مرتع داری

آیورودا

عضو جدید
کاربر ممتاز
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]مرتع داري
الف ) لزوم توجه بيشتر به مرتع داري و تأمين علوفه و دام
%5 خاک ايران را مراتع تشکيل مي دهند و اين نقاط زيستگاه هاي مهمي هم براي جانوران اصلي و هم وحشي است. متأسفانه به علت عدم کنترل اين مراتع مورد چراي مفرط و خارج از فصل دامها قرار گرفته و خسارت زيادي بدانها وارد گرديده است و بسياري از آنها در آستانه نابودي قرار دارند. بهبود و ترميم مراتع کشور مستلزم تأمين علوفه ساليانه دام به ويژه علوفه زمستانه و هم چنين تفهيم اصول صحيح استفاده از مراتع به زارعين و دامداران مي باشد. با توجه به احتياجات روز افزون کشور به فرآورده هاي دامي به ويژه گوشت و ترقي سطح زندگي و افزايش جميع کشور به ميزان ساليانه 5/2% چنانچه در انتخاب و احياي مراتع کشور بذل توجه بيشتري نشود در آينده دامپروري و دامداري دچار بحران شديدي خواهد شد. توجه به مسائل فوق علاوه بر تأمين علوفه کمک بزرگي به جلوگيري از فرسايش خاک خواهد نمود. به علاوه همزمان با احداث مراتع خسارت ناشي از باد و آب و سيلاب کاهش پيدا کرده و يا به کلي از بين مي رود.
[/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]مرتعداري
علمي است که با استفاه از نباتات طبيعي جهت تعليف و چرانيدن دام همراه با جلوگيري از اثرات سوء نسبت به ساير منابع از جمله زمين و جامعه نباتي بوده و موجب حفظ و نگهداري اين جامعه مي گردد. بنابراين حفظ و حراست کلي مراتع را چه از نظر زراعي و چه از لحاظ نگهداري مرتع داري مي نامند. رشته هاي مربوط به اين علم عبارتند از :
1) اقليم شناسي ،
[/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]2) زمين شناسي [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]3) آگرونومي و زراعت [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]4) فيزلوژي حيواني [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]5) اکولوژي و طبقه بندي گياهي [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]6) دامداري [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]7) اقتصاد عمومي
[/FONT]

[FONT=arial, helvetica, sans-serif]مرتع
به اراضي داير يا باير اطلاق مي شود که رستني ها در آن به حالت طبيعي رشد نموده، ميزان بارندگي آن منطقه نسبتاً کم باشد و به وسيله حيوانات اهلي و شکاري و وحشي مورد چرا واقع گردد و هيچ عاملي آنرا محدود ننمايد.
[/FONT]

[FONT=arial, helvetica, sans-serif]چراگاه
به آن دسته از اراضي اطلاق مي شود که به صورت کلي داير و يا محصور بوده ، عمليات آبياري و کوددادن در آن صورت بپذيرد . ضمناً بايد ميزان نزولات نواحي مزبور رضايتبخش بوده، گياهان علوفه اي در اين نواحي کشت و زرع گردد.
[/FONT]

[FONT=arial, helvetica, sans-serif]نباتات علوفه اي
به کليه رستني هايي اطلاق مي شود که خوراک احشام به حساب مي آيد و موجب زيست و دوام زندگي آنها گردد (انواع گياهان علوفه اي)
[/FONT]

[FONT=arial, helvetica, sans-serif]تلوزار و بوته زار
عبارت است از درختان – درختچه ها و بوته هايي که دام از قسمت هاي خوش خوراک آن مي خورد . برگ درختان و پوست ميوه جات را نيز مي توان تحت اين دسته منظور نمود.
[/FONT]

[FONT=arial, helvetica, sans-serif]علف هرز :
به نباتاتي اطلاق مي شود که در زراعت نباتات معين مي رويد در حالي که هدف اصلي کشت خالص آن نبات يا گياه معين مي باشد.
[/FONT]

[FONT=arial, helvetica, sans-serif]علفزار : به کليه اراضي که در آن رستنيهاي خوش خوراک يا بد خوراک مي رويد اطلاق مي شود. [/FONT]

