی-آرش کمالی
عکاسان: محمد حسن اتفاق، سینا احمدی
مسابقه: طراحی پل عابر پیاده طبیعت بزرگراه مدرس، برگزاری توسط نوسازی عباس آباد، ۲۰۰۸
جوایز:
برنده جایزه در رقابت پل عابر پیاده بزرگراه مدرس در سال ۲۰۰۹
بهترین سازه های فلزی در بخش پل در چهارمین دوره کنفرانس فولاد و ساختار سال ۲۰۱۳، تهران، ایران
آجر طلایی مسابقات توسعه شهری UN-HABITAT ۲۰۱۴، تهران، ایران
مصاحبه ای با مهندس لیلا عراقیان معمار جوان پل طبیعت :
چطور شد که گذرتان به اراضی عباس‌آباد افتاد؟
فکر می‌کنم سال ۸۵ بود که به خاطر تبلیغاتی که کرده بودیم برای کار در اراضی دعوت شدیم. کار آلاچیق‌های بوستان را به عهده گرفتیم. یک محوطه بود که سقف اسپیس فریم داشت. یک پوشش ساده و صاف بود و هفت‌صد مترمربع پارچه داشت. در بازار گل هم پلی بود که قرار بود دو طرف پارک را به هم وصل کند. کار ما درواقع طراحی پوشش پارچه‌ای بود که دو طرف قرار گیرد. هر قطعه آن هزار مترمربع بود. آب‌وآتش دارای یکپارچه یک‌تکه است ولی در بازار گل، هر یک از قسمت‌های پل با استفاده از سه‌تکه پارچه درست‌شده است.
پروژه پل طبیعت چطور به شما سپرده شد؟
بعد از اینکه پروژه‌های آمفی‌تئا‌تر آب‌وآتش، بازار گل و پل ابریشم دو را به عهده گرفتیم. در مرحله طراحی این پروژه‌ها بودیم که فراخوان طراحی پل طبیعت که آن زمان نامش پل پیاده شهید مدرس بود مطرح شد.
آنچه هم‌اکنون در پل طبیعت اجراشده است چقدر به طرح و نگاه اولیه شما نزدیک است؟
طرح چهارپایه طرح دوم من بود. طرح اول که در مسابقه هم شرکت کرد، قسمت روی اتوبانش از اینکه هست خیلی ساده‌تر بود. در مورد این پروژه پنج فکر اساسی وجود داشت. اولین ایده این بود که این پل قرار نیست فقط مکانی برای وصل کردن دونقطه به هم باشد بلکه قرار است ادامه دو پارک و فضایی برای ماندن باشد. نکته دوم این بود که بیاییم به‌جای اینکه دونقطه را در دو پارک به هم وصل کنیم، طوری طراحی کنیم که در هر دو طرف پخش شود و به همه نقاط کلیدی دو پارک هم متصل شود. این ایده تا حدی اتفاق افتاد. در درجه سوم می‌خواستیم نقاطی با کمترین درخت را پیدا کنیم و ستونها را آنجا کار بگذاریم.
جالب است که اتفاقا سازه‌های پل طبیعت تصویر درخت را در ذهن تداعی می‌کند…
طرح اولیه هم بنابراین بود که فرم به شکل درخت باشد. البته تصور این نبود که یک ستون درختی داشته باشیم. تک‌ستون‌های پراکنده‌ای مدنظر بود. خود بدنه خرپا هم المان‌های نامنظمی داشت. ایده دیگر این بود که بررسی کردیم و دیدیم وقتی با یک دهانه بزرگ طرف هستیم بدون شک یک عمق سازه‌ای خواهیم داشت. درواقع ایده این بود که ابعاد را طوری کنیم که فضا و معماری تبدیل به المان‌های جدایی‌ناپذیر باشند. مسئله دیگری که مدنظرمان قرار گرفت این بود که معمولاً پل‌ها چون قرار است بهینه ساخته شوند، طراحی صاف دارند. این‌یک نوع پرسپکتیو یک نقطه‌ای ایجاد می‌کند که آدم را مجبور به رفتن می‌کند. ما پل را به‌صورت قوسی کشیدیم تا رهگذر انتهای مسیر را نبیند. این پیچ‌وخم سرعت آدم را کم می‌کند.
