مرتضی حنانه در یازدهم اسفند ۱۳۰۱ شمسی در تهران چشم به جهان گشود. او که در خانواده ای اهل دانش و فرهنگ پروش یافت، از دوران کودکی علاقه شدیدی به موسیقی داشت. در سال ۱۳۱۳ به درخواست پدرش وارد هنرستان عالی موسیقی می شود و زیر نظر سرگرد غلام حسین مین باشیان به فراگیری اصول تئوری و عملی موسیقی می پردازد. در سال ۱۳۱۷ با استخدام استادان خارجی (چک)، فراگیری ساز هورن را نزد رودلف اوربانتس آغاز می کند. در همین سالها به تحصیل کمپزسیون و تکمیل نوازندگی هورن-پیانو می پردازد و قطعات کوچکی را برای دو و چار هورن می نویسد. در سال ۱۳۲۱ با گرفتن دیپلم هنرستان عالی، آمادگی آن را می یابد تا با راهنمایی پرویز محمود رهبری ارکستر را به طور تجربی بیاموزد. به همین دلیل ، تحصیل موسیقی (کمپزسیون) را نزد محمود ادامه می دهد و پس از تشکیل ارکستر سمفونیک تهران به رهبری پرویز محمود در سال ۱۳۲۱، حنانه در سِمَت هورن نواز اول این ارکستر مشغول به کار می شود و همزمان در هنرستان موسیقی نیز به تدریس ادامه می دهد.
http://
در سال ۱۳۳۱ با مهاجرت پرویز محمود و روبیک گریگوریان به خارج کشور، حنانه رهبری ارکستر سمفونیک تهران را بر عهده می گیرد. در این سال ها آثار مختلفی را با ارکستر اجرا می کند و موسیقی فیلم مستند ایران طلای سیاه را می نویسد. در سال ۱۳۳۳ اثر معروف خود سوئیت شهر مرجان را می سازد و آن را در کنسرتی با مناسبت هزاره ی ابن سینا با ارکستر سمفونیک اجرا می کند. بعد از اجرای این کنسرت موفق به اخذ بورس تحصیلی در ایتالیا از آقای چرولی، سفیر وقت این کشور می شود و برای تحصیل به ایتالیا می رود.مرتضی حنانه در یازدهم اسفند ۱۳۰۱ شمسی در تهران چشم به جهان گشود. او که در خانواده ای اهل دانش و فرهنگ پروش یافت، از دوران کودکی علاقه شدیدی به موسیقی داشت. در سال ۱۳۱۳ به درخواست پدرش وارد هنرستان عالی موسیقی می شود و زیر نظر سرگرد غلام حسین مین باشیان به فراگیری اصول تئوری و عملی موسیقی می پردازد. در سال ۱۳۱۷ با استخدام استادان خارجی (چک)، فراگیری ساز هورن را نزد رودلف اوربانتس آغاز می کند. در همین سالها به تحصیل کمپزسیون و تکمیل نوازندگی هورن-پیانو می پردازد و قطعات کوچکی را برای دو و چار هورن می نویسد. در سال ۱۳۲۱ با گرفتن دیپلم هنرستان عالی، آمادگی آن را می یابد تا با راهنمایی پرویز محمود رهبری ارکستر را به طور تجربی بیاموزد. به همین دلیل ، تحصیل موسیقی (کمپزسیون) را نزد محمود ادامه می دهد و پس از تشکیل ارکستر سمفونیک تهران به رهبری پرویز محمود در سال ۱۳۲۱، حنانه در سِمَت هورن نواز اول این ارکستر مشغول به کار می شود و همزمان در هنرستان موسیقی نیز به تدریس ادامه می دهد. در سال ۱۳۳۱ با مهاجرت پرویز محمود و روبیک گریگوریان به خارج کشور، حنانه رهبری ارکستر سمفونیک تهران را بر عهده می گیرد. در این سال ها آثار مختلفی را با ارکستر اجرا می کند و موسیقی فیلم مستند ایران طلای سیاه را می نویسد.
