مبانی اصلاح گندم بخش اول(ویژه مقطع کارشناسی)

[sey]

اصلاح گندم روش ها و تکنیک ها
- مطالعه در توده های بومی و ارقام محلی از نظر تحمل به تنش های زنده و غیر زنده
- بررسی و ارزیابی ژرم پلاسم های دریافتی از مراکز بین المللی تحقیقات کشاورزی و سایر مؤسسات تحقیقاتی دانشگاه ها
- دورگ گیری و انتخاب در نتاج حاصله
- تعداد تلاقی ها، در هر سال برای چهار اقلیم آب و هوایی برای گندم نان، جو و گندم دوروم 1500 می باشد که با توجه به شرایط اقلیمی و عوامل بازدارنده تولید در هر اقلیم به صورت هدفمند برنامه ریزی و اجرا می گردد.
- برنامه دو نسل در سالhttp://www.iran-eng.com/#_ftn2 برای کوتاه کردن دوره اصلاح محصولات غلات بهاره. - استفاده از روش به نژادی دابل هاپلوییدی - بهره گیری از تلاقی های بین گونه ای مانند گندم های سنتتیکhttp://www.iran-eng.com/#_ftn3.
بلوک های دورگ گیری
بلوک های دورگ گیری ( شکل 1 ) به عبارتی کارخانه رقم سازی می باشد و ماده اولیه این کارخانه را تنوع ژنتیکی تشکیل می دهد. در سال های اخیر تنوع ژنتیکی ژرم پلاسم مورد استفاده در کراسینگ بلوک برای صفات مختلف بسیار غنی تر شده است. لاین های مقاوم به تنش های محیطی زنده و غیر زنده مانند لاین های مقاوم به زنگ زرد از نوع مقاومت پایدار از کشور های انگلستان، آمریکا، فرانسه، کانادا، هند، یوگسلاوی، مجارستان و مراکز بین المللی سیمیت و ایکاردا و یا لاین های مقاوم به فوزاریوم سنبله از کشورهای چین، کانادا، مراکز بین المللی و غیره دریافت که خود نمونه ای از غنای ژرم پلاسم مورد استفاده در بخش تحقیقات غلات می باشد. در حال حاضر در گندم سالیانه بیش از 1500 تلاقی برای اهداف مهم به نژادی براساس تلاقی های ساده، تلاقی های برگشتیhttp://www.iran-eng.com/#_ftn5 و تلاقی سه طرفهhttp://www.iran-eng.com/#_ftn6 با استفاده از تنوع موجود در گندم بهاره، بینابین و زمستانه انجام می شود که لازم است تعداد تلاقی های کاهش یافته ولی در دوره هر جمعیت بررسی بیشتری ( تعداد حداقل 2000 گیاه 2F(انجام شود. لازم به ذکر است که در چند سال اخیر از دابل کراس به علت نیاز به بررسی تعداد زیادتر بوته های2Fبرای شناسایی بوته های مطلوب و دارای صفات مورد نظر ( که فراوانی آنها بسیار کم است ) پرهیز و بیشتر از تلاقی های ساده، تلاقی های سه طرفه و یا تلاقی های برگشتی استفاده می شود .

شکل 1 : بلوک دورگ گیری
​

گل آذين گندم
گل آذين گندم سنبلهhttp://www.iran-eng.com/#_ftn7 است ( شکل2 ). سنبله گندم محوري به شکل زيگزاگ به نام راچیس داردhttp://www.iran-eng.com/#_ftn8 ( شکل3 )، مجموع گلهايي كه در هر مفصل يا گره متصل اند سنبلچه يا سنبله فرعيhttp://www.iran-eng.com/#_ftn9 ناميده مي شود. سنبلچه داراي يك محور كوچكتر به نام محور سنبلچه مي باشد . هر سنبلچه به وسيله يك جفت زائده مقعر مانند به نام پوشه يا گلومhttp://www.iran-eng.com/#_ftn11 احاطه شده و در داخل هر سنبلچه تعداد 2 تا 9 گلچه وجود دارد كه به تناوب در طرفين اين محور قرار مي گيرند. هر گل داراي سه پرچم، دو كلاله پر مانند و يك تخمدان است ( شکل 4 ). هر گلچه توسط دو عضو به نام پوشينه يا گلومل محافظت مي شود كه پوشينه خارجي ( پاييني ) رالما و پوشينه داخلي ( بالايي ) را پالئا مي نامند. در ارقام داراي ريشك، لما ريشك دار مي باشد. تعداد سنبلچه ها بر روي يك سنبله گندم 20- 15 عدد و طول سنبله گندم بين 18- 6 سانتيمتر است .

