طب سوزنی
که به زبان چینی به آن جن جیو (ZHEN JIU) گفته میشود روشی است که با فروکردن سوزنهای بسیار نازک به نقاط خاصی از بدن باعث تسکین درد و یا درمان مشکل خاصی از بیمار میشود. براساس تئوری طب سوزنی، این نقاط خاص بر روی مریدینهایی (MERIDIANS) قرار دارند که یک نوع انرژی حیاتی به نام «چی» (QI) در آنها جریان دارند.
طب سوزنی از اواخر قرن بیستم توسط محققان مورد تحقیقات جدی علمی قرارگرفته است، هم از جهت نحوه اثر آن و پایه هایش و هم از جهت اثرات بالینیش. اما همچنان توافقی در مورد این مسایل میان دانشمندان و درمانگران حاصل نشده است. و بسیاری از مقالات به این جمع بندی رسیدهاند که شاید اثرات آن ناشی از اثر پلاسبو باشد.
سازمان بهداشت جهانی و موسسه ملی سلامت آمریکا اعلان کردهاند که طب سوزنی در درمان مشکلات عصبی و درد میتواند موثر باشد[SUP].[/SUP] با این حال این گزارشها به شدت مورد انتقاد قرار گرفتهاند از این جهت که بر اساس مطالعات خطادار و دارای متودولوژی ضعیف بنا شدهاند. با این حال در این مورد توافق وجود دارد که طب سوزنی اگر از طرف یک متخصص طب سوزنی انجام شود و سوزنهای استریل مورد استفاده قرار گیرند روش بی خطری است و نیاز به تحقیقات بیشتر در مورد آن وجود دارد
تاریخچه طب سوزنی
تاریخچه استفاده از طب سوزنی در کشور چین به ((عصر حجر)) باز میگردد که در آن زمان از سنگهایی نوک تیز به نام «بیان شی» (BIAN SHI) استفاده میشد. سوزنهای سنگی طب سوزنی مربوط به پنج هزار سال پیش توسط باستان شناسان در کشور چین کشف شدهاست. اولین کتاب چینی که در آن در مورد طب سوزنی بحث شدهاست کتاب «طب داخلی کلاسیک امپراطور زرد» میباشد که در حدود ۲۳۰۰ سال پیش نوشته شدهاست. در این کتاب از انواع سوزنهای فلزی، مریدینها و نقاط خاص بر روی آنها، انواع روشهای فروکردن سوزن در بدن و انواع مختلف بیماریهایی که میتوان با استفاده از طب سوزنی آنها را درمان نمود بحث شدهاست.
تئوری طب سنتی چین
طب سنتی چین(TCM) چندین هزار سال قدمت دارد. براساس طب سنتی چین، سلامت یک فرد، وضعیتی است که به علت تعادل «یین» (YIN) و «یانگ» (YANG) در بدن برقرار شدهاست. با استفاده از طب سوزنی، جریان «چی» (QI) و خون در بدن تنظیم شده و هر جایی از بدن که کمبودی از آنها وجود داشته باشد تقویت شده و هر جایی که زیادی آنها وجود داشته باشد کاهش مییابند. همچنین در جاهایی از بدن که جریان آزاد «چی» (QI) دچار رکود و انسدادشده باشد برطرف میگردد. طب سنتی چین به بدن انسان به عنوان یک کل نگاه میکند که چندین سیستم عملکردی در آن درگیر هستند. چینیها به این سیستمها اصطلاحاً «زانگ فو» (ZANG FU) میگویند که زانگ به معنای اعضای توپر بدن (مثل کبد و کلیهها) و فو به معنای اعضای توخالی بدن (مثل معده و رودهها) میباشد. از نظر طب سنتی چین هنگامی بیماری ایجاد میشود که تعادل بین ئین، یانگ، چی و خون به هم خورده باشد. با اصلاح نمودن یک یا چند سیستم عملکردی از طریق استفاده از سوزن، فشار، حرارت و یا چیزهای دیگر در نقاط خاص و حساسی از بدن که به آنها نقاط طب سوزنی گفته میشود تعادل از دست رفته دوباره به دست میآید و بیماری درمان میشود
اثر بخشی طب سوزنی
تحقیقات علمی بر روی طب سوزنی به علت سخت بودن ایجاد گروه کنترل مناسب مشکل است. امروزه برای تایید یا رد اثر بخشی یک روش درمانی از پزشکی شاهد مبنا استفاده میشود که بر اساس انجام مطالعات متعدد و مستقل دقیق علمی و مبتنی بر متودولوژی صحیح است. با اینکه ادعاهای درمانی زیادی برای طب سوزنی عنوان میشود اما هنوز دلایل کافی برای تایید این کاربردها وجود ندارد.