http://[url=http://kanakh.com/upload/]
[/URL]
در سال ۱۳۳۳ اثر معروف خود سوئیت شهر مرجان را می سازد و آن را در کنسرتی با مناسبت هزاره ی ابن سینا با ارکستر سمفونیک اجرا می کند. بعد از اجرای این کنسرت موفق به اخذ بورس تحصیلی در ایتالیا از آقای چرولی، سفیر وقت این کشور می شود و برای تحصیل به ایتالیا می رود.از سال ۱۳۳۳ تا ۱۳۳۵ در مدرسه ی عالی موسیقی واتیکان به تحقیق در مورد موسیقی مذهبی اروپا می پردازد و موسیقی عروس دجله را هم در این ایام می نویسد. از سال ۱۳۳۶ تا ۱۳۳۹ نزد مانسترو کاردوچی در رُم به تحصیل در رشته ی کمپزیسیون مشغول می شود و برای تامین کمک هزینه تحصیلی خود همراه با حسین سرشار و پروین زرین پور به کار دوبلاژ فیلم های ایتالیایی به فارسی می پردازد. تحصیل در رشته ی موسیقی فیلم در چینه چیتا زیر نظر کاندِلّی و فرارا، رهبران ارکستر، از فعالیت های دیگر او در این سالهاست. حنانه در سال ۱۳۴۰ با کوله باری پر از دانسته ها و تجربه ها به ایران باز می گردد و دوره تازه ای از فعالیت هنری را آغاز می کند. در همین سال اثر دوئه پتسی پر ارکسترا (دو قطعه برای ارکستر) را به شیوه دودکافونیک خلق می کند، امّا تصمیم می گیرد که برای ارتقا و جهانی کردن موسیقی ایرانی، شیوه ای خاص را برگزیند، نه این که به شیوه غربی بنویسد. او با پیروی از این ایده به نوشتن آثاری ارکسترال، پلی فونیک و هارمونیک روی تم های موسیقایی گوشه و کنار سرزمین خویش می پردازد و می کوشد تا به سبک شخصی یا بیان ویژه ی خود دست یابد. به تعبیر حنانه، نوشتن موسیقی به شیوه مدرن یا دودکافونیک، افزودنِ چیزی به فرهنگ غرب است، نه به فرهنگ ایران زمین. در این تلاش و برای رسیدن به این خواسته است که در پی تحقیق و مطالعه گسترده در زمینه موسیقی ایرانی، موفق به اختراع هارمونی زوج می شود. در سال ۱۳۴۱ به عضویت شورای موسیقی رادیو درمی آید و سپس ریاست آن را عهده دار می شود. در همان سال ارکستر فارابی را در رادیو تشکیل می دهد و در مقام رهبری و سرپرستی هنری ارکستر، آثاری را برای این ارکستر می نویسد و اجرا می کند. ترجمه جزوه ارکستراسیون اثر شارل کوکلن از فعالیتهای دیگر حنانه در همین ایام است.در فاصله سالهای ۴۴ تا ۴۷ از طریق اداره رادیو به سمینار بین المللی آهنگسازان رادیو و تلویزیون یونسکو اعزام می شود و یکی از آثار خود به نام اوراتوریو را در آنجا اجرا می کند. در سال ۱۳۴۶ موسیقی فیلم عروس دریا و الماس ۳۳ را می نویسد. پس انحلال ارکستر فرابی، مدرسه ی موسیقی رادیو – تلویزیون ایران را تأسیس می کند و گامهای مثبت و موفقی در تربیت خواننده و نوازنده برای این سازمان برمی دارد. حنانه در نخستین جشن هنر شیراز قطعه کاکوتی را که یکی از غنی ترین آثارش محسوب می شود، با ارکستر مجلسی تلویزیون اجرا می کند و موفق به دریافت جایزه ی گراندماسیون می شود. در دومین جشن هنر نیز قطعه ی کاپریس برای پیانو و ارکستر به رهبری فرهاد مشکات اجرا می شود. تصنیف این قطعه که یکی از قوی ترین آثار پیانوی حنانه برای موسیقی ایرانی و با هارمونی شخصی اوست، از سال ۱۹۵۵ در رم شروع شد و تا آخرین سالهای زندگی حنانه چندین بار تغییر یافت و به گفته خود او، آن چیزی نشد که او می خواست و به همین دلیل حنانه آن را «کاپریس لعنتی» می نامید. ویرایش سوم این اثر اخیرآ با اجرای امیرعلی حنانه در استودیو ضبط شده است. در سال ۱۳۵۰ جایزه بهترین موسیقی فیلم (فرار از تله) نصیب حنانه می شود. موسیقی فیلم گرگ بیزار در فاصله سالهای ۵۱ و ۵۳ نوشته می شود و از سال ۱۳۵۴ موسیقی فیلم را کنار می گذارد و به تحقیق ادامه می دهد.چاپ اول کتاب گامهای گمشده در سال ۱۳۵۷ منتشر می شود و سال های بعد نوبت به تحقیق درباره موسیقی قدیم ایران و تالیف و ترجمه کتابهاب ارکستراسیون(جلد دوم)، فرهنگ موسیقی و ترجمه و تفسیر «مقاصدالالحان» می رسد. در سال ۱۳۶۶ موسیقی مجموعه تلویزیونی هزاردستان و در سال ۱۳۶۷ موسیقی فیلم «سلام، سرزمین من» ساخته می شود. این آخرین فیلم سینمایی است که حنانه موسیقی اش را می نویسد. امپرومپتو راگیا آخرین اثر حنانه، برگرفته از تم اصلی موسیقی فیلم سلام، سرزمین من، قطعه ای است در دو موومان که مانند قطعه لالایی (۱۳۵۶) برای پیانو و بر اساس هارمونی خاص حنانه نوشته شده است (راگیا بر گرفته از شعر راگیا سروده شهین حنانه است).