شکل 2 : سنبله گندم
​

​

شکل 3 : فرم زیگزاگ محور سنبله​

​

شکل 4 : پرچم ها و مادگی یک گل​

عمليات دورگ گيري در گندم
عمليات دورگ گيري در گندم را مي توان به مراحل زير تفكيك كرد:
1- انتخاب پایه مادري مناسب
2- اخته نمودن سنبله مادري
3- انتخاب پایه پدري مناسب
4- آماده نمودن پایه پدري جهت گرده افشاني
5- گرده افشاني
6- جمع آوري بذور دورگ حاصل
1- انتخاب پایه مادري مناسب انتخاب سنبله مناسب براي اجراي اخته نمودن بسيار حائز اهميت است چرا كه اگر سنبله در زمان مناسب خود انتخاب نشود عمليات دورگ گيري را با مشكل مواجه خواهد نمود. اگر اخته نمودن پايه مادري در زماني زودتر از موعد انجام شود، سنبله از استحكام و آمادگي كافي جهت اخته نمودن برخوردار نبوده و اگر اين زمان به تعويق افتد ممكن است در بعضي گلچه ها و بخصوص در سنبلچه هاي مياني گرده افشاني انجام شده باشد. بنابراين بهترين زمان براي شروع اخته نمودن وقتي است كه سنبله مادري حدود 3/1 از غلافي كه آنرا احاطه كرده است بيرون آمده باشد (شکل 5 )، پرچم ها در این مرحله به رنگ سبز تیره هستند.