در مرحله دوم طراحی چه اتفاقی افتاد؟
در مرحله دوم قرار شد کار با همان ایده اولیه کمی تحقیق شود؛ یعنی قرار شد طرحی بدهیم که تمرکز اولیه آن روی اتوبان باشد ولی زبانی داشته باشد که اگر لازم شد بعدا بتواند ادامه پیدا کند. مسئله دیگر این بود که قرار شد پل کمی نمادگرا‌تر باشد و خیلی ساده و معمولی نباشد. در مرحله دوم مسابقه تمرکز را روی بخش اتوبان گذاشتیم و مسیر‌ها خلاصه شد؛ اما الآن یک سری مسیرهایی داریم که روی خطوط توپوگرافی زمین حرکت می‌کند. در هر دو پارک پخش می‌شود. دوطبقه بودنش دو نوع دسترسی به پل را ایجاد می‌کند. در مرحله دوم چهارپایه بودن مطرح شد و آن چیزی که امروز می‌بینید درواقع پیشرفته شده همان طرح مرحله دوم است.
در مراحل چهارگانه طراحی خودتان به‌تنهایی پیش رفتید؟
نه اصلاً. این فرمی نبود که من به‌تنهایی به آن رسیده باشم. یک کار تیمی بود. مهندس بهزادی و سحر یاسایی هم در زمینه همکار من بودند و فکر هر سه ما بود که برنده شد. وقتی با مهندس سازه صحبت کردیم گفت شاید به‌جای ۴ ستون با دو ستون هم بشود این کار را پیش برد. بعد بررسی کردیم و کار روی سه ستون نهایی شد. زمان بررسی، قوس‌ها هم تغییراتی ایجاد شد. همچنین رمپ‌ها بیرون فضای پارک بود که حس خطرناکی داشت؛ برای همین تغییر کرد. فرم سرستون‌ها هم که از اول سه‌طبقه و ویوپوینت بود، کمی تغییر کرد.
شما فقط ۳۱ سال دارید. طراحی این پل نقطه درخشانی در کارنامه شما است. فکر می‌کردید یک چنین کاری را در این سن انجام دهید؟
راستش آن اول که بحث مسابقه مطرح شد، یک‌طورهایی گفتم که دلت خوش است. این‌همه مهندس بزرگ. امکان ندارد طرح من برگزیده شود. مهندس بهزادی گفت که آن‌ها آدم‌های منصفی هستند و اگر کار خوب بدهیم می‌پذیرند. ولی ته دلم فکر می‌کردم که دارم طرحی را می‌کشم که قرار است روی کاغذ بماند. برای همین تصمیم گرفتم یک‌چیز هیجان‌انگیز و جالب طراحی کنم که چیز خوبی روی کاغذ باقی بماند. آن زمان ۲۵ سالم بود. وقتی‌که برنده شدیم ۲۶ ساله بودم و تا ۲۷ سالگی درگیر طرح بودم. می‌رفتم ایتالیا و کنار دست مهندسان سازه می‌نشستم تا کارشان را ببینم. وقتی برنده شدیم داشتم در کانادا فوق‌لیسانس می‌خواندم. مرخصی گرفتم و برگشتم ایران تا پای‌کار باشم. می‌دانستم دارم با یک گروه سازه‌ای حرفه‌ای کار می‌کنم که کارشان را بلدند و من فقط روی طراحی فرم تمرکز داشتم و نگران مسائل فنی نبودم. همیشه می‌گویم خوشمزه‌ترین قسمت و پز دادنش برای من است ولی حقیقت این است که زحمت و سختی کار بر عهده تعداد زیادی از دوستانم بود. هم حس می‌کنم که خیلی خوش‌شانس بودم و هم از آن‌ها خجالت می‌کشم که همه‌اش اسم مرا می‌برند.
