معرفی بناها و سازه های آبی ایران
- شروع کننده موضوع Sinai
- تاریخ شروع
معرفی شوشتر :
معرفی شوشتر :
شوشتر به روايت ابن بطوطه :
درسفرنامه ابن‌بطوطه كه به قلم دكتر محمدعلي موحد ترجمه شده، در مورد اين شهر تاريخي مي‌خوانيم: سرانجام به تستر (شوشتر) رسيدم كه در قلمرو اتابك و سرحد بين دشت و كوهستان است. تستر شهري بزرگ، زيبا، خرم، داراي پاليزهاي نيكو و باغ‌هاي عالي است. اين شهر محاسن زياد و بازارهاي معتبر دارد و از شهرهاي قديمي است كه خالدبن وليد آن را فتح كرد.
سهل‌بن عبدالله منسوب به اين شهر مي‌باشد. نهر معروف بازرق گرداگرد تستر را فرا گرفته و آب آن بسيار مصفا و عالي است. اين آب در روزهاي گرم تابستان به غايت سرد و خنك است و من رودخانه‌اي به كبودي رنگ آن نديده‌ام مگر رودخانه بلخشان (بدخشان).
تستر براي ورود و خروج مسافرين يك در بيشتر ندارد و آن را دروازه «دسبول» (دزفول) مي‌نامند. «دروازه» در لغت آنان به معني در است. درهاي ديگر اين شهر به سوي رودخانه باز مي‌شود. در دو طرف رودخانه باغ‌ها قرار دارد و دولاب‌ها كار گذاشته‌اند. عمق رودخانه زياد است و محاذي دروازه دسبول، مانند بغداد و حله جسري از كشتي‌هاي كوچك درست كرده‌اند.
ميوه در تستر فراوان است، خيرات و بركات اين شهر بسيار و بازارهاي آن در خوبي بي‌مانند مي‌باشند. در خارج شهر مزار متبركي است كه اهالي به زيارت آن مي‌روند و نذرهاي زياد به آنجا مي‌برند. اين مزار زاويه‌اي هم دارد كه گروهي از دراويش در آن به‌سر مي‌برند و مي‌گويند كه مزار مزبور قبر زين‌العابدين علي‌بن حسين‌بن علي‌بن ابيطالب(ع) است.
شوشتر موزه زنده آبي ايران باستان
وجود رود كارون از ديرباز تاكنون يكي از عوامل اصلي جذب تمدن‌هاي مختلف در سرزمين خوزستان بوده است. به يمن وجود اين منبع آبي و دانش بالاي نياكانمان در استفاده از آب اين رودخانه، در جاي جاي دشت خوزستان شواهدي از وجود سازه‌هاي آبي و تاريخي مشهود است.
از اين رو ايران از نظر دارا بودن سازه‌هاي آبي ـ تاريخي در رأس ساير كشورهاي دنيا قرار دارد، به طوري كه تاكنون حدود چند صدسازه آبي دوران باستان در خوزستان شناسايي شده كه هريك به نوبه خود شواهد زنده و پابرجايي براي بررسي دانش مهندسي آب در زمان‌هاي دور است.
يكي از برجسته‌ترين مجموعه سازه‌هاي آبي ـ تاريخي و بي‌همتاي ايران باستان در شهرستان شوشتر پي‌ريزي شده است. اين شهر باستاني كه روي تخته‌سنگ نرمي و به‌صورت ارگانيك شكل گرفته، حدود نيمي از آثار تاريخي ـ آبي اين استان را در دل خود جاي داده است.
موقعيت اين شهر ـ موزه، مرهون شرايط ويژه جغرافيايي، اقتصاد و جهان‌بيني حاكم بر منطقه است كه باعث شده در اين دشت سكونت‌گاه‌هاي مبتني بر كشاورزي شكل بگيرد و بعد در طي دوره‌هايي بتدريج زندگي شهرنشيني جايگزين آن شود. اگر زمان استقرار كوچندگان فصلي در كوه‌هاي بختياري را ملاك شكل‌گيري اين محوطه در نظر بگيريم قدمت آن به 7هزار سال پيش بازمي‌گردد.
البته ناگفته نماند كه «غارپبده» واقع در كوه‌هاي بختياري (شهرستان لالي) شمال شرقي شوشتر كه از نخستين سكونت‌گاه‌هاي انسان در ايران محسوب مي‌شود و مرتبط به انسان غارنشين است، ديرينگي استقرار در اين محدوده فرهنگي را با تاريخ 15 هزار سال مقارن مي‌سازد.
موزه آب ايران باستان
اين رود پر بركت از شمال شرقي وارد شهر مي‌شود و به دو جهت انشعاب مي‌يابد. در كنار اين رود كه شاهكار مهندسي آب ايرانيان باستان رقم خورده، قريب به 100 بناي آبي مشتمل بر پل‌ها، بندها، پل‌بندها، آسيابها و آبشارها، قنات‌ها، آب‌انبارها، تونل‌ها، كانال‌هاي سنگي و نهرهاي طويل را در برمي‌گيرد. همگي اين بناها از سوي ساسانيان و با الگوبرداري از سازه‌هاي نياكان خود (هخامنشيان) به شيوه‌اي استادانه ساخته شده‌‌اند و شوشتر را به موزه صنعت آب ايران باستان تبديل كرده‌اند. اين امر تا جايي است كه اغلب مورخان دوره اسلامي اين تأسيسات را يكي ازعجايب عالم مي‌دانند. در شكل‌گيري اين بناها انسان، طبيعت و معماري 3 قطب اصلي مجموعه هستند كه هريك به كمك ديگري آمده‌اند.
ساسانيان در راستاي دستيابي به اهدافي چون: كنترل سيلاب‌ها، تأمين آب كشاورزي و تأسيسات آبخيزداري، تأمين آب مورد نياز سكنه، بهره‌گيري از قدرت نيروي آب براي استفاده صنعتي و به راه انداختن آسيابها سازه‌هاي آبي را شكل دادند.
اكنون پس از گذشت 18 قرن از عمر مجموعه سازه‌هاي آبي شوشتر، با تلاش‌هاي همه‌جانبه ميراث فرهنگي در سال گذشته اين بناها به عنوان دهمين اثر كشور و دومين بناي استان خوزستان (پس از چغازنبيل) در زمره آثار جهاني به ثبت رسيد. اين مجموعه با حدود13 اثر شامل: بند ميزان، برج كلاه فرنگي، قلعه سلاسل، پل بند شادروان يا قيصر، رود گرگر، پل بند گرگر، مجموعه آسيابها و آبشارها، بند برج عيار، بند خداآفرين، نهر داريون، پل لشكر، بند خاك، بند سرابدار، پل شاه علي و پل حاج خدايي است.
منحصر به فرد بودن مجموعه در قياس با سازه‌هاي آبي ساير كشورها كه شرايط ثبت جهاني آن را مهيا ساخت خصوصيت هيدروديناميكي بناهاست به گونه‌اي كه اختلال در كاركرد يك سازه باعث اختلال در كل مجموعه مي‌شود. اين پيوستگي و ارتباط به گونه‌اي است كه اين مجموعه را به منظومه‌اي آبي تبديل مي‌كند.
● منبع: روزنامه - جام جم - تاريخ شمسی نشر 3/3/1389
معرفی شوشتر :
شوشتر به روايت ابن بطوطه :
درسفرنامه ابن‌بطوطه كه به قلم دكتر محمدعلي موحد ترجمه شده، در مورد اين شهر تاريخي مي‌خوانيم: سرانجام به تستر (شوشتر) رسيدم كه در قلمرو اتابك و سرحد بين دشت و كوهستان است. تستر شهري بزرگ، زيبا، خرم، داراي پاليزهاي نيكو و باغ‌هاي عالي است. اين شهر محاسن زياد و بازارهاي معتبر دارد و از شهرهاي قديمي است كه خالدبن وليد آن را فتح كرد.
سهل‌بن عبدالله منسوب به اين شهر مي‌باشد. نهر معروف بازرق گرداگرد تستر را فرا گرفته و آب آن بسيار مصفا و عالي است. اين آب در روزهاي گرم تابستان به غايت سرد و خنك است و من رودخانه‌اي به كبودي رنگ آن نديده‌ام مگر رودخانه بلخشان (بدخشان).
تستر براي ورود و خروج مسافرين يك در بيشتر ندارد و آن را دروازه «دسبول» (دزفول) مي‌نامند. «دروازه» در لغت آنان به معني در است. درهاي ديگر اين شهر به سوي رودخانه باز مي‌شود. در دو طرف رودخانه باغ‌ها قرار دارد و دولاب‌ها كار گذاشته‌اند. عمق رودخانه زياد است و محاذي دروازه دسبول، مانند بغداد و حله جسري از كشتي‌هاي كوچك درست كرده‌اند.
ميوه در تستر فراوان است، خيرات و بركات اين شهر بسيار و بازارهاي آن در خوبي بي‌مانند مي‌باشند. در خارج شهر مزار متبركي است كه اهالي به زيارت آن مي‌روند و نذرهاي زياد به آنجا مي‌برند. اين مزار زاويه‌اي هم دارد كه گروهي از دراويش در آن به‌سر مي‌برند و مي‌گويند كه مزار مزبور قبر زين‌العابدين علي‌بن حسين‌بن علي‌بن ابيطالب(ع) است.
شوشتر موزه زنده آبي ايران باستان
وجود رود كارون از ديرباز تاكنون يكي از عوامل اصلي جذب تمدن‌هاي مختلف در سرزمين خوزستان بوده است. به يمن وجود اين منبع آبي و دانش بالاي نياكانمان در استفاده از آب اين رودخانه، در جاي جاي دشت خوزستان شواهدي از وجود سازه‌هاي آبي و تاريخي مشهود است.
از اين رو ايران از نظر دارا بودن سازه‌هاي آبي ـ تاريخي در رأس ساير كشورهاي دنيا قرار دارد، به طوري كه تاكنون حدود چند صدسازه آبي دوران باستان در خوزستان شناسايي شده كه هريك به نوبه خود شواهد زنده و پابرجايي براي بررسي دانش مهندسي آب در زمان‌هاي دور است.
يكي از برجسته‌ترين مجموعه سازه‌هاي آبي ـ تاريخي و بي‌همتاي ايران باستان در شهرستان شوشتر پي‌ريزي شده است. اين شهر باستاني كه روي تخته‌سنگ نرمي و به‌صورت ارگانيك شكل گرفته، حدود نيمي از آثار تاريخي ـ آبي اين استان را در دل خود جاي داده است.
موقعيت اين شهر ـ موزه، مرهون شرايط ويژه جغرافيايي، اقتصاد و جهان‌بيني حاكم بر منطقه است كه باعث شده در اين دشت سكونت‌گاه‌هاي مبتني بر كشاورزي شكل بگيرد و بعد در طي دوره‌هايي بتدريج زندگي شهرنشيني جايگزين آن شود. اگر زمان استقرار كوچندگان فصلي در كوه‌هاي بختياري را ملاك شكل‌گيري اين محوطه در نظر بگيريم قدمت آن به 7هزار سال پيش بازمي‌گردد.
البته ناگفته نماند كه «غارپبده» واقع در كوه‌هاي بختياري (شهرستان لالي) شمال شرقي شوشتر كه از نخستين سكونت‌گاه‌هاي انسان در ايران محسوب مي‌شود و مرتبط به انسان غارنشين است، ديرينگي استقرار در اين محدوده فرهنگي را با تاريخ 15 هزار سال مقارن مي‌سازد.
موزه آب ايران باستان
اين رود پر بركت از شمال شرقي وارد شهر مي‌شود و به دو جهت انشعاب مي‌يابد. در كنار اين رود كه شاهكار مهندسي آب ايرانيان باستان رقم خورده، قريب به 100 بناي آبي مشتمل بر پل‌ها، بندها، پل‌بندها، آسيابها و آبشارها، قنات‌ها، آب‌انبارها، تونل‌ها، كانال‌هاي سنگي و نهرهاي طويل را در برمي‌گيرد. همگي اين بناها از سوي ساسانيان و با الگوبرداري از سازه‌هاي نياكان خود (هخامنشيان) به شيوه‌اي استادانه ساخته شده‌‌اند و شوشتر را به موزه صنعت آب ايران باستان تبديل كرده‌اند. اين امر تا جايي است كه اغلب مورخان دوره اسلامي اين تأسيسات را يكي ازعجايب عالم مي‌دانند. در شكل‌گيري اين بناها انسان، طبيعت و معماري 3 قطب اصلي مجموعه هستند كه هريك به كمك ديگري آمده‌اند.
ساسانيان در راستاي دستيابي به اهدافي چون: كنترل سيلاب‌ها، تأمين آب كشاورزي و تأسيسات آبخيزداري، تأمين آب مورد نياز سكنه، بهره‌گيري از قدرت نيروي آب براي استفاده صنعتي و به راه انداختن آسيابها سازه‌هاي آبي را شكل دادند.
اكنون پس از گذشت 18 قرن از عمر مجموعه سازه‌هاي آبي شوشتر، با تلاش‌هاي همه‌جانبه ميراث فرهنگي در سال گذشته اين بناها به عنوان دهمين اثر كشور و دومين بناي استان خوزستان (پس از چغازنبيل) در زمره آثار جهاني به ثبت رسيد. اين مجموعه با حدود13 اثر شامل: بند ميزان، برج كلاه فرنگي، قلعه سلاسل، پل بند شادروان يا قيصر، رود گرگر، پل بند گرگر، مجموعه آسيابها و آبشارها، بند برج عيار، بند خداآفرين، نهر داريون، پل لشكر، بند خاك، بند سرابدار، پل شاه علي و پل حاج خدايي است.
منحصر به فرد بودن مجموعه در قياس با سازه‌هاي آبي ساير كشورها كه شرايط ثبت جهاني آن را مهيا ساخت خصوصيت هيدروديناميكي بناهاست به گونه‌اي كه اختلال در كاركرد يك سازه باعث اختلال در كل مجموعه مي‌شود. اين پيوستگي و ارتباط به گونه‌اي است كه اين مجموعه را به منظومه‌اي آبي تبديل مي‌كند.
● منبع: روزنامه - جام جم - تاريخ شمسی نشر 3/3/1389
آخرین ویرایش:
گزارش تشریحی - تصویری مهر از فرو ریختن بخشی از سازه های آبی شوشتر
گزارش تشریحی - تصویری مهر از فرو ریختن بخشی از سازه های آبی شوشتر
سازه های آبی شوشتر حدود یک ماه پیش در سی وسومین اجلاس کمیته میراث جهانی در شهر سویل اسپانیا بدون هیچ مخالفتی از سوی اعضا به عنوان دهمین اثر جهانی ایران در اجلاس میراث جهانی به ثبت رسید. مجموعه آسیابهای شوشتر در استان خوزستان شامل دهها آسیاب است که بزرگترین مجموعه صنعتی تا پیش از انقلاب صنعتی به شمار می رود.
مهر: با فرو ریختن بخشی از کناره یکی از پلهای سازه های آبی شوشتر بر روی رودخانه گرگر خبرگزاری مهر عکسهای نحوه مرمت و چگونگی ریزش این بخش از سازه را برای اولین بار منتشر می کند.
این حادثه در حالی رخ می دهد که تنها چند روز از ثبت سازه های آبی شوشتر به عنوان دهمین اثر جهانی ایران در یونسکو می گذرد.
برخی از کارشناسان حوزه میراث فرهنگی علل و عوامل مختلفی را برای فرو ریختن این بخش از این سازه مهم و تاریخی عنوان می کنند که از آن جمله می توان به نحوه غیر علمی و غیر کارشناسی مرمت انجام گرفته در این محل، فرسایش و استهلاک و عدم مراقبت صحیح، ورود حجم زیاد فاضلاب شهری شوشتر که از مجراهای مختلف وارد رودخانه گرگر می شود، عدم بازسازی و مرمت این سازه ها و در نظر نگرفتن تمهیدات مراقبتی در طول سالیان گذشته و انجام ساخت و سازهای بی رویه بر روی آن اشاره کرد.
در همین رابطه یکی از کارشناسان سازمان میراث فرهنگی در گفتگو با خبرنگار مهر با ابراز تاسف از این مسئله گفت : شیوه مرمتی که بر روی این بخش از سازه های شوشتر که یکی از آثار باستانی مهم کشورمان است اجرا شد غیرکارشناسی و غیر علمی بوده که همین مسئله از اصلی ترین دلایل فروریختن آن بوده است.
این در حالی است که سازه های آبی شوشتر نه در بخش مشاوره و محافظت و نه در بخش مرمت از مشاوره های مراکز علمی بین المللی و حتی داخلی استفاده نشده و بدون تخصص لازم اقدام به کار شده است.
سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان نیز در همین رابطه حفر 15 چاه غیرکارشناسی که از سوی پایگاه سازه‌های آبی شوشتر بر روی پل گرگر انجام شده را باعث فرو ریختن این پل اعلام کرد .
مجتبی گهستونی گفت: پایگاه میراث فرهنگی سازه‌های آبی شوشتر به منظور استحکام بخشی به پل گرگر و شناسایی لایه‌های تاریخی کنار این پل، اقدام به حفر 15 حلقه به عمق بیش از 10 متر کرده است که این اقدام باعث کاهش استحکام خاک‌های کنار پل و فروریختن بخش‌هایی از دیواره شمالی آن شده است.
استفاده از آب در ساخت محیطی برای زندگی براساس شرایط اقلیمی، با ایجاد شبکه های زیرزمینی در زیر شهر کهن شوشتر موجب بروز یکی از هوشمندانه ترین اشکال معماری شهری آبی شده است.
منبع
گزارش تشریحی - تصویری مهر از فرو ریختن بخشی از سازه های آبی شوشتر
سازه های آبی شوشتر حدود یک ماه پیش در سی وسومین اجلاس کمیته میراث جهانی در شهر سویل اسپانیا بدون هیچ مخالفتی از سوی اعضا به عنوان دهمین اثر جهانی ایران در اجلاس میراث جهانی به ثبت رسید. مجموعه آسیابهای شوشتر در استان خوزستان شامل دهها آسیاب است که بزرگترین مجموعه صنعتی تا پیش از انقلاب صنعتی به شمار می رود.
مهر: با فرو ریختن بخشی از کناره یکی از پلهای سازه های آبی شوشتر بر روی رودخانه گرگر خبرگزاری مهر عکسهای نحوه مرمت و چگونگی ریزش این بخش از سازه را برای اولین بار منتشر می کند.
این حادثه در حالی رخ می دهد که تنها چند روز از ثبت سازه های آبی شوشتر به عنوان دهمین اثر جهانی ایران در یونسکو می گذرد.
برخی از کارشناسان حوزه میراث فرهنگی علل و عوامل مختلفی را برای فرو ریختن این بخش از این سازه مهم و تاریخی عنوان می کنند که از آن جمله می توان به نحوه غیر علمی و غیر کارشناسی مرمت انجام گرفته در این محل، فرسایش و استهلاک و عدم مراقبت صحیح، ورود حجم زیاد فاضلاب شهری شوشتر که از مجراهای مختلف وارد رودخانه گرگر می شود، عدم بازسازی و مرمت این سازه ها و در نظر نگرفتن تمهیدات مراقبتی در طول سالیان گذشته و انجام ساخت و سازهای بی رویه بر روی آن اشاره کرد.
در همین رابطه یکی از کارشناسان سازمان میراث فرهنگی در گفتگو با خبرنگار مهر با ابراز تاسف از این مسئله گفت : شیوه مرمتی که بر روی این بخش از سازه های شوشتر که یکی از آثار باستانی مهم کشورمان است اجرا شد غیرکارشناسی و غیر علمی بوده که همین مسئله از اصلی ترین دلایل فروریختن آن بوده است.
