امروزه لیزر پزشكی پس از گذشت ۵۰ سال تنها به عنوان یك ابزار پزشكی شناخته نمی شود و در بسیاری از كشورها این شاخه تخصصی در دانشكده های پزشكی جایگاه آموزشی خاصی یافته است. در این میان این حق بیماران است كه از تكنولوژی های جدید برای درمان خود بهره مند شوند.
البته این درمان ها باید توسط پزشكان آموزش دیده و آگاه در این شاخه ارائه شود.
بنابراین علاوه بر این كه بیماران باید از منفعت ها و عوارض این شیوه درمان به خوبی آگاه شوند، پزشك ارائه دهنده درمان لیزری نیز بایستی اطلاعات كافی در مورد عوارض، ایمنی لیزر پزشكی و راه های كاهش عوارض داشته باشد و این اطلاعات را به طور كامل در اختیار بیماران قرار دهد.
اطلاع رسانی درباره یافته های لیزر، مسائل مرتبط باایمنی لیزر، آشنایی با عوارض این نور جادویی و پیشگیری از آنها ازجمله موضوعاتی خواهند بودكه در طول پنجمین همایش سالانه انجمن پزشكی لیزری ایران كه ۲ و ۳ دیماه در سالن همایش های بیمارستان میلاد برگزار می شود مورد توجه قرار خواهند گرفت. به بهانه این همایش با دكتر سهیلا مكملی ـ رئیس انجمن علمی پزشكی لیزر ایران ـ به گفت وگو نشستیم.
در طول ۵۰ سالی كه از تولد لیزر می گذرد این ابزار نوین شاهد چه تحولاتی بوده و چگونه توانسته در حوزه علوم مختلف ازجمله علم پزشكی موثر باشد؟
سالیان طولانی از استفاده لیزر در حوزه های صنایع و پزشكی می گذرد. در كشور ما نیز سالیان طولانی از استفاده لیزر بخصوص در چشم پزشكی گذشته و امروزه در بیشتر حوزه های پزشكی از این وسیله استفاده می شود.
در واقع تاثیرات نور بر بافت و اثرات درمانی آن سال ها قبل از اختراع لیزر توسط محققان مشخص شده بود اما پس از ساخت لیزر بشر به ابزار نوری دست یافت كه بتواند با انتخاب طول موج مناسب و پارامتر های درمانی صحیح روی بافت تاثیرات درمانی درستی را به دست آورد .
طی ۵۰ سال گذشته تحولات بسیاری روی تكنیك های درمانی واكنش های بافتی و اثرات درمانی مختلفی به دست آمده است.
به طوری كه در حال حاضر این ابزار در تمام حوزه های درمانی پزشكی كاربرد های ویژه ای یافته است ترمیم زخم ها ،كاهش درد، ترمیم روی آسیب های غضروفی، استخوانی، آسیب اعصاب و كاربرد در جراحی ها با تكنیك های ظریف تر ، خونریزی كمتر، آسیب بافتی كمتر و سرعت بهبودی از موارد قابل ذكر در اثرات درمانی لیزراست.
با توجه به كاربردی بودن لیزر، عموم مردم با روش های درمانی زیادی كه در آنها از این ابزار استفاده می شود آشنایی دارند، اما به طور حتم بسیاری از دستاوردهای لیزر در حوزه پزشكی جدیدا ابداع شده اند یا شاید ناشناخته باقی مانده اند.
همین طور است. به كارگیری تاثیرات درمانی روی آسیب اعصاب، نازایی، بیماری های اتوایمیون و اثرات ترمیمی روی آسیب غضروف و استخوان، كنترل فشار خون و تاثیرات درمانی روی دیابت از مواردی است كه در سال های اخیر بیشتر به آن پرداخته می شود.
لازم به ذكر است كه كاربرد لیزر در درمان سرطان ها و تصویربرداری های تشخیصی از موارد مطرح دیگر را هم باید به كاربردهای گسترده این ابزار اضافه كرد.
آیا جایگزینی لیزر با ابزارهای مرسوم دیگر همیشه منطقی است؟ آیا ممكن است در بعضی موارد لیزر توصیه نشود؟
در بسیاری از موارد لیزر نه تنها در مورد شرایط خاص نباید استفاده شود بلكه توصیه به استفاده از درمان های رایج و مناسب تر می شود بسته به نوع بیماری و سیستم های لیزر باید انتخاب بیماران بسیار دقیق انجام شود از طرف دیگر هزینه های درمان نیز مطرح است چه بسا با تكنیك های درمانی دیگر و ارزان تر بتوان نتایج مقبول تری به دست آورد.