شکل 5 : سنبله مناسب اخته کردن​

2- اخته کردنhttp://www.iran-eng.com/#_ftn16 سنبله جهت اخته نمودن سنبله مادري ابتدا بايد آن را از غلاف خارج كرد، براي اين منظور ابتدا سنبله را بطور کامل از غلاف برگ پرچمی خارج می کنیم (شکل 6 و7 ). گلدهي در گندم از سنبلچه هاي میانی شروع و همزمان به طرفین سنبله ادامه مي يابد، به همین دلیل سنبلچه هاي بالايي و پاييني هر سنبله در این مرحله بسيار كوچك بوده و براي اخته نمودن مناسب نمي باشند، بنابراین نسبت به حذف آنها اقدام می نماییم (شکل 8 و 9 ). مرحله بعد حذف گلچه هاي اضافي در هر سنبلچه است. همانطور كه اشاره شد در هر سنبلچه گندم حدود 9 - 2 گلچه وجود دارد و چون گلدهي در هر سنبلچه بطور متناوب از طرفين شروع و به وسط ختم مي شود، گلچه هاي مياني جوان تر بوده و اخته نمودن آنها عملاً ممكن نمي باشد به همين خاطر بايد آنها را حذف نمود. براي اين منظور بوسيله يك پنس دو گلچه خارجي را كنار زده و كليه گلچه هاي مياني را با آن گرفته و در همان حال به سمت پايين كشيده تا از سنبله جدا شود (شکل 10 )، اين كار را از پايين سنبله شرو ع و به بالا ادامه داده و سپس همين عمل را براي طرف ديگر سنبله هم انجام مي دهيم، بدلیل محصور بودن اندام های جنسي در ميان پوشينه ها، ابتدا بايد اين اندام ها را با برش زدن سنبلچه نمايان ساخته و سپس پرچم ها را بيرون كشيد، براي اين منظور به كمك يك قيچي ظريف بالای گلچه ها را طوری قطع می کنیم که به کلاله و مادگی آسیب نرسد (شکل 11 ). اگر برش بالاتر زده شود، كشيدن پرچم ها مشكل شده و اگر برش پايين تر از محل مناسب زده شود، چون نوك پرچم ها و كلاله ها تقریباً در يك سطح مي باشند، ممكن است كلاله ها آسیب دیده و تلقیح صورت نگيرد (شکل 4 ). شکل 12 يك سنبله را كه آماده كشيدن پرچم مي باشد نشان مي دهد. در مرحله بعدي بايد نسبت به حذف پرچم ها از درون گلچه ها اقدام كرد. همانطور كه مشاهده مي شود پرچم ها در اين مرحله سبز رنگ بوده (شکل 4 ) و كلاله ها جمع و بسته هستند (شکل 13 )، و آمادگي لازم براي گرده افشاني و پذيرش دانه گرده را ندارند. تجربه نشان داده است که چنانچه جهت اخته کردن از گلچه های بالا شروع کنیم و به سمت پایین ادامه دهیم مناسب تر است زیرا در صورتیکه در حین حذف پرچم ها، بصورت ناخوداگاه پرچمی افتاده و درون گلچه های پایینی قرار گیرد، در هنگام حذف پرچم های پایینی از داخل گلچه حذف خواهد شد ( تجارب شخصی نگارندگان)، به كمك يك پنس با نوك خيلي باريك كار كشيدن پرچم ها را شروع مي نماييم. بدليل اينكه پرچم ها حول مادگي قرار گرفته اند و نوك پرچم ها كمي بالاتر از كلاله قرار دارد در گرفتن پرچم ها بوسيله پنس بايد دقت كافي نمود تا به کلاله آسيبي نرسد. بايد سعي كرد سه پرچم موجود در هر گلچه را همزمان با هم حذف کرد ( شکل های 14،15،16 ). نكته اي كه در اين مرحله حائز اهميت است، سبز رنگ بودن پرچم ها بوده كه نشان دهنده آماده نبودن آنها جهت گرده دهي مي باشد، بنابراين اگر در حين حذف پرچم ها به گلچه هايي بر خورد كرديم كه داراي پرچم هاي زرد رنگ بودند بايد از ادامه كار صرف نظر كرده و سنبله ديگري را انتخاب نمود. به همين دليل است كه انتخاب زمان اخته نمودن و شرايط يك سنبله مناسب از اهميت زيادي برخوردار است. بعد از اتمام كار و حذف تمامي پرچم ها بايد به بازبيني مجدد گلچه ها پرداخت تا از باقي نماندن پرچم یا قطعه ای از یک پرچم اطمينان كافي حاصل شود. سپس بوسيله يك پوشش سلفوني كه نام يا شماره گياه مادري، تاريخ اخته نمودن و نام فرد انجام دهنده كار بر روي آن نوشته شده است، سنبله را پوشانده و با گيره پاكت را به ساقه متصل نموده تا از ورود گرده خارجي جلوگيري شده و باد نتواند آنرا جابجا كند(شکل 17 ). برای نوشتن روی پاکت ها از ماژيك مشكي ضد آب كه در مقابل آفتاب و بارندگي رنگ خود را حفظ مي كند، استفاده می شود. برای انجام هر برنامه تلاقی حداقل 5 سنبله را جهت پایه مادری اخته مي كنند.

[شکل 6 : خارج کردن سنبله از داخل غلاف
​

​

شکل 7 : حذف غلاف سنبله​

شکل 8 : حذف سنبلچه های پایینی
​

​

شکل 9 : حذف سنبلچه های بالایی​

file:///C:\DOCUME~1\User\LOCALS~1\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image020.jpg​

شکل 10 : حذف گلچه های میانی​

file:///C:\DOCUME~1\User\LOCALS~1\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image022.jpg​

شکل 11 : برش بالای سنبلچه​

file:///C:\DOCUME~1\User\LOCALS~1\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image024.jpg​

شکل12 : سنبله آماده شده برای کشیدن پرچم ها​

file:///C:\DOCUME~1\User\LOCALS~1\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image026.jpg​

شکل13 : مادگی جوان با کلاله های بسته​

file:///C:\DOCUME~1\User\LOCALS~1\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image028.jpg​

شکل 14 : سنبلچه آماده حذف پرچم ها​

file:///C:\DOCUME~1\User\LOCALS~1\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image030.jpg​

شکل 15 :گرفتن همزمان پرچم ها​

file:///C:\DOCUME~1\User\LOCALS~1\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image032.jpg​