در زیر شهر کهن شوشتر با ساخت شبکه های زیرزمینی یکی از هوشمندانه ترین اشکال معماری شهری آبی ایجاد شده بود
مجدالدین رحیمی با تشریح چگونگی مرمت انجام شده در این نقطه، گفت : مرمت کاران سازمان میراث فرهنگی برای مقاوم سازی این نقطه از سازه اقدام به حفر چاههای " رتوری " جهت تزریق ملات مورد نیاز کرده اند اما نکته ای را که در این بین از آن غفلت کرده اند این بود که کار خود را که باید مرحله به مرحله انجام می دادند به یکباره اجرا کردند.
حفر 15 حلقه چاه غیر کارشناسی شده در نزدیکی پل گرگر از اصلی ترین دلایل ریزش این بخش از سازه بوده است
این کارشناس باستانشناسی افزود : مرمت کاران می بایست در حین انجام کار در هر مرحله یک چاه حفر کرده و آن را با ملات پر می کردند و سپس به سراغ چاه بعدی می رفتند، اما آنها با یک اقدام غیر علمی همه چاههای مورد نظر را با فاصله اندک از هم حفر کردند که این مسئله موجب سست تر شدن آن بخش از سازه و در نهایت فروریختن آن شده است.
حفر این چاههای غیر کارشناسی در مدت کوتاهی موجب ریزش این بخش از سازه شد
رحیمی با اشاره به مسامحه کاری که در این زمینه صورت گرفته است گفت : در این روش کاری ضرورت ایجاب می کرد که سلسله مراحل انجام کار بیش از هر چیز دیگری مد نظر قرار گیرد که متاسفانه در مرمت این نقطه به هیچ وجه اتخاذ نشد.
به گفته کارشناسان با وقوع این حادثه در سازه مرمت دوباره آن امکانپذیر نخواهد بود
بر اساس گفته های این کارشناس و با توجه به ثبت این سازه ها در لیست میراث جهانی مسئله ای که باید بیش از همه در رابطه با مواریثی مانند این در نظر گرفته می شد این است که در هنگام محافظت و مرمت آنها باید از مشاوره های تخصصی بین المللی و توانمندیهای امروزی استفاده کرد.این در حالی است که سازه های آبی شوشتر نه در بخش مشاوره و محافظت و نه در بخش مرمت از مشاوره های مراکز علمی بین المللی و حتی داخلی استفاده نشده و بدون تخصص لازم اقدام به کار شده است.
پیش از فروریختن این بخش از سازه حفاظت کارشناسی شده ای نیز از آن به عمل نمی آمد
مجدالدین رحیمی در ادامه گفتگو با خبرنگار مهر ضمن بیمار خواندن سیستم اداری و بوروکراتیک در رابطه با مرمت میراث باستانی کشور گفت : تعامل علمی بین رشته ها و اصلاح بروکراسی اداری هم در فرآیند تصمیم گیری و هم تصمیم سازی برای حفاظت و مرمت از آثار ملی و بین المللی بیش از همیشه ضرورت دارد چرا که در غیر این صورت پیامدهای بسیار مخربتری در پی خواهد داشت.سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان نیز در همین رابطه حفر 15 چاه غیرکارشناسی که از سوی پایگاه سازه‌های آبی شوشتر بر روی پل گرگر انجام شده را باعث فرو ریختن این پل اعلام کرد .
مجتبی گهستونی گفت: پایگاه میراث فرهنگی سازه‌های آبی شوشتر به منظور استحکام بخشی به پل گرگر و شناسایی لایه‌های تاریخی کنار این پل، اقدام به حفر 15 حلقه به عمق بیش از 10 متر کرده است که این اقدام باعث کاهش استحکام خاک‌های کنار پل و فروریختن بخش‌هایی از دیواره شمالی آن شده است.
در پروژه مرمت چاهها می بایست هر کدام جداگانه حفر و سپس با ملات پر می شد
مجتبی گهستونی افزود: کارگرانی که قرار بوده این حفره ها را پر کنند از ترکیب گچ نشکفته استفاده کرده اند که در نهایت طی یک دوره کوتاه این گچ آب خورده و با تولید گاز باعث ایجاد ترک و ریزش در بدنه این پل شده است و علاوه بر این در کنار این اثر باستانی، تداوم تخلیه فاضلاب‌های شهری باعث ایجاد لجنزاری بزرگ شده است که باید در اسرع وقت برای رفع آن دست به کار شد.
فروریختن بخشی از پل گرگر ضربه غیر قابل جبرانی به دهمین اثر ثبت شده ایران در آثار جهانی وارد کرده است
سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی خوزستان موسوم به تاریانا افزود: کارشناسان یونسکو در برخورد با فاضلاب‌هایی که هم‌اکنون در مجاور سازه‌های آبی شوشتر تخلیه می‌شوند، بسیار کوتاهی کردند و این در حالی است که ثبت جهانی سازه‌ها باید منوط به حذف فاضلاب‌ها می شد.
در مرمت این سازه مهم و تاریخی اصول علمی وکارشناسی رعایت نشده بود
سازه های آبی شوشتر حدود یک ماه پیش در سی وسومین اجلاس کمیته میراث جهانی در شهر سویل اسپانیا بدون هیچ مخالفتی از سوی اعضا به عنوان دهمین اثر جهانی ایران در اجلاس میراث جهانی به ثبت رسید. مجموعه آسیابهای شوشتر در استان خوزستان شامل دهها آسیاب است که بزرگترین مجموعه صنعتی تا پیش از انقلاب صنعتی به شمار می رود.استفاده از آب در ساخت محیطی برای زندگی براساس شرایط اقلیمی، با ایجاد شبکه های زیرزمینی در زیر شهر کهن شوشتر موجب بروز یکی از هوشمندانه ترین اشکال معماری شهری آبی شده است.
منبع
MehrAn.ButterFly
عضو جدید
سینا جان خیلی خوب بود
ولی من خیل مسیرم به شوشتر میخوره با این اثار تاریخی که واقعا باید گفت مایه مباهات هر ایرانیه از نزدیک اشنام متاسفانه خیلی روش سرمایه گذاری نمیکنن واسه جذب گردشگر
تازه امسال پلی که رو اسیابها بود ریزش کرده
واقعا حیفه
اگه ابن بطوطه حالا از شوشتر رد میشد حتما حالش گرفته میشد
دیگه از اون باغهای باصفا خبری نیست
اگه تونستم حتما عکسایه جدیدی ازش براتون میارم ببینید
ولی من خیل مسیرم به شوشتر میخوره با این اثار تاریخی که واقعا باید گفت مایه مباهات هر ایرانیه از نزدیک اشنام متاسفانه خیلی روش سرمایه گذاری نمیکنن واسه جذب گردشگر
تازه امسال پلی که رو اسیابها بود ریزش کرده
واقعا حیفه
اگه ابن بطوطه حالا از شوشتر رد میشد حتما حالش گرفته میشد
دیگه از اون باغهای باصفا خبری نیست
اگه تونستم حتما عکسایه جدیدی ازش براتون میارم ببینید
آخرین ویرایش توسط مدیر:
خواهش مهران جان پس تورو خدا عکس بگیر حسابی بیار برامون متاسفانه خیلی منابع کمی در اختیار داریم ؛ من چند تا عکس و از سایت های خارجی گرفتم ، سرمایه گذاری هم که دیگه چی بگیم که هممون میدونیم چه خبر هستش تو کشورمون
شوشتر، گنجینه مهندسی آب ایران باستان
شوشتر، گنجینه مهندسی آب ایران باستان
نهر داریون:
ساخت نهر داریون را برخی به داریوش هخامنشی که در حدود ۲۵۰۰ سال پیش حکومت می کرده نسبت می دهند ولی برخی دیگر آن را مربوط به زمان اشکانیان می دانند که از حدود ۲۲۰۰ تا ۱۸۰۰ سال پیش حکومت می کردند. در غرب شهر شوشتر دشتی وجود دارد به نام میان آب که بین دو شاخه گرگر و شطیط محصور شده و نامیدن آن به نام میان آب نیزبه همین دلیل است. سطح زمین های میان آب، بالاتر از رودخانه کارون بوده به همین دلیل امکان آبیاری این زمین ها با استفاده از آب این رودخانه برای آبیاری این دشت وجود نداشته.
نهر داریون برای سوار کردن آب رودخانه کارون بر دشت میان آب حفر گردیده است. در زمان ساخت این نهر شهری به نام دستوا در این مکان وجود داشته. آب نهر داریون از دو تونل که بین بند میزان و پل بند شادروان در زیر قلعه سلاسل که مربوط به حاکمان خوزستان در زمان ساسانیان حفر گردیده اند تامین می گردیدند. اکنون این دو تونل جای خود را به تونلی جدید با سازه های امروزی داده اند. (تصویر ۱).
این تونل ها پس از طی مسافت ۲۴۵ متر به هم می رسیدند و به صورت روباز ادامه مسیر میدهند. تصاویرگوناگون ادامه نهر داریون پس از به هم رسیدن را نشان می دهد.
کشفیات باستان شناسی نشان می دهد که شهر دستوا بر اثر طغیان رودخانه کارون ویران شده. لایه ای به ضخامت حدود ۴۰ تا ۶۰ سانتی متر از رسوباتی که همراه سیلاب آورده شده بود بر روی ویرانه های این شهر دیده می شود.
در زمان ساسانیان تصمیم به ساخت مجدد شهر گرفته می شود. مکان ساخت شهر تغییر کرده و به شرق شهر قبلی که از نظر ارتفاعی نیز از مکان قبلی بالاتر بود منتقل گردید. (برخی معتقدند که شوشتر قبل از ساسانیان نیز وجود داشته) مکان یابی شهر به گونه ای بوده که محل گردش به راست رودخانه کارون، نقطه شمال شرقی شهر است. در همان زمان تصمیم به حفر شاخه گرگر گرفته شد.
شطیط و گرگر یا چهاردانگه و دودانگه:
رودخانه کارون هنگام رسیدن به شهر شوشتر به دو شاخه تبدیل می گردد . یک شاخه به نام گرگر که به طور مستقیم به مسیر خود ادامه داده و شاخه دیگر به نام شطیط به سمت راست میپیچد. این دو شاخه پس از طی مسافتی حدود ۴۰ کیلومتر در مکانی به نام بند قیره دوباره به یکدیگر می پیوندند.
شواهد نشان می دهد که گرگر نهری است که با دست حفر گردیده.
دلایل حفر رودخانه گرگر:
1- کاستن از حجم آب رودخانه کارون که علاوه بر کاهش دادن خطر سیلاب،برای شهر، امکان ساخت سازه های آبی مانند پل بر روی این رودخانه وجود داشته باشد. همچنین با کاهش جریان آب، امنیت سازه ها نیز بیشتر می گردد.
2- آبیاری زمین های بالادست رودخانه کارون. شیب طبیعی منطقه از شرق به غرب است. با حفر شاخه گرگر امکان سوار کردن آب بر اراضی بالادست رودخانه کارون در شرق آن فراهم می گردید.
3 - بالا بردن امنیت شهر: رودخانه گرگر مانند مانعی عمل می کرد و در مقابل ورود دشمنان به داخل شهر به همین جهت از نظر امنیتی نیز اهمیت خاصی داشت.
بند یا پل بند میزان:
همانگونه که از نام بند میزان پیداست، این بند بنا یا سازه ای است برای میزان یا تنظیم کردن آب رودخانه کارون بین دو شاخه گرگر و شطیط. این سازه شش دانگ آب رودخانه کارون را به دودانگ و چهاردانگ بین دو رودخانه گرگر و شطیط تقسیم می کند به همین دلیل به این دو رودخانه دودانگه و چهاردانگه نیز می گویند. نمای بند میزان به صورت چند منحنی به هم پیوسته است. تصاویرآورده شده اینجا، نما یی از بند میزان را نشان می دهد.
این بند دارای ۱۰ دهانه آبرو می باشد، ۹ دهانه در ضلع شرقی و دهانه دهم که عریض تر است در ضلع غربی قرار دارد. بعد از دهانه دهم، بند به صورت یک دیوار به سمت غربی امتداد می یابد تا به زیر پله های برج تاریخی کلاه فرنگی می رسد . بند میزان دیواری است به ارتفاع ۵ متر و طول تاج ۷۰ متر که به نظر می رسد بخشی از آن طبیعی باشد.
منبع: دلتای مثبت
شوشتر، گنجینه مهندسی آب ایران باستان
نهر داریون:
ساخت نهر داریون را برخی به داریوش هخامنشی که در حدود ۲۵۰۰ سال پیش حکومت می کرده نسبت می دهند ولی برخی دیگر آن را مربوط به زمان اشکانیان می دانند که از حدود ۲۲۰۰ تا ۱۸۰۰ سال پیش حکومت می کردند. در غرب شهر شوشتر دشتی وجود دارد به نام میان آب که بین دو شاخه گرگر و شطیط محصور شده و نامیدن آن به نام میان آب نیزبه همین دلیل است. سطح زمین های میان آب، بالاتر از رودخانه کارون بوده به همین دلیل امکان آبیاری این زمین ها با استفاده از آب این رودخانه برای آبیاری این دشت وجود نداشته.
نهر داریون برای سوار کردن آب رودخانه کارون بر دشت میان آب حفر گردیده است. در زمان ساخت این نهر شهری به نام دستوا در این مکان وجود داشته. آب نهر داریون از دو تونل که بین بند میزان و پل بند شادروان در زیر قلعه سلاسل که مربوط به حاکمان خوزستان در زمان ساسانیان حفر گردیده اند تامین می گردیدند. اکنون این دو تونل جای خود را به تونلی جدید با سازه های امروزی داده اند. (تصویر ۱).
این تونل ها پس از طی مسافت ۲۴۵ متر به هم می رسیدند و به صورت روباز ادامه مسیر میدهند. تصاویرگوناگون ادامه نهر داریون پس از به هم رسیدن را نشان می دهد.
کشفیات باستان شناسی نشان می دهد که شهر دستوا بر اثر طغیان رودخانه کارون ویران شده. لایه ای به ضخامت حدود ۴۰ تا ۶۰ سانتی متر از رسوباتی که همراه سیلاب آورده شده بود بر روی ویرانه های این شهر دیده می شود.
در زمان ساسانیان تصمیم به ساخت مجدد شهر گرفته می شود. مکان ساخت شهر تغییر کرده و به شرق شهر قبلی که از نظر ارتفاعی نیز از مکان قبلی بالاتر بود منتقل گردید. (برخی معتقدند که شوشتر قبل از ساسانیان نیز وجود داشته) مکان یابی شهر به گونه ای بوده که محل گردش به راست رودخانه کارون، نقطه شمال شرقی شهر است. در همان زمان تصمیم به حفر شاخه گرگر گرفته شد.
شطیط و گرگر یا چهاردانگه و دودانگه:
رودخانه کارون هنگام رسیدن به شهر شوشتر به دو شاخه تبدیل می گردد . یک شاخه به نام گرگر که به طور مستقیم به مسیر خود ادامه داده و شاخه دیگر به نام شطیط به سمت راست میپیچد. این دو شاخه پس از طی مسافتی حدود ۴۰ کیلومتر در مکانی به نام بند قیره دوباره به یکدیگر می پیوندند.
شواهد نشان می دهد که گرگر نهری است که با دست حفر گردیده.
دلایل حفر رودخانه گرگر:
1- کاستن از حجم آب رودخانه کارون که علاوه بر کاهش دادن خطر سیلاب،برای شهر، امکان ساخت سازه های آبی مانند پل بر روی این رودخانه وجود داشته باشد. همچنین با کاهش جریان آب، امنیت سازه ها نیز بیشتر می گردد.
2- آبیاری زمین های بالادست رودخانه کارون. شیب طبیعی منطقه از شرق به غرب است. با حفر شاخه گرگر امکان سوار کردن آب بر اراضی بالادست رودخانه کارون در شرق آن فراهم می گردید.
3 - بالا بردن امنیت شهر: رودخانه گرگر مانند مانعی عمل می کرد و در مقابل ورود دشمنان به داخل شهر به همین جهت از نظر امنیتی نیز اهمیت خاصی داشت.
بند یا پل بند میزان:
همانگونه که از نام بند میزان پیداست، این بند بنا یا سازه ای است برای میزان یا تنظیم کردن آب رودخانه کارون بین دو شاخه گرگر و شطیط. این سازه شش دانگ آب رودخانه کارون را به دودانگ و چهاردانگ بین دو رودخانه گرگر و شطیط تقسیم می کند به همین دلیل به این دو رودخانه دودانگه و چهاردانگه نیز می گویند. نمای بند میزان به صورت چند منحنی به هم پیوسته است. تصاویرآورده شده اینجا، نما یی از بند میزان را نشان می دهد.
این بند دارای ۱۰ دهانه آبرو می باشد، ۹ دهانه در ضلع شرقی و دهانه دهم که عریض تر است در ضلع غربی قرار دارد. بعد از دهانه دهم، بند به صورت یک دیوار به سمت غربی امتداد می یابد تا به زیر پله های برج تاریخی کلاه فرنگی می رسد . بند میزان دیواری است به ارتفاع ۵ متر و طول تاج ۷۰ متر که به نظر می رسد بخشی از آن طبیعی باشد.
منبع: دلتای مثبت
آخرین ویرایش:
آسیاب ها و آبشارهای شوشتر:
شاخه گرگر در ۴۰۰ متری پایین دست بند میزان به صخره ای طبیعی برخورد کرده. این صخره اکنون به پل گرگر معروف است . این صخره طبیعی مانند یک بند سطح آب بالا دست را در یک تراز مشخص نگه می دارد. برای عبور دادن آب از این صخره ۳ تونل اصلی و چندین تونل فرعی حفر شده. آب با رسیدن به صخره به تدریج در پشت آن جمع شده و شروع به بالا آمدن می کند، هرچه سطح آب پشت صخره بالاتر می آید، فشار آب روی تونل ها بیشتر می شود، هرچه فشار آب روی تونل ها بیشتر شود، سرعت خروج آب از آن ها بیشتر می شود. این روند تا زمانی ادامه پیدا میکند که کل آب ورودی بالادست که در یک رودخانه تقریباً پهن با سرعتی کم جریان دارد مجبور میشود از چند تونل کوچک عبور کند به همین دلیل سرعت بسیار زیادی پیدا می کند.
این سرعت بسیار زیاد آب نیروی مناسبی است برای چرخاندن چرخ آسیاب های آبی، به همین دلیل ۳۲ باب آسیابی آبی که در محل با نام سیکا شناخته می شود در اینجا ساخته شده بوده. تصویر ۸ نمایی از زیر پل گرگر را نشان می دهد.
آب تونل ها که آسیاب ها را می چرخاند، امروزه پس از حذف آسیاب ها به صورت آبشارهای بسیار زیبایی دوباره به رودخانه می ریزد.
آبشارها و آسیاب های شوشتر در نوبت ثبت در لیست آثار جهانی یونسکو می باشند.
در سال ۱۳۲۵ که مقارن با سلطنت پهلوی اول در ایران بود، یک کارخانه تولید برق و با دو توبین در این محل نصب گردید که برق شوشتر را تامین می نمود.
رودخانه گرگر حدود ۴۰ کیلومتر طول دارد و پس از طی این مسافت دوباره با شاخه شطیط یکی می شود.
