[ضوابط و نمونه های طراحی] انواع پارک

mpb

مدیر تالار مهندسی معماری
مدیر تالار
راهنمای طراحی پارک :
برای بررسی نقش مردم در طراحی پارک ها بهترین منبع آیین نامه هایی است که توسط شهرداری ها و شوراهای شهر تهیه می شوند. در اینجا به اختصار به بیان ضوابط مطرح شده از طرف انجمن منظر پایدار و راهنمایی طراحی پارک منتشر شده توسط دپارتمان پارک ها شهر ساکرامنتو می پردازیم به عنوان نمونه ای برای راهنمایی معماران منظر و نیز دست اندرکاران تهیه آیین نامه ها.
طراحی، اجرا و نگهداری منظر در تعادل با طبیعت و حفظ محیط بدون مصالحه به نسل های آینده با اجرای روش های منظر پایدار استاندارد ها و راهنماها ممکن می شود.

نگهداری آب
• استفاده از اجزای گیاهی که بومی هستند و گیاهانی که به کم آبی مقاوم هستند.
• استفاده از چمن ضد خشکی و علف هایی که آب کمتری نیاز دارند.
• کاهش مصرف آب با استفاده از آبیاری قطره ای یا سیستم آب پاش با شدت کم و تکنولوژی هایی که ضایعات آب را کم می کند.
• استفاده از سیستم خاموش کننده خودکار آبپاش ها در زمان بارندگی و استفاده از سنسور های رطوبت سنج خاک و سیستم آبیاری هوشمند که توسط ایالت و دیگر احکام لازم شده است.
• تعدیل کردن و دوباره مرتب کردن آب پاش ها برای جلوگیری از آب پاشیدن به مسیر های پیاده و خیابان ها.
• استفاده از2 الی 3 اینچ کود دوستدار محیط در اطراف بوته ها، بستر گیاه و درختان برای حفظ آب و رطوبت.
• استفاده از حیطه های جداگانه آبیاری برای علفزار و گیاهان منظر.
• طبقه بندی و گروهی کردن گیاهان بر اساس میزان آب مورد نیاز
• اجتناب کردن از گیاهانی که به خوبی با با شرایط محلی (نور، رطوبت، درجه حرارت) سازگارنمی شوند. که باعث استرس بیش از حد بر گیاه می شود و ممکن است به آب بیشتری نیاز پیدا کند و بیشتر مستعد آفت زدگی شود.
• ایجاد گودال و باغ بارانی در مکان هایی که بتوان آب را ***** کرد. استفاده از خاکریز در کنار گودال ها برای زهکشی و درجه بندی.
• ایجاد شیب هایی که قابل تراس بندی و بالا آوردن سطح باشد.
• ا ستفاده از منابع جمع آوری باران و قطره ای کردن آن و هدایت برای استفاده در آبیاری گیاهان.
• تبعیت از همه قوانین، فرمان ها و آیین نامه ها ی برنامه منظرو
• تبعیت از احکام کود که اخیرا تصویب شده است.

صرفه جویی در مصرف انرژی
• نمای جنوبی خانه ها و ساختمان ها بیشترین شدت آفتاب در حالی که نمای شرقی و غربی به ترتیب آفتاب صبح و بعد از ظهر و نمای شمالی کمترین میزان آفتاب را دریافت می کنند. درختانی را انتخاب کنید که با ایجاد سایه به خنک بودن ساختمان ها کمک کنند و در ضلع جنوبی به کاهش مصرف انرژی کمک کنند.
• بر روی کولر ها و دستگته تهویه هوا سایه اندازی شود تا با افزایش خنکی، میزان مصرف انرژی را کاهش دهد.
• از درختان سایه انداز در پارکینگ ها و دیگر سطوح سخت استفاده کنید.
• در مکان های ممکن از انرژی خورشید برای روشنایی استفاده کنید.
• تبعیت از احکام شهرداری و دیگر دفاتر دولتی در باره روشنایی فضای خارجی.
• ترکیب روشنایی به نحوی که آلودگی نوری درخشندگی شدید را کاهش دهد، جلوگیری از نفذ نور به مکان های دیگر، افزایش امنیت و ایمنی و کاهش مصرف انرژی.
• بیشتر از تکنولوژی نورپردازی به سمت پایین استفاده کنید تا به سمت بالا.
• به جای روشنایی الکتریکی از روشنایی خورشیدی در پارک ها استفاده کنید.