شکل 16 : بیرون کشیدن همزمان پرچم ها​

file:///C:\DOCUME~1\User\LOCALS~1\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image034.jpg​

شکل17 : پرچم های حذف شده یک گلچه​

file:///C:\DOCUME~1\User\LOCALS~1\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image036.jpg​

شکل 18 : ثبت مشخصات بر روی پاکت سنبله اخته شده​

3- انتخاب پایه پدري مناسب سنبله اي به عنوان جهت پایه گرده دهنده انتخاب می شود كه پرچم هاي آن كاملا" آماده گرده افشاني باشند. مشخصه سنبله مناسب، سنبله اي است كه پرچم های زردرنگ از سنبلچه هاي مياني آن بيرون آمده باشند (شکل 19). راه ديگر تشخيص آن است كه سنبله را با دست محكم گرفته و به سمت بالا كشيده، اگر سنبله به همراه پایه سنبله (پدانکل) متصل به آن با صداي كشيدگي خاصي از داخل غلاف بيرون بیاید سنبله آماده است، اما اگر نتوان آن را بيرون كشيد و يا هنگام محکم کشیدن، سنبله بتنهایی كنده شود، نشان دهنده پايان يافتن گرده افشاني و نداشتن گرده است مشاهده پیوست 140430مشاهده پیوست 140431مشاهده پیوست 140433مشاهده پیوست 140432مشاهده پیوست 140435مشاهده پیوست 140434مشاهده پیوست 140436مشاهده پیوست 140437مشاهده پیوست 140438مشاهده پیوست 140440مشاهده پیوست 140441مشاهده پیوست 140442مشاهده پیوست 140443مشاهده پیوست 140444مشاهده پیوست 140445مشاهده پیوست 140446

 

[آیورودا]

منبع یادتون نره....دوست عزیز.

 

[sey]

مبانی اصلاح گندم(بخش دوم)

مبانی اصلاح گندم(بخش دوم)

[FONT=&quot]پرچم ها بعد از آزاد نمودن گرده ها به رنگ سفيد در مي آيند،بنابراين اگر بر روي سنبله پرچم هاي سفيد رنگ زيادي مشاهده شود نشان دهنده خاتمه يافتن گرده افشاني و لقاح در آن سنبله مي باشد.[/FONT]شکل 19 : سنبله پدری مناسب گرده دهی

1. آماده نمودن سنبله پدري جهت گرده افشاني

براي گرده افشاني پايه مادري بوسيله سنبله پدري، ريشك ها مزاحم بوده و بايد آنها را حذف نمود، اين كار بوسيله قيچي انجام مي شود (شکل 20 ). اگر طول سنبله زياد باشد بايد اندكي از انتهاي آن را قطع نمود تا گرده افشاني بهتر صورت گيرد. بعد از حذف كليه ریشک ها پايه سنبله (پدانکل) را نيز كوتاه كرده و آن را در ظرف آبي قرار داده تا پرچم ها زودتر خارج شوند (شکل 21 ). در قاعده تخمدان (حد فاصل تخمدان و گلومل) دو غده به نام لوديكول[1] وجود دارد كه با جذب آب متورم شده و موجب وارد آمدن فشار بر گلومل ها و باز شدن آنها و در نتیجه خارج شدن پرچم ها مي شوند (کریمی،1371). پس از چند دقيقه و بيرون آمدن تعداد مناسبي پرچم زرد رنگ، سنبله هاي پدري آماده گرده دهي مي باشند (شکل22 ).
شکل 20 : حذف ریشک ها
شکل 21 : قرار دادن پایه های پدری در ظرف آب
شکل 22 : خروج پرچم ها از داخل گلچه ها

1. گرده افشاني[1]