[FONT=arial, helvetica, sans-serif]مرتع کاري : احداث و احياء مراتع مصنوعي را که از طريق بذر گياهان مختلف به صورت مخلوط کاشته شود[/FONT]

[FONT=arial, helvetica, sans-serif]کشتزار – چرا گاه : اراضي ايکه به طور منظم پس از هر چين مورد چرا قرار مي گيرد[/FONT]

[FONT=arial, helvetica, sans-serif]چرا گاه کشت زار : اراضي ايکه با اندکي تغيير و تبديل پس از چرا برداشت مي شود[/FONT]

[FONT=arial, helvetica, sans-serif]1) مراتع مصنوعي : [/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]عبارت است از اراضي ايکه هر سال يا هر چند سال يک بار تجديد کشت شده از آن بهره برداري به عمل مي آيد. مراتع مصنوعي خود چهار حالت دارد.[/FONT]​

[FONT=arial, helvetica, sans-serif]1: چرا گاه :[/FONT]​
[FONT=arial, helvetica, sans-serif] به اراضي اطلاق مي شود که تحت عوامل زراعتي کشت و کار شده محصول آن مستقيماً مورد چراي اقسام واقع گردد.
2: کشت زار : به اراضي اطلاق مي شود که تحت عوامل زراعتي کشت و کار شده، محصول آن پس از برداشت به مصرف خوراک حيوانات مي رسد
3: چراگاه – کشت زار
[/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]4: کشت زار- چراگاه[/FONT]​

[FONT=arial, helvetica, sans-serif]2) مراتع طبيعي :[/FONT]​

[FONT=arial, helvetica, sans-serif]عبارت است از اراضي که به صورت طبيعي و خودرو پوشيده از انواع گياهان علوفه اي و غير علوفه اي مي باشد.[/FONT]

[FONT=arial, helvetica, sans-serif]الف) مراتع طبيعي مرغوب : اراضي سرسبزي که به صورت طبيعي پوشيده از نباتات علوفه اي و غير حبشي است و اکثراً در کناره هاي درياي خزر (بخصوص مازندران) قرار دارد.
ب) مراتع طبيعي نامرغوب : اراضي که به صورت طبيعي پوشيده از نباتات علوفه اي خشبي است و اکثراً در دامنه ها و جلگه هاي خشک واقع شده است.
عموماً گياهان موجود در مراتع طبيعي در نقاطي که دسترسي بدان ناحيه کمتر امکان پذير است از خانواده گندميان و يا خانواده لگومينوز(تيره نخود) هستند.
[/FONT]​
 

milad gholami

عضو جدید
سلام معصومه جان
به نظر شما با در نظر گرفتن 70%کشور ما کویری که هست مرتع و مرتع داری درست نیست و باعث فرسایش خاک می شود که اگر تمام گردوغبار کشور رو به عراق نسبت ندیم یکی دیگر این پدیده مرتع نادرست می باشد.
در کشوری مثل ایران باید به صنعتی شدن فکر کند نه چیز دیگه
 

MehD1979

متخصص زراعت و اگرواکولوژی
کاربر ممتاز
از کجا درآوردن که مرتع باعث فرسایش خاک میشه؟؟؟؟؟؟؟؟؟
 

MehD1979

متخصص زراعت و اگرواکولوژی
کاربر ممتاز
رابطه فرسايش و مرتعداري و روش هاي کشت و ...

رابطه فرسايش و مرتعداري :
بيشتر نواحي ايران داراي آب و هواي خشک و نيمه خشک مي باشد و به همين جهت مراتع طبيعي مي تواند به خوبي در حفظ آب و خاک اين گونه مناطق کمک شاياني بنمايد. از بين بردن پوشش سبز زمين موجب جريان شديد آب در سطح خاک گرديده ، ميليونها تن خاک شسته شده و از بين مي رود و خسارات فراواني از بهم خوردن سطح خاک زراعتي پديدار مي شود. پوشش نباتي از جريان شديد آب جلوگيري نموده در مقابل نفوذ آن را زياد مي نمايد. به علاوه پوشش سبز از تبخير آب نيز مي کاهد.