راهنماهای طراحی پارک شامل رهنمود های مفهومی برای بهتر کردن مطلوبیت پارک ها است.

طراحی پارک:
1. بوجود آوردن یک ورودی اصلی برای پارک، که حس ورود به پارک را القا کند شامل ایجاد عناصر زیر در ورودی پارک: تابلوی اسم پارک، محوطه ای دارای درختان گلدار، کفپوش خاص و در صورت امکان جایگاه نشستن.
2. در صورت امکان، قرار دادن ورودی اصلی در نزدیکی ایستگاه اتوبوس یا خط عابر پیاده.
3. تامین ورودی جدایی برای ماشین های نگهداری، دور از ورودی اصلی پارک برای عابران.
4. خلق سیستم سیرکولاسیونی که مردم را به عبور مطلوب هدایت کند بدون اینکه آنها را مجبور به توقف کند.
5. ایجاد دسترسی مستقیم به زمین بازی، اتاق استراحت و زمین های بازی.
6. قرارگیری زمین بازی به فاصله حداقل 24/15 متر از خیابان یا پارکینگ. زمین های بازی نزدیک تر از62/7 متر باید با یک حصار فولادی به ارتفاع 91 سانتی متر احاطه شود.
7. ساخت زمین بازی در نزدیک مسیر اصلی و نزدیک ناحیه پیک نیک گروهی و ناحیه باز چمنزار.
8. زمین های ورزش باید برای حداکثر دید برای امنیت در طول لبه های پارک قرار بگیرند. ایجاد حائل از 57/4 متر تا 9/6 متر از خیابان مثل یک خاکریز کوتاه یا حائل کوتاه.
9. جهت یابی بهینه برای زمین های ورزشی
10. راستای محور طولی زمین ها ورزشی باید در جهت شمال به جنوب قرار بگیرد.
11. طراحی پارک باید حیطه بزرگی از زمین خاکی یا گیاهی پیوسته داشته باشد.
12. پارکینگ کافی می باید برای کاهش مشکلات پارکینگ برای خیابان های مسکونی و یا شریان های اصلی درپارک های منطقه ای و عمومی طراحی شود.
13. تسهیلات اتاق استراحت باید برای تمامی پارک های منطقه ای و عمومی و پارک های مجاور پر استفاده فراهم شود.
14. پارک ها باید با تاکید بر استفاده ارتباطی و حیطه های چند عملکردی تفرجگاهی و تسهیلاتی که بطور موثر از منابع پارک استفاده می کند طراحی بشوند.
15. همه پلان های اصلی منحصر به فرد برای توسعه پارک های جدید باید در معرض روند تصویب پلان اصلی قرار بگیرند که تصویب پلان نهایی را توسط کمیسیون شورای شهروندان برای پارک ها وتفرجگاه ها، الزامی می کند.
16. شهر می باید بر طرح های نوآورانه و بی همتا و ترویج صفت منحصر به فرد در طراحی هر پارک تاکید کند. سایت ها، امکانات، بنا ها یا منظر تاریخی یا فرهنگی معنی دار در هر پارکی باید شناخته شود و اینکه آنها در کجای طراحی پارک قابل ارائه است.
17. پارک های مجاور نباید شامل مراکزعمومی، استخرهای شنا، استخر کودکان، پارکینگ داخل سایت یا زمین نورافکن دار باشد. نباید محدودیتی برای المان های تفریحی برای پارک های عمومی و منطقه ای وجود داشته باشد.
18. پدید آوردن یک زمینه مشخص برای پارک در زمان مقتضی برای بنا کردن یک شخصیت منحصر به فرد که با فعالیت های پارک و مکان آن سازگار باشد. زمینه باید بوسیله کاراکتر اجزای معماری، رنگ ها، جنس مصالح، مبلمان، وسایل بازی و انتخاب گیاهان تکمیل شود.
19. ایجاد وحدت در طراحی پارک بوسیله فراهم کردن عناصر تکرار شونده، رنگ و مصالح در کل پارک.
20. پلان اصلی سایت باید برای توسعه یا نوسازی درپروسه بحث عمومی اولیه توسعه پیدا کند. در هرجای ممکن، افراد سرویس دهنده مستقر در پارک باید برای کمک در انتخاب المان های تفریحی پارک، مورد مشورت قرار بگیرند.
21. در صورت تناسب داشتن طراحی پارک های عمومی و منطقه ای برای استفاده شبانه. روشنایی در شب باید برای حفظ امنیت و پیش بینی استفاده های تفریحی باشد، در حالی که نور زیاد و زننده را در مناطق مسکونی اطراف محدود می کند.
22. امتیاز انحصاری یا عمومی/خصوصی فرصت های سرمایه گذاری باید شامل انجمن های موجود و آینده و پلان پارک های منطقه ای باشد.
23. فضاهای استراحت باید در طول پارک در مکانهای مناسب وجود داشته باشد. فضاهای استراحت باید دارای جایگاه دوچرخه، آبخوری، سایه بان و امکانات پیک نیک دسته جمعی باشد.
24. دسترسی کافی برای ماشین های آتش نشانی، اورژانس و ماشین های سرویس دهی در پارک ها و فضاهای باز وجود داشته باشد.
25. ترویج استفاده از گیاهان مقاوم به خشکی و گیاهان بومی در جای مناسب پارک ها.
26. توسعه سیستم علائم در مسیرها که اطلاعات را برای کاربران مهیا می کنند، مثل دستورات ایمنی، شرح امکانات و فواصل.
27. طراحی تسهیلات پارک برای کاهش مصرف آب. پارک و تسهیلات باید در صورت نیاز برای افزایش و حفظ مشخصات طبیعی سایت و کاهش آب مصرفی و بقای نیاز متعاقب فرمان حفظ آب شهری طراحی شده باشند.
28. خصوصیات منظر طبیعی شامل: گیاهان طبیعی، خصوصیات آبی، صخره ای یا فرم خاکی در طراحی برخی پارک ها مطلوب است.
امکانات و مبلمان

