بررسي، تجزيه و تحليل آزمايشات چاهها به خصوص آزمايش تعيين شاخص بهرهدهي چاههاي توليدي نفت و گاز (Productivity Index : PI ) از اهميت بسزائي برخوردار است به طوريكه با انجام آزمايشات چاه آزمايي پارامترهاي مختلف مخزن از قبيل نفوذ پذيري سنگ مخزن، ميزان ضريب پوسته و دسته اي ديگر از اين پارامترها مي تواند حاصل شود كه بيانگر عملكرد مخزن و مكانيسم توليد مي باشد و تصميم گيري پيرامون تغيير شرايط بهره برداري را آسان مي نمايد. در اين راستا نرمافزار Pansys توانائي آناليز، تطابق تاريخچه و طراحي Well Test ( چاهآزمائي ) را دارد كه با استفاده از داده هاي ورودي به نرم افزار كه معمولا“ تغييرات فشار و دما بر حسب زمان مي باشند و با دستگاههاي ثبت فشار مانند امرادا يا دستگاههاي الكترونيكي حافظه دار (Memory Gauge) اندازه گيري شده اند، به آناليز آزمايش پرداخته و پارامترهاي فوق الذكر را به عنوان خروجي محاسبه مي نمايد. اساس محاسبه ، تجزيه و تحليل اطلاعات بر مبناي روشهاي چاه آزمايي مانند Horner Plot و ... مي باشد. نرمافزار Pansys محصول شركت ( Edinburgh Petroleum Services ) است. نسخة ( Ver 2.6028) اين نرمافزار بايد روي سيستمهاي عامل Windows 98 به پائين نصب شود تا از كارآئي لازم برخوردار باشدو ممكن است بر روي سيستمهاي عامل ديگر نظير ويندوز XP و 2000 كارآئي مطلوبي نداشته باشد. هر فايل Pansys در نسخة فوقالذكر قادر است اطلاعات مربوط به حداكثر 5 چاه را در خود جاي دهد كه براي هر چاه نيز امكان وارد نمودن 5 سري اطلاعات ورودي وجود دارد. همچنين براي هر چاه ماكزيمم تا 42 ستون از اطلاعات مختلف را مي توان وارد كرد ضمن آنكه براي آناليز هر تست فقط اطلاعات مريوط به زمان، دبي و فشار مهم است. نرمافزار Pansys ميتواند دادههاي فشار، دبي و زمان مربوط به يك چاه را به روشهاي زير آناليز، تجزيه و تحليل كند. 1) روش خط راست Straight Line Technique . 2) روش تطابق نمودار Type Curve Matching . 3) روش تطابق سريع و اتوماتيكQuick & Auto Match . انواع تستهايي كه اين نرم افزار مي تواند آناليز كند به شرح زير است: - Constant Rate Draw Down / Injection - Variable Rate Draw Down / Injection - Constant Rate Build Up / Fall off - Variable Rate Build Up / Fall off - Slug test (Well Bore Fill Up or Leak Off) - Interference Test - All Kind of Variable Tests…. نرم افزار مورد نظر منويي به نامPan Wizard دارد كه كاربر جديد مي تواند مرحله به مرحله اطلاعات ورودي مورد نياز را با راهنمايي گام به گام نرم افزار وارد نمايد.
اطلاعات مورد نياز اين نرم افزار در مراحل مختلف به ترتيب عبارتند از: 1- اطلاعات مربوط به مخزن Reservoir Description اطلاعات مربوط به نوع سيال ( Fluid Type ) شامل (Condensate / Gas / Water / Oil ) و تكميل چاه ( Principal Well Orientation ) .
