عمارت مسعودیه

MOJTABA 77

عضو جدید
کاربر ممتاز
عمارت مسعودیه در حال حاضر یکی از مجموعه‌های شاخص تاریخی مربوط به دوره قاجاریه در تهران است.این عمارت به دستور مسعود میرزا، ملقب به ظل‌السلطان، فرزند ناصرالدین شاه، در 1295ه. ق و با نظارت رضا قلی خان (ملقب به سراج الملک) در زمینی به وسعت حدود 4000 مترمربع و مرکب از بیرونی (دیوان خانه) و اندرونی و دیگر ملحقات بنا شده می باشد

عمارت مسعودیه در حال حاضر یکی از مجموعه‌های شاخص تاریخی مربوط به دوره قاجاریه در تهران است. محل احداث این باغ در شمال حصار شاه طهماسبی تهران، در محدوده باغات شاخص آن زمان چون باغ نگارستان، باغ لاله زار و باغ سردار ایروانی و باغ نظامیه بوده است. معماری آن دارای خصوصیات بارز دوره قاجاریه ، از جمله توجه زیاد به تزئینات،‌ الهام از سبک و نقش مایه‌های معماری اروپایی و تزئینات این مجموعه مشتمل بر گونه‌های متنوعی از آجرچینی، کاشی کاری، گچ بری، خطاطی، تزئینات سنگی، در و پنجره‌ها و ارسی‌های چوبی با شیشه‌‌های الوان و حجاری می باشد..