البته در كنار تمام مزایای استفاده از این نور شگفت انگیز همانند هر پدیده جدید دیگری لیزر هم می تواند در كنار محاسن، عوارضی هم در پی داشته باشد، اما چگونه می توان در كنار مزایای این ابزار كاربران آن و بخصوص افرادی كه به كمك این وسیله درمان می شوند را با مسائل ایمنی و عوارض لیزر آشنا كرد؟
مهم ترین مساله تدوین برنامه های آموزشی در زمینه های مختلف و ایمنی لیزر برای كاربران لیزر می باشد و به این منظور لازم است كه اطلاع رسانی ها به زبان ساده و علمی برای بیماران انجام شود.
مهم این است كه بیماران انتظار ارائه این خدمات درمانی را توسط پزشكان آموزش دیده در زیر شاخه های تخصصی مرتبط داشته باشند و بدانند كه چگونه می توان این تكنیك را ایمن به كار گرفت.
در این میان به نظر می رسد برای عده ای از پزشكان استفاده از لیزر به عنوان ابزاری كارآمد به منظور پیشبرد مقاصد اقتصادی و جذب بیشتر مشتری مطرح است. آیا تمام افراد و كلینیك هایی كه خدمات لیزر ارائه می دهند مورد تایید هستند؟
سهیلا مكملی: در بسیاری از موارد لیزر نه تنها در مورد شرایط خاص نباید استفاده شود بلكه بسته به نوع بیماری توصیه به استفاده از درمان های رایج و مناسب تر می شوداین مساله كه هر تكنیك جدید می تواند مورد سوءاستفاده و دستاویز تبلیغ های غلط قرار بگیرد در مورد لیزر نیز صدق می كند لیزر یك نور جادویی مطلق با توانایی بالای درمانی نیست تنها شاخه ای از درمان است كه با انتخاب مناسب بیمار و انتخاب صحیح تكنیك توسط پزشكان آموزش دیده كه اصول ایمنی را به خوبی رعایت می كنند و می توانند با درایت عوارض آن را پیگیری كنند می تواند كارایی مناسب داشته باشد متاسفانه در بسیاری از آگهی های تبلیغاتی عوام فریبی و اطلاعات غلط وجود دارد كه انجمن لیزر پزشكی ایران از سازمان نظام پزشكی درخواست نموده است تا نظارت بیشتر بر این موارد داشته باشد.
تایید كلینیك های لیزر و نظارت درمانی به عهده معاونت سلامت درمان می باشد كه امیدواریم روی چگونگی و نحوه رعایت اصول ایمنی لیزر در این مراكز نظارت های صحیح اعمال شود.
یكی از موضوعاتی كه به نظر می رسد در كنگره هم به آن توجه ویژه ای می شود حفظ و اجرای منشور حقوق بیماران در زیر شاخه لیزر پزشكی است، اما این ضرورت چگونه ممكن می شود؟
با آموزش پزشكان و رعایت اصول ایمنی و دادن اطلاعات كامل در رابطه با مزایا و عوارض این درمان به بیماران می توان به حفظ و اجرای منشور حقوق بیماران در زیر شاخه لیزر پزشكی امیدوار بود.
یكی از كاربردهای لیزر كه این روزها خیلی مورد توجه قرار گرفته استفاده از آن در درمان چاقی است، اما آیا واقعا لیزر كم توان در درمان سلولیت موثر است؟ و به طور كلی برای این نوع درمان با چه مكانیسمی عمل می كند؟
اثرات درمانی لیزر روی درمان سلولیت یا تجمع چربی موضعی به ۲ دسته لیزرهای جراحی و لیزر های كم توان ترمیمی تقسیم می شود. در تكنیك های جراحی به كارگیری لیزر به صورت لیپولیزر با خونریزی كمتر، سرعت عمل بیشتر ، مدت زمان كمتر بیهوشی و تكنیك راحت تر برای جراح با آسیب های كمتر همراه می شود و بعد از جراحی سرعت ترمیم بافتی بیشتر و میزان چسبندگی و ناهمواری های حاصل كمتر است و نسبت به تكنیك های دیگر جراحی با خونریزی كمتری همراه است، اما در مورد لیزر های ترمیمی افزایش گردش خون بافتی، درناژ لنفاوی، فعال سازی متابولیسم چربی و خروج راحت تر چربی از سلول ها و فعال شدن مكانیسم های لیپولیزر از مكانیسم های قابل ذكر است، اما این تكنیك یك تكنیك ممتد و مداوم است كه همراه رژیم در طی ۱۵ جلسه انجام می شود.
