سایت پزشکی ایران – تفاوت لیزر در محیط تولید کننده آن، طول موج، توان، مدکاری و نحوه عمل لیزر(تماسی یا غیر تماسی) است . یک دستگاه لیزر پزشکی دارای یک منبع پمپاژ، آیینه برای تقویت پرتو کریستال یا گاز که تحریک میشود تا نور ایجاد کند و سیستم های هدایت پرتو لیزر به عمل مورد نظر است دو مد اصلی لیزر دارد در حالت اول مد موج پیوسته تا زمانی که دستگاه روشن است پرتو روی بافت اثر میکند حالت دوم مد پالسی در هر چند ده هزار ثانیه انرژی لیزر در مدت کوتاهی ارسال میگردد . لیزرهای ND, HO, ER, YAG, ER, GR:YAGدارای مد پالسی بوده وباقی موج پیوسته دارند.
۱- لیزر کم توان Low level laser
لیزرهای با توان کمتر از ۵/۰ وات هستند که در کاربردهای درمانی در بیماریهای گوش و حلق و بینی، اورولوژی، آرتروسکوپی و کلاً فیزیوتراپی مورد استفاده قرار می گیرند و شامل لیزرهای هلیم- نئون، لیزرهای دیودی، لیزر آرگون و کریپتون می باشند.
۲- لیزر اگزایمر ( لیزر چشمی ) Excimer laser
لیزرهای اگزایمر لیزرهای گازی هستند که پالسهای نوری با طول ده نانوثانیه تا چند ده نانو ثانیه در طول موج ماوراء بنفش تولید می کنند. لیزرهای اگزایمر مورد استفاده در پزشکی دارای طول موجهای ۱۹۳، ۲۴۸ و ۳۰۸ نانومتر می باشند که در چشم و جراحی عروق کاربرد دارند. در چشم پزشکی برای اصلاح نزدیک بینی و دوربینی برای برداشتن لایه ظریفی از سطح قرنیه از لیزرهای اگزایمر استفاده می شود.
۳- لیزرهای پرتوان ( High power lasers )
این نوع لیزرها دارای توان بالاتری نسبت به لیزرهای تراپی بوده و برای کاربردهای جراحی بافت نرم یا سخت و یا پوست و زیبایی مورد استفاده قرار می گیرند.
لیزرهایNd-YAG، متداولترین لیزرهای حالت جامد و از خانواده لیزرهای یاگ می باشند که در آنها نور توسط یک تک کریستال سخت و درخشان ایتریم-آلومینیوم-لعل (YAG) حاوی یونهای اضافی عنصر نئودیمیم تولید می شود. طول موج اصلی این لیزر، ۱۰۶۴ نانومتر در ناحیه مادون قرمز است و در مد پالس و پیوسته مورد استفاده قرار می گیرد. این لیزر از طریق فیبرهای نوری انتقال می یابد و کاربرد آنها در ترمیم ضایعات عروقی، درمان همانژیوم، برش یا تبخیر یا لخته نمودن بافتهای عمیق و جراحی های آندوسکوپی و لاپاراسکوپی است. همچنین یکی از کابردهای متداول آن از بین بردن موهای زائد می باشد.
لیزر دی اکسید کربن ( لیزر اولتراپالس )
لیزر گازی دی اکسید کربن دارای طول موج اصلی ۱۰۶۰۰ نانومتر در محدوده بالای طیف مادون قرمز است و عموماً در کاربردهای پزشکی از لیزر دیگری با طول موجی در محدوده مرئی (نظیر لیزر هلیم-نئون یا برخی لیزرهای نیمه هادی) به عنوان لیزر راهنما در کنار لیزر Co2 استفاده می کنند. طول موج بالای این لیزر سبب جذب آن به میزان وسیع توسط آب و مواد حاوی آب (نظیر بافت) می شود. از این رو لیزر Co2 به میزان وسیعی برای عملیات روی پوست و غشاهای مخاطی بکار گرفته می شود. انتقال این لیزر از محفظه تولید آن با استفاده از بکارگیری بازوهای چند قسمتی، حاوی آینه های مخصوص است. در کاربردهای پزشکی، لیزرهای دی اکسید کربن از توانهای تا چند ده وات استفاده می شود. این نوع لیزر در رژیم های پیوسته، پالس و سوپرپالس استفاده می شود. یکی از کاربرهای لیزر Co2، در زیبایی است که استفاده از آن می تواند برای لایه برداری ظریف پوست (resurfacing ) و از بین بردن چین و چروک پوستی و جوانسازی بکار رود. از کاربردهای دیگر این لیزرها ایجاد برش و انعقاد در جراحی، پروسه های لاپاراسکوپی، اندوسکوپی، بیماریهای پوست، تومورهای پوستی و برداشتن خالهای پوستی کاربرد دارند.