برای بررسی نقش مردم در طراحی پارک ها بهترین منبع آیین نامه هایی است که توسط شهرداری ها و شوراهای شهر تهیه می شوند. در اینجا به اختصار به بیان ضوابط مطرح شده از طرف انجمن منظر پایدار و راهنمایی طراحی پارک منتشر شده توسط دپارتمان پارک ها شهر ساکرامنتو می پردازیم به عنوان نمونه ای برای راهنمایی معماران منظر و نیز دست اندرکاران تهیه آیین نامه ها.

منبع آب خوری
باید در دسترس باشند و یک کوزه جانبی پرکننده داشته باشند. از Murdock M43-2 استفاده شود به رنگ برنزی فقط.
در جایگاه مناسب نزدیک زمین بازی کودکان، محوطه پیک نیک و امکانات ورزشی قرار بگیرند.

جایگاه کباب و باربیکیو
اجاق های گروهی باید از انواع لوکس پایه دار باشد که قفسه جانبی دارد و مدل 220-X (Iron Mountain Forge) است.
اجاق های انفرادی باید از انواع لوکس پایه دار باشد که قفسه جانبی دارد و مدل (Iron Mountain Forge) 205-X است.

سطل زباله
باید در نزدیکی تمامی سکوها، میزها و زمین های بازی و امکانات ورزشی و همه فضاها قرار گیرند.
سطل های زباله باید با بقیه مبلمان هماهنگ باشند.

سازه سایه ساز
گروه کوچکی از فضاهای پیک نیکی باید به اندازه 25 تا 50 نفر را در خود جا دهند و فضاهای پیک نیکی گروهی بزرگ تر باید 50 تا 100 نفر را جا دهند.