پل بند شادروان:
به نظر می رسد هدف اصلی از ساخت پل بند شادروان ارتباط دادن دو طرف رودخانه باشد. درباره بند دو نظریه وجود دارد: برخی معتقدند این پل بند برای آبگیری زمین های ساحلی راست رودخانه کارون که به نام شعبیه خوانده می شوند ساخته شد. برخی دیگر معتقدند با حفر نهر گرگر سطح آب پایین آمده و امکان سوار شدن بر نهر داریون را نداشته، این پل بند سطح آب را برای سوار شدن بر تونل نهر داریون بالا می آورد.برای این کار کف رودخانه را با سنگ های بزرگی فرش کرده و بالا آوردند. این پل بند در غرب بند میزان و در فاصله ۴۰۰ متری پائین دست آن بر روی رود شطیط ساخته شده است.
گفته می شود این سازه در حدود ۱۷۵۰ سال پیش و به دستور شاپور اول ساسانی بنا شد. شاه پس از شکست دادن والرین، امپراطور روم و اسارت سپاهیان وی، آنان را مجبور کرد به تلافی خرابی های که در شهرستان مرزی انجام داده بودند این سازه آبی را برپا کنند. زانو زدن والرین در مقابل شاپور اول ساسانی پس از شکست خوردن او، در نقش رستم که در ۶ کیلومتری شمال تخت جمشید واقع است به صورت نقش برجسته دیده می شود .
نقش پیروزی شاپور اول ساسانی بر والرین را می توان نماد برتری قدرت ایرانیان بر غربیان دانست. این نقش بزرگترین و باشکوه ترین نقش ساسانی در نقش رستم است که در آن والرین، امپراطور روم که در جنگ با شاپور اول ساسانی که حدود ۱۷۶۰ سال پیش حکومت می کرده، شکست خورده را در حال زانو زدن در مقابل این شاه قدرتمند ساسانی می باشد. یک نفر رومی هم که به نظر می رسد سیریادیس یا کردیاس رقیب والرین باشد جلو اسب ایستاده، شاهنشاه دست به سوی وی دراز کرده و ظاهراً حلقه فرمانروایی کشور روم شرقی را به وی می سپارد. هر دهانه پل بین دو پایه مستطیل شکل که نوک آن در خلاف جهت آب تیز ساخته شده قرار دارد. بر بالای این پایه ها یا دهانه های کوچکتری ساخته شده اند تا در هنگام طغیان رودخانه بتواند به عبور آب کمک کند. چند دهانه از پل نیز پایین تر از دهانه های دیگر ساخته شده اند. به نظر می رسد در اینجا دو دهانه بر روی هم قرار داشته. زیرسازی پایه های این پل با استفاده از سنگ هایی بزرگ و سنگین انجام گرفته که با استفاده از بست های فولادی به هم متصل شده و با سرب عایق بندی و ضد زنگ شده اند .
پل بند شادروان قبلاً ۴۴ دهانه داشته که هم اینک آثار ۱۶ دهانه طاق دار و ۸ دهانه بدون طاق در آن دیده می شود، عرض دهانه ها، این پل ۸ متر و عرض پی های آن ۷ متر می باشد. ارتفاع سطح پل از کف رودخانه نیز حدود ۱۰ متر است. این پل از سنگ، آجر، ساروج و گچ ساخته شده است. ارتفاع بند این پل از کف رودخانه حدود ۵ متر و طول تاج آن حدود ۲۰۰ متر می باشد.
رود شطیط پس از عبور از پل بند شادروان از شمال شهر روان می گردد. پس از طی مسافتی بار دیگر رو به جنوب کرده و به موازی شاخه گرگر ادامه مسیر می دهد تا در بند قیر به یکدیگر بپیوندند. رودخانه دز نیز در همین نطقه به آن ها پیوسته و رود کارون کارون بزرگ تشکیل می شود.
پل لشکر:
پل لشکر در غرب بقعه امامزاده عبدالله و بر روی نهر داریون واقع شده . از این پل تاکنون ۱۲ دهانه در طول ۱۸۳ متر باقی مانده است. عرض پل با جان پناه ۴ متر است. آثار ۴ آسیاب در سمت راست آن دیده می شود.
پل با انحناء موربی در دو قوس می پیچد و از شرق به غرب ممتد است. جنس مصالح ساختمانی سنگ و ساروج و قلوه سنگ و سنگ رودخانه است. در طاق های پل آجر به کار رفته و طاق و نمای آن رومی هلالی است. ارتفاع دهانه پل تا سطح پایه پل ۵ متر و تاج در این زمان از کف رودخانه در حدود ۱۰ متر است. در این پل در نقاطی که کف رودخانه عمیق تر است دهانه آبرو دو طبقه ساخته اند .
بند خاک:
اگر از پل لشکر در جنوب شهر و در جوار بقعه امامزاده عبدالله در حدود ۵۰۰ متر به طرف شمال پیش برویم به آثار بند خاک می رسیم.
این بند در زمان ساسانیان بر نهر داریون ساخته شده.
بقایای آن از سنگ ساروج است و شامل دو قسمت است: قسمت اول که ۵ دهانه از آن باقی مانده است دارای ستون هایی است که طول هر یک ۳۳/۱ متر است و طول هر دهانه آن ۷۲/۱ متر است .
ده متر پایین تر دارای دریچه های انحرافی بوده که آثار بعضی آن ها از بین رفته است و هم اکنون قسمتی از آب داریون از این محل سرازیر و پس از گذشتن از طی کردن راهی در حدود ۵/۱ کیلومتر به رودخانه گرگر وارد می شود.
این بند چندین بار در اثر سیلاب تخریب و دوباره بازسازی شده است که آثار آن ها پیدا است.
پل بند ماهی بازان یا خداآفرین:
بعد از جلگه دستوا در کنار شهر شوشتر و پس از بقعه علی کمدرده، در عرض یک دره خاکی بقایای یک بند قدیمی باقی مانده است که به نام ماهی بازان یا خداآفرین نامیده می شود . انتخاب این محل و بریدن تپه ها به منظور هموار ساختن بستر رودخانه خروشان، کاری بسیار قابل تحسین و اعجاب انگیز است.
رشته سنگی محکم سرتاسر عرض بستر رودخانه را به عنوان پی پل بند انتخاب کرده اند. سازندگان بنا رشته سنگی وسط دره را مرمت کرده اند. بند ماهی بازان مانند اکثر بندهای ساسانی دومنظوره است یعنی علاوه بر بالا آوردن سطح آب به عنوان پل نیز از آن استفاده می شده است.
در اوایل بند یعنی در منتهی الیه غربی بند آثار چند کانال کوچک که به صورت یک جوی با عرض نیم متر در سنگ بریده اند باقی است و پیداست که از این جوی ها شاید در اواخر عهد آبادانی آن استفاده آسیاب چرخانی می کرده اند.
در طول سد آبراهه هایی که به صورت جوی کوتاهی با عرض ۵۰ سانتیمتر باقی مانده وجود دارد که معلوم است جای دریچه ها و محل ریزش آب سد به زیر دست آن بوده است.
سبک معماری ساختمان سد، اگر سد بر جای سد قدیمی تری ساخته نشده باشد، به سبک معماری سدسازی ساسانی شباهت دارد.
منبع: دلتای مثبت
شاخه گرگر در ۴۰۰ متری پایین دست بند میزان به صخره ای طبیعی برخورد کرده. این صخره اکنون به پل گرگر معروف است . این صخره طبیعی مانند یک بند سطح آب بالا دست را در یک تراز مشخص نگه می دارد. برای عبور دادن آب از این صخره ۳ تونل اصلی و چندین تونل فرعی حفر شده. آب با رسیدن به صخره به تدریج در پشت آن جمع شده و شروع به بالا آمدن می کند، هرچه سطح آب پشت صخره بالاتر می آید، فشار آب روی تونل ها بیشتر می شود، هرچه فشار آب روی تونل ها بیشتر شود، سرعت خروج آب از آن ها بیشتر می شود. این روند تا زمانی ادامه پیدا میکند که کل آب ورودی بالادست که در یک رودخانه تقریباً پهن با سرعتی کم جریان دارد مجبور میشود از چند تونل کوچک عبور کند به همین دلیل سرعت بسیار زیادی پیدا می کند.
این سرعت بسیار زیاد آب نیروی مناسبی است برای چرخاندن چرخ آسیاب های آبی، به همین دلیل ۳۲ باب آسیابی آبی که در محل با نام سیکا شناخته می شود در اینجا ساخته شده بوده. تصویر ۸ نمایی از زیر پل گرگر را نشان می دهد.
آب تونل ها که آسیاب ها را می چرخاند، امروزه پس از حذف آسیاب ها به صورت آبشارهای بسیار زیبایی دوباره به رودخانه می ریزد.
آبشارها و آسیاب های شوشتر در نوبت ثبت در لیست آثار جهانی یونسکو می باشند.
در سال ۱۳۲۵ که مقارن با سلطنت پهلوی اول در ایران بود، یک کارخانه تولید برق و با دو توبین در این محل نصب گردید که برق شوشتر را تامین می نمود.
رودخانه گرگر حدود ۴۰ کیلومتر طول دارد و پس از طی این مسافت دوباره با شاخه شطیط یکی می شود.
پل بند شادروان:
به نظر می رسد هدف اصلی از ساخت پل بند شادروان ارتباط دادن دو طرف رودخانه باشد. درباره بند دو نظریه وجود دارد: برخی معتقدند این پل بند برای آبگیری زمین های ساحلی راست رودخانه کارون که به نام شعبیه خوانده می شوند ساخته شد. برخی دیگر معتقدند با حفر نهر گرگر سطح آب پایین آمده و امکان سوار شدن بر نهر داریون را نداشته، این پل بند سطح آب را برای سوار شدن بر تونل نهر داریون بالا می آورد.برای این کار کف رودخانه را با سنگ های بزرگی فرش کرده و بالا آوردند. این پل بند در غرب بند میزان و در فاصله ۴۰۰ متری پائین دست آن بر روی رود شطیط ساخته شده است.
گفته می شود این سازه در حدود ۱۷۵۰ سال پیش و به دستور شاپور اول ساسانی بنا شد. شاه پس از شکست دادن والرین، امپراطور روم و اسارت سپاهیان وی، آنان را مجبور کرد به تلافی خرابی های که در شهرستان مرزی انجام داده بودند این سازه آبی را برپا کنند. زانو زدن والرین در مقابل شاپور اول ساسانی پس از شکست خوردن او، در نقش رستم که در ۶ کیلومتری شمال تخت جمشید واقع است به صورت نقش برجسته دیده می شود .
نقش پیروزی شاپور اول ساسانی بر والرین را می توان نماد برتری قدرت ایرانیان بر غربیان دانست. این نقش بزرگترین و باشکوه ترین نقش ساسانی در نقش رستم است که در آن والرین، امپراطور روم که در جنگ با شاپور اول ساسانی که حدود ۱۷۶۰ سال پیش حکومت می کرده، شکست خورده را در حال زانو زدن در مقابل این شاه قدرتمند ساسانی می باشد. یک نفر رومی هم که به نظر می رسد سیریادیس یا کردیاس رقیب والرین باشد جلو اسب ایستاده، شاهنشاه دست به سوی وی دراز کرده و ظاهراً حلقه فرمانروایی کشور روم شرقی را به وی می سپارد. هر دهانه پل بین دو پایه مستطیل شکل که نوک آن در خلاف جهت آب تیز ساخته شده قرار دارد. بر بالای این پایه ها یا دهانه های کوچکتری ساخته شده اند تا در هنگام طغیان رودخانه بتواند به عبور آب کمک کند. چند دهانه از پل نیز پایین تر از دهانه های دیگر ساخته شده اند. به نظر می رسد در اینجا دو دهانه بر روی هم قرار داشته. زیرسازی پایه های این پل با استفاده از سنگ هایی بزرگ و سنگین انجام گرفته که با استفاده از بست های فولادی به هم متصل شده و با سرب عایق بندی و ضد زنگ شده اند .
پل بند شادروان قبلاً ۴۴ دهانه داشته که هم اینک آثار ۱۶ دهانه طاق دار و ۸ دهانه بدون طاق در آن دیده می شود، عرض دهانه ها، این پل ۸ متر و عرض پی های آن ۷ متر می باشد. ارتفاع سطح پل از کف رودخانه نیز حدود ۱۰ متر است. این پل از سنگ، آجر، ساروج و گچ ساخته شده است. ارتفاع بند این پل از کف رودخانه حدود ۵ متر و طول تاج آن حدود ۲۰۰ متر می باشد.
رود شطیط پس از عبور از پل بند شادروان از شمال شهر روان می گردد. پس از طی مسافتی بار دیگر رو به جنوب کرده و به موازی شاخه گرگر ادامه مسیر می دهد تا در بند قیر به یکدیگر بپیوندند. رودخانه دز نیز در همین نطقه به آن ها پیوسته و رود کارون کارون بزرگ تشکیل می شود.
پل لشکر:
پل لشکر در غرب بقعه امامزاده عبدالله و بر روی نهر داریون واقع شده . از این پل تاکنون ۱۲ دهانه در طول ۱۸۳ متر باقی مانده است. عرض پل با جان پناه ۴ متر است. آثار ۴ آسیاب در سمت راست آن دیده می شود.
پل با انحناء موربی در دو قوس می پیچد و از شرق به غرب ممتد است. جنس مصالح ساختمانی سنگ و ساروج و قلوه سنگ و سنگ رودخانه است. در طاق های پل آجر به کار رفته و طاق و نمای آن رومی هلالی است. ارتفاع دهانه پل تا سطح پایه پل ۵ متر و تاج در این زمان از کف رودخانه در حدود ۱۰ متر است. در این پل در نقاطی که کف رودخانه عمیق تر است دهانه آبرو دو طبقه ساخته اند .
بند خاک:
اگر از پل لشکر در جنوب شهر و در جوار بقعه امامزاده عبدالله در حدود ۵۰۰ متر به طرف شمال پیش برویم به آثار بند خاک می رسیم.
این بند در زمان ساسانیان بر نهر داریون ساخته شده.
بقایای آن از سنگ ساروج است و شامل دو قسمت است: قسمت اول که ۵ دهانه از آن باقی مانده است دارای ستون هایی است که طول هر یک ۳۳/۱ متر است و طول هر دهانه آن ۷۲/۱ متر است .
ده متر پایین تر دارای دریچه های انحرافی بوده که آثار بعضی آن ها از بین رفته است و هم اکنون قسمتی از آب داریون از این محل سرازیر و پس از گذشتن از طی کردن راهی در حدود ۵/۱ کیلومتر به رودخانه گرگر وارد می شود.
این بند چندین بار در اثر سیلاب تخریب و دوباره بازسازی شده است که آثار آن ها پیدا است.
پل بند ماهی بازان یا خداآفرین:
بعد از جلگه دستوا در کنار شهر شوشتر و پس از بقعه علی کمدرده، در عرض یک دره خاکی بقایای یک بند قدیمی باقی مانده است که به نام ماهی بازان یا خداآفرین نامیده می شود . انتخاب این محل و بریدن تپه ها به منظور هموار ساختن بستر رودخانه خروشان، کاری بسیار قابل تحسین و اعجاب انگیز است.
رشته سنگی محکم سرتاسر عرض بستر رودخانه را به عنوان پی پل بند انتخاب کرده اند. سازندگان بنا رشته سنگی وسط دره را مرمت کرده اند. بند ماهی بازان مانند اکثر بندهای ساسانی دومنظوره است یعنی علاوه بر بالا آوردن سطح آب به عنوان پل نیز از آن استفاده می شده است.
در اوایل بند یعنی در منتهی الیه غربی بند آثار چند کانال کوچک که به صورت یک جوی با عرض نیم متر در سنگ بریده اند باقی است و پیداست که از این جوی ها شاید در اواخر عهد آبادانی آن استفاده آسیاب چرخانی می کرده اند.
در طول سد آبراهه هایی که به صورت جوی کوتاهی با عرض ۵۰ سانتیمتر باقی مانده وجود دارد که معلوم است جای دریچه ها و محل ریزش آب سد به زیر دست آن بوده است.
سبک معماری ساختمان سد، اگر سد بر جای سد قدیمی تری ساخته نشده باشد، به سبک معماری سدسازی ساسانی شباهت دارد.
منبع: دلتای مثبت
آخرین ویرایش:
بخشي ديگر از تاريخ ايران فرو ريخت
بخشي ديگر از تاريخ ايران فرو ريخت
بخشي ديگر از تاريخ ايران فرو ريخت
سه شنبه ۱۷ اسفند ۱۳۸۹ ساعت ۱۹:۴۲
ساعتي پيش بخشي ديگر از پل تاريخي گرگر شوشتر فرو ريخت و قسمتي از تاريخ ايران را به زير كشيد. پس از فرو ريزي‌هاي هفته‌هاي گذشته در پل تاريخي گرگر امروز بار ديگر بخشي از اين پل جهاني به زير ريخته شد و بخشي از تاريخ ايران فرو ريخت.
بر اساس اين گزارش، وضعيت بحراني پل گرگر در شهرستان شوشتر به نحوي است كه فرو ريزي لحظه به لحظه اين پل تاريخي بسيار محتمل است.
فرماندار شوشتر در اين باره اظهار داشت: وضعيت اين پل بسيار بحراني است ولي پيمانكار براي استحكام بخشي اين پل به جد در حال فعاليت است.
محمدرضا آملازاده حاطر نشان كرد: پل گرگر شوشتر اصلي‌ترين معبري است كه مي‌توان براي اتصال شمال به جنوب شهرستان شوشتر از آن نام برد كه انسداد آن مشكلات زيادي براي مردم شوشتر به وجود آورده است.
فرماندار شوشتر خاطر نشان كرد: يكي از دلايل كندي پيشرفت در پروژه پل گرگر عدم همكاري برخي مسئولان است كه باعث شده شادابي در آثار تاريخي و مردم را به بغض از ويراني اين آثار تبديل كرده است.
وي با اشاره به اينكه خرابي پل گرگر بر همه چيز در اين بخش از شهرستان تاثير گذاشته است، گفت: اصلي‌ترين تاثيري كه در شهرستان شوشتر گذاشته تاثيري است كه بر معيشت مردم وارد شده و همين امر باعث نارضايتي بسيار زياد مردم شده است.
وي با تقدير از برخي مسئولان استاني به ويژه معاونان عمراني و سياسي اجتماعي استاندار خوزستان گفت: درآيت به خرج داده شده در قطع به موقع گاز و آب باعث شد تا از بروز خسارت‌هاي جاني در اين بخش از شهرستان جلوگيري شود و اين امر سرعت عمل زياد اين دستگاه‌ها را نشان داد.
آملازاده با اشاره به اينكه پل گرگر به شدت در حال استحكام بخشي است، گفت: پل گرگر در شرايط كنوني در حال تكميل پروژه استحكام بخشي بوده و در حال حاضر پيمانكار در اين پروژه به جد در حال فعاليت است.
بخشي ديگر از تاريخ ايران فرو ريخت
بخشي ديگر از تاريخ ايران فرو ريخت
ساعتي پيش بخشي ديگر از پل تاريخي گرگر شوشتر فرو ريخت و قسمتي از تاريخ ايران را به زير كشيد. پس از فرو ريزي‌هاي هفته‌هاي گذشته در پل تاريخي گرگر امروز بار ديگر بخشي از اين پل جهاني به زير ريخته شد و بخشي از تاريخ ايران فرو ريخت.
بر اساس اين گزارش، وضعيت بحراني پل گرگر در شهرستان شوشتر به نحوي است كه فرو ريزي لحظه به لحظه اين پل تاريخي بسيار محتمل است.
فرماندار شوشتر در اين باره اظهار داشت: وضعيت اين پل بسيار بحراني است ولي پيمانكار براي استحكام بخشي اين پل به جد در حال فعاليت است.
محمدرضا آملازاده حاطر نشان كرد: پل گرگر شوشتر اصلي‌ترين معبري است كه مي‌توان براي اتصال شمال به جنوب شهرستان شوشتر از آن نام برد كه انسداد آن مشكلات زيادي براي مردم شوشتر به وجود آورده است.