لیزر کیو – سوئیچ ( Q-Switch )
این لیزر از نوع لیزرهای Nd-YAG با طول موج ۱۰۶۴ نانومتر یا لیزر KTP با طول موج ۵۳۲ نانومتر است که دارای پالس های خیلی کوتاه در حد ۳۰-۳ نانوثانیه می باشد. در این لیزر توان ماکزیمم هر پالس حدود ۱۲۰-۱۰۰ مگاوات است. کاربرد خاص لیزرهای کیو سوئیچ، برداشتن تاتو و پیگمانهای پوستی می باشد.
لیزر دیودی پرتوان High power diode
این نوع لیزر از نوع نیمه هادی (دیود) می باشد و دارای طول موج ۹۸۰ نانومتر و در محدوده مادون قرمز است که بر خلاف لیزرهای تراپی دارای توان بالا (۲۰-۱۰ وات) می باشد و برای جراحی بافت نرم و سوزاندن عروق در پاهای مبتلا به واریس بکار می رود. لیزر دیودی پرتوان در رژیم های پیوسته و پالس مورد استفاده قرار می گیرد. یکی دیگر از کاربردهای این لیزر، در دندانپزشکی و برای سفید کردن دندان (Bleaching) می باشد.
لیزریاگ-اربیوم Yag-Er Laser
لیزر اربیوم- یاگ از نوع لیزرهای جامد است و دارای طول موج ۲۹۴۰ نانومتر می باشد.این لیزر در لایه برداری ظریف پوست (resurfacing) کاربرد دارد که نسبت به لیزر Co2 برای برطرف کردن چین و چروک های پوستی دقیق تر عمل می کند و باعث ایجاد صدمات کمتری به بافتهای اطراف می شود. همچنین زمان بهبود پس از درمان با لیزر اربیوم-یاگ کوتاهتر از درمان با لیزر Co2 است ولی در مقایسه با لیزر Co2 انعقاد کمتری ایجاد می کند و لذا لایه برداری با خونریزی همراه است. این لیزر در ارتوپدی و دندانپزشکی برای جراحی بافتهای سخت نیز مورد استفاده قرار می گیرد
لیزر الکساندرایت Alexandrite laser
لیزر الکساندرایت از نوع لیزرهای جامد است که دارای طول موج ۷۵۵ نانومتر و در محدوده نور مرئی می باشد. با توجه به جذب بالای ملانین در این طول موج کاربرد ویژه آن، از بین بردن موهای زائد است.
لیزر یاقوت Ruby laser
لیزر یاقوت قدیمی ترین لیزر ساخت بشر می باشد. و از نوع لیزرهای جامد استکه از کریستال یاقوت برای تولید پرتو استفاده می شود. نور حاصل از لیزر یاقوت به رنگ قرمز سیر و بصورت پالس با طول موج ۶۹۴ نانومتر انتشار می یابد و در تحریک بیولوژیک، پوست و دندانپزشکی مورد استفاده قرار می گیرد
لیزر هلیوم-یاگ Ho:YAG laser
لیزر هالیوم-یاگ از نوع لیزرهای جامد می باشد که دارای طول موج ۲۱۰۰ نانومتر و در محدوده نور مادون قرمز است. این لیزر در رژیم پالسی با طول پالس ۲۰۰ میکرو ثانیه کار می کند و در جراحی بافت نرم برای ایجاد برش و نیز در نکروز تومورها به کار می رود.