وقتی پل ساخته شد، مثل یک غریبه از روی آن رد شده‌اید؟
بله. زیاد.
چه حسی داشتید؟
خوب. وقتی آدم‌ها را می‌بینم که روی آن قدم می‌زنند و عکس می‌گیرند حس خوشایندی دارم. رسالت ما معمار‌ها این است که فضاهایی بسازیم که مردم در آن حس بهتری داشته باشند. حتی چند بار مردم دوربین به دستم داده‌اند تا از آن‌ها عکس بگیرم. یک‌بار با همکارم رفته بودم برای عکاسی از پل. تنها کنار سه‌پایه ایستاده بودم. یک زوج رد می‌شدند. فکر کردند ما از آن‌هایی هستیم که از مردم عکس می‌گیرند و به آن‌ها می‌فروشند. از من خواستند از آن‌ها عکس بگیرم. من هم گرفتم و برایشان ایمیل کردم.
مصاحبه از : همشهری
جمع آوری : تحریریه میهن بنا
اطلاعات عمومی پروژه :
نام: پل عابر پیاده طبیعت
محل اجرا: بزرگراه مدرس، زمین عباس آباد، تهران، ایران
طراحی :معماری دیبا [→]
معماران مسئول: لیلا عراقیان
تیم طراحی: علیرضا بهزادی، سحر یسایی
جزئیات طراحی: هما سلیمانی، مینا نیکوکلام
همکاران پروژه: عطیه غفوری، هدی کاملی، مسعود مومنی، الهه خاجویی، فرهاد الهی
تاریخ طراحی: سپتامبر ۲۰۰۹ – دسامبر ۲۰۱۰
تاریخ اجرا: اکتبر ۲۰۱۰- اکتبر ۲۰۱۴
مساحت سایت: ۶ هکتار
مساحت طبقه هم کف: ۳۲۰۰ متر مربع
منطقه ساخته شده: ۷۶۸۰ متر مربع
طول: ۲۷۰ متر
مهندس مکانیک: آرام شهریاری
مهندس برق: محمود ابوالحسنی
استاد راهنما: علیرضا بهزادی، عادل محمدی، پیام گل فشان
رئیس استاد راهنما: نادر نقی پور
پیمانکار: شرکت شهید رجایی
تیم اجرایی: علیرضا جعفریان-اکبر پورقلی-امیر نعیمی-میثم آل علی-آرش کمالی
عکاسان: محمد حسن اتفاق، سینا احمدی
مسابقه: طراحی پل عابر پیاده طبیعت بزرگراه مدرس، برگزاری توسط نوسازی عباس آباد، ۲۰۰۸
جوایز:
برنده جایزه در رقابت پل عابر پیاده بزرگراه مدرس در سال ۲۰۰۹
بهترین سازه های فلزی در بخش پل در چهارمین دوره کنفرانس فولاد و ساختار سال ۲۰۱۳، تهران، ایران
آجر طلایی مسابقات توسعه شهری UN-HABITAT ۲۰۱۴، تهران، ایران
مصاحبه ای با مهندس لیلا عراقیان معمار جوان پل طبیعت :
چطور شد که گذرتان به اراضی عباس‌آباد افتاد؟
فکر می‌کنم سال ۸۵ بود که به خاطر تبلیغاتی که کرده بودیم برای کار در اراضی دعوت شدیم. کار آلاچیق‌های بوستان را به عهده گرفتیم. یک محوطه بود که سقف اسپیس فریم داشت. یک پوشش ساده و صاف بود و هفت‌صد مترمربع پارچه داشت. در بازار گل هم پلی بود که قرار بود دو طرف پارک را به هم وصل کند. کار ما درواقع طراحی پوشش پارچه‌ای بود که دو طرف قرار گیرد. هر قطعه آن هزار مترمربع بود. آب‌وآتش دارای یکپارچه یک‌تکه است ولی در بازار گل، هر یک از قسمت‌های پل با استفاده از سه‌تکه پارچه درست‌شده است.