فرماندار شوشتر خاطر نشان كرد: يكي از دلايل كندي پيشرفت در پروژه پل گرگر عدم همكاري برخي مسئولان است كه باعث شده شادابي در آثار تاريخي و مردم را به بغض از ويراني اين آثار تبديل كرده است.
وي با اشاره به اينكه خرابي پل گرگر بر همه چيز در اين بخش از شهرستان تاثير گذاشته است، گفت: اصلي‌ترين تاثيري كه در شهرستان شوشتر گذاشته تاثيري است كه بر معيشت مردم وارد شده و همين امر باعث نارضايتي بسيار زياد مردم شده است.
وي با تقدير از برخي مسئولان استاني به ويژه معاونان عمراني و سياسي اجتماعي استاندار خوزستان گفت: درآيت به خرج داده شده در قطع به موقع گاز و آب باعث شد تا از بروز خسارت‌هاي جاني در اين بخش از شهرستان جلوگيري شود و اين امر سرعت عمل زياد اين دستگاه‌ها را نشان داد.
آملازاده با اشاره به اينكه پل گرگر به شدت در حال استحكام بخشي است، گفت: پل گرگر در شرايط كنوني در حال تكميل پروژه استحكام بخشي بوده و در حال حاضر پيمانكار در اين پروژه به جد در حال فعاليت است.
سازه های آبی شوشتر در معرض خطر حذف از یونسکو قرار گرفت
جمعه ۰۶ اسفند ۱۳۸۹ ساعت ۱۷:۴۱
در پي آغاز عمليات احداث پل در عرصه اثر ثبت جهاني شده بندميزان شهرستان شوشتر اين اثر جهاني به احتمال زياد به عنوان اثر در معرض خطر در يونسكو قرار مي‌گيرد.
به گزارش خبرگزاری فارس ، به دنبال تخريب پل بندگرگر و انسداد تردد از آن، مديريت شهري در سطح شهرستان شوشتر اقدام به احداث پلي جديد در كنار بند ميزان كرده است و از چند روز پيش نيز در اين باره دست به اقداماتي زده است كه اين امر باعث مي‌شود تا اين اثر تاريخي و ثبت جهاني شده در معرض خطر قرار بگيرد و احتمال حذف از ليست آثار جهاني براي اين اثر وجود دارد.
از دو سال گذشته كه پل بند گرگر به دلايل نشت تاسيسات آب شهري تخريب شد و هيچ اقدام عملي تا يك هفته پيش براي مرمت اين پل از طرف ميراث فرهنگي خوزستان انجام نشد مديريت شهري شوشتر ناخواسته براي ايجاد مسير تردد مردم دست به احداث پلي جديد در كنار بند ميزان زده است.
بر اساس مشاهدات خبرنگار ما قرار است در مسير رودخانه نيمه خشك گرگر چند حلقه لوله با قطر400 قرار گيرد و سپس از روي آنها مسير تردد اتومبيل‌هاي مردم به صورت جاده خاكي احداث شود.
احداث چنين پلي بي‌شك بدون هماهنگي با متوليان امر ميراث فرهنگي و آثارجهاني است ولي سكوت بسيار معنادار اين دستگاه‌هاي متولي پس از گذشت كمتر از يك هفته از آغاز احداث اين پل براي دوستداران ميراث فرهنگي بسيار باعث شگفتي شده است.
ضمن اینکه خبرنگار فارس از بی نتیجه ماندن برقراری ارتباط با آقای محمود زاده اطلاع داده ، باید عرض کنیم حدود 10 روز است که شوشتر سیتی هم نتوانسته با ایشان چه از طریق موبایل و چه از طریق دفتر پایگاه ارتباط برقرار کند.
در پي آغاز عمليات احداث پل در عرصه اثر ثبت جهاني شده بندميزان شهرستان شوشتر اين اثر جهاني به احتمال زياد به عنوان اثر در معرض خطر در يونسكو قرار مي‌گيرد.
به گزارش خبرگزاری فارس ، به دنبال تخريب پل بندگرگر و انسداد تردد از آن، مديريت شهري در سطح شهرستان شوشتر اقدام به احداث پلي جديد در كنار بند ميزان كرده است و از چند روز پيش نيز در اين باره دست به اقداماتي زده است كه اين امر باعث مي‌شود تا اين اثر تاريخي و ثبت جهاني شده در معرض خطر قرار بگيرد و احتمال حذف از ليست آثار جهاني براي اين اثر وجود دارد.
از دو سال گذشته كه پل بند گرگر به دلايل نشت تاسيسات آب شهري تخريب شد و هيچ اقدام عملي تا يك هفته پيش براي مرمت اين پل از طرف ميراث فرهنگي خوزستان انجام نشد مديريت شهري شوشتر ناخواسته براي ايجاد مسير تردد مردم دست به احداث پلي جديد در كنار بند ميزان زده است.
بر اساس مشاهدات خبرنگار ما قرار است در مسير رودخانه نيمه خشك گرگر چند حلقه لوله با قطر400 قرار گيرد و سپس از روي آنها مسير تردد اتومبيل‌هاي مردم به صورت جاده خاكي احداث شود.
احداث چنين پلي بي‌شك بدون هماهنگي با متوليان امر ميراث فرهنگي و آثارجهاني است ولي سكوت بسيار معنادار اين دستگاه‌هاي متولي پس از گذشت كمتر از يك هفته از آغاز احداث اين پل براي دوستداران ميراث فرهنگي بسيار باعث شگفتي شده است.
ضمن اینکه خبرنگار فارس از بی نتیجه ماندن برقراری ارتباط با آقای محمود زاده اطلاع داده ، باید عرض کنیم حدود 10 روز است که شوشتر سیتی هم نتوانسته با ایشان چه از طریق موبایل و چه از طریق دفتر پایگاه ارتباط برقرار کند.
آخرین ویرایش:
آسيابها و آبشارهاي شوشتر
آسيابها و آبشارهاي شوشتر
آسيابها و آبشارهاي شوشتر
مجموعه «آسيابها و آبشارهاي شوشتر» از بي نظير ترين نمونه هايي است كه جهت استفاده بهينه از آب در ادوار كهن مورد بهره برداري قرار گرفته است. اين محوطه مجموعه اي از سد، تونل ها، كانال هاي فرعي و آسياب هاي آبي است كه بصورت يك مجموعه صنعتي-اقتصادي مورد استفاده بوده است.
مجموعه «آسيابها و آبشارهاي شوشتر» از بي نظير ترين نمونه هايي است كه جهت استفاده بهينه از آب در ادوار كهن مورد بهره برداري قرار گرفته است. اين محوطه مجموعه اي از سد، تونل ها، كانال هاي فرعي و آسياب هاي آبي است كه بصورت يك مجموعه صنعتي-اقتصادي بوده و جزئي از مجموعه بزرگ «سازه هاي آبي شوشتر» مي باشد كه در كتب تاريخي مكرراً به آن اشاره گرديده است.
اساس كار مجموعه به اين صورت است كه «سد گرگر» مسير رودخانه را مسدود كرده و سطح آب را براي آبگيري سه تونل حفر شده در تخته سنگ بالا مي آورد. تونل هاي سه گانه آب را به مجموعه هدايت مي كنند و به كانال هاي متعددي تقسيم مي شوند كه پس از گرداندن چرخ آسياب ها، آب بصورت آبشارهايي به محوطه اي حوضچه مانند سرازير مي شود.
يكي از ويژگي هاي بسيار بارز «مجموعه آسيابها و آبشارها» مجاورت آن با بافت تاريخي شهر «شوشتر» است. اين محوطه علاوه بر استفاده هاي صنعتي، در ايام كم آبي نيز، آب مورد نياز ساكنين را تأمين مي نمود.
يك ويژگي بسيار زيبا و منحصر بفرد بصري نيز كه در اين مجموعه وجود دارد و جلوه اي خاص به آن مي بخشد اين است كه آب حاصل از پساب آسياب ها بصورت آبشارهاي مصنوعي زيبا به محوطه اي حوضچه مانند مي ريزد كه منظره اي چشم نواز و دل انگيز را در مقابل ديدگان هر بيننده بوجود مي آورد. همچنين در محوطه پشت بند كه محل آبگيري سه تونل معروف «سه كوره»، «دهانه شهر» و «بليتي» است نيز چشم انداز زيبايي به چشم مي خورد.
آسيابها و آبشارهاي شوشتر
آسيابها و آبشارهاي شوشتر
مجموعه «آسيابها و آبشارهاي شوشتر» از بي نظير ترين نمونه هايي است كه جهت استفاده بهينه از آب در ادوار كهن مورد بهره برداري قرار گرفته است. اين محوطه مجموعه اي از سد، تونل ها، كانال هاي فرعي و آسياب هاي آبي است كه بصورت يك مجموعه صنعتي-اقتصادي مورد استفاده بوده است.
اساس كار مجموعه به اين صورت است كه «سد گرگر» مسير رودخانه را مسدود كرده و سطح آب را براي آبگيري سه تونل حفر شده در تخته سنگ بالا مي آورد. تونل هاي سه گانه آب را به مجموعه هدايت مي كنند و به كانال هاي متعددي تقسيم مي شوند كه پس از گرداندن چرخ آسياب ها، آب بصورت آبشارهايي به محوطه اي حوضچه مانند سرازير مي شود.
يكي از ويژگي هاي بسيار بارز «مجموعه آسيابها و آبشارها» مجاورت آن با بافت تاريخي شهر «شوشتر» است. اين محوطه علاوه بر استفاده هاي صنعتي، در ايام كم آبي نيز، آب مورد نياز ساكنين را تأمين مي نمود.
يك ويژگي بسيار زيبا و منحصر بفرد بصري نيز كه در اين مجموعه وجود دارد و جلوه اي خاص به آن مي بخشد اين است كه آب حاصل از پساب آسياب ها بصورت آبشارهاي مصنوعي زيبا به محوطه اي حوضچه مانند مي ريزد كه منظره اي چشم نواز و دل انگيز را در مقابل ديدگان هر بيننده بوجود مي آورد. همچنين در محوطه پشت بند كه محل آبگيري سه تونل معروف «سه كوره»، «دهانه شهر» و «بليتي» است نيز چشم انداز زيبايي به چشم مي خورد.
مجموعه «آسيابها و آبشارهاي شوشتر» با توجه به زمان ساخت از شاهكارهاي فني و مهندسي در جهان است. اين شاهكار مهندسي هم در ايران و هم در جهان بي نظير است.
بدون شك با توجه به اهميت شهر «شوشتر» در برهه هايي از تاريخ و توجه ويژه به احداث تأسيسات آبي در اين منطقه كه از فنون مهندسي پيچيده اي سود مي جويد، ما را در نتيجه نهايي مصمم مي نمايد كه احداث آسياب ها را متعلق به دوران كهن و حتي هم عصر با ساسانيان بدانيم. علاوه بر موارد ذكر شده، برخي پيچيدگي هايي كه در طراحي تونل هاي آبرساني وجود دارد، لزوماً جهت بهره برداري غير از مصارفي همچون آبياري اراضي بوده. تونل هاي سه گانه در پشت «پل بند گرگر»، وظيفه انتقال حجم معيني از آب را براي به حركت در آوردن پره هاي آسياب برعهده داشته اند.
بدون شك با توجه به اهميت شهر «شوشتر» در برهه هايي از تاريخ و توجه ويژه به احداث تأسيسات آبي در اين منطقه كه از فنون مهندسي پيچيده اي سود مي جويد، ما را در نتيجه نهايي مصمم مي نمايد كه احداث آسياب ها را متعلق به دوران كهن و حتي هم عصر با ساسانيان بدانيم. علاوه بر موارد ذكر شده، برخي پيچيدگي هايي كه در طراحي تونل هاي آبرساني وجود دارد، لزوماً جهت بهره برداري غير از مصارفي همچون آبياري اراضي بوده. تونل هاي سه گانه در پشت «پل بند گرگر»، وظيفه انتقال حجم معيني از آب را براي به حركت در آوردن پره هاي آسياب برعهده داشته اند.
مجموعه «آسيابها و آبشارهاي شوشتر» در مسير «رودخانه گرگر» كه خود از شاهكارهاي فني و مهندسي اعصار كهن است بنا گرديده. رود گرگر كاملاً بصورت دستكند مي باشد و احداث آن را به اردشير بابكان، شاهنشاه ساساني نسبت داده اند. ليكن در مطالعات باستان شناسي اين تاريخ به عقب تر برده شده است.
منبع
آخرین ویرایش:
آب انبار
آب انبار
آب‌انبار حوض و یا استخر سرپوشیده‌ای است که برای ذخیره آب معمولاً در زیر زمین ساخته میشود. در مناطق کم‌آب و کویری آب انبار را از آب باران و یا جویبارهای فصلی پر می‌کنند. آب معمولاً در زمستان ذخیره شده و در تابستان به کار می‌رود. آب انبارها از جمله تأسیسات وابسته به قنات هستند.
نحوه ساخت آب انبار، تصفیه و عایق بندی آن با اصول مهندسی و علمی مطابقت دارد. برای تصفیه از روش‌های فیزیکی و شیمیایی استفاده میشود. ته نشین شدن مواد زاید، اضافه کردن حجم مشخصی از نمک به منظور تجزیه آن و میکروب کشی توسط کلر آزاد شده، استفاده از ترکیبات آهکی جهت گندزدایی و استفاده از کیسه‌های زغال به منظور بو گیری از جمله این روش‌ها است.
از معروفترین آب‌انبارها آب‌انبار شش‌بادگیری و آب‌انبار تکیه امیرچقماق در شهر یزد و سردار بزرگ، بزرگترین آب انبار تک گنبدی ایران در قزوین است.قزوین از جمله شهر هایی در ایران است که دارای دهها آب انبار بوده و امروزه تعداد زیادی از آنها هنوز باقی مانده اند. از آب انبارهای قزوین که مورد بازدید گردشگران نیز قرار می گیرند می توان آب انبارهای سردار بزرگ، حاج کاظم، آب انبار سردار کوچک، مولاوردیخانی، زنانه بازار و مسجد جامع را نام برد.[۱]
آب انبار
آب‌انبار
آب‌انبار حوض و یا استخر سرپوشیده‌ای است که برای ذخیره آب معمولاً در زیر زمین ساخته میشود. در مناطق کم‌آب و کویری آب انبار را از آب باران و یا جویبارهای فصلی پر می‌کنند. آب معمولاً در زمستان ذخیره شده و در تابستان به کار می‌رود. آب انبارها از جمله تأسیسات وابسته به قنات هستند.
نحوه ساخت آب انبار، تصفیه و عایق بندی آن با اصول مهندسی و علمی مطابقت دارد. برای تصفیه از روش‌های فیزیکی و شیمیایی استفاده میشود. ته نشین شدن مواد زاید، اضافه کردن حجم مشخصی از نمک به منظور تجزیه آن و میکروب کشی توسط کلر آزاد شده، استفاده از ترکیبات آهکی جهت گندزدایی و استفاده از کیسه‌های زغال به منظور بو گیری از جمله این روش‌ها است.
از معروفترین آب‌انبارها آب‌انبار شش‌بادگیری و آب‌انبار تکیه امیرچقماق در شهر یزد و سردار بزرگ، بزرگترین آب انبار تک گنبدی ایران در قزوین است.قزوین از جمله شهر هایی در ایران است که دارای دهها آب انبار بوده و امروزه تعداد زیادی از آنها هنوز باقی مانده اند. از آب انبارهای قزوین که مورد بازدید گردشگران نیز قرار می گیرند می توان آب انبارهای سردار بزرگ، حاج کاظم، آب انبار سردار کوچک، مولاوردیخانی، زنانه بازار و مسجد جامع را نام برد.[۱]
انواع آب انبارها
آب انبارها را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد.
۱: آب انبارهای همگانی واقع در محله ها، کاروانسراها، روستاها و به صورت تک بنا در مسیر راه‌های کاروانی. ۲: آب انبارهای خصوصی درون خانه ها.
قسمت‌های عمده بنای یک آب انبار عبارت‌اند از: ۱: منبع ذخیره آب ، ۲: پوشش منبع ، ۳: هواکش و بادگیر ، ۴: راه پله و پاشیر ، ۵ سردر تزئینی.
منبع یا انبار: قسمت اصلی آب انبار است و به چهار شکل مکعب، مکعب مستطیل، هشت گوشه و استوانه ساخته می‌شده، تمامی یا بخش عمده آن در زیر زمین کنده میشود. قطر منبع‌های استوانه‌ای از حدود ۲۰ متر تجاوز نمی‌کند و تا سه هزار متر مکعب گنجایش دارند. منبع‌های مکعب و مکعب مستطیل می‌توانند در اندازه‌های بسیار بزرگ و تا صد هزار متر مکعب نیز ساخته شوند که در آن صورت برای نگهداری پوشش فراز آنها در داخل منبع، جرزها و ستونها را بکار می‌گیرند.
پوشش انبار: پوشش منبع به صورتهای گنبدی، مخروطی، آهنگ و مسطح دیده میشود.
هواکش و بادگیر: برای سالم نگهداشتن آب و خنک کردن آن، بر فراز منبع آب به صورت معمول بادگیرهایی استوار می‌کنند تا جریان هوا را در آن برقرار سازد. وجود بادگیرهای متعدد یک دهانه و چند دهانه در بالای برخی از انبارهای آب به این دلیل است که تا از هر سو که باد می وزد، از آن بهره جسته شود و به طور دائم جریان هوا به گونه (بده و بستان) به‌وسیله بادگیرها در منبع برقرار باشد.
راه پله و پاشیر: در کنار منبع و به طور معمول در وسط سردر باشکوه و چشمگیری که به میدان یا فظای به نسبت باز مقابل جلوه می بخشد، پله‌های آب انبار قرار دارد که دسترسی به پاشیر و محل برداشتن آب را میسر می سازد. شیب پله‌ها گاهی تند، ولی پهنای آنها بسیار است تا افراد براحتی بتوانند با سطل، دلو، کوزه و مشک از کنار هم بگذرند. در محل پاشیر و برداشت آب، برای آنکه افراد معطل نشوند با توجه به تعداد ساکنان محل، گاه تا سه شیر نیز قرار میدهند. شیرهای برداشت آب را در یک متری از کف منبع نصب می‌کنند تا مواد ته نشین شده با آب خارج نشود. برخی از آب انبارها دارای دو راه پله هستند یکی برای مسلمانان و دیگری برای زرتشتیان مانند آب انبار معروف ریگ در یزد.
سردر: سردر آب انبارها چشمگیرترین واحد تزئینی و نما سازی شده آن به شمار می‌رود. در دوسوی پله‌ها اغلب سکوهای سنگی پهنی وجود دارد که بیشتر در پیوند فضای باز محل مقابل سردر، جایگاه مناسبی برای گردهمایی مردم محل به شمار می‌رود.
منبع
۱: آب انبارهای همگانی واقع در محله ها، کاروانسراها، روستاها و به صورت تک بنا در مسیر راه‌های کاروانی. ۲: آب انبارهای خصوصی درون خانه ها.
قسمت‌های مختلف آب انبارها
قسمت‌های عمده بنای یک آب انبار عبارت‌اند از: ۱: منبع ذخیره آب ، ۲: پوشش منبع ، ۳: هواکش و بادگیر ، ۴: راه پله و پاشیر ، ۵ سردر تزئینی.
