علي اکبر دهخدا
ترجمه احوال
علي اکبر دهخدا در حدود سال 1297 ه . ق. در تهران متولد شد. پدر دهخداخانباباخان که از ملاکان متوسط قزوين بود‚ پيش از ولادت وي از قزوين به تهران آمد و در اين شهر اقامت گزيد. هنگامي که علي اکبر دهخدا ده ساله بود پدر وي وفات کرد‚ و دهخدا با توجه مادر خود به تحصيل ادامه داد.
در آن زمان يکي از فضلاي عصر به نام شيخ غلامحسين بروجردي براي تعليم و تربيت دهخدا تعيين شد. وي حجرهاي در مدرسه حاج شيخ هادي (در خيابان حاج شيخ هادي) داشت‚ و مردي مجرد و بتدريس زبان عربي و علوم ديني مشغول بود. استاد دهخدا غالبا اظهار مي‌کردند که هر چه دارند‚ بر اثر تعليم آن بزرگمرد بوده است. بعدها که مدرسه سياسي در تهران افتتاح شد‚ دهخدا در آن مدرسه مشغول تحصيل گرديد. معلم ادبيات فارسي آن مدرسه محمدحسين فروغي موسس روزنامه تربيت و پدر ذکاالملک فروغي بود‚ و آن مرحوم گاه تدريس ادبيات کلاس را به عهده دهخدا مي‌گذاشت. چون منزل دهخدا در جوار منزل مرحوم آيةاالله حاج شيخ هادي نجم آبادي بود‚ وي از اين حسن جوار استفاده کامل مي‌برد و با وجود صغر سن مانند اشخاص سالخورده از محضر آن بزرگوار بهره‌مند مي‌گشت. در همين ايام به تحصيل زبان فرانسه پرداخت. بعدا هنگامي که معاون الدوله غفاري به سفارت ايران در بالکان منصوب شد‚ دهخدا را با خود به اروپا برد‚ و استاد دو سال در اروپا و بيشتر در
دهخدا در جواني وين پايتخت اتريش اقامت داشت‚ و در آنجا زبان فرانسه و معلومات جديد را تکميل کرد.
مراجعت دهخدا به ايران مقارن با آغاز مشروطيت بود‚ و از آن موقع باهمکاري مرحوم جهانگيرخان و مرحوم قاسمخان روزنامه صور اسرافيل رامنتشر کرد و آن از جرايد معروف و مهم صدر مشروطيت بود. جذابترين قسمت آن روزنامه ستون فکاهي بود،که به عنوان "چرند پرند" به قلم استاد وبا امضاي "دخو" نوشته مي‌شد‚ و سبک نگارش آن در ادبيات فارسي بي‌سابقه بود و مکتب جديدي را در عالم روزنامه نگاري ايران و نثر معاصر پديد آورد.وي مطالب انتقادي و سياسي را با روش فکاهي در طي آن مقالات منتشرمي‌کرد.
پس از تعطيل مجلس شوراي ملي در دوره محمدعلي شاه‚ دهخدا را با جمع ياز آزاديخواهان به اروپا تبعيد کردند.
وي در پاريس با علامه محمد قزويني معاشر بود‚ سپس به سويس رفت و در "ايوردن" سويس نيز سه شماره از "صوراسرافيل" منتشر کرد. آنگاه به استانبول رفته با مساعدت جمعي از ايرانيان که در ترکيه بودند روزنامهاي بهناملا"سروش" به زبان فارسي انتشار داد که در حدود پانزده شماره منتشرشد. پس از اينکه مجاهدين تهران را فتح کردند و محمدعلي شاه خلع گرديد‚دهخدا از تهران و کرمان به نمايندگي مجلس شوراي ملي انتخاب شد‚ و بااستدعاي احرار و سران مشروطيت از عثماني به ايران بازآمده به مجلس شوري رفت.
در دوران جنگ بين المللي اول‚ دهخدا در يکي از قراي چهارمحال بختياري منزويي بود و پس از جنگ به تهران باز گشته از کارهاي سياسي کناره گرفت‚ و به خدمات علمي و ادبي و فرهنگي مشغول شد‚ و مدتي رياست دفتر (کابينه) وزارت معارف‚ رياست تفتيش وزارت عدليه‚ رياست مدرسه علوم سياسي و
سپس رياست مدرسه عالي حقوق و علوم سياسي تهران به او محول گرديد‚ واز آن زمان تا پايان حيات بيشتر به مطالعه و تحقيق و تحرير مصنفاتگرانبهاي خويش مشغول بود.
علامه دهخدا در ساعت شش و سه ربع بعدازظهر روز دوشنبه هفتم اسفند ماه 1334 ه . ش. در خانه مسکوني خويش واقع در خيابان ايرانشهر (جلال بايار)
به رحمت ايزدي پيوست. جنازه آن مرحوم در بامداد روز چهارشنبه به شهر ري مشايعت و در ابنبابويه در مقبره خانوادگي مدفون گرديد.