پروژه پل طبیعت چطور به شما سپرده شد؟
بعد از اینکه پروژه‌های آمفی‌تئا‌تر آب‌وآتش، بازار گل و پل ابریشم دو را به عهده گرفتیم. در مرحله طراحی این پروژه‌ها بودیم که فراخوان طراحی پل طبیعت که آن زمان نامش پل پیاده شهید مدرس بود مطرح شد.
آنچه هم‌اکنون در پل طبیعت اجراشده است چقدر به طرح و نگاه اولیه شما نزدیک است؟
طرح چهارپایه طرح دوم من بود. طرح اول که در مسابقه هم شرکت کرد، قسمت روی اتوبانش از اینکه هست خیلی ساده‌تر بود. در مورد این پروژه پنج فکر اساسی وجود داشت. اولین ایده این بود که این پل قرار نیست فقط مکانی برای وصل کردن دونقطه به هم باشد بلکه قرار است ادامه دو پارک و فضایی برای ماندن باشد. نکته دوم این بود که بیاییم به‌جای اینکه دونقطه را در دو پارک به هم وصل کنیم، طوری طراحی کنیم که در هر دو طرف پخش شود و به همه نقاط کلیدی دو پارک هم متصل شود. این ایده تا حدی اتفاق افتاد. در درجه سوم می‌خواستیم نقاطی با کمترین درخت را پیدا کنیم و ستونها را آنجا کار بگذاریم.
جالب است که اتفاقا سازه‌های پل طبیعت تصویر درخت را در ذهن تداعی می‌کند…
طرح اولیه هم بنابراین بود که فرم به شکل درخت باشد. البته تصور این نبود که یک ستون درختی داشته باشیم. تک‌ستون‌های پراکنده‌ای مدنظر بود. خود بدنه خرپا هم المان‌های نامنظمی داشت. ایده دیگر این بود که بررسی کردیم و دیدیم وقتی با یک دهانه بزرگ طرف هستیم بدون شک یک عمق سازه‌ای خواهیم داشت. درواقع ایده این بود که ابعاد را طوری کنیم که فضا و معماری تبدیل به المان‌های جدایی‌ناپذیر باشند. مسئله دیگری که مدنظرمان قرار گرفت این بود که معمولاً پل‌ها چون قرار است بهینه ساخته شوند، طراحی صاف دارند. این‌یک نوع پرسپکتیو یک نقطه‌ای ایجاد می‌کند که آدم را مجبور به رفتن می‌کند. ما پل را به‌صورت قوسی کشیدیم تا رهگذر انتهای مسیر را نبیند. این پیچ‌وخم سرعت آدم را کم می‌کند.
در مرحله دوم طراحی چه اتفاقی افتاد؟
در مرحله دوم قرار شد کار با همان ایده اولیه کمی تحقیق شود؛ یعنی قرار شد طرحی بدهیم که تمرکز اولیه آن روی اتوبان باشد ولی زبانی داشته باشد که اگر لازم شد بعدا بتواند ادامه پیدا کند. مسئله دیگر این بود که قرار شد پل کمی نمادگرا‌تر باشد و خیلی ساده و معمولی نباشد. در مرحله دوم مسابقه تمرکز را روی بخش اتوبان گذاشتیم و مسیر‌ها خلاصه شد؛ اما الآن یک سری مسیرهایی داریم که روی خطوط توپوگرافی زمین حرکت می‌کند. در هر دو پارک پخش می‌شود. دوطبقه بودنش دو نوع دسترسی به پل را ایجاد می‌کند. در مرحله دوم چهارپایه بودن مطرح شد و آن چیزی که امروز می‌بینید درواقع پیشرفته شده همان طرح مرحله دوم است.