منبع یا انبار: قسمت اصلی آب انبار است و به چهار شکل مکعب، مکعب مستطیل، هشت گوشه و استوانه ساخته می‌شده، تمامی یا بخش عمده آن در زیر زمین کنده میشود. قطر منبع‌های استوانه‌ای از حدود ۲۰ متر تجاوز نمی‌کند و تا سه هزار متر مکعب گنجایش دارند. منبع‌های مکعب و مکعب مستطیل می‌توانند در اندازه‌های بسیار بزرگ و تا صد هزار متر مکعب نیز ساخته شوند که در آن صورت برای نگهداری پوشش فراز آنها در داخل منبع، جرزها و ستونها را بکار می‌گیرند.
پوشش انبار: پوشش منبع به صورتهای گنبدی، مخروطی، آهنگ و مسطح دیده میشود.
هواکش و بادگیر: برای سالم نگهداشتن آب و خنک کردن آن، بر فراز منبع آب به صورت معمول بادگیرهایی استوار می‌کنند تا جریان هوا را در آن برقرار سازد. وجود بادگیرهای متعدد یک دهانه و چند دهانه در بالای برخی از انبارهای آب به این دلیل است که تا از هر سو که باد می وزد، از آن بهره جسته شود و به طور دائم جریان هوا به گونه (بده و بستان) به‌وسیله بادگیرها در منبع برقرار باشد.
راه پله و پاشیر: در کنار منبع و به طور معمول در وسط سردر باشکوه و چشمگیری که به میدان یا فظای به نسبت باز مقابل جلوه می بخشد، پله‌های آب انبار قرار دارد که دسترسی به پاشیر و محل برداشتن آب را میسر می سازد. شیب پله‌ها گاهی تند، ولی پهنای آنها بسیار است تا افراد براحتی بتوانند با سطل، دلو، کوزه و مشک از کنار هم بگذرند. در محل پاشیر و برداشت آب، برای آنکه افراد معطل نشوند با توجه به تعداد ساکنان محل، گاه تا سه شیر نیز قرار میدهند. شیرهای برداشت آب را در یک متری از کف منبع نصب می‌کنند تا مواد ته نشین شده با آب خارج نشود. برخی از آب انبارها دارای دو راه پله هستند یکی برای مسلمانان و دیگری برای زرتشتیان مانند آب انبار معروف ریگ در یزد.
سردر: سردر آب انبارها چشمگیرترین واحد تزئینی و نما سازی شده آن به شمار می‌رود. در دوسوی پله‌ها اغلب سکوهای سنگی پهنی وجود دارد که بیشتر در پیوند فضای باز محل مقابل سردر، جایگاه مناسبی برای گردهمایی مردم محل به شمار می‌رود.
منبع
آب انبار سنتی کیش
آب انبار سنتی کیش
آب انبار سنتی کیش
استان هرمزگان
آب انبار سنتی کیش
آب انبار سنتی کیش
آب انبار سنتی کیش در سال 1372 با هدف جمع آوری و استفاده از آب های سطح الارضی کیش به سبک معماری آب انبارهای یزد ساخته شد. این آب انبار که در محل یک آب انبار باستانی در نزدیکی شهر باستانی حریره و مجموعه ی درخت سبز بنا گردیده، خیلی زود با ساخت و سازهایی که در جزیره انجام شد و مسیرهای جمع آوری آب از بین رفت کاربری خود را از دست داد و اکنون تنها به صورت یک آب انبار نمایشی درآمده است، به طوری که مسیر پاشیر آب انبار را عوض نمودند تا بازدید کنندگان بتوانند از داخل محوطه های آبگیر آن بازدید کنند.
آب انبار دارای پنچ بادگیر است که این بادگیرها عمل خنک کردن آب را بر عهده داشته اند. آب انبار دو محوطه ی آبگیر و دو گنبد دارد. باوجودی که ذکر شده این آب انبار با الهام از معماری استان یزد ساخته شده است اما اینجانب در هیچ کجای استان یزد و حتی سایر نقاط، آب انبار دو گنبده ندیده ام.
روزنه های ورودی و بادگیرها هوای داخل آب انبار را در فصول گرم سال متعادل و حتی خنک می سازند. برخورد باد با آب داخل آب انبار به این مهم کمک می کند که اکنون با توجه به اینکه دیگر آبی در آب انبار نیست خنکی هوا کمتر احساس می شود. بالای گنبدها دارای روزنه است تا به تهویه هوا کمک کند.
هرچند آب انبار سنتی کیش ( که اصلاً سنتی نیست ) فاقد کاربری واقعی است، اما با توجه به اینکه جزیره ی کیش مکانی دارای گردشگران بسیار است و خیلی از آنها، بخصوص نسل جوان و اتباع سایر کشورها با آب انبارهای ایرانی آشنایی ندارند، بنابراین این مکان می تواند برای ایشان جاذبه ی آموزشی زیادی داشته باشد و برای افراد مسن که هنوز چیزهایی از آب انبارهای قدیمی در یاد دارند یادآور خاطرات شیرین و تلخ خواهد بود.
به نظر می رسد در حال حاضر آب انبار کیش به حال خود رها شده است، روی دیوارهایش شعار نوشته اند، محیط پیرامون آن چندان تمیز نیست و هیچ راهنمایی نیست تا گردشگران را با این آب انبار و اصول کلی آب انبارها در ایران و خصوصاً جنوب کشور آشنا سازد.
آب انبار دارای پنچ بادگیر است که این بادگیرها عمل خنک کردن آب را بر عهده داشته اند. آب انبار دو محوطه ی آبگیر و دو گنبد دارد. باوجودی که ذکر شده این آب انبار با الهام از معماری استان یزد ساخته شده است اما اینجانب در هیچ کجای استان یزد و حتی سایر نقاط، آب انبار دو گنبده ندیده ام.
روزنه های ورودی و بادگیرها هوای داخل آب انبار را در فصول گرم سال متعادل و حتی خنک می سازند. برخورد باد با آب داخل آب انبار به این مهم کمک می کند که اکنون با توجه به اینکه دیگر آبی در آب انبار نیست خنکی هوا کمتر احساس می شود. بالای گنبدها دارای روزنه است تا به تهویه هوا کمک کند.
هرچند آب انبار سنتی کیش ( که اصلاً سنتی نیست ) فاقد کاربری واقعی است، اما با توجه به اینکه جزیره ی کیش مکانی دارای گردشگران بسیار است و خیلی از آنها، بخصوص نسل جوان و اتباع سایر کشورها با آب انبارهای ایرانی آشنایی ندارند، بنابراین این مکان می تواند برای ایشان جاذبه ی آموزشی زیادی داشته باشد و برای افراد مسن که هنوز چیزهایی از آب انبارهای قدیمی در یاد دارند یادآور خاطرات شیرین و تلخ خواهد بود.
به نظر می رسد در حال حاضر آب انبار کیش به حال خود رها شده است، روی دیوارهایش شعار نوشته اند، محیط پیرامون آن چندان تمیز نیست و هیچ راهنمایی نیست تا گردشگران را با این آب انبار و اصول کلی آب انبارها در ایران و خصوصاً جنوب کشور آشنا سازد.
آخرین ویرایش:
تابلوی راهنمای آب انبار. همان طور که ملاحظه می کنید دلسوزی ! بر روی دیوار آب انبار شعارنویسی کرده است و دلسوز ! دیگری به جای پاک کردن آن، با رنگ روی آن را پوشیده است.
نمایی از آب انبار سنتی کیش که به سبک آب انبار های فلات مرکزی ایران بخصوص یزد ساخته شده است.
نمایی از آب انبار سنتی کیش
آب انبار و راه آب منتهی به آب انبار که اکنون ورودی آن را مسدود کرده اند. جوی آب و نواحی اطراف مملو از نخاله های ساختمانی و زباله است. در مورد جوی آب منتهی به آب انبار به توضیحات متن مراجعه فرمایید.
آخرین ویرایش:
نمایی از آب انبار و درختان زیبا و بومی منطقه خلیج فارس.
نمایی از آب انبار دو گنبده کیش.
یکی از انبارهای آب آب انبار. در این عکس عمق آب انبار در مقایسه با قد انسان مشخص است. ورودی ها و خروجی های آب انبار به چشم می خورد. لازم به توضیح است بعد از ساخت آب انبار از آبگیری آن برای طولانی مدت منصرف شدند. لذا دو ورودی برای هر کدام از انبارها احداث شد تا گردشگران بتوانند به انبارها داخل شوند.
گنبد آجری آب انبار. بر خلاف گنبد مساجد، گنبد آب انبار حتماً باید به فضای بیرون راه داشته باشد تا هوا بهتر جریان پیدا کند و این امر به خنک کردن آب کمک می نماید.
آخرین ویرایش:
سردر راه پله ی آب انبار. جای کاشی کاری سردر خالی است. ظاهراً بودجه یا همت برای اتمام کار فراهم نبوده است.
نمای راه پله از پشت.
راه پله ی آب انبار. در پایین پله ها دو ورودی بزرگ احداث شده است که در آب انبارهای معمولی وجود ندارد و علت وجود این ورودی ها این است که این آب انبار دیگر کاربری انبار کردن آب را ندارد و صرفاً یک آب انبار نمایشی است.
نویسنده و عکس ها: دکتر مسعود شهیدی
آخرین ویرایش:
کاریز یا قنات
کاریز یا قنات
استان هرمزگان
کاریز ( شهر زیرزمینی کیش )
کاریز یا کهریز واژه ی فارسی قنات است. بدون شک کاریز اختراع ایرانیان است و عمری معادل تمدن ایران باستان دارد و با وجود قدمت بسیار زیاد آن و رشد فن آوری های نوین، هنوز هم در بسیاری از نواحی گرم و خشک این سرزمین به مردم زندگی می بخشد. کاریز ها معمولاً از ارتفاعات شروع شده ( چاه مادر ) و در نهایت به مظهر کاریز ( جایی که آب از دل خاک بیرون می آید. ) ختم می شوند. حفر کاریز در جزیره ی کیش که اختلاف ارتفاع چندانی ندارد و جمع آوری آب های سطح الارضی و هدایت آن نشان از خلالقیت ایرانیان پیش از ما دارد.
کاریز کیش یک قنات قدیمی با قدمت حدود دو هزار سال است و احتمالاً در زمان اشکانیان احداث شده و 15 کیلومتر طول دارد. این قنات به عنوان یکی از اصلی ترین منابع آب آشامیدنی منطقه محسوب می شده است. آب قنات کاملا زلال و شفاف و شیرین است. علت زلال بودن آب، عبور آن از لایه های مختلف رسوبی و مرجان های تصفیه کننده در آب است و علت شیرین بودن آن هم این است که منبع اصلی آن آب باران است. مردم جزیره از این آب برای آشامیدن و آبیاری مزارع استفاده می کردند و بخشی از آن را هم به کشتی های مردم سواحل دیگر خلیج فارس مثل: دبی و عمان و شارجه می فروخته اند.
این کاریز دارای 274 حلقه چاه بوده است که هم اکنون از 74 چاه آن در مجموعه ی شهر زیرزمینی کاریز استفاده می شود. بعضی از این چاه ها به طور کاملاً دست نخورده باقی مانده و بعضی از آنها را جهت تهویه ی بهتر هوا و نوردهی بیشتر به صورت مخروطی درآورده اند.
عمق متوسط کاریز 12 متر است و در برخی نقاط تا 16 متر هم می رسد. این کاریز به طور متوسط 8 متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد. مردم منطقه می توانستند از هر چاه با استفاده از دلو (dalv) و طناب آب برداشت کنند هرچند بهترین روش برای برداشت آب رفت و آمد از طریق پایاب بوده است. در کنار ورودی موزه، یکی از پایاب های کهن کیش با قدمتی حدود 800 سال قرار دارد. پایاب شکلی شبیه پله های آب انبار دارد که از سطح زمین با پله به پایین می آمدند و با کوزه آب مورد نیاز خود را از کاریز برداشت می کردند. ( عکس شماره ی 14 )
اثر فسیل های آب زیان دریایی با قدمتی حداکثر حدود 570 میلیون سال در این کاریز مشاهده می شود که مربوط به زمانی می شده که این قسمت به عنوان بخشی از بستر دریا بوده است.
عملیات شهر زیرزمینی کاریز از شهریور ماه 1378 به همت آقایان حاجی حسینی و روستایی در محل اتصال سه رشته ی کاریز آغاز گردید. کانال های موجود که فقط مسیر عبور آب بود، به وسیله نیروی انسانی ( عمدتاً کارگران افغانی ) و با دست و کلنگ و تیشه تعریض و خاک برداری شد و مساحت فعلی این شهر زیرزمینی در حال حاضر حدود 15 هزار متر مربع است که بر روی قنات قدیمی احداث شده است. شهر زیرزمینی کاریز دارای سه فاز است. فاز یک مجموعه رستوران سنتی است. فاز شماره ی دو که در حال احداث است مجموعه ای به طول تقریبی 700 متر خواهد بود که برای قایقرانی مشابه غار علیصدر همدان طراحی و ساخته خواهد شد. پیش بینی می شود که این فاز در سال 1390 به بهره برداری برسد. فاز شماره ی سه مجموعه ی موزه ی کاریز است.
در بخش سرسرا با استفاده از سنگ های مرجانی نمای دماغه ی کشتی ساخته شده است که بازتاب آن در آب هم دیده می شود. در سرسرا درخت هایی با نام محلی گارون زنگی وجود دارد که میوه ای مشابه درخت گردو یا انبه کوچک با هسته های فراوان دارد که میوه ی آن قابل خوردن است. درخت اکالیپتوس نیز در این محوطه وجود دارد. در یکی از راهرو ها اثر فسیلی یک لاک پشت با قدمت حدود 570 میلیون سال در سقف مشاهده می شود.
جریان آب در کاریز آن چنان کم است که احساس می کنی آب ساکن است اما در حقیقت یک جریان بسیار آرام دارد. آب، یک مادر چاه دارد که از سمت صفین قدیم پشت بازار عرب ها آغاز می شود و رشته ی دیگری هم دارد که از سمت روستای باغو و از سمت جنوب غربی و کشتی یونانی می آید و همراه با رشته سوم که از حدود بازار مریم فعلی می آید در مجموعه ی کاریز به هم می پیوندند و به سمت شهر حریره می روند که مظهر چاه قنات در شهر باستانی حریره قرار دارد. هم اکنون در آب کاریز ماهی های ریز سیاه رنگی به نام گامبوزیا وجود دارند که درگذشته وجود نداشته اند و توسط مسئولین کاریز در آب ریخته شده اند. این ماهی ها قابلیت زنده ماندن در آب شیرین را دارند، بچه زا هستند و از لارو حشرات تغذیه می کنند.
درجه حرارت داخل تونل های کاریز بین 22 تا 25 درجه ی سانتی گراد است و رطوبت آن در تابستان ها و فصول شرجی سال بیشتر می شود.
کاریز یا قنات
استان هرمزگان
کاریز ( شهر زیرزمینی کیش )
کاریز یا کهریز واژه ی فارسی قنات است. بدون شک کاریز اختراع ایرانیان است و عمری معادل تمدن ایران باستان دارد و با وجود قدمت بسیار زیاد آن و رشد فن آوری های نوین، هنوز هم در بسیاری از نواحی گرم و خشک این سرزمین به مردم زندگی می بخشد. کاریز ها معمولاً از ارتفاعات شروع شده ( چاه مادر ) و در نهایت به مظهر کاریز ( جایی که آب از دل خاک بیرون می آید. ) ختم می شوند. حفر کاریز در جزیره ی کیش که اختلاف ارتفاع چندانی ندارد و جمع آوری آب های سطح الارضی و هدایت آن نشان از خلالقیت ایرانیان پیش از ما دارد.
کاریز کیش یک قنات قدیمی با قدمت حدود دو هزار سال است و احتمالاً در زمان اشکانیان احداث شده و 15 کیلومتر طول دارد. این قنات به عنوان یکی از اصلی ترین منابع آب آشامیدنی منطقه محسوب می شده است. آب قنات کاملا زلال و شفاف و شیرین است. علت زلال بودن آب، عبور آن از لایه های مختلف رسوبی و مرجان های تصفیه کننده در آب است و علت شیرین بودن آن هم این است که منبع اصلی آن آب باران است. مردم جزیره از این آب برای آشامیدن و آبیاری مزارع استفاده می کردند و بخشی از آن را هم به کشتی های مردم سواحل دیگر خلیج فارس مثل: دبی و عمان و شارجه می فروخته اند.
این کاریز دارای 274 حلقه چاه بوده است که هم اکنون از 74 چاه آن در مجموعه ی شهر زیرزمینی کاریز استفاده می شود. بعضی از این چاه ها به طور کاملاً دست نخورده باقی مانده و بعضی از آنها را جهت تهویه ی بهتر هوا و نوردهی بیشتر به صورت مخروطی درآورده اند.
عمق متوسط کاریز 12 متر است و در برخی نقاط تا 16 متر هم می رسد. این کاریز به طور متوسط 8 متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد. مردم منطقه می توانستند از هر چاه با استفاده از دلو (dalv) و طناب آب برداشت کنند هرچند بهترین روش برای برداشت آب رفت و آمد از طریق پایاب بوده است. در کنار ورودی موزه، یکی از پایاب های کهن کیش با قدمتی حدود 800 سال قرار دارد. پایاب شکلی شبیه پله های آب انبار دارد که از سطح زمین با پله به پایین می آمدند و با کوزه آب مورد نیاز خود را از کاریز برداشت می کردند. ( عکس شماره ی 14 )
اثر فسیل های آب زیان دریایی با قدمتی حداکثر حدود 570 میلیون سال در این کاریز مشاهده می شود که مربوط به زمانی می شده که این قسمت به عنوان بخشی از بستر دریا بوده است.
عملیات شهر زیرزمینی کاریز از شهریور ماه 1378 به همت آقایان حاجی حسینی و روستایی در محل اتصال سه رشته ی کاریز آغاز گردید. کانال های موجود که فقط مسیر عبور آب بود، به وسیله نیروی انسانی ( عمدتاً کارگران افغانی ) و با دست و کلنگ و تیشه تعریض و خاک برداری شد و مساحت فعلی این شهر زیرزمینی در حال حاضر حدود 15 هزار متر مربع است که بر روی قنات قدیمی احداث شده است. شهر زیرزمینی کاریز دارای سه فاز است. فاز یک مجموعه رستوران سنتی است. فاز شماره ی دو که در حال احداث است مجموعه ای به طول تقریبی 700 متر خواهد بود که برای قایقرانی مشابه غار علیصدر همدان طراحی و ساخته خواهد شد. پیش بینی می شود که این فاز در سال 1390 به بهره برداری برسد. فاز شماره ی سه مجموعه ی موزه ی کاریز است.
در بخش سرسرا با استفاده از سنگ های مرجانی نمای دماغه ی کشتی ساخته شده است که بازتاب آن در آب هم دیده می شود. در سرسرا درخت هایی با نام محلی گارون زنگی وجود دارد که میوه ای مشابه درخت گردو یا انبه کوچک با هسته های فراوان دارد که میوه ی آن قابل خوردن است. درخت اکالیپتوس نیز در این محوطه وجود دارد. در یکی از راهرو ها اثر فسیلی یک لاک پشت با قدمت حدود 570 میلیون سال در سقف مشاهده می شود.
جریان آب در کاریز آن چنان کم است که احساس می کنی آب ساکن است اما در حقیقت یک جریان بسیار آرام دارد. آب، یک مادر چاه دارد که از سمت صفین قدیم پشت بازار عرب ها آغاز می شود و رشته ی دیگری هم دارد که از سمت روستای باغو و از سمت جنوب غربی و کشتی یونانی می آید و همراه با رشته سوم که از حدود بازار مریم فعلی می آید در مجموعه ی کاریز به هم می پیوندند و به سمت شهر حریره می روند که مظهر چاه قنات در شهر باستانی حریره قرار دارد. هم اکنون در آب کاریز ماهی های ریز سیاه رنگی به نام گامبوزیا وجود دارند که درگذشته وجود نداشته اند و توسط مسئولین کاریز در آب ریخته شده اند. این ماهی ها قابلیت زنده ماندن در آب شیرین را دارند، بچه زا هستند و از لارو حشرات تغذیه می کنند.