لیزر دوبل فرکانسی نئودیمیم-یاگ
Long pulsed frequency doubled Nd-YAG: KTP laser
لیزر KTP از نوع لیزرهای جامد بوده و دارای فرکانسی دو برابر Nd-YAG با پالس طولانی می باشد. این لیزر دارای طول موج ۵۳۲ نانومتر و دارای نور سبز رنگ در محدوده نور مرئی است. لیزر KTP برای انعقاد عروق در مویرگهای زیر پوستی که معمولاً اطراف بینی و گونه ها هستند به کار می رود. این لیزر دارای پیک جذبی در هموگلوبین خون است، بنابراین خون انرژی بیشتری را نسبت به بافتهای اطراف جذب می کند و رگهای خونی می توانند بدون ایجاد صدمه به پوست انعقاد یابند.
۴- لیزر پرتوان۲ ( High power lasers 2 )
این نوع لیزرها دارای توان بالاتری نسبت به لیزرهای تراپی بوده و برای کاربردهای جراحی بافت نرم یا سخت و یا پوست و زیبایی مورد استفاده قرار می گیرند.
لیزر dye از نوع لیزرهای مایع است که ماده فعال محلول مایع مواد آلی رنگی یا مایع هایی است که به نحو خاصی با عناصر خاکی کمیاب موجود در طبیعت نظیر اروپیم یا نئودیمیم ممزوج شده اند. این لیزرها بر اساس نوع، دارای رژیم های تابش پیوسته و پالس (حتی پالس های بسیار کوتاه) می باشند و بدلیل وجود مواد آلی رنگی، پرتو لیزر در گستره وسیعی از طول موجها، از حدود ۲۱۶ نانومتر در منطقه ماوراء بنفش و تمامی طیف مرئی تا حدود ۱۸۰۰ نانومتر در منطقه مادون قرمز، تولید می شود.
لیزرهای جراحی بافت سخت Hard tissue surgery
این نوع لیزرها دارای توان بالایی هستند و می توانند از نوع لیزرهای گازی یا دیودی باشند که در کاربردهای ارتوپدی و ستون فقرات برای برش استخوان ها مورد استفاده قرار می گیرند. کاربرد دیگر این لیزرها در دندانپزشکی است.
۵- دستگاههای ویژه لیزردرمانی Special instrument
۱- لیزر کم توان Low level laser
لیزرهای با توان کمتر از ۵/۰ وات هستند که در کاربردهای درمانی در بیماریهای گوش و حلق و بینی، اورولوژی، آرتروسکوپی و کلاً فیزیوتراپی مورد استفاده قرار می گیرند و شامل لیزرهای هلیم- نئون، لیزرهای دیودی، لیزر آرگون و کریپتون می باشند.
۲- لیزر اگزایمر ( لیزر چشمی ) Excimer laser
لیزرهای اگزایمر لیزرهای گازی هستند که پالسهای نوری با طول ده نانوثانیه تا چند ده نانو ثانیه در طول موج ماوراء بنفش تولید می کنند. لیزرهای اگزایمر مورد استفاده در پزشکی دارای طول موجهای ۱۹۳، ۲۴۸ و ۳۰۸ نانومتر می باشند که در چشم و جراحی عروق کاربرد دارند. در چشم پزشکی برای اصلاح نزدیک بینی و دوربینی برای برداشتن لایه ظریفی از سطح قرنیه از لیزرهای اگزایمر استفاده می شود.
۳- لیزرهای پرتوان ( High power lasers )
این نوع لیزرها دارای توان بالاتری نسبت به لیزرهای تراپی بوده و برای کاربردهای جراحی بافت نرم یا سخت و یا پوست و زیبایی مورد استفاده قرار می گیرند.