در مراحل چهارگانه طراحی خودتان به‌تنهایی پیش رفتید؟
نه اصلاً. این فرمی نبود که من به‌تنهایی به آن رسیده باشم. یک کار تیمی بود. مهندس بهزادی و سحر یاسایی هم در زمینه همکار من بودند و فکر هر سه ما بود که برنده شد. وقتی با مهندس سازه صحبت کردیم گفت شاید به‌جای ۴ ستون با دو ستون هم بشود این کار را پیش برد. بعد بررسی کردیم و کار روی سه ستون نهایی شد. زمان بررسی، قوس‌ها هم تغییراتی ایجاد شد. همچنین رمپ‌ها بیرون فضای پارک بود که حس خطرناکی داشت؛ برای همین تغییر کرد. فرم سرستون‌ها هم که از اول سه‌طبقه و ویوپوینت بود، کمی تغییر کرد.
شما فقط ۳۱ سال دارید. طراحی این پل نقطه درخشانی در کارنامه شما است. فکر می‌کردید یک چنین کاری را در این سن انجام دهید؟
راستش آن اول که بحث مسابقه مطرح شد، یک‌طورهایی گفتم که دلت خوش است. این‌همه مهندس بزرگ. امکان ندارد طرح من برگزیده شود. مهندس بهزادی گفت که آن‌ها آدم‌های منصفی هستند و اگر کار خوب بدهیم می‌پذیرند. ولی ته دلم فکر می‌کردم که دارم طرحی را می‌کشم که قرار است روی کاغذ بماند. برای همین تصمیم گرفتم یک‌چیز هیجان‌انگیز و جالب طراحی کنم که چیز خوبی روی کاغذ باقی بماند. آن زمان ۲۵ سالم بود. وقتی‌که برنده شدیم ۲۶ ساله بودم و تا ۲۷ سالگی درگیر طرح بودم. می‌رفتم ایتالیا و کنار دست مهندسان سازه می‌نشستم تا کارشان را ببینم. وقتی برنده شدیم داشتم در کانادا فوق‌لیسانس می‌خواندم. مرخصی گرفتم و برگشتم ایران تا پای‌کار باشم. می‌دانستم دارم با یک گروه سازه‌ای حرفه‌ای کار می‌کنم که کارشان را بلدند و من فقط روی طراحی فرم تمرکز داشتم و نگران مسائل فنی نبودم. همیشه می‌گویم خوشمزه‌ترین قسمت و پز دادنش برای من است ولی حقیقت این است که زحمت و سختی کار بر عهده تعداد زیادی از دوستانم بود. هم حس می‌کنم که خیلی خوش‌شانس بودم و هم از آن‌ها خجالت می‌کشم که همه‌اش اسم مرا می‌برند.
وقتی پل ساخته شد، مثل یک غریبه از روی آن رد شده‌اید؟
بله. زیاد.
چه حسی داشتید؟
خوب. وقتی آدم‌ها را می‌بینم که روی آن قدم می‌زنند و عکس می‌گیرند حس خوشایندی دارم. رسالت ما معمار‌ها این است که فضاهایی بسازیم که مردم در آن حس بهتری داشته باشند. حتی چند بار مردم دوربین به دستم داده‌اند تا از آن‌ها عکس بگیرم. یک‌بار با همکارم رفته بودم برای عکاسی از پل. تنها کنار سه‌پایه ایستاده بودم. یک زوج رد می‌شدند. فکر کردند ما از آن‌هایی هستیم که از مردم عکس می‌گیرند و به آن‌ها می‌فروشند. از من خواستند از آن‌ها عکس بگیرم. من هم گرفتم و برایشان ایمیل کردم.
مصاحبه از : همشهری
جمع آوری : تحریریه میهن بنا