در حال حاضر از انواع مختلف لیزر كدام یك تاثیرات بیشتر و بهتری دارند؟
لیزر های جراحی و لیزر های ترمیمی یا كم توان هر كدام كاربرد خود و جایگاه خود را دارند و امروزه تكنیك های مكمل و توام این دو لیزر بیشترین پاسخ درمانی را دارند.
یكی از كاربردهای رایج دیگر لیزر، استفاده در درمان مشكلات پوستی و جای زخم هاست. زمان مناسب برای لیزر جراحی در درمان اسكار یا بافت های كلوئیدی چه موقع است؟
بسته به نوع آسیب و ضریب وانكور اسكار و كلوئید متفاوت است ولی معمولا توصیه می شود در مورد لیزر های جراحی حداقل ۶ ماه از تشكیل اسكار گذشته باشد در این مدت به راحتی و بدون ممنوعیت می توان از لیزر كم توان استفاده كرد.
آینده لیزر را چگونه ارزیابی می كنید؟ تا جشن تولد ۱۰۰ سالگی لیزر فكر می كنید چه تحولاتی در این علم رخ داده است؟
با توجه به پیشرفت های حاصل در سال های آینده شاهد رشد بیشتر زیرشاخه بیوفتومدیسن یا پزشكی نوردرمانی خواهیم بود و لیزر به عنوان ابزار نوری با ویژگی های خاص رشد بیشتر و كاربرد بیشتر در درمان های مختلف، تصویرسازی های تشخیصی و تحقیقات سلولی مولكولی خواهد یافت . دستاورد ها و تحقیقات اخیر نشان می دهد كه طیف نور آبی رشد بالایی در درمان خواهد یافت.
خوشبختانه كشور ما هم در حوزه بهره گیری از لیزرهای درمانی طی سال های اخیر رشد قابل توجهی داشته به طوری كه برای دومین بار به عنوان هیات برد انجمن جهانی لیزر (WALT) انتخاب شده است.
انجمن جهانی لیزر انجمنی بین المللی است كه مطالعات حوزه درمان های لیزر، استاندارد كردن تكنیك های درمانی، ارائه مسائل ایمنی و پیشگیری از عوارض درمان های لیزری را پیگیری می كند.
این انجمن بین المللی از هر قاره یك نماینده دارد كه ایران برای بار دوم به عنوان نماینده منطقه خاورمیانه انتخاب شده است.
بهاره صفوی
مصاحبه : جام جم آنلاین (www.jamejamonline.ir)
البته این درمان ها باید توسط پزشكان آموزش دیده و آگاه در این شاخه ارائه شود.
بنابراین علاوه بر این كه بیماران باید از منفعت ها و عوارض این شیوه درمان به خوبی آگاه شوند، پزشك ارائه دهنده درمان لیزری نیز بایستی اطلاعات كافی در مورد عوارض، ایمنی لیزر پزشكی و راه های كاهش عوارض داشته باشد و این اطلاعات را به طور كامل در اختیار بیماران قرار دهد.
اطلاع رسانی درباره یافته های لیزر، مسائل مرتبط باایمنی لیزر، آشنایی با عوارض این نور جادویی و پیشگیری از آنها ازجمله موضوعاتی خواهند بودكه در طول پنجمین همایش سالانه انجمن پزشكی لیزری ایران كه ۲ و ۳ دیماه در سالن همایش های بیمارستان میلاد برگزار می شود مورد توجه قرار خواهند گرفت. به بهانه این همایش با دكتر سهیلا مكملی ـ رئیس انجمن علمی پزشكی لیزر ایران ـ به گفت وگو نشستیم.
در طول ۵۰ سالی كه از تولد لیزر می گذرد این ابزار نوین شاهد چه تحولاتی بوده و چگونه توانسته در حوزه علوم مختلف ازجمله علم پزشكی موثر باشد؟
سالیان طولانی از استفاده لیزر در حوزه های صنایع و پزشكی می گذرد. در كشور ما نیز سالیان طولانی از استفاده لیزر بخصوص در چشم پزشكی گذشته و امروزه در بیشتر حوزه های پزشكی از این وسیله استفاده می شود.
در واقع تاثیرات نور بر بافت و اثرات درمانی آن سال ها قبل از اختراع لیزر توسط محققان مشخص شده بود اما پس از ساخت لیزر بشر به ابزار نوری دست یافت كه بتواند با انتخاب طول موج مناسب و پارامتر های درمانی صحیح روی بافت تاثیرات درمانی درستی را به دست آورد .