گرده افشاني مصنوعي پايه مادري حدود 24 تا 48 ساعت بعد از اخته نمودن سنبله مادري انجام مي شود. در اين زمان كلاله ها باز و حالت پر مانند داشته و از آمادگي لازم براي پذيرش گرده برخوردارند (شکل 23 ). براي گرده افشاني ابتدا پاكت سلفون روي سنبله مادري را از قسمت بالا برش داده و بازديد مجددي از گلچه ها انجام مي دهيم تا از عدم وجود پرچم خودی در داخل آنها مطمئن شويم (شکل 24 ). سپس سنبله پدری را بطور وارونه وارد پاكت نموده و با حركتي سريع آن را به چرخش در مي آوريم تا دانه هاي گرده بر روي گلهاي پايه مادري قرار گیرند (شکل 25 )، به اين روش گو - گو[2] يا چرخشي[3] مي گويند ( زینالی خانقاه و همکاران، 1383 ) .در زمان چرخش سنبله پدري و گرده دهي اگر به پايين پاكت توجه شود غباري از گرده ها مشاهده مي شوند كه خود نشان دهنده پاشيده شدن گرده كافي بر روي گلها است. بعد از اتمام گرده افشاني، انتهاي باز پوشش روي سنبله مادري را با گيره يا با منگنه نمودن بسته تا از ورود گرده هاي ديگر جلوگيري كند. در انتها نام يا شماره پايه پدري را بر روي پاکت نوشته و كليه اطلاعات را مجددا" بر روي يك اتيكت كاغذي نوشته و آن را به ساقه متصل مي نماييم (شکل 26 ).


شکل 23 : مادگی با کلاله های آماده پذیرش گرده
شکل 24 : برش پاکت روی پایه مادری
شکل 26 : ثبت مشخصات پس از گرده افشانی
شکل 25 : وارد کردن پایه پدری و گرده افشانی

1. جمع آوري بذور دورگ حاصل

پس از رسيدگي گندم و آماده شدن بوته ها براي برداشت شروع به جمع آوري پاكت هاي دورگ گيري مي نماييم (شکل 28 و 29 ). براي اين منظور به كمك قيچي كليه سنبله هاي مربوط به يك برنامه تلاقی را قطع و درون پاكتي كه تمامي اطلاعات روي آن نوشته شده است قرار مي دهيم. پاكت ها را به آزمايشگاه برده و محتويات هر پاكت را جداگانه درون سيني يا ظرف مناسبي خالي كرده و شرع به جدا كردن بذور از سنبله ها مي نماييم و پس جمع آوري تمامي بذور مربوط به يك برنامه آنها را داخل پاكت كوچكي ريخته و كليه پاكت ها را در مكاني مناسب تا فصل كشت بعدي قرار مي دهيم.
شکل 27 : مراحل میانی پر شدن یک دانه
شکل 28 : نحوه تشکیل بذور دورگ در سنبله ( نمای روبرو )
شکل 29 : نحوه تشکیل بذور دورگ در سنبله ( نمای جانبی )
مشاهده پیوست 140592مشاهده پیوست 140593مشاهده پیوست 140595مشاهده پیوست 140594مشاهده پیوست 140596مشاهده پیوست 140597مشاهده پیوست 140598مشاهده پیوست 140599مشاهده پیوست 140600مشاهده پیوست 140601مشاهده پیوست 140602
منبع:بروشور داخلی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی ایلام

 

[farahzadi63]