فرسايشي که بدون هيچگونه تأثير عوامل طبيعي در طول زمان انجام پذيرد فرسايش عادي يا فرسايش زمين شناسي خوانده مي شود. فرسايش عادي کيفيتي دائمي مي باشد. اين نوع تغييرات در سطح خاک هميشه مفيد بوده احتياجي به کنترل نمي باشد. به طور کلي فرسايش عادي به صورت طبيعي انجام مي شود و بشر تاکنون نتوانسته است آنرا تحت کنترل درآورد. شدت فرسايش بستگي تام به شيب و تراکم کشت نباتات منطقه مربوطه دارد. از آنجايي که فرسايش سريع اکثراً به دست بشر صورت مي گيرد بدون ترديد با به کار بردن اصول صحيح مي توان از آن جلوگيري کرد. مناطق داراي خاک هاي عميق و سرشار از مواد آلي نسبت به خاک هاي سطحي نشود. با پوشش نباتي اندک فرسايش کمتري نشان مي دهد.


مجزا شدن و انتقال خاک – نوع – مقدار و تراکم – پوشش نباتي – تراکم بارندگي – سرعت باد و ميزان شيب زمين از عوامل مهم فرسايش محسوب مي شود. آب هاي گل آلود – طوفان هاي شن که انتقال خاک را باعث مي شود. تجمع ترکيبات خاک به خصوص در مورد شن و سنگريزه – زيرکني بستر رودخانه – درهم کوبيده شدن صخره ها و بالاخره اثراتي که ريشه نباتي در خاک بوجود مي آورد. علل فرسايش سريع مي باشد. طغيان رودخانه هاي گل آلود و سيلابي در اراضي پست و بستر رودخانه ها ، تراکم سنگريزه ها بر سطح خاک مجاري سيلابها که باعث تندي شيب دامنه مي گردد، ظاهر شدن ريشه نباتات در سطح خاک – جريان شديد جويبارها در بهار و خشکي و کم آلي آنها در تابستان سيلهاي شديد – جويهاي گل آلود – خشک شدن چشمه ها و پايين افتادن آب تحت الارض و عوامل مشابه ديگر را مي توان علل فرسايش سريع دانست.
 

MehD1979

متخصص زراعت و اگرواکولوژی
کاربر ممتاز
اکولوژي مراتع ايران
علم اکولوژي عبارت است از شناسايي رابطه موجودات زنده با محيط زيست و به طور کلي وضع عمومي يک مرتع به اکولوژي آن مرتع بستگي تام دارد. عوامل اکولوژيکي از قبيل آب و مواد و خاک و همچنين اعمال اصول مختلفه کشاورزي در وضع مراتع بسيار مؤثر است.


تواتر : حالات و سريهاي مختلفه تغييراتي که در طي سالهاي متمادي در جامعه نباتي ظاهر مي گردد را تواتر گويند. تنازع بقا و نفوذ نباتات بر يکديگر نيز به تواتر نباتات کمک کرده جامعه را تکميل مي نمايد تا آنکه اوج تکامل جامعه نباتي پديدار مي شود.

تقسيمات ايران از نظر آب و هوا
1)کناره بحر خزر و دشتهاي ساحلي : اين نواحي داراي آب و هوايي نسبتاً مديترانه اي مي باشد. ميزان بارندگي اين نواحي 600 تا 2000 ميلي متر تغيير مي نمايد که حداقل آن در اواخر بهار و حداکثر آن در پاييز مي باشد. در نواحي کرانه که شامل بعضي از نواحي کوهستاني مانند قله دماوند، علم کوه، قله بارسنگ، کوه کلون بستک و گاهي قله زرد کوه و سبلان مي گردد ميزان نزولات بيش از 2 متري مي باشد. به طور کلي ميزان بارندگي کرانه بحر خزر از پهلوي به طرف شمال و شرق ايران تقليل پيدا مي کند. رطوبت هوا در اين نواحي چيزي در حدود 80% است. زمستان هاي اين نواحي سرد و گاهي نيز ملايم مي باشد. متوسط حرارت دي ماه 8 درجه و تير ماه کمتر از 26 درجه است.

