[فــرش] - طبقه بندی طرح دست بافته های ایران

ahoo_fr

عضو جدید
کاربر ممتاز

طبقه بندی طرح دست بافته های ایران :

گروه ۱- طرح های آثارباستانی و ابنیه اسلامی
كلیه ی طرح هایی كه ملهم از نقوش و اشكال تزیینی بناها ، عمارات و كاشیكاری های آنها می باشند در این گروه جای دارند.البته طراحان دست بافته در برخی از طرح های اصلی نقوش این بناها حسب سلیقه خود تغییراتی را وارد نموده اند اما ساختار و تشابه اصلی طرح دست بافته با طرح اصلی بنا كاملاً حفظ گردیده است .
گروه 2- طرح های اسلیمی
قالب اصلی این طرح بر مبنای گردش منظم و به غایت سنجیده بندهای اسلیمی است. از آنجایی كه اسلیمی خود دارای انواعی است لذا با توجه به نوع و شكل آن نیز می توان طرح های اسلیمی را طبقه بندی نمود .گروه

3- طرح های اقتباسی
گفته می شود اغلب طرح های این گروه شباهت زیادی به طرح های فرش مناطق مرزی ایران و كشورهای همسایه و حتی سایر كشورها دارد و به همین دلیل آنها را اقتباسی می نامند
گروه 4- طرح های افشان
در این طرح كلیه بند ها و نگاره های دست بافته پیوستگی و ارتباط كاملی دارند، به نحوی كه به نظر می رسد نقاش از هنگام شروع طرح تا پایان آن قلم از كاغذ برنداشته و یك ارتباط مداوم بین قسمت های مختلف نقش به وجود آورده . به عبارت ساده تر همان گونه كه از نام نقوش این گروه پیداست ، تمامی گل و برگ ها و بندهای موجود در طرح ، در متن دست بافته (فرش-گلیم –قالی) پراكنده و افشان شده اند . طرح های افشان اصولاً به گونه ای طراحی می شوند كه هیچ یك از گل و برگ های قرینه نداشته و اصول قرینه نگاری در ان وجود ندارد

گروه 5- طرح های واگیره ای (بندی)
طرح اصلی آن به گونه ای است كه سرتاسر فرش هم از جهت طول و هم ازجهت عرض به قطعات منظم تقسیم شده و هر قسمت توسط خطوط یا بندهایی به قسمت همجوار می پیوندد و به این ترتیب از به هم پیوستن این قسمت ها و بندهای آنها ، كل طرح به وجود می آید.
گروه 6- طرح های درختی
در طرح های این گروه درخت و درختچه های كوچك و بزرگ به ویژه به صورت انفرادی تركیب اصلی را تشكیل داده اند و با اجزای دیگری تركیب شده اند.
گروه 7- طرح های شكارگاهی
بنیاد اصلی این گروه از طرح ها نمایش صحنه های شكار و شكارگاه است. به نحوی كه در قسمت های مختلف طرح یك سوار كار با وسیله ای همانند تیر و كمان یا نیزه مشغول شكار آهو و یا سایر جانوران است.
گروه 8- طرح های گل فرنگ
كلیه طرح های این گروه بر مبنای گل های طبیعی به ویژه گل رز با رنگ های بسیار روشن نظیر زرد ، آبی و سرخ می باشد.
گروه 9 - طرح های قابی ( خشتی)
متن دست بافته (فرش-گلیم –قالی) دراین طرح ها به قسمت ها یا قاب های مختلفی تقسیم گشته كه به طور منظم در كنار هم قرار دارند ودر داخل هر قاب با گل وبرگ های مختلفی تزیین شده است .
گروه 10- طرح های گلدا نی
ویژگی اصلی این طر ح وجود یك یا چند گلدان در اندازه های مختلف است كه تمام متن دست بافته (فرش-گلیم –قالی) را می پوشاند . اما اغلب طرح های گلدانی داری گلدانی بزرگ در یك طرف فـرش هستنـد كـه شاخه های گل هـای آن تـمام متن دست بافته (فرش-گلیم –قالی) را می پوشاند .
گروه ۱1- طرح های محرابی
طرح اصلی در این گروه بر مبنای محراب است .همان مكانی كه در مساجد ،مكان نمازگذاردن امام جماعت است .
گروه12- طرح های هندسی
همان گونه كه از نام های این گروه پیداست ، كلیه نقوش این گروه به صورت هندسی كف ساده، هندسی جوشقان،، هندسی لچك و ترنج و هندسی قابی .
گروه ۱3 - طرح های ایلی وعشایری
این طرح ها عموما توسط عشایر ایران بافته می شوند واغلب نگاره ها وتزیینات طرح ملهم از ذهن گلیم بافان است.دراین طرح ها قرینه بودن چندان معنا ندارد وحتی همین ویژگی وسادگی نقوش از عواملاصلی زیبایی طرح های این گروه است.
گروه 14 – طرح های تلفیقی
طرح های این گروه به مرور زمان وبا ادغام شدن طرح های مختلف به وجود آمده است و ده ها و بلكه صد ها نوع از آن را می توان در میان مناطق مختلف ایران مشاهده كرد. برخی از طرح های تلفیقی به جهت تلفیق زیبا و صحیح نقوش مختلف از جذابیت بالایی برخوردارند . اما برخی از آنها ناشی از تلفیق نابهنجار چند طرح می باشند
طبقه بندی فوق نوعی طبقه بندی قدیمی است كه هم اكنون نیز مورد استفاده بسیاری از طراحان و كارشناسان دست بافته ها (فرش-گلیم –قالی) قرار می گیرند .تعدادی از محققین تغییرات خاصی در آن به وجود آورده اند و بعضی این طرح ها را در دو بخش و هشت گروه اصلی تقسیم بندی كرده اند . دو بخشی كه شامل طرح هایی است كه منحصرا از طبیعت الهام گرفته اند و طرح هایی كه با توجه به نقش و نشمایه ، محل طراحی و بافت ، نام ایل و قبیله و اقوام و افراد ، نقش ابنیه و آثار تاریخی یا دینی و مذهبی نام گذاری شده اند.. سیسیل ادواردز در كتاب ارزشمند خود با نام دست بافته (فرش-گلیم –قالی) ایران ادغان می دارد: “آیا نقوش و اشكال طرح های قالی ایران هر یك نمایانگر یك نظریه یا نوعی زندگی و وجود است؟ هدف طراحان ایرانی ایجاد لذت بوسیله قرینه سازی و زیبایی است . آنها یا طرح ها را از زندگی واقعی (طبیعت) الهام گرفته اند و و یا از منابع خارجی استفاده نموده اند . در هر یك از این دو حالت باید ارتباط داشتن این اشكال و نقوش را با افكار صوفیانه و عارفانه با احتیاط ذكر كرد. چه بسا این اشكال ، شكل های ساده شده حیوانات ، گیاهان و پرندگان باشد كه با گذشت زمان تغییر یافته اند. انچه مسلم است زن بافنده وقتی پشت دار نشسته ، بیشتر از آنچه دیده الهام گرفته می اندیشد.”
ساختـار قالب و هیات كلی طرح است كه تصویر غالب خود و پیرامون اثر خود را نشان می دهد. فرم یا شكل عبارت است از روابط درونی بین اجزا در یك تركیب بندی بیشترین شاخص ایجاد فرم در طرح خط است.پهنای خطوط جهت حركت خطوط، امتداد و انحنای خطوط، زوایای تقاطع و محیط خطوط از جمله شاخص های خطی آن محسوب می گردند.
 

Similar threads

بالا