ترجمه احوال
علي اکبر دهخدا در حدود سال 1297 ه . ق. در تهران متولد شد. پدر دهخداخانباباخان که از ملاکان متوسط قزوين بود‚ پيش از ولادت وي از قزوين به تهران آمد و در اين شهر اقامت گزيد. هنگامي که علي اکبر دهخدا ده ساله بود پدر وي وفات کرد‚ و دهخدا با توجه مادر خود به تحصيل ادامه داد.
در آن زمان يکي از فضلاي عصر به نام شيخ غلامحسين بروجردي براي تعليم و تربيت دهخدا تعيين شد. وي حجرهاي در مدرسه حاج شيخ هادي (در خيابان حاج شيخ هادي) داشت‚ و مردي مجرد و بتدريس زبان عربي و علوم ديني مشغول بود. استاد دهخدا غالبا اظهار مي‌کردند که هر چه دارند‚ بر اثر تعليم آن بزرگمرد بوده است. بعدها که مدرسه سياسي در تهران افتتاح شد‚ دهخدا در آن مدرسه مشغول تحصيل گرديد. معلم ادبيات فارسي آن مدرسه محمدحسين فروغي موسس روزنامه تربيت و پدر ذکاالملک فروغي بود‚ و آن مرحوم گاه تدريس ادبيات کلاس را به عهده دهخدا مي‌گذاشت. چون منزل دهخدا در جوار منزل مرحوم آيةاالله حاج شيخ هادي نجم آبادي بود‚ وي از اين حسن جوار استفاده کامل مي‌برد و با وجود صغر سن مانند اشخاص سالخورده از محضر آن بزرگوار بهره‌مند مي‌گشت. در همين ايام به تحصيل زبان فرانسه پرداخت. بعدا هنگامي که معاون الدوله غفاري به سفارت ايران در بالکان منصوب شد‚ دهخدا را با خود به اروپا برد‚ و استاد دو سال در اروپا و بيشتر در
دهخدا در جواني وين پايتخت اتريش اقامت داشت‚ و در آنجا زبان فرانسه و معلومات جديد را تکميل کرد.
مراجعت دهخدا به ايران مقارن با آغاز مشروطيت بود‚ و از آن موقع باهمکاري مرحوم جهانگيرخان و مرحوم قاسمخان روزنامه صور اسرافيل رامنتشر کرد و آن از جرايد معروف و مهم صدر مشروطيت بود. جذابترين قسمت آن روزنامه ستون فکاهي بود،که به عنوان "چرند پرند" به قلم استاد وبا امضاي "دخو" نوشته مي‌شد‚ و سبک نگارش آن در ادبيات فارسي بي‌سابقه بود و مکتب جديدي را در عالم روزنامه نگاري ايران و نثر معاصر پديد آورد.وي مطالب انتقادي و سياسي را با روش فکاهي در طي آن مقالات منتشرمي‌کرد.
پس از تعطيل مجلس شوراي ملي در دوره محمدعلي شاه‚ دهخدا را با جمع ياز آزاديخواهان به اروپا تبعيد کردند.
وي در پاريس با علامه محمد قزويني معاشر بود‚ سپس به سويس رفت و در "ايوردن" سويس نيز سه شماره از "صوراسرافيل" منتشر کرد. آنگاه به استانبول رفته با مساعدت جمعي از ايرانيان که در ترکيه بودند روزنامهاي بهناملا"سروش" به زبان فارسي انتشار داد که در حدود پانزده شماره منتشرشد. پس از اينکه مجاهدين تهران را فتح کردند و محمدعلي شاه خلع گرديد‚دهخدا از تهران و کرمان به نمايندگي مجلس شوراي ملي انتخاب شد‚ و بااستدعاي احرار و سران مشروطيت از عثماني به ايران بازآمده به مجلس شوري رفت.
در دوران جنگ بين المللي اول‚ دهخدا در يکي از قراي چهارمحال بختياري منزويي بود و پس از جنگ به تهران باز گشته از کارهاي سياسي کناره گرفت‚ و به خدمات علمي و ادبي و فرهنگي مشغول شد‚ و مدتي رياست دفتر (کابينه) وزارت معارف‚ رياست تفتيش وزارت عدليه‚ رياست مدرسه علوم سياسي و
سپس رياست مدرسه عالي حقوق و علوم سياسي تهران به او محول گرديد‚ واز آن زمان تا پايان حيات بيشتر به مطالعه و تحقيق و تحرير مصنفاتگرانبهاي خويش مشغول بود.
علامه دهخدا در ساعت شش و سه ربع بعدازظهر روز دوشنبه هفتم اسفند ماه 1334 ه . ش. در خانه مسکوني خويش واقع در خيابان ايرانشهر (جلال بايار)
به رحمت ايزدي پيوست. جنازه آن مرحوم در بامداد روز چهارشنبه به شهر ري مشايعت و در ابنبابويه در مقبره خانوادگي مدفون گرديد.