نواحي بلوچستان :
بلوچستان منطقه ايست نيمه گرمسيري که ميزان بارندگي ساليانه آن معمولاً کمتر از 200 ميلي متر است. خشک ترين نواحي ايران با بارندگي ساليانه کمتر از 100 ميلي متر عبارت است از کوير لوت ، کوير نمک ، قم ؟؟ و سيستان و نواحي مرزي افغانستان تا درياچه نمک – بايد در نظر داشت که رطوبت نسبي نواحي بلوچستان تقريباً زياد بوده و به 60 تا 80 درصد مي رسد. زمستان اين نواحي کاملاً گرم حرارت متوسط دي ماه بيش از 15 درجه سانتي گراد مي باشد، در حالي که ميانگين حرارت تير ماه کمتر از 34 درجه است.


نواحي ايران توران :
ميزان بارندگي اين نواحي 100 تا 500 ميلي متر است و قسمت اعظم آن در زمستان و بهار نازل مي شود. در بعضي نواحي خشک اين منطقه مدت خشکي تا 9 ماه نيز ادامه پيدا مي نمايد. زمستان هاي اين نواحي باستثناي خوزستان سرد يا بسيار سرد و در شمال منطقه بلوچستان نسبتاً معتدل است. تابستان دشت خوزستان مطلقاً گرم بوده و ميانگين حرارت تيرماه اين منطقه به بيش از 36 درجه سانتي گراد مي رسد. در کليه مناطق اين نواحي باستثناء نقاطي که بيش از 2500 و 5000 متر ارتفاع دارد. حرارت هوا گرم و يا بسيار گرم است. اين منطقه شامل بيش از 90% خاک ايران مي گردد و بر مبناي ميزان بارندگي مي توان آن را به چند منطقه آب و هوايي زير تقسيم کرد.


A) منطقه نيمه بياباني : به مناطقي بدون کشت و کارو غير قابل سکونت اطلاق مي شود و قسمت اعظم نواحي دشت مرکزي کشور را که ميزان بارندگي آن کمتر از 100 ميلي متر مي باشد شامل مي گردد. ميانگين حرارت دي ماه 4-10 درجه سانتي گراد و متوسط حرارت تير ماه بين 29 -34 درجه سانتي گراد است ( مانند يزد، بم و زابل)


6) منطقه جلگه اي sreppe : به مناطق خشکي اطلاق مي شود که انواع نباتات خشکي دوست که با درجه حرارتهاي کاملاً متغير سازش دارد، در آن رشد مي کند. اين مناطق حواشي کناره هاي مناطق نيمه بياباني تا سرحدات شرق و جنوب خراسان و جنوب غربي خوزستان تا شمال منطقه بلوچستان را شامل مي شود. ميزان نزولات ساليانه بين 100 تا 200 ميلي متر در مناطق جنوبي و 230 ميلي متر در مناطق شمالي متغير است. درجه حرارت محيط در اين مناطق تابع ارتفاع محل و عرض جغرافيايي باشد. اين منطقه را بر حسب درجه حرارت زمستانه به نواحي زير تقسيم مي کنند.


الف) مناطق جلگه اي گرم
ب)مناطق جلگه اي معتدل
پ) مناطق جلگه اي سردسير
ت) مناطق نيما جلگه اي
د) مناطق جنگلي خشک
C) مناطق کوهستاني مرتفع


در اين مناطق باهر 200 متر افزايش ارتفاع يک درجه حرارت کاهش دما داريم. همچنين با افزايش ارتفاع از ميزان بارندگي و تبخير کاسته شده محيط سردتر و خشک تر مي شود. ميزان قابل توجهي نزولات آسماني (باران) به صورت آبريزه هاي کوچک در شيب تپه هاي جاري مي شود بدون آنکه در اعمال خاک نفوذ نمايد از دسترس نباتات خارج مي گردد. بر طبق مطالعات انجام شده رشد و فتوسنتز گياهان در دماي زير 7 درجه سانتي گراد متوقف مي شود و در درجه حرارت بالاي 10 درجه سانتي گراد رشد و نمو گياهان تشديد شده همراه با افزايش حرارت رشد و نمو زيادتر مي گردد، در نتيجه ميزان رشد گياهان در اين ماطق به ميزان درجه حرارت که ارتباط مستقيم با ارتفاع دارد بستگي پيدا مي کند.