اصلاح گندم روش ها و تکنیک ها
- مطالعه در توده های بومی و ارقام محلی از نظر تحمل به تنش های زنده و غیر زنده
- بررسی و ارزیابی ژرم پلاسم های دریافتی از مراکز بین المللی تحقیقات کشاورزی و سایر مؤسسات تحقیقاتی دانشگاه ها
- دورگ گیری و انتخاب در نتاج حاصله
- تعداد تلاقی ها، در هر سال برای چهار اقلیم آب و هوایی برای گندم نان، جو و گندم دوروم 1500 می باشد که با توجه به شرایط اقلیمی و عوامل بازدارنده تولید در هر اقلیم به صورت هدفمند برنامه ریزی و اجرا می گردد.
- برنامه دو نسل در سال برای کوتاه کردن دوره اصلاح محصولات غلات بهاره. - استفاده از روش به نژادی دابل هاپلوییدی - بهره گیری از تلاقی های بین گونه ای مانند گندم های سنتتیک.
بلوک های دورگ گیری
بلوک های دورگ گیری ( شکل 1 ) به عبارتی کارخانه رقم سازی می باشد و ماده اولیه این کارخانه را تنوع ژنتیکی تشکیل می دهد. در سال های اخیر تنوع ژنتیکی ژرم پلاسم مورد استفاده در کراسینگ بلوک برای صفات مختلف بسیار غنی تر شده است. لاین های مقاوم به تنش های محیطی زنده و غیر زنده مانند لاین های مقاوم به زنگ زرد از نوع مقاومت پایدار از کشور های انگلستان، آمریکا، فرانسه، کانادا، هند، یوگسلاوی، مجارستان و مراکز بین المللی سیمیت و ایکاردا و یا لاین های مقاوم به فوزاریوم سنبله از کشورهای چین، کانادا، مراکز بین المللی و غیره دریافت که خود نمونه ای از غنای ژرم پلاسم مورد استفاده در بخش تحقیقات غلات می باشد. در حال حاضر در گندم سالیانه بیش از 1500 تلاقی برای اهداف مهم به نژادی براساس تلاقی های ساده، تلاقی های برگشتی و تلاقی سه طرفه با استفاده از تنوع موجود در گندم بهاره، بینابین و زمستانه انجام می شود که لازم است تعداد تلاقی های کاهش یافته ولی در دوره هر جمعیت بررسی بیشتری ( تعداد حداقل 2000 گیاه 2F(انجام شود. لازم به ذکر است که در چند سال اخیر از دابل کراس به علت نیاز به بررسی تعداد زیادتر بوته های2Fبرای شناسایی بوته های مطلوب و دارای صفات مورد نظر ( که فراوانی آنها بسیار کم است ) پرهیز و بیشتر از تلاقی های ساده، تلاقی های سه طرفه و یا تلاقی های برگشتی استفاده می شود .

شکل 1 : بلوک دورگ گیری
​

گل آذين گندم
گل آذين گندم سنبله است ( شکل2 ). سنبله گندم محوري به شکل زيگزاگ به نام راچیس دارد ( شکل3 )، مجموع گلهايي كه در هر مفصل يا گره متصل اند سنبلچه يا سنبله فرعي ناميده مي شود. سنبلچه داراي يك محور كوچكتر به نام محور سنبلچه مي باشد . هر سنبلچه به وسيله يك جفت زائده مقعر مانند به نام پوشه يا گلوم احاطه شده و در داخل هر سنبلچه تعداد 2 تا 9 گلچه وجود دارد كه به تناوب در طرفين اين محور قرار مي گيرند. هر گل داراي سه پرچم، دو كلاله پر مانند و يك تخمدان است ( شکل 4 ). هر گلچه توسط دو عضو به نام پوشينه يا گلومل محافظت مي شود كه پوشينه خارجي ( پاييني ) رالما و پوشينه داخلي ( بالايي ) را پالئا مي نامند. در ارقام داراي ريشك، لما ريشك دار مي باشد. تعداد سنبلچه ها بر روي يك سنبله گندم 20- 15 عدد و طول سنبله گندم بين 18- 6 سانتيمتر است .

شکل 2 : سنبله گندم
​

​

شکل 3 : فرم زیگزاگ محور سنبله​

​

شکل 4 : پرچم ها و مادگی یک گل​

عمليات دورگ گيري در گندم
عمليات دورگ گيري در گندم را مي توان به مراحل زير تفكيك كرد:
1- انتخاب پایه مادري مناسب
2- اخته نمودن سنبله مادري
3- انتخاب پایه پدري مناسب
4- آماده نمودن پایه پدري جهت گرده افشاني
5- گرده افشاني
6- جمع آوري بذور دورگ حاصل
1- انتخاب پایه مادري مناسب انتخاب سنبله مناسب براي اجراي اخته نمودن بسيار حائز اهميت است چرا كه اگر سنبله در زمان مناسب خود انتخاب نشود عمليات دورگ گيري را با مشكل مواجه خواهد نمود. اگر اخته نمودن پايه مادري در زماني زودتر از موعد انجام شود، سنبله از استحكام و آمادگي كافي جهت اخته نمودن برخوردار نبوده و اگر اين زمان به تعويق افتد ممكن است در بعضي گلچه ها و بخصوص در سنبلچه هاي مياني گرده افشاني انجام شده باشد. بنابراين بهترين زمان براي شروع اخته نمودن وقتي است كه سنبله مادري حدود 3/1 از غلافي كه آنرا احاطه كرده است بيرون آمده باشد (شکل 5 )، پرچم ها در این مرحله به رنگ سبز تیره هستند.