2- اطلاعات مربوط به چاه ( Well Parameters ) اطلاعات مربوط به شعاع چاه ( Well Radius ) بر حسب ft ، انتخاب مدل تخلية دهانه چاه ( Well bore Storage Model ) كه معمولا“ مدل تخلية كلاسيك ( classic well bore storage ) كه default خود سيستم است، پيشنهاد ميگردد. درصورت داشتن اطلاعات مربوط به مدل تخلية دهانه چاه ( bbl/psi : مقدار Well bore Storage ) اين مقدار نيز وارد مي شود. 3- اطلاعات مربوط به لايهها ( Layer Parameters ) انتخاب مدل جرياني ( Flow Model ) با توجه به نوع تكميل چاه و نوع مخزن، همچنين انتخاب Skin متغير در صورت داشتن مقدار نفوذپذيري پوسته ( Skin ). به عنوان مثال در صورت انتخاب مدل جرياني Dual Porosity از Flow Model ، به دنبال آن Dual Porosity Block Type ظاهر ميشود كه در پنجرة مربوطه بايد نوع Block هاي مربوط به ماتريس ( Matrix ) وارد مي شود. (نوع كروي، مكعبي، دو لايه، استوانهاي، لايهاي و ... ). درصورت نداشتن مدل جرياني Default خود سيستم يعني Radial Homogeneous ترجيحا“ بعنوان Flow Model انتخاب مي شود. 4- اطلاعات مربوط به سيال مخزن ( Fluid Parameters ) ورودي اين مرحله مقادير ويسكوزيته Viscosity ، Bo( ضريب حجمي سازند ) ، ( Total Compressibility ) Ct مي باشد. سه پارامتر فوق، پارامترهاي اصلي هستند كه اجباراً بايد اطلاعات آنها وارد شود كه با استفاده از اطلاعات ديگر و روابط نيز قابل محاسبه هستند به اين صورت كه مثلاً ميتوان با داشتن API نفت، GOR ، دماي مخزن و Gas Gravity ، مقدار Bo را محاسبه نمود. 5- اطلاعات مربوط به Gauge ( اندازهگيري شده توسط دستگاههاي ثبت فشار ) اطلاعات دستگاههاي ثبت فشار كه معمولا تغييرات فشار و دما بر حسب زمان مي باشد در اين مرحله به عنوان داده به نرم افزار داده مي شود. با توجه به اينكه اطلاعات اين دستگاهها مي تواند بر روي حافظه مانند فلاپي ضبط شود اين نرم افزار قابليت هايي دارد كه مي تواند فايل چاهي را كه از قبل تهيه و روي فلاپي ضبط كرده ايم -اطلاعات تغييرات فشار و دما بر حسب زمان- ميتوان آن را Load كرده و نياز به وارد نمودن تك تك اطلاعات را مرتفع سازد و سپس از بقية امكانات استفاده كرد. 6- اطلاعات مربوط به بهره برداري: Rate Change وارد كردن اطلاعات مربوط به Q ، tp ، P ( دبي چاه، فشار و مدت زمان بهره برداري از چاه). روشهاي آناليز مختلفي توسط نرم افزار ارائه مي شود كه مي توان به تجزيه و تحليل جريان سيال پرداخت. خروجي نرم افزار مي تواند موارد زير باشد: 1- ترسيم نمودار هاي مورد نياز آزمايشات چاه آزمايي به صورت كارتزين- كارتزين، لگاريتمي- لگاريتمي و.... 2- محاسبة ميزان ضريب پوسته، نفوذپذيري ، مدت زمان بهره برداري ، پارامتر تخليه دهانه چاه . 3- پيش بيني بهره دهي چاهها Forecasting 4- تجزيه و تحليل داده ها با استفاده از روشهاي آناليزي كه در ابتدا بيان گرديد. 5- تعيين نوع رژيم جريان با مقايسه نمودار ترسيمي و... .
اطلاعات مورد نياز اين نرم افزار در مراحل مختلف به ترتيب عبارتند از: 1- اطلاعات مربوط به مخزن Reservoir Description اطلاعات مربوط به نوع سيال ( Fluid Type ) شامل (Condensate / Gas / Water / Oil ) و تكميل چاه ( Principal Well Orientation ) .