 

MehD1979

متخصص زراعت و اگرواکولوژی
کاربر ممتاز
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]فرسايش خاك، علل وعوامل[/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]يكي ازعواملی که درکشاورزی بسیارمورد توجه قرارمی گیرد وعامل اصلی نابودی بسیاری اززمین های خاصلخیزکشاورزی وتبدیل آن به مکان های غیرقابل کشت می باشد پدیده فرسایش خاح است.[/FONT]
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]متاسفانه درکشورما به دلیل توجه بیشتر مسئولان کشوری به بخش صنعت وعدم توجه آنان به بخش کشاورزی ونادیده گرفتن مشکلات آن،باعث شده که این،مسیر قهقرایی،سرعت بیشتری بگیرد.[/FONT]​
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]فرسایش خاک ازجمله نگرانی های عمده زیست محیطی قرن حاضراست. برپایه برآوردهای انجام شده براثرفرسایش خاک سالیانه چندین میلیون هکتارازاراضی کشاورزی جهان به کام نابودی کشیده می شود. برپایه همین برآوردپیش بینی می شودکه تاسال 2010 میلادی یک سوم تا یک پنجم اراضی کشاورزی براثرفرسایش خاک عقیم وغیراستفاده شوند.[/FONT]​
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]فعل وانفعالات فرسایش خاک وجایگزینی تپه های شنی به جای بسترهای حاصلخیزخاک تاسف انگیزاست واین فرآیند باعث مهاجرت هزاران نفرازروستائیان به سمت شهرها می گردد.[/FONT]​
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]یکی ازاساسی ترین مسائلی که باعث فرسایش خاک درایران وجهان شده است مسئله سیلاب هاست.[/FONT]​
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]جنگل هاطی قرنن های طولانی موجب پایداری خاک وذخیره سازی آب ورونق فعالیت های گوناگون کشاورزی بوده اند،ولی به مروروبا ازمیان رفتن تدریجی جنگل ها وپوشش های گیاهی دراین بهشت سرسبزخداوندی ،جاری شدن سیلاب متداول شده است .[/FONT]​
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]هنگامیکه پوشش جنگلی براثرقطع بی رویه حالت مناسب وتراکمی خودرا ازدست می دهد .خاک آن منطقه به علت کمبود شاخ وبرگ وفاصله ایجاد شده بین آنها دربرابربارانهای شدید ورگبارهای تند بی دفاع مانده ومقاومت خودرا ازدست می دهد وبا کمترین بارش تند،مرگبارترین سیلابها را بوجود می آورد.[/FONT]​
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]با ازبین رفتن پوشش گیاهی ،باران هایی که برسطح خاک می بارد علاوه برشستن خاک وتبدیل شدن به روان آب توانایی نفوذ به داخل زمین را ازدست می دهد .[/FONT]​
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]پیامد بوجود آمدن روان آب وعدم نفوذ آب درخاک،پائین رفتن سفره های آب زیرزمینی است که اصلی ترین منبع آبیاری گیاهان درمناطق خشک است. به مرروزمان آنقدرآب وخاک وجود نخواهدداشت که یک کشاورزبتواند مایحتاج روزانه خودرا به دست آورد. ازاین روپدیده مهاجرت به شهرها شدت بیشتری خواهد گرفت که پیامدهای خاص خودرا به دنبال خواهدداشت.[/FONT]​
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]متاسفانه درکشورما پدیده تخریب جنگل ها روند سریعی را درپیش گرفته است.عریانی بیش ازحد دامنه شمالی کوههای البرزکه درروزگاری نه چندان دورپوشیده ازجنگل وبیشه بوده است اکنون به خاطربی توجهی ما انسان ها درمعرض نابودی کامل قرارگرفته وفرسایش خاک،تراکم حرارتی ناشی ازتغییرات جوی ،کاهش رطوبت وازهمه مهمترتقلیل ونابودی پوشش گیاهی (به علت قطع بی رویه وعدم کاشت همزمان درخت ) ازپیامدهای نامطلوب این بی رحمی انسان نسبت به طبیعت اطراف خود است .[/FONT]​