برای درد حاد کمر، طب سوزنی اثر مثبتی نداشته است ولی در دردهای مزمن کمر اثر بخشی مثبتی مشاهده شده است. این اثر مثبت تفاوتی با اثر درمانهای معمول پزشکی مدرن یا سنتی نبوده است
اثر طب سوزنی در همراهی با روش باروری آزمایشگاهی (IVF) هم مثبت و هم منفی بوده است.
در مورد اثر طب سوزنی بر تهوع و استفراغ بعد عمل مطالعات نشان داد که طب سوزنی اثر مثبتی داشته اما اثرش کمتر یا مساوی با اثرات داروهای رایج بوده است.
اثر طب سوزنی بر درد گردن در مطالعاتی بیشتر از اثر درمان کاذب بوده است.
اثر طب سوزنی در مورد سردرهای بدون علت مثبت بوده ولی این اثر نیاز به مطالعات بیشتر دارد. در مورد سردردهای میگرنی هم اثر مثبتی دیده شده ولی به نظر میرسد این اثر ربطی به نحوه قرار گرفتن سوزنها نداشته است. با این حال اثرات بهتر و عوارض کمتری نسبت به داروهای پیشگیری از میگرن دیده شده است.
در مورد اثر بر دردهای استئوآرتریت نتایج تحقیقات نقض کننده هم هستند. هم نتایج مثبت و هم نتایج منفی از این تحقیقات به دست آمده است.
در پی یک بازبینی سیستمیک تحقیقات مشخص شد که طب سوزنی اثری در درمان فیبرومیالژی ندارد.
در مورد این بیماریها هم مطالعه گروه کوچران (Cochrane Collaboration) نتوانست شواهدی مبنی بر اثر مثبت یا منفی به نفع طب سوزنی بیابد که این به علت تحقیقات ضعیف، مبهم و بد کیفیت بوده و نیاز به مطالعات بهتر احساس میشود: آسم / فلج بل, /وابستگی به کوکائین/ افسردگی بالینی,/دیس منوره (با استفاده از تحریک الکتریکی پوست),/صرع, گلوکوم, بیخوابی,سندرم روده تحریکپذیر,تحریک زایمان بچه، آرتریت روماتوئید, درد شانه,روان گسیختگی,[SUP]][/SUP] ترک سیگار, سکته حاد, توانبخشی پس از سکته, آرنج تنیسبازان, و فراموشی عروقی.
نتایج مثبت بعضی تحقیقات در مورد طب سوزنی میتواند ناشی از خطا در تحقیقات و ضعف در طراحی مطالعه باشد[SUP].
[/SUP] ادوارد ارنست و سیمون سینگ بیان کردهاند که با افزایش کیفیت مقالات در سالهای اخیر شواهد مثبت کمتر و کمتری از موثر بودن طب سوزنی نسبت به پلاسبو در درمان بسیار از بیماریها آشکار میشود.