زنده یاد مرتضی حنانه در ۲۴ مهر ۱۳۶۸ به علت بیماری سرطان، چشم از جان فرو بست و در ۲۹ مهر در امام زاده طاهر کرج به خاک سپرده شد. روانش شاد و یادش گرامی باد.
http://[url=http://kanakh.com/upload/]
[/URL]
[h=2]فیلم‌شناسی
[/h] حنانه ساخت موسیقی فیلم را از سال ۱۳۲۷ با فیلم «ایران سرزمین طلای سیاه» که محصول اداره کل هنرهای زیبای وزارت فرهنگ و هنر بود آغاز کرد (گفته می‌شود که وی نخستین کسی بوده که در ایران به ساخت موسیقی فیلم اقدام کرده است). وی موسیقی متن فیلم‌های زیر را ساخته است:
از ترجمه‌های وی می‌توان به این عنوان‌ها اشاره نمود:
و قطعات بسیاری از تصنیف‌ها و آهنگ‌هایی که برای ارکستر، هارمونیزه و تنظیم کرده است.
منبع : پرتال موسیقی ایرانیان
http://
در سال ۱۳۳۱ با مهاجرت پرویز محمود و روبیک گریگوریان به خارج کشور، حنانه رهبری ارکستر سمفونیک تهران را بر عهده می گیرد. در این سال ها آثار مختلفی را با ارکستر اجرا می کند و موسیقی فیلم مستند ایران طلای سیاه را می نویسد. در سال ۱۳۳۳ اثر معروف خود سوئیت شهر مرجان را می سازد و آن را در کنسرتی با مناسبت هزاره ی ابن سینا با ارکستر سمفونیک اجرا می کند. بعد از اجرای این کنسرت موفق به اخذ بورس تحصیلی در ایتالیا از آقای چرولی، سفیر وقت این کشور می شود و برای تحصیل به ایتالیا می رود.مرتضی حنانه در یازدهم اسفند ۱۳۰۱ شمسی در تهران چشم به جهان گشود. او که در خانواده ای اهل دانش و فرهنگ پروش یافت، از دوران کودکی علاقه شدیدی به موسیقی داشت. در سال ۱۳۱۳ به درخواست پدرش وارد هنرستان عالی موسیقی می شود و زیر نظر سرگرد غلام حسین مین باشیان به فراگیری اصول تئوری و عملی موسیقی می پردازد. در سال ۱۳۱۷ با استخدام استادان خارجی (چک)، فراگیری ساز هورن را نزد رودلف اوربانتس آغاز می کند. در همین سالها به تحصیل کمپزسیون و تکمیل نوازندگی هورن-پیانو می پردازد و قطعات کوچکی را برای دو و چار هورن می نویسد. در سال ۱۳۲۱ با گرفتن دیپلم هنرستان عالی، آمادگی آن را می یابد تا با راهنمایی پرویز محمود رهبری ارکستر را به طور تجربی بیاموزد. به همین دلیل ، تحصیل موسیقی (کمپزسیون) را نزد محمود ادامه می دهد و پس از تشکیل ارکستر سمفونیک تهران به رهبری پرویز محمود در سال ۱۳۲۱، حنانه در سِمَت هورن نواز اول این ارکستر مشغول به کار می شود و همزمان در هنرستان موسیقی نیز به تدریس ادامه می دهد. در سال ۱۳۳۱ با مهاجرت پرویز محمود و روبیک گریگوریان به خارج کشور، حنانه رهبری ارکستر سمفونیک تهران را بر عهده می گیرد. در این سال ها آثار مختلفی را با ارکستر اجرا می کند و موسیقی فیلم مستند ایران طلای سیاه را می نویسد.