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]شرایط اقلیمی ووضع کنونی زمین شناسی به گونه ای است که آن را به صورت یک کشورمستعد به فرسایش خاک درآورده است . ولی حقیقت آن است که میزان فرسایش خاک درایران بیش ازمقدارمورد نظرمی باشد.آمارنشان می دهد که تلفات خاک دراثرفرسایش درمملکت ما چندین برابربیش ازمیانگین آن درکشورهای آفریقایی واروپایی است.[/FONT]​
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]فرسایش خاک درایران یک مسیرصعودی داشته وبراساس اطلاعات منتشرشده متوسط سالانه تلفات خاک ناشی ازفرسایش درایران رشد قابل توجهی داشته است.به عقیده عموم کارشناسان مهمترین علت فرسایش خاک عوامل انسانی است.افزایش رشد جمعیت دراین دوران با نرخ سرسام آورآن نیازهای اقتصادی زیادی به دنبال داشته است ودرنتیجه جمعیت نیازبه مکانی برای زندگی دارند وافراد سودجوازاین مورد استفاده کرده وبه تخریبت جنگلها می پردازند.متاسفانه ناتوانی مراکزترویجی دراشاعه فرهنگ استفاده صحیح ازجنگل ها ومراتع براساس اصول علمی وفقدان مدارس آموزش منابع طبیعی کافی برای روستائیان وعشایرازعلل دیگرروند فوق بوده است.[/FONT]​
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]برمبنای دلایل فوق انسان ازطریق افزایش تعداد دام درسطح مراتع وتخریب غیرقانونی جنگل ها ،عدم کاربری صحیح اراضی کشاورزی ،استفاده نادرست ازمنابع آبی وگاهی ازطریق احداث خطوط جاده ای وبهره برداری غلط ازمعادن و... ،فرسایش خاک را ازحالت طبیعی ومعمول خود خارج ساخته وبرآن دامن زده است. علاوه براین می توان به عدم تخصیص بودجه مناسب جهت مبارزه با پیشرفت بیابان ها وهمچنین عدم توجه به حفظ زمین های زیرکشت اشاره کرد.[/FONT]​
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]با نیم نگاهی به تاریخچه کشاورزی کشورهای توسعه یافته،می توان دریافت که این کشورها دارای برنامه ریزی صحیح دربخش کشاورزی بوده وکمبود بودجه بخش صنعت خویش را ازدرآمد های بخش کشاورزی تامین می کنند. کشورهایی مانند آمریکا،فرانسه ،ژاپن ازاین راه علاوه برخودکفایی دربخش کشاورزی دارای صنعتی توسعه یافته نیزهستند.[/FONT]​
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]گفتنی است کشورهند درسال 1975 دارای فرسایش خاکی درحدود5میلیاردتن خاک درسال بوده است وبا حمایت ماهاتما گاندی درسال 1985 موفق به تأسیس دفترملی عمران اراضی هند شدکه هدفش به زیرکشت بردن سالانه 5میلیون هکتارازاراضی بایراین کشوروتبدیل آن به اراضی کشاورزی بود.[/FONT]​
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]این روند شامل گسترش زمین های کشاورزی وگسترش مناطق جنگلی بودکه تاحدبسیارزیادی مانع ازافزایش میزان فرسایش خاک درآن کشورگردید.[/FONT]​
 

ni_rosa_ce

کاربر حرفه ای
کاربر ممتاز
تعاریف مختلف در مرتعداری

تعاریف مختلف در مرتعداری

مرتعداری
علمی است که با استفاه از نباتات طبیعی جهت تعلیف و چرانیدن دام همراه با جلوگیری از اثرات سوء نسبت به سایر منابع از جمله زمین و جامعه نباتی بوده و موجب حفظ و نگهداری این جامعه می گردد. بنابراین حفظ و حراست کلی مراتع را چه از نظر زراعی و چه از لحاظ نگهداری مرتع داری می نامند. رشته های مربوط به این علم عبارتند از :
1) اقلیم شناسی ،