طی ۵۰ سال گذشته تحولات بسیاری روی تكنیك های درمانی واكنش های بافتی و اثرات درمانی مختلفی به دست آمده است.
به طوری كه در حال حاضر این ابزار در تمام حوزه های درمانی پزشكی كاربرد های ویژه ای یافته است ترمیم زخم ها ،كاهش درد، ترمیم روی آسیب های غضروفی، استخوانی، آسیب اعصاب و كاربرد در جراحی ها با تكنیك های ظریف تر ، خونریزی كمتر، آسیب بافتی كمتر و سرعت بهبودی از موارد قابل ذكر در اثرات درمانی لیزراست.
با توجه به كاربردی بودن لیزر، عموم مردم با روش های درمانی زیادی كه در آنها از این ابزار استفاده می شود آشنایی دارند، اما به طور حتم بسیاری از دستاوردهای لیزر در حوزه پزشكی جدیدا ابداع شده اند یا شاید ناشناخته باقی مانده اند.
همین طور است. به كارگیری تاثیرات درمانی روی آسیب اعصاب، نازایی، بیماری های اتوایمیون و اثرات ترمیمی روی آسیب غضروف و استخوان، كنترل فشار خون و تاثیرات درمانی روی دیابت از مواردی است كه در سال های اخیر بیشتر به آن پرداخته می شود.
لازم به ذكر است كه كاربرد لیزر در درمان سرطان ها و تصویربرداری های تشخیصی از موارد مطرح دیگر را هم باید به كاربردهای گسترده این ابزار اضافه كرد.
آیا جایگزینی لیزر با ابزارهای مرسوم دیگر همیشه منطقی است؟ آیا ممكن است در بعضی موارد لیزر توصیه نشود؟
در بسیاری از موارد لیزر نه تنها در مورد شرایط خاص نباید استفاده شود بلكه توصیه به استفاده از درمان های رایج و مناسب تر می شود بسته به نوع بیماری و سیستم های لیزر باید انتخاب بیماران بسیار دقیق انجام شود از طرف دیگر هزینه های درمان نیز مطرح است چه بسا با تكنیك های درمانی دیگر و ارزان تر بتوان نتایج مقبول تری به دست آورد.
البته در كنار تمام مزایای استفاده از این نور شگفت انگیز همانند هر پدیده جدید دیگری لیزر هم می تواند در كنار محاسن، عوارضی هم در پی داشته باشد، اما چگونه می توان در كنار مزایای این ابزار كاربران آن و بخصوص افرادی كه به كمك این وسیله درمان می شوند را با مسائل ایمنی و عوارض لیزر آشنا كرد؟
مهم ترین مساله تدوین برنامه های آموزشی در زمینه های مختلف و ایمنی لیزر برای كاربران لیزر می باشد و به این منظور لازم است كه اطلاع رسانی ها به زبان ساده و علمی برای بیماران انجام شود.
مهم این است كه بیماران انتظار ارائه این خدمات درمانی را توسط پزشكان آموزش دیده در زیر شاخه های تخصصی مرتبط داشته باشند و بدانند كه چگونه می توان این تكنیك را ایمن به كار گرفت.
در این میان به نظر می رسد برای عده ای از پزشكان استفاده از لیزر به عنوان ابزاری كارآمد به منظور پیشبرد مقاصد اقتصادی و جذب بیشتر مشتری مطرح است. آیا تمام افراد و كلینیك هایی كه خدمات لیزر ارائه می دهند مورد تایید هستند؟
سهیلا مكملی: در بسیاری از موارد لیزر نه تنها در مورد شرایط خاص نباید استفاده شود بلكه بسته به نوع بیماری توصیه به استفاده از درمان های رایج و مناسب تر می شوداین مساله كه هر تكنیك جدید می تواند مورد سوءاستفاده و دستاویز تبلیغ های غلط قرار بگیرد در مورد لیزر نیز صدق می كند لیزر یك نور جادویی مطلق با توانایی بالای درمانی نیست تنها شاخه ای از درمان است كه با انتخاب مناسب بیمار و انتخاب صحیح تكنیك توسط پزشكان آموزش دیده كه اصول ایمنی را به خوبی رعایت می كنند و می توانند با درایت عوارض آن را پیگیری كنند می تواند كارایی مناسب داشته باشد متاسفانه در بسیاری از آگهی های تبلیغاتی عوام فریبی و اطلاعات غلط وجود دارد كه انجمن لیزر پزشكی ایران از سازمان نظام پزشكی درخواست نموده است تا نظارت بیشتر بر این موارد داشته باشد.