- لیزر نئودیمیدیوم- یاگ
- لیزردی اکسید کربن
- لیزر کیو – سوئیچ
- یاگ-اربیوم
- لیزر الکساندرایت
- لیزر یاقوت
- لیزر هلیوم-یاگ
- لیزر دوبل فرکانسی نئودیمیم-یاگ
- لیزر دیودی پرتوان
لیزرهایNd-YAG، متداولترین لیزرهای حالت جامد و از خانواده لیزرهای یاگ می باشند که در آنها نور توسط یک تک کریستال سخت و درخشان ایتریم-آلومینیوم-لعل (YAG) حاوی یونهای اضافی عنصر نئودیمیم تولید می شود. طول موج اصلی این لیزر، ۱۰۶۴ نانومتر در ناحیه مادون قرمز است و در مد پالس و پیوسته مورد استفاده قرار می گیرد. این لیزر از طریق فیبرهای نوری انتقال می یابد و کاربرد آنها در ترمیم ضایعات عروقی، درمان همانژیوم، برش یا تبخیر یا لخته نمودن بافتهای عمیق و جراحی های آندوسکوپی و لاپاراسکوپی است. همچنین یکی از کابردهای متداول آن از بین بردن موهای زائد می باشد.
لیزر دی اکسید کربن ( لیزر اولتراپالس )
لیزر گازی دی اکسید کربن دارای طول موج اصلی ۱۰۶۰۰ نانومتر در محدوده بالای طیف مادون قرمز است و عموماً در کاربردهای پزشکی از لیزر دیگری با طول موجی در محدوده مرئی (نظیر لیزر هلیم-نئون یا برخی لیزرهای نیمه هادی) به عنوان لیزر راهنما در کنار لیزر Co2 استفاده می کنند. طول موج بالای این لیزر سبب جذب آن به میزان وسیع توسط آب و مواد حاوی آب (نظیر بافت) می شود. از این رو لیزر Co2 به میزان وسیعی برای عملیات روی پوست و غشاهای مخاطی بکار گرفته می شود. انتقال این لیزر از محفظه تولید آن با استفاده از بکارگیری بازوهای چند قسمتی، حاوی آینه های مخصوص است. در کاربردهای پزشکی، لیزرهای دی اکسید کربن از توانهای تا چند ده وات استفاده می شود. این نوع لیزر در رژیم های پیوسته، پالس و سوپرپالس استفاده می شود. یکی از کاربرهای لیزر Co2، در زیبایی است که استفاده از آن می تواند برای لایه برداری ظریف پوست (resurfacing ) و از بین بردن چین و چروک پوستی و جوانسازی بکار رود. از کاربردهای دیگر این لیزرها ایجاد برش و انعقاد در جراحی، پروسه های لاپاراسکوپی، اندوسکوپی، بیماریهای پوست، تومورهای پوستی و برداشتن خالهای پوستی کاربرد دارند.
لیزر کیو – سوئیچ ( Q-Switch )
این لیزر از نوع لیزرهای Nd-YAG با طول موج ۱۰۶۴ نانومتر یا لیزر KTP با طول موج ۵۳۲ نانومتر است که دارای پالس های خیلی کوتاه در حد ۳۰-۳ نانوثانیه می باشد. در این لیزر توان ماکزیمم هر پالس حدود ۱۲۰-۱۰۰ مگاوات است. کاربرد خاص لیزرهای کیو سوئیچ، برداشتن تاتو و پیگمانهای پوستی می باشد.
لیزر دیودی پرتوان High power diode
این نوع لیزر از نوع نیمه هادی (دیود) می باشد و دارای طول موج ۹۸۰ نانومتر و در محدوده مادون قرمز است که بر خلاف لیزرهای تراپی دارای توان بالا (۲۰-۱۰ وات) می باشد و برای جراحی بافت نرم و سوزاندن عروق در پاهای مبتلا به واریس بکار می رود. لیزر دیودی پرتوان در رژیم های پیوسته و پالس مورد استفاده قرار می گیرد. یکی دیگر از کاربردهای این لیزر، در دندانپزشکی و برای سفید کردن دندان (Bleaching) می باشد.