2) زمین شناسی

3) آگرونومی و زراعت

4) فیزلوژی حیوانی

5) اکولوژی و طبقه بندی گیاهی

6) دامداری

7) اقتصاد عمومی

مرتع
به اراضی دایر یا بایر اطلاق می شود که رستنی ها در آن به حالت طبیعی رشد نموده، میزان بارندگی آن منطقه نسبتاً کم باشد و به وسیله حیوانات اهلی و شکاری و وحشی مورد چرا واقع گردد و هیچ عاملی آنرا محدود ننماید.


چراگاه
به آن دسته از اراضی اطلاق می شود که به صورت کلی دایر و یا محصور بوده ، عملیات آبیاری و کوددادن در آن صورت بپذیرد . ضمناً باید میزان نزولات نواحی مزبور رضایتبخش بوده، گیاهان علوفه ای در این نواحی کشت و زرع گردد.


نباتات علوفه ای
به کلیه رستنی هایی اطلاق می شود که خوراک احشام به حساب می آید و موجب زیست و دوام زندگی آنها گردد (انواع گیاهان علوفه ای)


تلوزار و بوته زار
عبارت است از درختان – درختچه ها و بوته هایی که دام از قسمت های خوش خوراک آن می خورد . برگ درختان و پوست میوه جات را نیز می توان تحت این دسته منظور نمود.


علف هرز :
به نباتاتی اطلاق می شود که در زراعت نباتات معین می روید در حالی که هدف اصلی کشت خالص آن نبات یا گیاه معین می باشد.


علفزار :

به کلیه اراضی که در آن رستنیهای خوش خوراک یا بد خوراک می روید اطلاق می شود.

مرتع کاری
:
احداث و احیاء مراتع مصنوعی را که از طریق بذر گیاهان مختلف به صورت مخلوط کاشته شود.

کشتزار – چرا گاه
:
اراضی ایکه به طور منظم پس از هر چین مورد چرا قرار می گیرد.

چرا گاه کشت زار :

اراضی ایکه با اندکی تغییر و تبدیل پس از چرا برداشت می شود.

مراتع مصنوعی :

عبارت است از اراضی ایکه هر سال یا هر چند سال یک بار تجدید کشت شده از آن بهره برداری به عمل می آید. مراتع مصنوعی خود چهار حالت دارد.

-چرا گاه : به اراضی اطلاق می شود که تحت عوامل زراعتی کشت و کار شده محصول آن مستقیماً مورد چرای اقسام واقع گردد.


- کشت زار : به اراضی اطلاق می شود که تحت عوامل زراعتی کشت و کار شده، محصول آن پس از برداشت به مصرف خوراک حیوانات می رسد.

مراتع طبیعی :


عبارت است از اراضی که به صورت طبیعی و خودرو پوشیده از انواع گیاهان علوفه ای و غیر علوفه ای می باشد.

الف) مراتع طبیعی مرغوب : اراضی سرسبزی که به صورت طبیعی پوشیده از نباتات علوفه ای و غیر حبشی است و اکثراً در کناره های دریای خزر (بخصوص مازندران) قرار دارد.
ب) مراتع طبیعی نامرغوب : اراضی که به صورت طبیعی پوشیده از نباتات علوفه ای خشبی است و اکثراً در دامنه ها و جلگه های خشک واقع شده است.
 

