[مبانی نورپردازی] حرارت و ضریب شفاف نمایی رنگ اجسام(Color Rendering Index)

mpb

مدیر تالار مهندسی معماری
مدیر تالار
دو ویژگی مهم نور شامل حرارت رنگ و ضریب شفاف نمایی رنگ اجسام (CRI) می‌باشند.


- حرارت رنگ :
حرارت رنگ مربوط به پرده رنگ(تنالیته رنگی ) ایجاد شده توسط نور است که ما قادر به دیدن آن هستیم. این ویژگی را دراصطلاح “گرمی” و”سردی” نوری می‌گویند. نور گرم متمایل به رنگ زرد و نور سرد متمایل به رنگ آبی است.

حرارت رنگ بوسیله معیار کلوین(K ) اندازه گیری می‌شود. با این معیار رنگهای سرد درجه کلوین پایین تری دارند. بعنوان مثال روشنایی یک شمع حدود ۱۸۰۰ درجه کلوین است در حالیکه نور خورشید در هنگام ظهر حرارتی معادل ۵۵۰۰ درجه کلوین دارد. به هرحال واژه “حرارت” در خصوص نور با حرارتی که ناشی از منبع نوری می باشد ارتباطی ندارد. حرارت رنگ ها مشتق از یک شیوه علمی است که برای مشخص کردن سایه های رنگ های مختلف درطیف نورها بکار می‌رود.

نکته مهم در ارتباط با حرارت رنگ این است که در حقیقت حرارت رنگ توصیف کننده طیف سایه های رنگی نوری است که از یک منبع نوری ساطع می‌گردد. لامپ های با حرارت رنگی پایین تر دارای ویژگی و تم گرمتری نسبت به لامپ هایی هستند که حرارت رنگی بالاتری دارند. در درجه حرارت رنگی بیشتر از ۵۰۰۰ درجه کلوین طیف رنگهای سرد ( سفید آبی فام) و در درجه حرارت نوری کمتر از ۵۰۰۰درجه کلوین طیف رنگهای گرم (سفید زردفام تا قرمز) قرار دارند.
شکل زیر نشان دهنده حرارت رنگ ها در طیف های مختلف و احساسات وتاثیرات آنها از نظر کاربردی می‌باشد





- حرارت رنگی بالا(۴۶۰۰ کلوین و بیشتر) که تحت عنوان رنگهای روز(Daylight color ) شناخته می‌شوند و از رنگ سفید تا آبی را شامل می‌گردند، معمولاً احساسی چابکی و آماده بودن را القاء می‌کند.
- حرارت رنگی با طیف متوسط( بین ۳۱۰۰ تا ۴۶۰۰ کلوین) با طیف رنگ سفید که معمولاً احساس دوستی و جذابیت را القاء می‌کند.
- حرارت رنگی پایین( کمتر از ۳۰۰۰کلوین) که تحت عنوان رنگهای روشن گرم شناخته می شوند و از رنگ زرد فام شروع و به رنگ قرمز منتهی می‌شوند، معمولا القاء‌کننده احساس آرامش، گرم و دوستی صمیمانه است.


- ضریب شفاف نمایی رنگ اجسام (CRI )-

این ضریب در واقع معیاری است که به واسطه آن می‌توان توانایی یک نور برای نشان دادن رنگ واقعی اجسام را در برابر توانایی نور طبیعی خورشید سنجید.این معیار از دامنه عدد صفر تا ۱۰۰ طبقه بندی می گردد، که عدد ۱۰۰ نشانه دهنده بیشترین تطابق با نور طبیعی خورشید است.

استفاده از لامپ هایی که اندازه CRI آنها ۸۰ و یا بالاتر باشند، بهترین کارایی را برای نشان دادن رنگ واقعی اجسام دارند. لامپ های رشته‌ای و هالوژن نوعاً بالاترین ضریب CRI را دارند. لامپ های فلوروسنت متنوع هستند، اما لامپ های فلوروسنت فشرده( لامپ های کم مصرف) ضریب CRI در حدود ۸۰ یا بالاتری دارند.
نکته‌ای که باید همواره در نظر داشته باشیم این است که ضریب شفاف نمایی رنگی، در چگونه به نظر رسیدن رنگها در منزل شما تاثیر گذار است و این مساله به حرارت رنگی منبع نوری شما ربطی ندارد.
بعنوان مثال تصاویر زیر نحوه تاثیر گذاری ضریب شفاف نمایی رنگ اجسام را و اینکه چگونه رنگهایی که شما می‌بینید به واسطه نورپردازی با ضرایب شفاف سازی رنگی مختلف تغییر می‌کنند را نشان می‌دهند. تصویر سمت چپ نحوه جلوه اشیاء‌ در نورپردازی با تم رنگ آبی را نشان می‌دهد. تصویر وسط نحوه جلوه اشیاء وسنگ روی کابینت را در نورپردازی با تم سبز نشان می‌دهد. تصویر سمت راست نحوه جلوه سنگ روی کابینت، سینک و دیوار را در نورپردازی با رنگ طبیعی را نشان می دهد.

o استفاده از نور طبیعی روز را فراموش نکنید
نورهای طبیعی از جمله پاک ترین و کم هزینه ترین نورها هستند. چنانچه تصمیم دارید که خانه خودتان را بازسازی نمایید، حتماً فضاها را طوری طراحی نمایید که قادر باشید به واسطه آن طراحی حداکثر استفاده را از نور طبیعی در طول روز داشته باشید. پنجره های مناسب چنانچه به درستی طراحی و در جای مناسبی قرار گرفته باشند، همچون لامپ هایی خواهند بود که فضای خانه را به خوبی در طول روز روشن می‌نمایند.


o سعی کنید که از سیم کشی های متنوعی برای روشنی های خانه استفاده کنید
برای درک اهمیت این موضوع ، جریان برق موجود در مدار سیم کشی های خانه را به جریان آب جاری در سیستم آبیاری یک باغ تشبیه می‌کنیم. چنانچه تمام سیستم لوله های آبیاری این باغ به یک شیر کنترلی متصل باشد با بستن آن شیر کل آب پاش ها از کار خواهند افتاد، درصورتی که ما می‌خواستیم تنها تعدادی از آنها را غیر فعال کنیم. همین مساله در خصوص سیم کشی های یک خانه نیز صادق است. بهتر است که برای کارایی بهتر سیستم روشنایی خانه، سیستم سیم کشی به گونه‌ای انجام شود که جوابگوی مناسبی به خواسته ما درخصوص روشن بودن و یا نبودن فضاهای داخلی و خارجی خانه باشد.
یکی از مثال هایی که می توان در خصوص تاثیر گذاری CRI برانتخاب و دیدن اشیاء مختلف در اینجا به آن اشاره نمود ، تفاوت رنگ مثلاً فرش ها و تابلوهای نقاشی خریداری شده از نمایشگاهها و فروشگاهها است. تفاوت در نورپردازی مکانهای مختلف( تفاوت در CRI ) بین نمایشگاهها، فروشگاهها و خانه شما ، گاهی اوقات موجب اشتباه شما در تصمیم گیری می‌شود. برای همین است که توصیه می‌شود زمانی که تصمیم به خرید کالایی دارید ، قبل از خرید آن را در نورهای مختلف مورد بازبینی قرار دهید.

منبع:
decoyar.com
 
بالا