درجه حرارت داخل تونل های کاریز بین 22 تا 25 درجه ی سانتی گراد است و رطوبت آن در تابستان ها و فصول شرجی سال بیشتر می شود.
آخرین ویرایش:
تابلوی ورودی شهر زیرزمینی کیش ( کاریز ) که در کنار بلوار میرمهنا قرار دارد.
سرسرا. در انتهای بازدید به این سرسرا وارد خواهید شد
فسیل های متنوع که در سقف کاریز مشاهده می شود. در این تصویر چندین فسیل گوش ماهی مشاهده می گردد. همچنین جای کلنگ و تیشه در سقف به خوبی معلوم است.
یکی از راهروهای کاریز
یکی از راهروهای کاریز. به سقف بلند، وسعت راهروها و طبقات کاریز دقت فرمایید. درست در بالای تصویر دهانه ی یکی از چاه ها که به صورت مخروطی آن را گشاد کرده اند مشاهده می شود.
آخرین ویرایش:
یکی از راهروهای کاریز. بدنه ی راهروها توسط سنگ های مرجانی به نحو زیبایی سنگ چین شده است.
کاریز. عرض و ارتفاع کاریز بسیار کوچکتر از وضع موجود بوده است. به طوری که یک انسان به سختی و در حالت نشسته می توانسته از آن عبور کند. به شفافیت آب دقت فرمایید.
کاریز دارای دالان های متعدد است. یکی از نقاط ضعف فعلی مجموعه سیاحتی کاریز این است که نقشه ی تونل ها را در اختیار بازدیدکنندگان قرار نمی دهند.
یکی از اتاق های موجود در کاریز که جهت نمایش صنایع دستی مورد استفاده قرار می گیرد. این صنایع دستی مربوط به استان همدان است. تعداد آن بسیار ناچیز است و هیچ موضوعیتی با منطقه ی جغرافیایی خلیج فارس ندارد. شاید علت آن این باشد که یکی از شرکای اولیه ی کاریز ( آقای روستایی ) اهل استان همدان بوده است و اکنون مسئولیتی در این مجموعه ندارد.
یکی دیگر از اتاق ها که بدنه ی آن با سنگ های مرجانی کوچکتر پوشیده شده است. با همان صنایع دستی کذایی.
کاریز. عرض و ارتفاع کاریز بسیار کوچکتر از وضع موجود بوده است. به طوری که یک انسان به سختی و در حالت نشسته می توانسته از آن عبور کند. به شفافیت آب دقت فرمایید.
کاریز دارای دالان های متعدد است. یکی از نقاط ضعف فعلی مجموعه سیاحتی کاریز این است که نقشه ی تونل ها را در اختیار بازدیدکنندگان قرار نمی دهند.
یکی از اتاق های موجود در کاریز که جهت نمایش صنایع دستی مورد استفاده قرار می گیرد. این صنایع دستی مربوط به استان همدان است. تعداد آن بسیار ناچیز است و هیچ موضوعیتی با منطقه ی جغرافیایی خلیج فارس ندارد. شاید علت آن این باشد که یکی از شرکای اولیه ی کاریز ( آقای روستایی ) اهل استان همدان بوده است و اکنون مسئولیتی در این مجموعه ندارد.
یکی دیگر از اتاق ها که بدنه ی آن با سنگ های مرجانی کوچکتر پوشیده شده است. با همان صنایع دستی کذایی.
کاریز ( شهر زیرزمینی کیش )
کاریز ( شهر زیرزمینی کیش )
کاریز ( شهر زیرزمینی کیش )
یکی دیگر از راهرو ها با نورپردازی فوق العاده زیبا.
در بخش سرسرا با استفاده از سنگ های مرجانی نمای دماغه ی کشتی ساخته شده است که بازتاب آن در آب هم دیده می شود.
راهروهای متعدد کاریز. به زیبایی سقف و طاقچه هایی که در دل کاریز کنده اند دقت فرمایید
پایاب. این پایاب یکی از قدیمی ترین پایاب های کاریز کیش است. همانطور که در وسط تصویر ملاحظه می فرمایید ورودی پایاب بسته شده است. مردم از این پله ها پایین می آمده اند و با ظرف آب مورد نیاز خود را از کاریز برداشت می کرده اند.
نمایی فوق العاده زیبا از کاریز و راهرویی که در کنار آن کنده شده است
در بخش سرسرا با استفاده از سنگ های مرجانی نمای دماغه ی کشتی ساخته شده است که بازتاب آن در آب هم دیده می شود.
راهروهای متعدد کاریز. به زیبایی سقف و طاقچه هایی که در دل کاریز کنده اند دقت فرمایید
پایاب. این پایاب یکی از قدیمی ترین پایاب های کاریز کیش است. همانطور که در وسط تصویر ملاحظه می فرمایید ورودی پایاب بسته شده است. مردم از این پله ها پایین می آمده اند و با ظرف آب مورد نیاز خود را از کاریز برداشت می کرده اند.
نمایی فوق العاده زیبا از کاریز و راهرویی که در کنار آن کنده شده است
آخرین ویرایش:
کاریز ( شهر زیرزمینی کیش )
کاریز ( شهر زیرزمینی کیش )
کاریز ( شهر زیرزمینی کیش )
جهت تنوع بخشیدن به راهروها درون بعضی از طاقچه ها ابزار و ادوات کشاورزی قدیمی قرار داده شده است.
یکی دیگر از راهروهای کاریز
یکی دیگر از راهروهای کاریز
به شکل سنگ های مرجانی دقت فرمایید. این سنگ ها خود عاملی برای تصفیه آب محسوب می شوند.
بخش سرسرا که به مناسبت ایام نوروز با سفره ی هفت سین مزین شده است.
مسیر خروجی کاریز.
نویسنده و عکس ها: دکتر مسعود شهیدی
یکی دیگر از راهروهای کاریز
یکی دیگر از راهروهای کاریز
به شکل سنگ های مرجانی دقت فرمایید. این سنگ ها خود عاملی برای تصفیه آب محسوب می شوند.
بخش سرسرا که به مناسبت ایام نوروز با سفره ی هفت سین مزین شده است.
مسیر خروجی کاریز.
نویسنده و عکس ها: دکتر مسعود شهیدی
آخرین ویرایش:
باغ موزه آب
باغ موزه آب
نشانی: تهران، قلهک، خیابان یخچال، باغ موزه آب
چکیده :
باغ موزه آب، از نمونه های معاصرمعماری منظر ایران است که در سال های اخیر در قلهک ساخته شده. تم پارک تاثیر آب در زندگی انسان است و شامل باغ و ساختمان آکواریوم می باشد. باغ آن به عنوان یک پارک در مقیاس محله قلهک نیز عمل می کند. جلوه های آب در این باغ به شکل آبنماهای مختلف که برگرفته از معماری سایر ملل است نشان داده شده است. فضاهای متعددی که در کنار آبنماها به وجود آمده است به وسیله محور های زاویه دار نسبت به جداره پارک به هم دوخته شده اند.
باغ موزه آب
آب از دیرباز نقشی حیاتی در زندگی انسان داشته است و دریاچه ها و رودخانه ها نیز همواره آدمی را به سوی خود جذب می کرده اند.در گذشته ای نه چندان دور که انسان آب را به عنوان یکی از اجزا و عناصر معماری منظر و طراحی شهری مورد استفاده قرار داد همواره جلوه های مختلف آن باعث تهییج و تحریک گرایش انسان به زیبایی شده است.
وجود حوضها در معماری اسلامی نشان می دهدکه آب ورای نقش پر اهمییت آن در تمدن و فرهنگ، ریشه در روح و روان آدمیان دارد. هم اکنون نیز آب به همان شکل گذشته در معماری و طراحی ما تاثیر می گذارد و فقط قالب استفاده آن اندکی تغییر کرده است. امروزه از آب به شکلهای متفاوت تر و مهیج تر در کالبد شهر استفاده می شود و این شاید به خاطر اهمییت روز افزونی ست که آب در زندگی انسان پیدا کرده است.
آب در حالات مختلف تاثیرات متفاوتی بر روی انسان دارد و هر کس به فراخور سن خویش بهره روانی خاص خود را می برد.آب درون استخرها که ترکیبات آنها با درختها و زیبایی های طبیعت باعث آرامش و راحتی روح انسان و توازن زیست شناختی او می شود. آب جاری در رودخانه ها و کانالها، با جریان دایمی و پویا شوق حرکت را در آدمی زنده می کند. آب در آبشار ها حالتی دیگر را در آدمی بیدار می کند، عظمت آبی که جاری است، هیجان زائدالوصلی را در آدمی به وجود می آورد. استفاده از حالات متفاوت آب در طراحی و معماری به منظور ایجاد احساسات مختلف، یکی از مبانی طراحی عناصر معماری آبی-از جمله موزه های آب- است. آنچه در مورد بشر عصر حاضر نگران کننده می نماید، این است که مبادا برای گذراندن اوقات فراغت خود، در بند سرگرمی های غیرفعال حبس شود و از مواهب طبیعی دور بماند.
فکر احداث موزه ای به نام موزه آب, توسط معاونت فنی و عمرانی منطقه 3 مطرح شد و زمینه ها، امکان و جنبه های قابل نمایش آب توسط "مهندسین مشاور آهون" بررسی شد. هدف از احداث این باغ, ایجاد فضایی آموزشی، فرهنگی و تفریحی برای قشر دانش آموز، با تاکید بر موضوع "آب" به عنوان محور اصلی است. این مجموعه شامل بخش های مختلفی چون موزه, سالن نمایش، باغ با آبنماهای متنوع و ... است و هدف از احداث آن به نمایش گذاشتن جلوه های آب و آشنا کردن قشر دانش آموز با مصارف مختلف آب است.
در این جا این سوال مطرح می شود که کدام جنبه های حضور آب در زندگی انسان و محیط زیست و نقش آن در حیات وحش و محیط طبیعی زندگی گیاهان و جانوران قابل نمایش است؟ در یک مجموعه نمایشگاهی مسایل مختلفی چون سیر تگامل شیوه های آبیاری و آبرسانی، نقش آب در حمل و نقل و ارتباطات، نقش آب در کشاورزی و صنعت و معدن, نفش آب در تولید و انرژی، نقش آب به عنوان پاک کننده و شوینده و نیز منابع آب شیرین کره زمین و راه های حفظ و بازیابی آن قابل عرضه و نمایش است. شرکت آهون سرفصل های زیر را برای موزه در نظر گرفته است:
آب در طبیعت (توزیع جغرافیایی آب، اشکال حضور آب در طبیعت و ...)
انسان و آب (اشکال جمع آوری و نگهداری آب، شیوه های آبیاری در کشاورزی و باغداری و ....)
آب شیرین (مقدار و درصد آب شیرین در کره زمین، شیرین سازی آب و روش های آن و ...)
آب در صنعت (استخراج املاح از آب دریا، سایر عناصر و معادن کف دریا و ...)
کسب انرژی از آب (انرژی میکانیکی و الکتریکی و ...)
آب و حمل و نقل (کانال های معروف جهان, حمل و نقل با کشتی و زیر دریایی و ...)
تصفیه و توزیع آب (سیستم های تصفیه آب، نمک زدایی و ...)
آب وآلودگی (انتشار بیماری های واگیر به وسیله آب, تصفیه فاضلاب و ...)
آب در زندگی روزمره (آشامیدن، تهیه غذاو ...)
انسان، آب و ورزش (استخر، شنا، واترپلو و ....)
آب و مسولیت های انسانی (بهره وری در تولید و مصرف آب، کسب در آمد از فروش آب و ...)
مهندس علی فکری ارشاد طراح و مسول پروژه باغ موزه آب می گوید :«در این موزه قصد است با پشتوانه وسیع مطالعاتی، ابتدا به معرفی آب و خواص فیزیکی و شیمیایی آن و سپس به تاریخچه نقش آب در پیدایش تمدن های اولیه برای قشر جوان و دانش آموز بپردازیم و مصارف مختلف آب را طبق سرفصل های پیشنهاد شده نشان دهیم.»(رنجبر،1375)
قرارگیری یک قطعه باغ قدیمی در میان انبوه ساختمان های قسمتی از شهر تهران، انگیزه ای برای شهرداری شد تا با ساماندهی و طراحی آن به عنوان باغ موزه آب، این باغ قدیمی را حفظ و به عنوان بخشی پویا از شهر در خدمت شهروندان و بازدید کنندگان قرار دهد. باغی که تا قبل از این زمینه های ناامنی را به دنبال داشت.
قیمت بالای زمین در این ناحیه و همچنین کمبود زمین های باز در اطراف آن، به ویژه زمین هایی با چنین موقعیت شاخص، بر اهمیت این قطعه می افزاید. از طفی وجود پتانسیل های بالای زیست محیطی(درختان، قنات، باغ اطراف) و اجتماعی( قرار گرفتن در میان مراکز آموزشی مختلف) در حوزه اطراف باعث اهمیت بیشتر تصمیم گیری برای کاربری این قطعه بود.
قرار گیری این قطعه باغ قدیمی در حاشیه خیابان سرزنده و فعال«یخچال»، محوری که در آن گروه های مختلف اجتماعی به چشم می خورد، خود جنبه استفاده از باغ موزه را تضمین می کند؛ به طوری که هر چه تنوع گروه های اجتماعی بیشتر گردد، میزان استفاده آنها از مجموعه رشد فزاینده ای به خود می گیرد.
باغ موزه آب
نام موزه: باغ موزه آب
سازمان موسس: شهرداری
نشانی: تهران، قلهک، خیابان یخچال، باغ موزه آب
چکیده :
باغ موزه آب، از نمونه های معاصرمعماری منظر ایران است که در سال های اخیر در قلهک ساخته شده. تم پارک تاثیر آب در زندگی انسان است و شامل باغ و ساختمان آکواریوم می باشد. باغ آن به عنوان یک پارک در مقیاس محله قلهک نیز عمل می کند. جلوه های آب در این باغ به شکل آبنماهای مختلف که برگرفته از معماری سایر ملل است نشان داده شده است. فضاهای متعددی که در کنار آبنماها به وجود آمده است به وسیله محور های زاویه دار نسبت به جداره پارک به هم دوخته شده اند.
باغ موزه آب
آب از دیرباز نقشی حیاتی در زندگی انسان داشته است و دریاچه ها و رودخانه ها نیز همواره آدمی را به سوی خود جذب می کرده اند.در گذشته ای نه چندان دور که انسان آب را به عنوان یکی از اجزا و عناصر معماری منظر و طراحی شهری مورد استفاده قرار داد همواره جلوه های مختلف آن باعث تهییج و تحریک گرایش انسان به زیبایی شده است.
وجود حوضها در معماری اسلامی نشان می دهدکه آب ورای نقش پر اهمییت آن در تمدن و فرهنگ، ریشه در روح و روان آدمیان دارد. هم اکنون نیز آب به همان شکل گذشته در معماری و طراحی ما تاثیر می گذارد و فقط قالب استفاده آن اندکی تغییر کرده است. امروزه از آب به شکلهای متفاوت تر و مهیج تر در کالبد شهر استفاده می شود و این شاید به خاطر اهمییت روز افزونی ست که آب در زندگی انسان پیدا کرده است.
آب در حالات مختلف تاثیرات متفاوتی بر روی انسان دارد و هر کس به فراخور سن خویش بهره روانی خاص خود را می برد.آب درون استخرها که ترکیبات آنها با درختها و زیبایی های طبیعت باعث آرامش و راحتی روح انسان و توازن زیست شناختی او می شود. آب جاری در رودخانه ها و کانالها، با جریان دایمی و پویا شوق حرکت را در آدمی زنده می کند. آب در آبشار ها حالتی دیگر را در آدمی بیدار می کند، عظمت آبی که جاری است، هیجان زائدالوصلی را در آدمی به وجود می آورد. استفاده از حالات متفاوت آب در طراحی و معماری به منظور ایجاد احساسات مختلف، یکی از مبانی طراحی عناصر معماری آبی-از جمله موزه های آب- است. آنچه در مورد بشر عصر حاضر نگران کننده می نماید، این است که مبادا برای گذراندن اوقات فراغت خود، در بند سرگرمی های غیرفعال حبس شود و از مواهب طبیعی دور بماند.
فکر احداث موزه ای به نام موزه آب, توسط معاونت فنی و عمرانی منطقه 3 مطرح شد و زمینه ها، امکان و جنبه های قابل نمایش آب توسط "مهندسین مشاور آهون" بررسی شد. هدف از احداث این باغ, ایجاد فضایی آموزشی، فرهنگی و تفریحی برای قشر دانش آموز، با تاکید بر موضوع "آب" به عنوان محور اصلی است. این مجموعه شامل بخش های مختلفی چون موزه, سالن نمایش، باغ با آبنماهای متنوع و ... است و هدف از احداث آن به نمایش گذاشتن جلوه های آب و آشنا کردن قشر دانش آموز با مصارف مختلف آب است.
در این جا این سوال مطرح می شود که کدام جنبه های حضور آب در زندگی انسان و محیط زیست و نقش آن در حیات وحش و محیط طبیعی زندگی گیاهان و جانوران قابل نمایش است؟ در یک مجموعه نمایشگاهی مسایل مختلفی چون سیر تگامل شیوه های آبیاری و آبرسانی، نقش آب در حمل و نقل و ارتباطات، نقش آب در کشاورزی و صنعت و معدن, نفش آب در تولید و انرژی، نقش آب به عنوان پاک کننده و شوینده و نیز منابع آب شیرین کره زمین و راه های حفظ و بازیابی آن قابل عرضه و نمایش است. شرکت آهون سرفصل های زیر را برای موزه در نظر گرفته است:
آب در طبیعت (توزیع جغرافیایی آب، اشکال حضور آب در طبیعت و ...)
انسان و آب (اشکال جمع آوری و نگهداری آب، شیوه های آبیاری در کشاورزی و باغداری و ....)
آب شیرین (مقدار و درصد آب شیرین در کره زمین، شیرین سازی آب و روش های آن و ...)
آب در صنعت (استخراج املاح از آب دریا، سایر عناصر و معادن کف دریا و ...)
کسب انرژی از آب (انرژی میکانیکی و الکتریکی و ...)
آب و حمل و نقل (کانال های معروف جهان, حمل و نقل با کشتی و زیر دریایی و ...)
تصفیه و توزیع آب (سیستم های تصفیه آب، نمک زدایی و ...)
آب وآلودگی (انتشار بیماری های واگیر به وسیله آب, تصفیه فاضلاب و ...)
آب در زندگی روزمره (آشامیدن، تهیه غذاو ...)
انسان، آب و ورزش (استخر، شنا، واترپلو و ....)
آب و مسولیت های انسانی (بهره وری در تولید و مصرف آب، کسب در آمد از فروش آب و ...)
مهندس علی فکری ارشاد طراح و مسول پروژه باغ موزه آب می گوید :«در این موزه قصد است با پشتوانه وسیع مطالعاتی، ابتدا به معرفی آب و خواص فیزیکی و شیمیایی آن و سپس به تاریخچه نقش آب در پیدایش تمدن های اولیه برای قشر جوان و دانش آموز بپردازیم و مصارف مختلف آب را طبق سرفصل های پیشنهاد شده نشان دهیم.»(رنجبر،1375)
قرارگیری یک قطعه باغ قدیمی در میان انبوه ساختمان های قسمتی از شهر تهران، انگیزه ای برای شهرداری شد تا با ساماندهی و طراحی آن به عنوان باغ موزه آب، این باغ قدیمی را حفظ و به عنوان بخشی پویا از شهر در خدمت شهروندان و بازدید کنندگان قرار دهد. باغی که تا قبل از این زمینه های ناامنی را به دنبال داشت.