رامین قاسم نتاج

اخراجی موقت
مدیریت چرا در مرتع ( میزان مدیریت )
حوزه ترویج و مشارکت مردمی
مقدمه
منابع طبیعی به عنوان بستر حیات ، عامل اصلی در جهت رسیدن به توسعه پایدار ، در بخش کشاورزی می باشد . پوشش گیاهی از جنبه های مختلف بر جوامع انسانی ، دامی و محیط زیست آنها تاثیر گذاشته و نقش ارزنده و زیر بنایی دارد و باعث حفاظت خاک ، جلوگیری از پر شدن سدها و بروز سیلابها ، نفوذ پذیری آب و افزایش منابع آبهای زیر زمینی ، تولید علوفه مرتعی ، رونق دادن به دامداری و افزایش تولیدات دامی ، توسعه زنبور داری ، حفاظت محیط زیست ، حیات وحش و تولید گیاهان دارویی و صنعتی می شود .



اثرات چرا بر پوشش گیاهی مرتع
میزان چرای مطلوب به پوشش گیاهی مراتع وابسته است هر چه تعداد دام و مدت زمان چرا متناسب با میزان علوفه موجود مرتع باشد بهره دهی دام و مرتع بیشتر خواهد شد .



مزایای چرای کم
اگر دام به نسبت سطحی از مرتع که در اختیار دارد کمتر از حد معمول از علوفه آن تغذیه نماید و مابقی غذای دام از طریق مصرف علوفه خشک تامین شود چرای کم اطلاق می گردد در این حالت به دلیل استفاده بیشتر از علوفه خشک و صرف زمان و انرژی کمتر توسط دام موجب افزایش وزن ، تولید مو و پشم خواهد شد . تغذیه مناسب دام باعث زیاد شدن آبستنی در گله و بیشتر شدن درصد به دنیا آمدن گوساله ، بره ، بزغاله ، بهبود شرایط بدنی و سلامت دام می شود .از دیگر مزایای چرای کم، داشتن کیفیت خوب تولیدات دامی و داشتن علوفه به حد کافی در شرایط خشکی می باشد . همچنین با رشد گیاهان خوش خوراک از میزان گیاهان سمی کاسته شده و خسارت آن نیز کاهش خواهد یافت .

معایب چرای زیاد
اگر دام به نسبت سطحی از مرتع که در اختیار دارد بیشتر از حد معمول از علوفه آن تغذیه نماید در این حالت با توجه به استفاده کمتر از علوفه خشک و صرف زمان و انرژی بیشتر توسط دام برای پیدا کردن علوفه باعث کاهش وزن و تولید مو و پشم خواهد شد به دلیل تغذیه نامناسب ، درصد آبستنی و تولید مثل کاهش خواهد یافت و روز به روز شرایط بدنی دامها ضعیف شده و کیفیت تولیدات نیز کاهش خواهد یافت . از دیگر معایب چرای زیاد کم بودن علوفه در شرایط خشکی و زیاد شدن گیاهان سمی می باشد که این امر باعث مسمومیت و تلف شدن دامها می شود .



استفاده صحیح از علوفه مرتع
برای استفاده مداوم و اقتصادی از مرتع باید در انتخاب تعداد دام دقت کافی به عمل آید تا متناسب با ظرفیت مرتع باشد . اگر تعداد دام بیش از ظرفیت مرتع باشد گیاهان خوش خوراک از بین رفته و تولیدات دامی کاهش خواهد یافت و مرتع ارزش خود را از دست خواهد داد .
کاهش پوشش گیاهی مراتع ممکن است
1. اثر برخورد قطرات باران به خاک را افزایش دهد .
2. بر اثر روان آب به وجود آمده خاک مراتع را شسته و مواد آلی آن را کاهش دهد .
3. سله خاک را افزایش دهد .
4. مقدار نفوذ آب در خاک را کاهش دهد .



برای جلوگیری از تخریب و نابودی مراتع باید موارد زیر را رعایت کنیم
1. جلوگیری از چرای زود رس
2. نکندن بوته های مرتعی
3. خوداری از چرای مفرط
4. جلوگیری از ورود دام مازاد به مرتع
5. جلوگیری از سوزاندن بوته های مرتعی
6. رعایت فصل چرا
7. جلوگیری از ورود دام به مراتع قرق شده
8. عدم چرا در مواقعی که خاک مرتع زیاد مرطوب است
9. چرای گیاهان مرتعی بعد از مرحله گل دهی

تهیه و تنظیم: مرحوم مهندس بهمن آقالار
 
بالا