شکل 5 : سنبله مناسب اخته کردن​

2- اخته کردن سنبله جهت اخته نمودن سنبله مادري ابتدا بايد آن را از غلاف خارج كرد، براي اين منظور ابتدا سنبله را بطور کامل از غلاف برگ پرچمی خارج می کنیم (شکل 6 و7 ). گلدهي در گندم از سنبلچه هاي میانی شروع و همزمان به طرفین سنبله ادامه مي يابد، به همین دلیل سنبلچه هاي بالايي و پاييني هر سنبله در این مرحله بسيار كوچك بوده و براي اخته نمودن مناسب نمي باشند، بنابراین نسبت به حذف آنها اقدام می نماییم (شکل 8 و 9 ). مرحله بعد حذف گلچه هاي اضافي در هر سنبلچه است. همانطور كه اشاره شد در هر سنبلچه گندم حدود 9 - 2 گلچه وجود دارد و چون گلدهي در هر سنبلچه بطور متناوب از طرفين شروع و به وسط ختم مي شود، گلچه هاي مياني جوان تر بوده و اخته نمودن آنها عملاً ممكن نمي باشد به همين خاطر بايد آنها را حذف نمود. براي اين منظور بوسيله يك پنس دو گلچه خارجي را كنار زده و كليه گلچه هاي مياني را با آن گرفته و در همان حال به سمت پايين كشيده تا از سنبله جدا شود (شکل 10 )، اين كار را از پايين سنبله شرو ع و به بالا ادامه داده و سپس همين عمل را براي طرف ديگر سنبله هم انجام مي دهيم، بدلیل محصور بودن اندام های جنسي در ميان پوشينه ها، ابتدا بايد اين اندام ها را با برش زدن سنبلچه نمايان ساخته و سپس پرچم ها را بيرون كشيد، براي اين منظور به كمك يك قيچي ظريف بالای گلچه ها را طوری قطع می کنیم که به کلاله و مادگی آسیب نرسد (شکل 11 ). اگر برش بالاتر زده شود، كشيدن پرچم ها مشكل شده و اگر برش پايين تر از محل مناسب زده شود، چون نوك پرچم ها و كلاله ها تقریباً در يك سطح مي باشند، ممكن است كلاله ها آسیب دیده و تلقیح صورت نگيرد (شکل 4 ). شکل 12 يك سنبله را كه آماده كشيدن پرچم مي باشد نشان مي دهد. در مرحله بعدي بايد نسبت به حذف پرچم ها از درون گلچه ها اقدام كرد. همانطور كه مشاهده مي شود پرچم ها در اين مرحله سبز رنگ بوده (شکل 4 ) و كلاله ها جمع و بسته هستند (شکل 13 )، و آمادگي لازم براي گرده افشاني و پذيرش دانه گرده را ندارند. تجربه نشان داده است که چنانچه جهت اخته کردن از گلچه های بالا شروع کنیم و به سمت پایین ادامه دهیم مناسب تر است زیرا در صورتیکه در حین حذف پرچم ها، بصورت ناخوداگاه پرچمی افتاده و درون گلچه های پایینی قرار گیرد، در هنگام حذف پرچم های پایینی از داخل گلچه حذف خواهد شد ( تجارب شخصی نگارندگان)، به كمك يك پنس با نوك خيلي باريك كار كشيدن پرچم ها را شروع مي نماييم. بدليل اينكه پرچم ها حول مادگي قرار گرفته اند و نوك پرچم ها كمي بالاتر از كلاله قرار دارد در گرفتن پرچم ها بوسيله پنس بايد دقت كافي نمود تا به کلاله آسيبي نرسد. بايد سعي كرد سه پرچم موجود در هر گلچه را همزمان با هم حذف کرد ( شکل های 14،15،16 ). نكته اي كه در اين مرحله حائز اهميت است، سبز رنگ بودن پرچم ها بوده كه نشان دهنده آماده نبودن آنها جهت گرده دهي مي باشد، بنابراين اگر در حين حذف پرچم ها به گلچه هايي بر خورد كرديم كه داراي پرچم هاي زرد رنگ بودند بايد از ادامه كار صرف نظر كرده و سنبله ديگري را انتخاب نمود. به همين دليل است كه انتخاب زمان اخته نمودن و شرايط يك سنبله مناسب از اهميت زيادي برخوردار است. بعد از اتمام كار و حذف تمامي پرچم ها بايد به بازبيني مجدد گلچه ها پرداخت تا از باقي نماندن پرچم یا قطعه ای از یک پرچم اطمينان كافي حاصل شود. سپس بوسيله يك پوشش سلفوني كه نام يا شماره گياه مادري، تاريخ اخته نمودن و نام فرد انجام دهنده كار بر روي آن نوشته شده است، سنبله را پوشانده و با گيره پاكت را به ساقه متصل نموده تا از ورود گرده خارجي جلوگيري شده و باد نتواند آنرا جابجا كند(شکل 17 ). برای نوشتن روی پاکت ها از ماژيك مشكي ضد آب كه در مقابل آفتاب و بارندگي رنگ خود را حفظ مي كند، استفاده می شود. برای انجام هر برنامه تلاقی حداقل 5 سنبله را جهت پایه مادری اخته مي كنند.