قیمت بالای زمین در این ناحیه و همچنین کمبود زمین های باز در اطراف آن، به ویژه زمین هایی با چنین موقعیت شاخص، بر اهمیت این قطعه می افزاید. از طفی وجود پتانسیل های بالای زیست محیطی(درختان، قنات، باغ اطراف) و اجتماعی( قرار گرفتن در میان مراکز آموزشی مختلف) در حوزه اطراف باعث اهمیت بیشتر تصمیم گیری برای کاربری این قطعه بود.
قرار گیری این قطعه باغ قدیمی در حاشیه خیابان سرزنده و فعال«یخچال»، محوری که در آن گروه های مختلف اجتماعی به چشم می خورد، خود جنبه استفاده از باغ موزه را تضمین می کند؛ به طوری که هر چه تنوع گروه های اجتماعی بیشتر گردد، میزان استفاده آنها از مجموعه رشد فزاینده ای به خود می گیرد.
باغ موزه آب
باغ موزه آب
باغ موزه آب به وسعت 8256 متر مربع در ناحیه شمال شهر تهران و در باغی در خیابان یخچال قرار دارد احداث شده است که پس از اعمال اصلاحی ها، مساحت باغ مذبور به 7161.9 متر مربع رسیده است. این باغ دارای شیب عمومی 2.85 در صد از شمال به جنوب است که در ابتدا دارای 382 اصله درخت و درختچه از انواع چنار، کاج تهران، توت، گردو، زبان گنجشک و ... بوده است که از این تعداد 190 اصله آن استفاده شده است و مابقی که خشک و بیمار بوده اند, حذف گردیده اند. یک جوی آب، منشعب از یک رشته قنات از زاویه شمال غربی وارد باغ شده است و پس از طی یک سوم طول زمین با چرخشی به سمت شرق، عرض باغ را طی می کند.این پروژه در تابستان 1380پس از 5 سال به بهره برداری رسید.
به طور کلی در طراحی مجموعه و قرار گیری عناصر مختلف در کنار همدیگر، عواملی تاثیر گذار بوده اند که مهمترین آنها درختان قدیمی با ارزش، رشته قنات جاری در باغ و خیابان اصلی دسترسی به باغ (خیابان یخچال) است. بدون حضور این عوامل، قطعه زمین مورد نظر به یکی از پلاک های شهری بدل می گردید، فاقد هر گونه احساس ارزش محیطی و مکانی خاص، که هیچ گونه احساس تعلقی را برای ساکنان منطقه به دنبال نمی داشت. بدین ترتیب، زندگی و ارزش حیاتی این قطعه زمین در این است که مکانی است برای بازدید، تفریح، گردش و استفاده عموم و تداوم حیات در گرو زندگی درختان و رشته قنات و دیگر عوامل مکانی آن است.
طبق گفته طراح مجموعه در اولین گام کارشناسی دقیقی به منظور شناسایی گونه های موجود در باغ صورت گرفت و درختان مریض و نیازمند اطلاح همراه با درختان دارای ارزش نگهداری و بر روی نقشه ترسیم گردیدند.
حضور این درختان با ارزش در کنار آب جاری در باغ، توانایی بالقوه ای را برای دستیابی به محیطی مطلوب و با نشاط در میان بافت شهری در هم تنیده خاطر نشان می سازد. این خود برای طراح زمینه فکری را در پی دارد، تا شکل گیری استخوان بندی اصلی طرح بر پایه این عناصر نمادین و دارای بار خاطرات ویژه، رقم بخورد. به ترتیب است که محور اصلی طراحی، بر مسیر حرکت آب دائما جاری در داخل باغ منطبق گردیده و دروازه ورودی اصلی نیز در محل دروازه قدیمی باغ شکل گرفته است. از طرفی چیدمان فضایی عناصر مصنوع ملحق شده در باغ- همچون ساختمان موزه، آلاچیق، سرویس ها و ...- به گونه ای است که کمترین آسیب ممکن متوجه درختان موجود گردد.
باغ موزه آب
باغ موزه آب به وسعت 8256 متر مربع در ناحیه شمال شهر تهران و در باغی در خیابان یخچال قرار دارد احداث شده است که پس از اعمال اصلاحی ها، مساحت باغ مذبور به 7161.9 متر مربع رسیده است. این باغ دارای شیب عمومی 2.85 در صد از شمال به جنوب است که در ابتدا دارای 382 اصله درخت و درختچه از انواع چنار، کاج تهران، توت، گردو، زبان گنجشک و ... بوده است که از این تعداد 190 اصله آن استفاده شده است و مابقی که خشک و بیمار بوده اند, حذف گردیده اند. یک جوی آب، منشعب از یک رشته قنات از زاویه شمال غربی وارد باغ شده است و پس از طی یک سوم طول زمین با چرخشی به سمت شرق، عرض باغ را طی می کند.این پروژه در تابستان 1380پس از 5 سال به بهره برداری رسید.
به طور کلی در طراحی مجموعه و قرار گیری عناصر مختلف در کنار همدیگر، عواملی تاثیر گذار بوده اند که مهمترین آنها درختان قدیمی با ارزش، رشته قنات جاری در باغ و خیابان اصلی دسترسی به باغ (خیابان یخچال) است. بدون حضور این عوامل، قطعه زمین مورد نظر به یکی از پلاک های شهری بدل می گردید، فاقد هر گونه احساس ارزش محیطی و مکانی خاص، که هیچ گونه احساس تعلقی را برای ساکنان منطقه به دنبال نمی داشت. بدین ترتیب، زندگی و ارزش حیاتی این قطعه زمین در این است که مکانی است برای بازدید، تفریح، گردش و استفاده عموم و تداوم حیات در گرو زندگی درختان و رشته قنات و دیگر عوامل مکانی آن است.
طبق گفته طراح مجموعه در اولین گام کارشناسی دقیقی به منظور شناسایی گونه های موجود در باغ صورت گرفت و درختان مریض و نیازمند اطلاح همراه با درختان دارای ارزش نگهداری و بر روی نقشه ترسیم گردیدند.
حضور این درختان با ارزش در کنار آب جاری در باغ، توانایی بالقوه ای را برای دستیابی به محیطی مطلوب و با نشاط در میان بافت شهری در هم تنیده خاطر نشان می سازد. این خود برای طراح زمینه فکری را در پی دارد، تا شکل گیری استخوان بندی اصلی طرح بر پایه این عناصر نمادین و دارای بار خاطرات ویژه، رقم بخورد. به ترتیب است که محور اصلی طراحی، بر مسیر حرکت آب دائما جاری در داخل باغ منطبق گردیده و دروازه ورودی اصلی نیز در محل دروازه قدیمی باغ شکل گرفته است. از طرفی چیدمان فضایی عناصر مصنوع ملحق شده در باغ- همچون ساختمان موزه، آلاچیق، سرویس ها و ...- به گونه ای است که کمترین آسیب ممکن متوجه درختان موجود گردد.
در قطعه شرقی پارک باشگاه ورزشی خانواده در حال احداث است . ترکیب این دو مجموعه یعنی باشگاه خانواده و آكواریوم باغ موزه آب می تواند دعوت کننده شهروندان بیشتری باشد.
آخرین ویرایش:
باغ موزه آب
باغ موزه آب
رابطه باغ – موزه اب با جریان اصلی حركتی
نکته دیگری که می توان به ان اشاره کرد وحائز اهمیت نیز هست امکان ونوع ارتباط کسانی است که از حاشیه خیابان یخچال (ضلع ورودی باغ ) گذر می کنند و اولین برخورد را با این مجموعه دارند. بدون تردید آن چیزی که در ذهن هر عابری از این مجموعه نقش می بندد, دروازه ورودی, آرایش و تجهیز, فضای جلوی مجموعه و بدنه متصل به خیابان است, که اگر جذابیتهابی اولیه را دارا نباشد ( هر چند که در درون خود دارای غنا و زیبایی خاصی باشد ) به مجموعه ای بی استفاده و بی اثر در بافت پیرامون تبدیل می گردد .
چنانچه از فردی که حداقل یک بار از داخل خیابان یخچال عبور کرده است پرسیده شود که چه برداشتی از این مجموعه دارد.تنها در تصویر ذهنی خویش ردیفی از درختان,پوسته نیمدایره ای آجری و کره ای بزرگ را که نمادی از کره زمین است، به عنوان دروازه ورودی مجموعه به خاطر می آورد. این در واقع خواست طراح بوده است. زیرا وی اعتقاد دارد که نباید با قرار دادن عناصر مصنوع همچون ساختمانها در جبهه ورودی مانعی را برای دید افراد به داخل فضای باغ به وجود آورد. اما بایستی اشاره داشت که در خیابان کم عرض و گاه پر ترافیکی همچون یخچال حتی همین چند عنصر محدود اما دعوت کننده نیز به چشم نمی ایند حال ایا برای تجهیز این جبهه ورودی وارتباط قوی وجذاب تر ان با این جریان آدمها(خیابان) به تامل بیشتری نیاز نبود؟
ورودی اصلی مجموعه از مرکز ضلع جنوبی مجموعه می باشد. نیم کره سنگی که نقش قاره های جهان بر روی آن حجاری شده است تا کره زمین را تداعی کند که آب بر روی تمام سطح آن در حال حرکت است. نمایش نقش آب در حیات کره زمین در بدو ورود ایده ای جذاب است. اکثر کودکان در ابتدای ورود، با لمس کردن آن، آب را از نزدیک حس کرده و دستان خود را خیس می کنند. اما این کره با آبی که تنها از نزدیک قابل رویت است.
باغ موزه آب
رابطه باغ – موزه اب با جریان اصلی حركتی
نکته دیگری که می توان به ان اشاره کرد وحائز اهمیت نیز هست امکان ونوع ارتباط کسانی است که از حاشیه خیابان یخچال (ضلع ورودی باغ ) گذر می کنند و اولین برخورد را با این مجموعه دارند. بدون تردید آن چیزی که در ذهن هر عابری از این مجموعه نقش می بندد, دروازه ورودی, آرایش و تجهیز, فضای جلوی مجموعه و بدنه متصل به خیابان است, که اگر جذابیتهابی اولیه را دارا نباشد ( هر چند که در درون خود دارای غنا و زیبایی خاصی باشد ) به مجموعه ای بی استفاده و بی اثر در بافت پیرامون تبدیل می گردد .
چنانچه از فردی که حداقل یک بار از داخل خیابان یخچال عبور کرده است پرسیده شود که چه برداشتی از این مجموعه دارد.تنها در تصویر ذهنی خویش ردیفی از درختان,پوسته نیمدایره ای آجری و کره ای بزرگ را که نمادی از کره زمین است، به عنوان دروازه ورودی مجموعه به خاطر می آورد. این در واقع خواست طراح بوده است. زیرا وی اعتقاد دارد که نباید با قرار دادن عناصر مصنوع همچون ساختمانها در جبهه ورودی مانعی را برای دید افراد به داخل فضای باغ به وجود آورد. اما بایستی اشاره داشت که در خیابان کم عرض و گاه پر ترافیکی همچون یخچال حتی همین چند عنصر محدود اما دعوت کننده نیز به چشم نمی ایند حال ایا برای تجهیز این جبهه ورودی وارتباط قوی وجذاب تر ان با این جریان آدمها(خیابان) به تامل بیشتری نیاز نبود؟
ورودی اصلی مجموعه از مرکز ضلع جنوبی مجموعه می باشد. نیم کره سنگی که نقش قاره های جهان بر روی آن حجاری شده است تا کره زمین را تداعی کند که آب بر روی تمام سطح آن در حال حرکت است. نمایش نقش آب در حیات کره زمین در بدو ورود ایده ای جذاب است. اکثر کودکان در ابتدای ورود، با لمس کردن آن، آب را از نزدیک حس کرده و دستان خود را خیس می کنند. اما این کره با آبی که تنها از نزدیک قابل رویت است.
هشت درخت سرو محصور شده در هرم های فلزی که این کره را محاط کرده اند. این دید از تفکرات پست مدرن ناشی می شوند که عناصری که تا کنون در حاشیه قرار داشتند در متن قرار گیرند. اما تاکیدی که بر روی درخت سرو گردیده است، با نقش طبیعی درخت در تضاد است. سَرویَت درخت سرو در باغ ایرانی پر اهمیت تر و پر رنگ تر می باشد. و این سوال را در بیننده ایجاد می کنند که آیا درختان احتیاج به تزین با عناصری همچون بتون و فلز دارند؟ صلبیت این مواد متضاد با زنده بودن درخت است و در آینده مانع از رشد آن می شود.
در کنار محور ورودی اصلی و در امتداد ضلع شرقی پارک محوری به عرض 8 متر برای دسترسی به قطعه شمالی باغ از خیابان یخچال در نظر گرفته شده است, که البته با کفسازی ها و بدنه سازی و عبور آب جاری دائمی از حاشیه آن، نوعی ادراک از امتداد یافتن باغ تا بدنه انتهایی به رغم قرار نگرفتن در محدوده واقعی طرح از سوی شهرداری به استفاده کننده داده شده است. این خیابان دسترسی باعث قطع ناگهانی باغ نشده است بلکه بخشی از فضای باغ محسوب می شود.
آبنما
درجداره معبر، با ترکیب مصالح سنگ و آجر –که یادآور مصالح سنتی می باشد-؛ بدنه ای ایجاد شده است که سکوی نشیمن و باغچه را در برمی گیرد.طراح تحت تاثیر سبک پست مدرنیسم به کمک شیروانی روی این بدنه سعی در یادآوری دیوارهای قدیمی شمیران داشته است.
آبنما
محور ورودی به یک آبنمای ریزشی-در انتهای دیواره باغ- ختم می شود که ریزش آب را از ارتفاع نشان می دهد و به صورت پرده ای از آب شکل گرفته است و فرد می تواند از پشت پرده آب عبور کند و یا در محلی که برای نشستن تعبیه شده است قرار گیرد و از داخل پرده آب فضاهای باز و حرکت مردم را شاهد باشد. این محور تنها محور عمود بر بدنه باغ است و سایر محور ها بنا به دلیل نامعلومی چرخیده اند.
محل تلاقی طولانی ترین محور مورب که تریا را به ساختمان اکواریم وصل می کند و محور اصلی، از طریق تونلی پلکسی گلاس به سبک مدرن سر پوشیده گردیده است. با ریزش آب بر روی این تونل، هنگام عبور از زیر آن احساس فرو رفتن در داخل آبشاری شیشه ای به وجود می آید، که صدای ناشی از ریزش آب بر روی پلکسی گلاس، تجربه ای شگفت آور را به دنبال خواهد داشت. اتفاقی که در زیر این تونل پلکسی گلاس می افتد باعث مکثی در فرد می شود که با تعبیه نیمکت هایی در زیر تونل امکان نشستن وی میسر می شود. هدف طراح سبز کردن ابتدای تونل به صورت نرده های پوشیده از گیاه و چسب بوده است.
طراح تحت تاثیر سبک پست مدرنیسم سعی در وام گرفتن عناصر نمادین از باغ کلاسیک ایرانی دارد.هر چند که رنگ لاجوری کاشی های داخل سه حوض بزرگ مثلثی شکل که در ابتدای محور اصلی قرار دارد، برگرفته از رنگ کاشی حوض ایرانی است اما فرم مثلثی شکل کشیده آنها به شدت متضاد با آن است.
باغ موزه آب
باغ موزه آب
آبنمای مربع شکل که به صورت فواره های مربع شکل هستندکه تجربه حرکت روی آب و خیس شدن را به وجود می آورد برگرفته از میدان بارتولیو پارک سیتروئن در پاریس می باشد. این فواره ها مرکز دایره ای هستند که با کفسازی اجرا گردیده است و به همراه آبنمای مجاور خود که ترکیبی از سنگ و فواره است در داخل فضاهای مربع شکلی که به وسیله درختان سرو ایجاد شده قرار گرفته است.
باغ موزه آب
آبنمای مربع شکل که به صورت فواره های مربع شکل هستندکه تجربه حرکت روی آب و خیس شدن را به وجود می آورد برگرفته از میدان بارتولیو پارک سیتروئن در پاریس می باشد. این فواره ها مرکز دایره ای هستند که با کفسازی اجرا گردیده است و به همراه آبنمای مجاور خود که ترکیبی از سنگ و فواره است در داخل فضاهای مربع شکلی که به وسیله درختان سرو ایجاد شده قرار گرفته است.
پخش آب پودر شده بر روی قلوه سنگ ها نیز یکی دیگر از جلوه های آب موجود در باغ است. صدای دلپذیر و هوای مطبوع بر اثر این پودر شدن آب به وجود می آید. در آب انبارهای کهن ایران استفاده از آِن جلوه آب به چشم می خورد. در تمام باغ صدای آب شنیده می شود و عامل پیوند دهنده آبنماهای متنوع و متفاوت نیز صدا می باشد.
مسیر آب قنات موجود در سایت پس از طی یک سوم زمین به صورت عرضی باغ را رد می کند، سپس به سمت جنوب ادامه مسیر می دهد. در مسیری که عرض زمین را طی می کند. طراح با استفاده از نهر و برکه مصنوعی که الهام گرفته از باغ ژاپنی می باشد، آب را نمایان کرده است.
نظام فضاهای حرکتی
از آنجا که ماهیت فضاهای تفریحی ـ تفرجی در دل محیطی دارای چشم اندازهای مطلوب شکل می گیرد و پویایی و حرکت دورن فضاهای متتنوع آن جلوه گر می گردد. توجه به موضوع حرکت و محورهای حرکتی می تواند ساختار اصلی طرح را تشکیل دهد. این شبکه پیوسته محورها می تواند اتصال فضاهای مختلف درون باغ را به یکدیگر برقرار سازد، از عنصری نمادین شروع شودو به عنصری دیگر ختم گردد، امکان دسترسی به ساختمان ها و محل های نشستن و مانند اینها را برقرار سازد و در عین حال تمامی سطح باغ را پوشش دهد، به گونه ای که استفاده کننده را برای دستیابی به مجموعه ها و فضاهای متنوع باغ ، هدایت کند. به طوریکه درون باغ 3 محور حرکتی به چشم می خورد:
1-محورهای حرکتی ارتباطی
2-محورهای حرکتی دسترسی
3-محورهای حرکتی تفرجی
-محورهای حرکتی ارتباطی که اصلی ترین محور نیز به شمار می آیند و ارتباط درون را با بیرون برقرار می سازند و هر بازدید کننده ای ناگریز از استفاده از آنهاست، دارای فرمی مستقیم و بدون انحنا، همراه با عرضی مناسب و کفسازی با دوام است. اصلی ترین نمونه آن دو محور ارتباطی است که یکی از دروازه های ورودی شروع و به آبنمای انتهای باغ متصل می گردد و دیگری از تریا شروع و به ساختمان موزه ختم می شود.
-محورهای حرکتی دسترسی، امکان دسترسی فردی را که وارد مجموعه می شود به فضاهای مختلف و ساختمان های مجموعه برقرار می سازد. این محورها دارای عرضی کمتر و مصالحی با دوام پایین تر نسبتبه محورهای ارتباطی اند ولیکن پراکندگی و تنوعی بیشتر دارند.
محورهای حرکتی ارتباطی ودسترسی به گونه ای طراحی گردیده اند که امکان استفاده از انواع گروههای سنی با تواناییهای مختلف از آنها میسر گردد. خوانایی و وضوح این مسیرها از خصوصیات بارز آنهاست و این مسئله به ویژهی با استفاده از چراغهای روشنایی مناسب در شب به چشم می خورد .