http://[url=http://kanakh.com/upload/]
[/URL]
در سال ۱۳۳۳ اثر معروف خود سوئیت شهر مرجان را می سازد و آن را در کنسرتی با مناسبت هزاره ی ابن سینا با ارکستر سمفونیک اجرا می کند. بعد از اجرای این کنسرت موفق به اخذ بورس تحصیلی در ایتالیا از آقای چرولی، سفیر وقت این کشور می شود و برای تحصیل به ایتالیا می رود.از سال ۱۳۳۳ تا ۱۳۳۵ در مدرسه ی عالی موسیقی واتیکان به تحقیق در مورد موسیقی مذهبی اروپا می پردازد و موسیقی عروس دجله را هم در این ایام می نویسد. از سال ۱۳۳۶ تا ۱۳۳۹ نزد مانسترو کاردوچی در رُم به تحصیل در رشته ی کمپزیسیون مشغول می شود و برای تامین کمک هزینه تحصیلی خود همراه با حسین سرشار و پروین زرین پور به کار دوبلاژ فیلم های ایتالیایی به فارسی می پردازد. تحصیل در رشته ی موسیقی فیلم در چینه چیتا زیر نظر کاندِلّی و فرارا، رهبران ارکستر، از فعالیت های دیگر او در این سالهاست. حنانه در سال ۱۳۴۰ با کوله باری پر از دانسته ها و تجربه ها به ایران باز می گردد و دوره تازه ای از فعالیت هنری را آغاز می کند. در همین سال اثر دوئه پتسی پر ارکسترا (دو قطعه برای ارکستر) را به شیوه دودکافونیک خلق می کند، امّا تصمیم می گیرد که برای ارتقا و جهانی کردن موسیقی ایرانی، شیوه ای خاص را برگزیند، نه این که به شیوه غربی بنویسد. او با پیروی از این ایده به نوشتن آثاری ارکسترال، پلی فونیک و هارمونیک روی تم های موسیقایی گوشه و کنار سرزمین خویش می پردازد و می کوشد تا به سبک شخصی یا بیان ویژه ی خود دست یابد. به تعبیر حنانه، نوشتن موسیقی به شیوه مدرن یا دودکافونیک، افزودنِ چیزی به فرهنگ غرب است، نه به فرهنگ ایران زمین. در این تلاش و برای رسیدن به این خواسته است که در پی تحقیق و مطالعه گسترده در زمینه موسیقی ایرانی، موفق به اختراع هارمونی زوج می شود. در سال ۱۳۴۱ به عضویت شورای موسیقی رادیو درمی آید و سپس ریاست آن را عهده دار می شود. در همان سال ارکستر فارابی را در رادیو تشکیل می دهد و در مقام رهبری و سرپرستی هنری ارکستر، آثاری را برای این ارکستر می نویسد و اجرا می کند. ترجمه جزوه ارکستراسیون اثر شارل کوکلن از فعالیتهای دیگر حنانه در همین ایام است.در فاصله سالهای ۴۴ تا ۴۷ از طریق اداره رادیو به سمینار بین المللی آهنگسازان رادیو و تلویزیون یونسکو اعزام می شود و یکی از آثار خود به نام اوراتوریو را در آنجا اجرا می کند. در سال ۱۳۴۶ موسیقی فیلم عروس دریا و الماس ۳۳ را می نویسد. پس انحلال ارکستر فرابی، مدرسه ی موسیقی رادیو – تلویزیون ایران را تأسیس می کند و گامهای مثبت و موفقی در تربیت خواننده و نوازنده برای این سازمان برمی دارد. حنانه در نخستین جشن هنر شیراز قطعه کاکوتی را که یکی از غنی ترین آثارش محسوب می شود، با ارکستر مجلسی تلویزیون اجرا می کند و موفق به دریافت جایزه ی گراندماسیون می شود. در دومین جشن هنر نیز قطعه ی کاپریس برای پیانو و ارکستر به رهبری فرهاد مشکات اجرا می شود. تصنیف این قطعه که یکی از قوی ترین آثار پیانوی حنانه برای موسیقی ایرانی و با هارمونی شخصی اوست، از سال ۱۹۵۵ در رم شروع شد و تا آخرین سالهای