لیزریاگ-اربیوم Yag-Er Laser
لیزر اربیوم- یاگ از نوع لیزرهای جامد است و دارای طول موج ۲۹۴۰ نانومتر می باشد.این لیزر در لایه برداری ظریف پوست (resurfacing) کاربرد دارد که نسبت به لیزر Co2 برای برطرف کردن چین و چروک های پوستی دقیق تر عمل می کند و باعث ایجاد صدمات کمتری به بافتهای اطراف می شود. همچنین زمان بهبود پس از درمان با لیزر اربیوم-یاگ کوتاهتر از درمان با لیزر Co2 است ولی در مقایسه با لیزر Co2 انعقاد کمتری ایجاد می کند و لذا لایه برداری با خونریزی همراه است. این لیزر در ارتوپدی و دندانپزشکی برای جراحی بافتهای سخت نیز مورد استفاده قرار می گیرد
لیزر الکساندرایت Alexandrite laser
لیزر الکساندرایت از نوع لیزرهای جامد است که دارای طول موج ۷۵۵ نانومتر و در محدوده نور مرئی می باشد. با توجه به جذب بالای ملانین در این طول موج کاربرد ویژه آن، از بین بردن موهای زائد است.
لیزر یاقوت Ruby laser
لیزر یاقوت قدیمی ترین لیزر ساخت بشر می باشد. و از نوع لیزرهای جامد استکه از کریستال یاقوت برای تولید پرتو استفاده می شود. نور حاصل از لیزر یاقوت به رنگ قرمز سیر و بصورت پالس با طول موج ۶۹۴ نانومتر انتشار می یابد و در تحریک بیولوژیک، پوست و دندانپزشکی مورد استفاده قرار می گیرد
لیزر هلیوم-یاگ Ho:YAG laser
لیزر هالیوم-یاگ از نوع لیزرهای جامد می باشد که دارای طول موج ۲۱۰۰ نانومتر و در محدوده نور مادون قرمز است. این لیزر در رژیم پالسی با طول پالس ۲۰۰ میکرو ثانیه کار می کند و در جراحی بافت نرم برای ایجاد برش و نیز در نکروز تومورها به کار می رود.
لیزر دوبل فرکانسی نئودیمیم-یاگ
Long pulsed frequency doubled Nd-YAG: KTP laser
لیزر KTP از نوع لیزرهای جامد بوده و دارای فرکانسی دو برابر Nd-YAG با پالس طولانی می باشد. این لیزر دارای طول موج ۵۳۲ نانومتر و دارای نور سبز رنگ در محدوده نور مرئی است. لیزر KTP برای انعقاد عروق در مویرگهای زیر پوستی که معمولاً اطراف بینی و گونه ها هستند به کار می رود. این لیزر دارای پیک جذبی در هموگلوبین خون است، بنابراین خون انرژی بیشتری را نسبت به بافتهای اطراف جذب می کند و رگهای خونی می توانند بدون ایجاد صدمه به پوست انعقاد یابند.
۴- لیزر پرتوان۲ ( High power lasers 2 )
این نوع لیزرها دارای توان بالاتری نسبت به لیزرهای تراپی بوده و برای کاربردهای جراحی بافت نرم یا سخت و یا پوست و زیبایی مورد استفاده قرار می گیرند.
- لیزر ماده رنگی
- لیزرهای جراحی بافت سخت
لیزر dye از نوع لیزرهای مایع است که ماده فعال محلول مایع مواد آلی رنگی یا مایع هایی است که به نحو خاصی با عناصر خاکی کمیاب موجود در طبیعت نظیر اروپیم یا نئودیمیم ممزوج شده اند. این لیزرها بر اساس نوع، دارای رژیم های تابش پیوسته و پالس (حتی پالس های بسیار کوتاه) می باشند و بدلیل وجود مواد آلی رنگی، پرتو لیزر در گستره وسیعی از طول موجها، از حدود ۲۱۶ نانومتر در منطقه ماوراء بنفش و تمامی طیف مرئی تا حدود ۱۸۰۰ نانومتر در منطقه مادون قرمز، تولید می شود.
لیزرهای جراحی بافت سخت Hard tissue surgery
این نوع لیزرها دارای توان بالایی هستند و می توانند از نوع لیزرهای گازی یا دیودی باشند که در کاربردهای ارتوپدی و ستون فقرات برای برش استخوان ها مورد استفاده قرار می گیرند. کاربرد دیگر این لیزرها در دندانپزشکی است.
۵- دستگاههای ویژه لیزردرمانی Special instrument
- مزوتراپی Mesotherapy
- آی پی ال Intence pulse light
- مزوتراپی بدون سوزن No Needle Mesotherapy
- گاز میکس لیزر اگزایمر Mix excimer gas
- گاز SF6