[شکل 6 : خارج کردن سنبله از داخل غلاف
​

​

شکل 7 : حذف غلاف سنبله​

شکل 8 : حذف سنبلچه های پایینی
​

​

شکل 9 : حذف سنبلچه های بالایی​

file:///C:\DOCUME~1\User\LOCALS~1\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image020.jpg​

شکل 10 : حذف گلچه های میانی​

file:///C:\DOCUME~1\User\LOCALS~1\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image022.jpg​

شکل 11 : برش بالای سنبلچه​

file:///C:\DOCUME~1\User\LOCALS~1\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image024.jpg​

شکل12 : سنبله آماده شده برای کشیدن پرچم ها​

file:///C:\DOCUME~1\User\LOCALS~1\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image026.jpg​

شکل13 : مادگی جوان با کلاله های بسته​

file:///C:\DOCUME~1\User\LOCALS~1\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image028.jpg​

شکل 14 : سنبلچه آماده حذف پرچم ها​

file:///C:\DOCUME~1\User\LOCALS~1\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image030.jpg​

شکل 15 :گرفتن همزمان پرچم ها​

file:///C:\DOCUME~1\User\LOCALS~1\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image032.jpg​

شکل 16 : بیرون کشیدن همزمان پرچم ها​

file:///C:\DOCUME~1\User\LOCALS~1\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image034.jpg​

شکل17 : پرچم های حذف شده یک گلچه​

file:///C:\DOCUME~1\User\LOCALS~1\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image036.jpg​

شکل 18 : ثبت مشخصات بر روی پاکت سنبله اخته شده​

3- انتخاب پایه پدري مناسب سنبله اي به عنوان جهت پایه گرده دهنده انتخاب می شود كه پرچم هاي آن كاملا" آماده گرده افشاني باشند. مشخصه سنبله مناسب، سنبله اي است كه پرچم های زردرنگ از سنبلچه هاي مياني آن بيرون آمده باشند (شکل 19). راه ديگر تشخيص آن است كه سنبله را با دست محكم گرفته و به سمت بالا كشيده، اگر سنبله به همراه پایه سنبله (پدانکل) متصل به آن با صداي كشيدگي خاصي از داخل غلاف بيرون بیاید سنبله آماده است، اما اگر نتوان آن را بيرون كشيد و يا هنگام محکم کشیدن، سنبله بتنهایی كنده شود، نشان دهنده پايان يافتن گرده افشاني و نداشتن گرده است مشاهده پیوست 140430مشاهده پیوست 140431مشاهده پیوست 140433مشاهده پیوست 140432مشاهده پیوست 140435مشاهده پیوست 140434مشاهده پیوست 140436مشاهده پیوست 140437مشاهده پیوست 140438مشاهده پیوست 140440مشاهده پیوست 140441مشاهده پیوست 140442مشاهده پیوست 140443مشاهده پیوست 140444مشاهده پیوست 140445مشاهده پیوست 140446مشاهده پیوست 140447مشاهده پیوست 140448

مرسی، عالی بود.......