تمام کتیبه های بناهای امروز عمارت مسعودیه متعلق به سال 1295 ه. ق و بناهای موجود در سال 1295 ه. ق تنها بخشی از عمارتی است که توسط ظل السلطان از سال 1290 ه. ق به بعد در محل نظامیه و عمارت مسعودیه بنا شده است.
این مجموعه دارای هفت کتیبه می باشد که دو کتیبه در سردر اصلی، یک کتیبه در سر در کالسکه رو، دو کتیبه در عمارت دیوان خانه و دو کتیبه در عمارت مشریه قرار دارد.
باغ عمارت مسعودیه به دستور مسعود میرزا، ملقب به ظل‌السلطان، فرزند ناصرالدین شاه، در 1295ه. ق و با نظارت رضا قلی خان (ملقب به سراج الملک) در زمینی به وسعت حدود 4000 مترمربع و مرکب از بیرونی (دیوان خانه) و اندرونی و دیگر ملحقات بنا شده می باشد و در واقع نام این عمارت نیز برگرفته از نام مسعود میرزا به مسعودیه شهرت یافته و معمار این بنا استاد شعبان معمار ، جمع تعداد بناهای مسعودیه 40 باب بوده است‌. آنچه در نقشه عبدالغفار با باغ عمارت ظل السلطان مشخص و معین شده بخشی از باغ نظامیه بوده که ظل السلطان از نظام الملک خریداری کرده است وبخش بیرونی آن شامل پنج بنای زیبا بود که کمابیش پابرجا و اما از اندرونی چیزی باقی نمانده است.
مجموعۀ عمارت مسعودیه شامل 5 عمارت دیوانخانه، سفره‌خانه، حوضخانه، عمارت سید جوادی، عمارت مشیرالملکی و عمارت سردر و مشتمل از گچ‌بری، کاشی‌کاری، خطاطی، نقاشی دیواری و به طوری کلی تزئینات نفیس، تقسیم‌بندی‌های فضایی و عملکردهای متنوع می باشد در منظر این باغ خصوصیاتی از باغ‌های ایرانی مشاهده می گردد که با نقش‌مایه‌ها و عناصری از معماری فرنگی مزین شده است.
در کنار این عمارت باغی معروفی به نام نظامیه قرار داشت. این منطقه در زمان ناصرالدین ‌شاه شمال تهران محسوب می‌گردید. با ساخت عمارت مسعودیه ظل‌السلطان باغ نظامیه را هم خریداری و به آن ملحق نمود با همه تفاسیر هنوز مشخص نیست مجموعه مسعودیه مشتمل بر باغ نظامیه می باشد یا خیر.
محوطه مجموعه در اصل به دو بخش کاملاً مجزا قابل تقسیم می باشد‌: محوطه شرقی که عبارت از باغ حیاط دیوان خانه و عمارت دیوان خانه بوده و محوطه غربی که توسط دیواری مشبک از بخش شرقی مجزا می‌شده است و به ترتیب عمارت سر در اصلی‌، حیاط خلوت‌، عمارت مشیر الملکی (مشیرالدوله‌) و حیاط مشیری‌، عمارت و حیاط سید جوادی و عمارت (سفره خانه یا خوض خانه‌) در آن واقع شده و در امتداد آن ساختمان آبدارخانه قرار داشته‌است..
بدنه غربی (یعنی بخش غربی محوطه‌) را بنایی سراسری ومشتمل بر یک طبقه زیرزمین که مشرف به خیابان ملت بوده که احتمالاً در دهه 1340 ق‌، تخریب گردیده است‌. جای آن درخت کاری شده و نرده‌ای محوطه را از خیابان ملت جدا می‌نماید.
تاریخچه
عمارت مسعودیه در طول سالهای عمر خود شاهد وقایع بسیار زیادی بوده است. در جریان جنبش مشروطه با توجه به نزدیکی آن به میدان بهارستان و اختلاف ظل السلطان با برادرش مظفر الدین شاه و فرزند او، یکی از پایگاه های مشروطه خواهان و مخالفان محمد علی شاه بود. در سال 1287 در نزدیکی این عمارت بمبی دست ساز زیر کالسکه محمد علی شاه منفجر شد که بهانه لازم را برای به توپ بستن مجلس دست او داد. پس از واقعه بهارستان، عمارت مسعودیه نیز به همراه خانه ظهیرالدوله و سایر مشروطه خواهان به رگبار بسته شد.
بنای بسیاری از ساختمان های فرهنگی کشور در این عمارت گذاشته شد. نخستین کتابخانه و موزه ملی ایران جایی در گوشه این عمارت برپا شدند. در حدود سال های 1304 انجمن معارف یکی از اتاق های آن را به نخستین کتابخانه رسمی کشور اختصاص داد که پایه اصلی و اولیه کتابخانه ملی بود را بنا نمود. چند سال بعد نیز یکی دیگر از اتاق های آن به عتیقه های باستانی که از گوشه و کنار ایران اختصاص یافت و در حقیقت نخستین موزه ایران در آن پایه گذاری گردید. اشیای عتیقه همین جا در سال 1318 به موزه ملی منتقل شد.
در سال 1327 ظل السلطان به پسرش وکالت می دهد که عمارت مسعودیه را به هر کسی که مایل است بفروشد .همدم السلطنه همسر جلال الدوله دختر میرزا یوسف مستوفی الممالک صدر العظم در سال 1328 عمارت مسعودیه را به مبلغ50 هزار تومان خریداری می نماید.
در فاصله سال‌های 1342 و 1343 ش، از عمارت مسعودیه برای مدت کوتاهی به عنوان دانشکده افسری استفاده شده است.
آن چه که امروز به عنوان باغ عمارت مسعودیه باقی مانده، بیش از 75 سال در تملک وزارت آموزش و پرورش، فرهنگ سابق بود در واقع مشتمل بر نیمه غربی مجموعه‌، یعنی زمینی بالغ بر 1/5 هکتار مساحت است. در سال 1345 هجری شمسی با تفکیک وزارت آموزش وپرورش از فرهنگ و هنر، عمارت مسعودیه به وزارت آموزش و پرورش سپرده و نخستین وزارتخانه آموزش و پرورش در آنجا مستقر شد
در طی این دوره که به عنوان وزارتخانه از آن استفاده می‌شده، آسیب‌های زیادی به مجموعه وارد شده از جمله تخریب بدنه‌های غربی و شرقی مجموعه و نیز احداث پارکینگ و ساختمان‌های جدیدی در عرصه باغ باعث از بین رفتن هندسه و یکپارچگی آن شده است. همین طور مفقود شدن اثاثیه و لوسترهای نفیسی که در عکس‌های تاریخی دیده می شوند.
این اثر در تاریخ 27 دی 1377 با شمارهٔ ثبت رسید.
عمارت مسعودیه 25 شهریور سال 1390 میزبان پانزدهمین جشن خانه سینما بود.

 
Similar threads
Thread starter عنوان تالار پاسخ ها تاریخ
Alborz Rad عكس قديمي» عمارت حوضخانه در كاخ سلطنت آباد تاریخ ایران 1

Similar threads

بالا