2- اطلاعات مربوط به چاه ( Well Parameters ) اطلاعات مربوط به شعاع چاه ( Well Radius ) بر حسب ft ، انتخاب مدل تخلية دهانه چاه ( Well bore Storage Model ) كه معمولا“ مدل تخلية كلاسيك ( classic well bore storage ) كه default خود سيستم است، پيشنهاد ميگردد. درصورت داشتن اطلاعات مربوط به مدل تخلية دهانه چاه ( bbl/psi : مقدار Well bore Storage ) اين مقدار نيز وارد مي شود. 3- اطلاعات مربوط به لايهها ( Layer Parameters ) انتخاب مدل جرياني ( Flow Model ) با توجه به نوع تكميل چاه و نوع مخزن، همچنين انتخاب Skin متغير در صورت داشتن مقدار نفوذپذيري پوسته ( Skin ). به عنوان مثال در صورت انتخاب مدل جرياني Dual Porosity از Flow Model ، به دنبال آن Dual Porosity Block Type ظاهر ميشود كه در پنجرة مربوطه بايد نوع Block هاي مربوط به ماتريس ( Matrix ) وارد مي شود. (نوع كروي، مكعبي، دو لايه، استوانهاي، لايهاي و ... ). درصورت نداشتن مدل جرياني Default خود سيستم يعني Radial Homogeneous ترجيحا“ بعنوان Flow Model انتخاب مي شود. 4- اطلاعات مربوط به سيال مخزن ( Fluid Parameters ) ورودي اين مرحله مقادير ويسكوزيته Viscosity ، Bo( ضريب حجمي سازند ) ، ( Total Compressibility ) Ct مي باشد. سه پارامتر فوق، پارامترهاي اصلي هستند كه اجباراً بايد اطلاعات آنها وارد شود كه با استفاده از اطلاعات ديگر و روابط نيز قابل محاسبه هستند به اين صورت كه مثلاً ميتوان با داشتن API نفت، GOR ، دماي مخزن و Gas Gravity ، مقدار Bo را محاسبه نمود. 5- اطلاعات مربوط به Gauge ( اندازهگيري شده توسط دستگاههاي ثبت فشار ) اطلاعات دستگاههاي ثبت فشار كه معمولا تغييرات فشار و دما بر حسب زمان مي باشد در اين مرحله به عنوان داده به نرم افزار داده مي شود. با توجه به اينكه اطلاعات اين دستگاهها مي تواند بر روي حافظه مانند فلاپي ضبط شود اين نرم افزار قابليت هايي دارد كه مي تواند فايل چاهي را كه از قبل تهيه و روي فلاپي ضبط كرده ايم -اطلاعات تغييرات فشار و دما بر حسب زمان- ميتوان آن را Load كرده و نياز به وارد نمودن تك تك اطلاعات را مرتفع سازد و سپس از بقية امكانات استفاده كرد. 6- اطلاعات مربوط به بهره برداري: Rate Change وارد كردن اطلاعات مربوط به Q ، tp ، P ( دبي چاه، فشار و مدت زمان بهره برداري از چاه). روشهاي آناليز مختلفي توسط نرم افزار ارائه مي شود كه مي توان به تجزيه و تحليل جريان سيال پرداخت. خروجي نرم افزار مي تواند موارد زير باشد: 1- ترسيم نمودار هاي مورد نياز آزمايشات چاه آزمايي به صورت كارتزين- كارتزين، لگاريتمي- لگاريتمي و.... 2- محاسبة ميزان ضريب پوسته، نفوذپذيري ، مدت زمان بهره برداري ، پارامتر تخليه دهانه چاه . 3- پيش بيني بهره دهي چاهها Forecasting 4- تجزيه و تحليل داده ها با استفاده از روشهاي آناليزي كه در ابتدا بيان گرديد. 5- تعيين نوع رژيم جريان با مقايسه نمودار ترسيمي و... .