منبع
که به زبان چینی به آن جن جیو (ZHEN JIU) گفته میشود روشی است که با فروکردن سوزنهای بسیار نازک به نقاط خاصی از بدن باعث تسکین درد و یا درمان مشکل خاصی از بیمار میشود. براساس تئوری طب سوزنی، این نقاط خاص بر روی مریدینهایی (MERIDIANS) قرار دارند که یک نوع انرژی حیاتی به نام «چی» (QI) در آنها جریان دارند.
طب سوزنی از اواخر قرن بیستم توسط محققان مورد تحقیقات جدی علمی قرارگرفته است، هم از جهت نحوه اثر آن و پایه هایش و هم از جهت اثرات بالینیش. اما همچنان توافقی در مورد این مسایل میان دانشمندان و درمانگران حاصل نشده است. و بسیاری از مقالات به این جمع بندی رسیدهاند که شاید اثرات آن ناشی از اثر پلاسبو باشد.
سازمان بهداشت جهانی و موسسه ملی سلامت آمریکا اعلان کردهاند که طب سوزنی در درمان مشکلات عصبی و درد میتواند موثر باشد[SUP].[/SUP] با این حال این گزارشها به شدت مورد انتقاد قرار گرفتهاند از این جهت که بر اساس مطالعات خطادار و دارای متودولوژی ضعیف بنا شدهاند. با این حال در این مورد توافق وجود دارد که طب سوزنی اگر از طرف یک متخصص طب سوزنی انجام شود و سوزنهای استریل مورد استفاده قرار گیرند روش بی خطری است و نیاز به تحقیقات بیشتر در مورد آن وجود دارد
تاریخچه طب سوزنی
تاریخچه استفاده از طب سوزنی در کشور چین به ((عصر حجر)) باز میگردد که در آن زمان از سنگهایی نوک تیز به نام «بیان شی» (BIAN SHI) استفاده میشد. سوزنهای سنگی طب سوزنی مربوط به پنج هزار سال پیش توسط باستان شناسان در کشور چین کشف شدهاست. اولین کتاب چینی که در آن در مورد طب سوزنی بحث شدهاست کتاب «طب داخلی کلاسیک امپراطور زرد» میباشد که در حدود ۲۳۰۰ سال پیش نوشته شدهاست. در این کتاب از انواع سوزنهای فلزی، مریدینها و نقاط خاص بر روی آنها، انواع روشهای فروکردن سوزن در بدن و انواع مختلف بیماریهایی که میتوان با استفاده از طب سوزنی آنها را درمان نمود بحث شدهاست.
تئوری طب سنتی چین
طب سنتی چین(TCM) چندین هزار سال قدمت دارد. براساس طب سنتی چین، سلامت یک فرد، وضعیتی است که به علت تعادل «یین» (YIN) و «یانگ» (YANG) در بدن برقرار شدهاست. با استفاده از طب سوزنی، جریان «چی» (QI) و خون در بدن تنظیم شده و هر جایی از بدن که کمبودی از آنها وجود داشته باشد تقویت شده و هر جایی که زیادی آنها وجود داشته باشد کاهش مییابند. همچنین در جاهایی از بدن که جریان آزاد «چی» (QI) دچار رکود و انسدادشده باشد برطرف میگردد. طب سنتی چین به بدن انسان به عنوان یک کل نگاه میکند که چندین سیستم عملکردی در آن درگیر هستند. چینیها به این سیستمها اصطلاحاً «زانگ فو» (ZANG FU) میگویند که زانگ به معنای اعضای توپر بدن (مثل کبد و کلیهها) و فو به معنای اعضای توخالی بدن (مثل معده و رودهها) میباشد. از نظر طب سنتی چین هنگامی بیماری ایجاد میشود که تعادل بین ئین، یانگ، چی و خون به هم خورده باشد. با اصلاح نمودن یک یا چند سیستم عملکردی از طریق استفاده از سوزن، فشار، حرارت و یا چیزهای دیگر در نقاط خاص و حساسی از بدن که به آنها نقاط طب سوزنی گفته میشود تعادل از دست رفته دوباره به دست میآید و بیماری درمان میشود
اثر بخشی طب سوزنی
تحقیقات علمی بر روی طب سوزنی به علت سخت بودن ایجاد گروه کنترل مناسب مشکل است. امروزه برای تایید یا رد اثر بخشی یک روش درمانی از پزشکی شاهد مبنا استفاده میشود که بر اساس انجام مطالعات متعدد و مستقل دقیق علمی و مبتنی بر متودولوژی صحیح است. با اینکه ادعاهای درمانی زیادی برای طب سوزنی عنوان میشود اما هنوز دلایل کافی برای تایید این کاربردها وجود ندارد.