تایید كلینیك های لیزر و نظارت درمانی به عهده معاونت سلامت درمان می باشد كه امیدواریم روی چگونگی و نحوه رعایت اصول ایمنی لیزر در این مراكز نظارت های صحیح اعمال شود.
یكی از موضوعاتی كه به نظر می رسد در كنگره هم به آن توجه ویژه ای می شود حفظ و اجرای منشور حقوق بیماران در زیر شاخه لیزر پزشكی است، اما این ضرورت چگونه ممكن می شود؟
با آموزش پزشكان و رعایت اصول ایمنی و دادن اطلاعات كامل در رابطه با مزایا و عوارض این درمان به بیماران می توان به حفظ و اجرای منشور حقوق بیماران در زیر شاخه لیزر پزشكی امیدوار بود.
یكی از كاربردهای لیزر كه این روزها خیلی مورد توجه قرار گرفته استفاده از آن در درمان چاقی است، اما آیا واقعا لیزر كم توان در درمان سلولیت موثر است؟ و به طور كلی برای این نوع درمان با چه مكانیسمی عمل می كند؟
اثرات درمانی لیزر روی درمان سلولیت یا تجمع چربی موضعی به ۲ دسته لیزرهای جراحی و لیزر های كم توان ترمیمی تقسیم می شود. در تكنیك های جراحی به كارگیری لیزر به صورت لیپولیزر با خونریزی كمتر، سرعت عمل بیشتر ، مدت زمان كمتر بیهوشی و تكنیك راحت تر برای جراح با آسیب های كمتر همراه می شود و بعد از جراحی سرعت ترمیم بافتی بیشتر و میزان چسبندگی و ناهمواری های حاصل كمتر است و نسبت به تكنیك های دیگر جراحی با خونریزی كمتری همراه است، اما در مورد لیزر های ترمیمی افزایش گردش خون بافتی، درناژ لنفاوی، فعال سازی متابولیسم چربی و خروج راحت تر چربی از سلول ها و فعال شدن مكانیسم های لیپولیزر از مكانیسم های قابل ذكر است، اما این تكنیك یك تكنیك ممتد و مداوم است كه همراه رژیم در طی ۱۵ جلسه انجام می شود.
در حال حاضر از انواع مختلف لیزر كدام یك تاثیرات بیشتر و بهتری دارند؟
لیزر های جراحی و لیزر های ترمیمی یا كم توان هر كدام كاربرد خود و جایگاه خود را دارند و امروزه تكنیك های مكمل و توام این دو لیزر بیشترین پاسخ درمانی را دارند.
یكی از كاربردهای رایج دیگر لیزر، استفاده در درمان مشكلات پوستی و جای زخم هاست. زمان مناسب برای لیزر جراحی در درمان اسكار یا بافت های كلوئیدی چه موقع است؟
بسته به نوع آسیب و ضریب وانكور اسكار و كلوئید متفاوت است ولی معمولا توصیه می شود در مورد لیزر های جراحی حداقل ۶ ماه از تشكیل اسكار گذشته باشد در این مدت به راحتی و بدون ممنوعیت می توان از لیزر كم توان استفاده كرد.
آینده لیزر را چگونه ارزیابی می كنید؟ تا جشن تولد ۱۰۰ سالگی لیزر فكر می كنید چه تحولاتی در این علم رخ داده است؟
با توجه به پیشرفت های حاصل در سال های آینده شاهد رشد بیشتر زیرشاخه بیوفتومدیسن یا پزشكی نوردرمانی خواهیم بود و لیزر به عنوان ابزار نوری با ویژگی های خاص رشد بیشتر و كاربرد بیشتر در درمان های مختلف، تصویرسازی های تشخیصی و تحقیقات سلولی مولكولی خواهد یافت . دستاورد ها و تحقیقات اخیر نشان می دهد كه طیف نور آبی رشد بالایی در درمان خواهد یافت.
خوشبختانه كشور ما هم در حوزه بهره گیری از لیزرهای درمانی طی سال های اخیر رشد قابل توجهی داشته به طوری كه برای دومین بار به عنوان هیات برد انجمن جهانی لیزر (WALT) انتخاب شده است.
انجمن جهانی لیزر انجمنی بین المللی است كه مطالعات حوزه درمان های لیزر، استاندارد كردن تكنیك های درمانی، ارائه مسائل ایمنی و پیشگیری از عوارض درمان های لیزری را پیگیری می كند.
این انجمن بین المللی از هر قاره یك نماینده دارد كه ایران برای بار دوم به عنوان نماینده منطقه خاورمیانه انتخاب شده است.
بهاره صفوی
مصاحبه : جام جم آنلاین (www.jamejamonline.ir)