زندگی حنانه چندین بار تغییر یافت و به گفته خود او، آن چیزی نشد که او می خواست و به همین دلیل حنانه آن را «کاپریس لعنتی» می نامید. ویرایش سوم این اثر اخیرآ با اجرای امیرعلی حنانه در استودیو ضبط شده است. در سال ۱۳۵۰ جایزه بهترین موسیقی فیلم (فرار از تله) نصیب حنانه می شود. موسیقی فیلم گرگ بیزار در فاصله سالهای ۵۱ و ۵۳ نوشته می شود و از سال ۱۳۵۴ موسیقی فیلم را کنار می گذارد و به تحقیق ادامه می دهد.چاپ اول کتاب گامهای گمشده در سال ۱۳۵۷ منتشر می شود و سال های بعد نوبت به تحقیق درباره موسیقی قدیم ایران و تالیف و ترجمه کتابهاب ارکستراسیون(جلد دوم)، فرهنگ موسیقی و ترجمه و تفسیر «مقاصدالالحان» می رسد. در سال ۱۳۶۶ موسیقی مجموعه تلویزیونی هزاردستان و در سال ۱۳۶۷ موسیقی فیلم «سلام، سرزمین من» ساخته می شود. این آخرین فیلم سینمایی است که حنانه موسیقی اش را می نویسد. امپرومپتو راگیا آخرین اثر حنانه، برگرفته از تم اصلی موسیقی فیلم سلام، سرزمین من، قطعه ای است در دو موومان که مانند قطعه لالایی (۱۳۵۶) برای پیانو و بر اساس هارمونی خاص حنانه نوشته شده است (راگیا بر گرفته از شعر راگیا سروده شهین حنانه است).
زنده یاد مرتضی حنانه در ۲۴ مهر ۱۳۶۸ به علت بیماری سرطان، چشم از جان فرو بست و در ۲۹ مهر در امام زاده طاهر کرج به خاک سپرده شد. روانش شاد و یادش گرامی باد.
http://[url=http://kanakh.com/upload/]
[/URL]
[h=2]فیلم‌شناسی
[/h] حنانه ساخت موسیقی فیلم را از سال ۱۳۲۷ با فیلم «ایران سرزمین طلای سیاه» که محصول اداره کل هنرهای زیبای وزارت فرهنگ و هنر بود آغاز کرد (گفته می‌شود که وی نخستین کسی بوده که در ایران به ساخت موسیقی فیلم اقدام کرده است). وی موسیقی متن فیلم‌های زیر را ساخته است:
- عروس دجله (۱۳۳۳)
- بهلول (۱۳۳۶)
- ساحل انتظار (۱۳۴۲)
- لذت گناه (۱۳۴۳)
- عروس دریا (۱۳۴۴)
- الماس ۳۳ (۱۳۴۶)
- پل (۱۳۵۰)
- کاکو (۱۳۵۰)
- پهلوان مفرد (۱۳۵۰)
- سه قاب (۱۳۵۰)
- فرار از تله (۱۳۵۰)
- بابا شمل (۱۳۵۰)
- راز درخت سنجد (۱۳۵۰)
- قصاص (۱۳۵۰)
- صمد و فولاد زره دیو (۱۳۵۱)
- جهنم به اضافهٔ من (۱۳۵۱)
- قلندر (۱۳۵۱)
- خونبارش (۱۳۵۹)
- سند زنده (۱۳۵۹)
- تشریفات (۱۳۶۴)
- مردی که موش شد (۱۳۶۴)
- تیرباران (۱۳۶۵)
- جعفر خان از فرنگ برگشته (۶۷/۱۳۶۳)
- سریال هزاردستان
- کاپریس برای پیانو و ارکستر سمفونیک،
- دعا برای کر و سلوها و ارکستر سمفونیک
- صبر و ظفر (دو قطعه برای برای ارکست مجلسی با هارپ و پیانو)
- بزرگداشت فردوسی (برای پیانو و آواز)
- لالایی (برای پیانو سلو برای بزرگداشت نیما یوشیج)
- مهرگان (برای ارکستر سمفونیک)
- اوراتوریای بزرگ La Persia (ایران) در 12 قسمت برای ارکستر سمفونیک و کر، که اجرا نشده است.
از ترجمه‌های وی می‌توان به این عنوان‌ها اشاره نمود:
- ارکستراسیون (شارل کوکلن)، پنج جلد، چگونه ملودی بسازیم، باس.
- گامهای گمشده
- دروازه‌های متروک
- تئوری هارمونی زوج
- مقاصد الالحان (عبدالقادر مراغه‌ای)
و قطعات بسیاری از تصنیف‌ها و آهنگ‌هایی که برای ارکستر، هارمونیزه و تنظیم کرده است.
منبع : پرتال موسیقی ایرانیان