برای درد حاد کمر، طب سوزنی اثر مثبتی نداشته است ولی در دردهای مزمن کمر اثر بخشی مثبتی مشاهده شده است. این اثر مثبت تفاوتی با اثر درمانهای معمول پزشکی مدرن یا سنتی نبوده است
اثر طب سوزنی در همراهی با روش باروری آزمایشگاهی (IVF) هم مثبت و هم منفی بوده است.
در مورد اثر طب سوزنی بر تهوع و استفراغ بعد عمل مطالعات نشان داد که طب سوزنی اثر مثبتی داشته اما اثرش کمتر یا مساوی با اثرات داروهای رایج بوده است.
اثر طب سوزنی بر درد گردن در مطالعاتی بیشتر از اثر درمان کاذب بوده است.
اثر طب سوزنی در مورد سردرهای بدون علت مثبت بوده ولی این اثر نیاز به مطالعات بیشتر دارد. در مورد سردردهای میگرنی هم اثر مثبتی دیده شده ولی به نظر میرسد این اثر ربطی به نحوه قرار گرفتن سوزنها نداشته است. با این حال اثرات بهتر و عوارض کمتری نسبت به داروهای پیشگیری از میگرن دیده شده است.
در مورد اثر بر دردهای استئوآرتریت نتایج تحقیقات نقض کننده هم هستند. هم نتایج مثبت و هم نتایج منفی از این تحقیقات به دست آمده است.
در پی یک بازبینی سیستمیک تحقیقات مشخص شد که طب سوزنی اثری در درمان فیبرومیالژی ندارد.
در مورد این بیماریها هم مطالعه گروه کوچران (Cochrane Collaboration) نتوانست شواهدی مبنی بر اثر مثبت یا منفی به نفع طب سوزنی بیابد که این به علت تحقیقات ضعیف، مبهم و بد کیفیت بوده و نیاز به مطالعات بهتر احساس میشود: آسم / فلج بل, /وابستگی به کوکائین/ افسردگی بالینی,/دیس منوره (با استفاده از تحریک الکتریکی پوست),/صرع, گلوکوم, بیخوابی,سندرم روده تحریکپذیر,تحریک زایمان بچه، آرتریت روماتوئید, درد شانه,روان گسیختگی,[SUP]][/SUP] ترک سیگار, سکته حاد, توانبخشی پس از سکته, آرنج تنیسبازان, و فراموشی عروقی.
نتایج مثبت بعضی تحقیقات در مورد طب سوزنی میتواند ناشی از خطا در تحقیقات و ضعف در طراحی مطالعه باشد[SUP].
[/SUP] ادوارد ارنست و سیمون سینگ بیان کردهاند که با افزایش کیفیت مقالات در سالهای اخیر شواهد مثبت کمتر و کمتری از موثر بودن طب سوزنی نسبت به پلاسبو در درمان بسیار از بیماریها آشکار میشود.
منبع
- نوشتهٔ دکتر الهام میرآذر چاپ در روزنامهٔ همشهری شماره ۴۰۵۲، به تاریخ ۱۴ مرداد ۱۳۸۵
- برگرفته از کتاب «طب سوزنی» از انتشارات عصرکتاب نوشته دکتر فرهاد همت خواه
- رادیو چین، طب سوزنی