منبع
نظام فضاهای حرکتی
از آنجا که ماهیت فضاهای تفریحی ـ تفرجی در دل محیطی دارای چشم اندازهای مطلوب شکل می گیرد و پویایی و حرکت دورن فضاهای متتنوع آن جلوه گر می گردد. توجه به موضوع حرکت و محورهای حرکتی می تواند ساختار اصلی طرح را تشکیل دهد. این شبکه پیوسته محورها می تواند اتصال فضاهای مختلف درون باغ را به یکدیگر برقرار سازد، از عنصری نمادین شروع شودو به عنصری دیگر ختم گردد، امکان دسترسی به ساختمان ها و محل های نشستن و مانند اینها را برقرار سازد و در عین حال تمامی سطح باغ را پوشش دهد، به گونه ای که استفاده کننده را برای دستیابی به مجموعه ها و فضاهای متنوع باغ ، هدایت کند. به طوریکه درون باغ 3 محور حرکتی به چشم می خورد:
1-محورهای حرکتی ارتباطی
2-محورهای حرکتی دسترسی
3-محورهای حرکتی تفرجی
-محورهای حرکتی ارتباطی که اصلی ترین محور نیز به شمار می آیند و ارتباط درون را با بیرون برقرار می سازند و هر بازدید کننده ای ناگریز از استفاده از آنهاست، دارای فرمی مستقیم و بدون انحنا، همراه با عرضی مناسب و کفسازی با دوام است. اصلی ترین نمونه آن دو محور ارتباطی است که یکی از دروازه های ورودی شروع و به آبنمای انتهای باغ متصل می گردد و دیگری از تریا شروع و به ساختمان موزه ختم می شود.
-محورهای حرکتی دسترسی، امکان دسترسی فردی را که وارد مجموعه می شود به فضاهای مختلف و ساختمان های مجموعه برقرار می سازد. این محورها دارای عرضی کمتر و مصالحی با دوام پایین تر نسبتبه محورهای ارتباطی اند ولیکن پراکندگی و تنوعی بیشتر دارند.
محورهای حرکتی ارتباطی ودسترسی به گونه ای طراحی گردیده اند که امکان استفاده از انواع گروههای سنی با تواناییهای مختلف از آنها میسر گردد. خوانایی و وضوح این مسیرها از خصوصیات بارز آنهاست و این مسئله به ویژهی با استفاده از چراغهای روشنایی مناسب در شب به چشم می خورد .
نوع دیگر محورها مسیرهای حرکتی تفرجی است که در میان دو نوع مسیر یاد شده احداث گردیده اند و تنها مسیری برای قدم زدن, ایستادن, گفت و گو با دوستان , نشستن و نظایر اینها هستند. با تجهیز آنها به وسیله مبلمان شهری متنوع و آبنماهای جذاب, سعی در ایجاد مسیری فرح بخش و جذاب شده است. فرم مسیر و عرض و کفسازی آن تابع قانون خاصی نیست و بسته به موقعیت طرح متفاوت است ؛ ولی به طور کلی می توان گقت که در طراحی کفسازی سعی در کشاندن فضای سبز باغچه ها به داخل میسر شده است وترکیبی از مصالح سنگی و چمن در آنها به چشم می خورد. این مسیرها گاه به یک قضای نشستن ختم می شود و گاه نیز در درون باغچه های اطراف متوقف می شود و به مسیری دیگر متصل نمی گردند. این امر خود امکان ارتباط شخص با محیط طبیعی پیرامون را استحکام بیشتری می بخشد. هر چند که در عین حال تهدیدی برای عبور افراد از داخل چمنها گلها وفضاهایی از این دست نیز هست.
ساختمان آکواریوم
اصلی ترین ساختمان مجموعه، ساختمان موزه است که به گفته طراح مجموعه، حساسیت زیادی برای جاینمایی آن وجود داشته است؛ زیرا این توده یکپارچه باید در مکانی احداث می گردید که کمترین زیان به درختان با ارزش باغ وارد آید و از طرفی هم نمی توانست در جبهه ورودی باغ شکل گیرد زیرا نه تنها دید بازدید کنندگان را به کل مجموعه باغ مسدود می کرد و میدان مشاهده آنها را محدود می ساخت، بلکه مخفی بودن ساختمان در دل درختان باغ می تواند عاملی برای هدایت مردم به داخل باغ و چرخاندن آنها در فضاهای محوطه باز جلوی ساختمان باشد.
در عین حال با چرخش ساختمان نسبت به دیواره اصلی باغ، پرسپکتیو کامل از نقطه ورودی و در طول محور اصلی حرکتی به وجود می آید، ضمن اینکه انتهای این محور اصلی به جای عنصری مصنوع (ساختمان موزه)، به عنصری طبیعی (آبشار ریزشی) ختم می شود
ساختمان آکواریوم
اصلی ترین ساختمان مجموعه، ساختمان موزه است که به گفته طراح مجموعه، حساسیت زیادی برای جاینمایی آن وجود داشته است؛ زیرا این توده یکپارچه باید در مکانی احداث می گردید که کمترین زیان به درختان با ارزش باغ وارد آید و از طرفی هم نمی توانست در جبهه ورودی باغ شکل گیرد زیرا نه تنها دید بازدید کنندگان را به کل مجموعه باغ مسدود می کرد و میدان مشاهده آنها را محدود می ساخت، بلکه مخفی بودن ساختمان در دل درختان باغ می تواند عاملی برای هدایت مردم به داخل باغ و چرخاندن آنها در فضاهای محوطه باز جلوی ساختمان باشد.
در عین حال با چرخش ساختمان نسبت به دیواره اصلی باغ، پرسپکتیو کامل از نقطه ورودی و در طول محور اصلی حرکتی به وجود می آید، ضمن اینکه انتهای این محور اصلی به جای عنصری مصنوع (ساختمان موزه)، به عنصری طبیعی (آبشار ریزشی) ختم می شود
منبع
آخرین ویرایش:
موزه آب مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد
موزه آب مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد
موزه آب مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد
گنجینه آب موسسه ای است فرهنگی که در جهت جمع آوری ، نگهداشت، نمایش و حفظ و احیای میراث گذشتگان در بخش های مرتبط با آب از جمله استحصال، انتقال ، توزیع و بهره برداری و فنون بکار رفته در آن فعالیت می کند.
گنجینه آب سعدآباد در جنوب شرقی کاخ سبز و در غرب ساختمان تشریفات ریاست جمهوری احداث گشته است. ساختمان دفتر مخصوص محمدرضا پهلوي كه در زمان پهلوي دوم ساخته شدكه براي پذيرايي از مقامات درباري و مراجعين شاه استفاده مي شد، پس از تخليه اين دو ساختمان به تيمسار كسرايي (مسئول حفاظت ارتش ) واگذارشد. گنجینه آب سعدآباد حدوداً 2670 مترمربع مساحت دارد و از 3 بخش تشکیل شده است:
الف) ساختمان اصلی (200 مترمربع)
ب) ساختمان جنبی (70 مترمربع)
ج) فضای باز (حدود 2400 مترمربع)
عملیات اجرایی بازسازی و مرمت کامل دو ساختمان و محوطه سازی آن پس از تهیه طرحهای اجرایی توسط موسسه گنجینه ملی آب ایران وابسته به وزارت نیرو در سال 1376 آغاز و در تاریخ 4/6/78 با حضور معاون محترم ریاست جمهوری وقت و مدیران ارشد وزارت نیرو و سایر ارگانهای ذیربط افتتاح گردید.
تعداد گالری:
این موزه دارای 4 گالری نمایشگاهی در ساختمان اصلی و یک گالری نمایشی در ساختمان جنبی می باشد. شایان ذکر است که با توجه به محدودیت فضای نمایشگاهی دو ساختمان یادشده ( اصلی و جنبی) سعی شده است حداکثر استفاده از فضای مذکور صورت پذیرد به گونه ای که از فضای موجود در ساختمان کوچکتر که گالری نمایشی در آن وجود دارد جهت نمایش ماکت هایی از سدهای جدید ساخته شده بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی ایران به نمایش گذاشته شده است به گونه ای که بازدیدکننده در بدو ورود در ابتدا ماکت های مذکور را بازدید نموده و سپس وارد سالن نمایشی شده و پس از دیدن فیلم های مربوط به موزه از مدل های هیدرولیکی موجود در محوطه بازدید کرده و پس از آن وارد سالن های نمایشگاهی شده و پس از بازدید از اسناد، مدارک و سایر اشیاء موجود در موزه مدار گردشی موزه خاتمه می یابد.
مواردی که در ساختمان اصلی به آن پرداخته شده به شرح ذیل می باشد.
- ماکت هایی از آثار و ابنیه قدیم و شاخص مرتبط با آب مانند سد قوسی کریت طبس و کمایستان خراسان و ...
- نمایش اسناد مربوط به آب از قبیل حقابه ها، دفترهای محاسبات میراب ها ، وقف نامه ها، لوح محاسبه قنات و دیگر دست نوشته های مربوطه.
- نمایش وسایل سنتی آب از قبیل وسایل حفر قنات ، چاه ، گونیای چوبی ، قرقره، کوزه سفالی، مشربه، روغن دان، خمره، زاویه سنج و ...
- وسایل اندازه گیری آب شامل چارچوب رقم، پیمانه های آبی، ساعت آبی و ...
- وسایل شیب سنجی قنات مانند تراز چوبی، تراز شیشه ای و ...
با توجه به اهمیت ابزار مهندسی آب در این بخش در یکی از سالن ها وسایل مهندسی آب به نمایش گذاشته شده همچنین دو سالن یکی به ظروف سفالی و دیگری به ظروف لعابی و فلزی مرتبط با آب اختصاص داده شده است.
در ساختمان جنبی موارد ذیل نمایش داده می شود:
- نمایش ماکت از سدهای ساخته شده و در دست احداث جدید
- تهیه و نمایش حرکات مثبت و سازنده دست اندرکاران صنعت آب
- در نظر گرفتن سالنی جهت نمایش با امکانات اسلاید، ویدئو پروژکشن و امکانات سمعی و بصری.
ویژگی فضای باز گنجینه آب:
استفاده از فضاهای باز در گنجینه آب جهت به نمایش درآوردن مدل های زنده تاسیسات آبی جدید و قدیم چون سدها، کانال های آبرسانی، آب انبارها آسیابها و موارد مشابه دیگر ضمن اینکه باعث ارتباط بیننده با این گونه بناها از نزدیک می شود و آگاهیهای لازم در ارتباط با چگونگی کارکرد آنها به راحتی انتقال می یابد. طبق همین اصل هم مدل های هیدرولیکی پل – بند امیر با مقیاس 25: 1 در سطحی به مساحت 220 مترمربع، سد کارون 3 با مقیاس 100: 1 در سطحی به مساحت 240 مترمربع به همراه کانال های آبی گردش آب در محوطه باز احداث گردید.
همچنین یک نمونه آب انبار با مقیاس 2: 1 و گاوچاه با مقیاس 1:1 در محوطه بین ساختمان اصلی و جنبی گنجینه احداث گردیده است.
موضوعات موردنظر در گنجینه آب سعدآباد:
- نمایش تاریخ آب و آبیاری شامل فرهنگ و مردم شناسی، تکنیک و فن، اهمیت آب و استفاده بهینه از آن در زمینه آب و آبیاری و ...
- معرفی و نمایش دانشمندان قدیمی صنعت آب در گذشته
- معرفی و نمایش تکنیک و فن آبیاری و شبکه های آبیاری، انتقال و توزیع آب و دفع فاضلاب در عصر حاضر.
- معرفی و نمایش نحوه تقسیم آب و سیستم های آب و آبیاری در تهران قدیم و جدید از طریق ساخت ماکت و نمایش گاری آبشاهی و میرابها در گذشته و انتقال و توزیع آب شهری در تهران عصر حاضر.
- نمایش سیر تحول و شکل گیری موزه آب و فعالیتهای مختلف که تاکنون توسط مسئولین آن انجام گرفته است.
هدف از تاسیس موزه آب:
با توجه به نقش موزه به عنوان یک واحد فرهنگی آموزشی، موزه آب در مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد تهران تاسیس گردیده است تا بتوان نسبت به معرفی آثار و سوابق ارزشمند تاریخی- فنی مهندسی آب کشور و نیز معرفی پیشرفت های شگرف در شاخه های مختلف مهندسی آب بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی ایران و سدهای ساخته شده در این دوران و ایجاد خودباوری در نسل حاضر و آینده قدم های ارزشمندی برداشته شود.
موزه آب مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد
موزه آب مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد
گنجینه آب موسسه ای است فرهنگی که در جهت جمع آوری ، نگهداشت، نمایش و حفظ و احیای میراث گذشتگان در بخش های مرتبط با آب از جمله استحصال، انتقال ، توزیع و بهره برداری و فنون بکار رفته در آن فعالیت می کند.
گنجینه آب سعدآباد در جنوب شرقی کاخ سبز و در غرب ساختمان تشریفات ریاست جمهوری احداث گشته است. ساختمان دفتر مخصوص محمدرضا پهلوي كه در زمان پهلوي دوم ساخته شدكه براي پذيرايي از مقامات درباري و مراجعين شاه استفاده مي شد، پس از تخليه اين دو ساختمان به تيمسار كسرايي (مسئول حفاظت ارتش ) واگذارشد. گنجینه آب سعدآباد حدوداً 2670 مترمربع مساحت دارد و از 3 بخش تشکیل شده است:
الف) ساختمان اصلی (200 مترمربع)
ب) ساختمان جنبی (70 مترمربع)
ج) فضای باز (حدود 2400 مترمربع)
عملیات اجرایی بازسازی و مرمت کامل دو ساختمان و محوطه سازی آن پس از تهیه طرحهای اجرایی توسط موسسه گنجینه ملی آب ایران وابسته به وزارت نیرو در سال 1376 آغاز و در تاریخ 4/6/78 با حضور معاون محترم ریاست جمهوری وقت و مدیران ارشد وزارت نیرو و سایر ارگانهای ذیربط افتتاح گردید.
تعداد گالری:
این موزه دارای 4 گالری نمایشگاهی در ساختمان اصلی و یک گالری نمایشی در ساختمان جنبی می باشد. شایان ذکر است که با توجه به محدودیت فضای نمایشگاهی دو ساختمان یادشده ( اصلی و جنبی) سعی شده است حداکثر استفاده از فضای مذکور صورت پذیرد به گونه ای که از فضای موجود در ساختمان کوچکتر که گالری نمایشی در آن وجود دارد جهت نمایش ماکت هایی از سدهای جدید ساخته شده بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی ایران به نمایش گذاشته شده است به گونه ای که بازدیدکننده در بدو ورود در ابتدا ماکت های مذکور را بازدید نموده و سپس وارد سالن نمایشی شده و پس از دیدن فیلم های مربوط به موزه از مدل های هیدرولیکی موجود در محوطه بازدید کرده و پس از آن وارد سالن های نمایشگاهی شده و پس از بازدید از اسناد، مدارک و سایر اشیاء موجود در موزه مدار گردشی موزه خاتمه می یابد.
مواردی که در ساختمان اصلی به آن پرداخته شده به شرح ذیل می باشد.
- ماکت هایی از آثار و ابنیه قدیم و شاخص مرتبط با آب مانند سد قوسی کریت طبس و کمایستان خراسان و ...
- نمایش اسناد مربوط به آب از قبیل حقابه ها، دفترهای محاسبات میراب ها ، وقف نامه ها، لوح محاسبه قنات و دیگر دست نوشته های مربوطه.
- نمایش وسایل سنتی آب از قبیل وسایل حفر قنات ، چاه ، گونیای چوبی ، قرقره، کوزه سفالی، مشربه، روغن دان، خمره، زاویه سنج و ...
- وسایل اندازه گیری آب شامل چارچوب رقم، پیمانه های آبی، ساعت آبی و ...
- وسایل شیب سنجی قنات مانند تراز چوبی، تراز شیشه ای و ...
با توجه به اهمیت ابزار مهندسی آب در این بخش در یکی از سالن ها وسایل مهندسی آب به نمایش گذاشته شده همچنین دو سالن یکی به ظروف سفالی و دیگری به ظروف لعابی و فلزی مرتبط با آب اختصاص داده شده است.
در ساختمان جنبی موارد ذیل نمایش داده می شود:
- نمایش ماکت از سدهای ساخته شده و در دست احداث جدید
- تهیه و نمایش حرکات مثبت و سازنده دست اندرکاران صنعت آب
- در نظر گرفتن سالنی جهت نمایش با امکانات اسلاید، ویدئو پروژکشن و امکانات سمعی و بصری.
ویژگی فضای باز گنجینه آب:
استفاده از فضاهای باز در گنجینه آب جهت به نمایش درآوردن مدل های زنده تاسیسات آبی جدید و قدیم چون سدها، کانال های آبرسانی، آب انبارها آسیابها و موارد مشابه دیگر ضمن اینکه باعث ارتباط بیننده با این گونه بناها از نزدیک می شود و آگاهیهای لازم در ارتباط با چگونگی کارکرد آنها به راحتی انتقال می یابد. طبق همین اصل هم مدل های هیدرولیکی پل – بند امیر با مقیاس 25: 1 در سطحی به مساحت 220 مترمربع، سد کارون 3 با مقیاس 100: 1 در سطحی به مساحت 240 مترمربع به همراه کانال های آبی گردش آب در محوطه باز احداث گردید.
همچنین یک نمونه آب انبار با مقیاس 2: 1 و گاوچاه با مقیاس 1:1 در محوطه بین ساختمان اصلی و جنبی گنجینه احداث گردیده است.
موضوعات موردنظر در گنجینه آب سعدآباد:
- نمایش تاریخ آب و آبیاری شامل فرهنگ و مردم شناسی، تکنیک و فن، اهمیت آب و استفاده بهینه از آن در زمینه آب و آبیاری و ...
- معرفی و نمایش دانشمندان قدیمی صنعت آب در گذشته
- معرفی و نمایش تکنیک و فن آبیاری و شبکه های آبیاری، انتقال و توزیع آب و دفع فاضلاب در عصر حاضر.
- معرفی و نمایش نحوه تقسیم آب و سیستم های آب و آبیاری در تهران قدیم و جدید از طریق ساخت ماکت و نمایش گاری آبشاهی و میرابها در گذشته و انتقال و توزیع آب شهری در تهران عصر حاضر.
- نمایش سیر تحول و شکل گیری موزه آب و فعالیتهای مختلف که تاکنون توسط مسئولین آن انجام گرفته است.
هدف از تاسیس موزه آب:
با توجه به نقش موزه به عنوان یک واحد فرهنگی آموزشی، موزه آب در مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد تهران تاسیس گردیده است تا بتوان نسبت به معرفی آثار و سوابق ارزشمند تاریخی- فنی مهندسی آب کشور و نیز معرفی پیشرفت های شگرف در شاخه های مختلف مهندسی آب بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی ایران و سدهای ساخته شده در این دوران و ایجاد خودباوری در نسل حاضر و آینده قدم های ارزشمندی برداشته شود.
Similar threads
| Thread starter | عنوان | تالار | پاسخ ها | تاریخ |
|---|---|---|---|---|
|
معرفی انواع سریزها | سازه های آبی | 27 | |
| S | جزِئی تر نگاه کردن به سازه های آبی | سازه های آبی | 0 | |
|
اماده شدن برای ارشد سازه های ابی 95 | سازه های آبی | 0 | |
|
کلاس کنکور ← مهندسی آب ← سازه های آبی | سازه های آبی | 53 | |
|
|
عشق سازه های آبی (مطالب گوناگون) | سازه های آبی | 283 |