امکانات دیگر سایت
سنگ های تزئینی باید در میان باغچه ها، در طول لبه باغچه ها در جدول زمین بازی و در زمین بازی به عنوان اختصاصی باشند،
اتاق استراحت و دستشویی های فضای باز
وسایل ثابت باید از فولاد ضد زنگ باشند.
استفاده از نت پولیش شده و توسط دو لایه رنگ ضد خط نوشته پوشانده شوند.
از کاشی و آجر در دستشویی های بیرون استفاده نشود.
حداقل یک GFI خارجی با چهار خروجی برای استفاده زیاد، ضد آب ، ضد خرابکاری و با پوشش قفل شونده قرار دهید.
اتصالات فاضلاب باید شبیه اتصالات آب اجرا شود.

مسیر دوچرخه سواری
1. مسیر دوچرخه سواری باید 12 فوت عرض با دو فوت مسیر گرانیتی و ... در هر طرف مسیر دوچرخه سواری یا 3 فوت عرض تقسیم شده ... در یک طرف مسیر برای پیاده روی و دویدن همانسور که هر LAS استاندارد پارک ها می گوید. عرض کمتر برای مسیر دوچرخه باید توسط مدیر پروژه بر اساس ... تصویب شود.
2. دیگر مسیرها (از جمله قسمت پارکینگ) باید بر طبق استانداردهای ساخت فضاهای عمومی باشند.

حصارکشی
برطبق آخرین نسخه استاندارد مشخص برای فضاهای عمومی

مبلمان سایت
1. مبلمان چوبی قرار ندهید مگر وقتی به طور خاص مدیر پروژه درخواست می کند و یا برای هماهنگی با مبلمان موجود در سایت.
2. فقط از مبلمان ثابت در زمین سایت استفاده کنید مگر موارد تصویب شده قبلی.
3. رنگ ها باید توسط شهر تصویب شده باشند. مبلمانی را انتخاب کنید که مهیا کند رنگ همساز با مولفه های بازی و دیگر مبلمان را.
4. 2 فوت بین لبه سخت و قسمت مبله شده سایت مانع قرار دهید.

سکوها و میزهای پیک نیک
1. سکوهای فقط 8 فوتی و میز های پیک نیک برای جا دادن حداقل 8 نفر هر جا که ممکن بود استفاده کنید.
2. برطبق ADA و بند 24 استاندارد، حداقل یک میز در یک سطح قابل دسترسی برای استفاده کننده از صندلی چرخ دار قرار دهید. حداقل یک سمت میز به اندازه 4 فوت با میز یا دیگر موانع فاصله داشته باشد.
3. میزهای پیک نیک و سکوها را در محل هایی در سطح پارک پخش کنید مثل: ورودی پارک، به طور منظم در طول مسیر گردشی اصلی، در پیرامون پارک دور از خیابان، به صورت تکی یا گروهی برای جمع شدن و گفتگو، برای تماشای یک منظره جذاب یا خوشایند و برای نظارت مستقیم بر کودکان.
4. قرار دادن سکوها در کنار امکانات خاص (محل بازی، زمین تنیس و ...)
5. قرار دادن سکوها با یک طرف پشت به دیوار یا درختان برای افزایش حس امنیت.
6. سکوها را از مسیر حرکت فاصله دهید تا رهگذران مزاحم کسانی که روی سکو نشسته اند نشوند.
7. سکوها باید در جایی قرار گیرند که در تابستان بیشترین سایه و در زمستان بیشترین آفتاب را دریافت کند.

جای دوچرخه
جای دوچرخه باید نزدیک پارک و ساختمان های موجود باشد که اجازه دهد دوچرخه ها پارک و قفل شوند و یا توسط مدیر پروژه جای آنها تعیین شود.



شیب بندی و کاشت

رای بررسی نقش مردم در طراحی پارک ها بهترین منبع آیین نامه هایی است که توسط شهرداری ها و شوراهای شهر تهیه می شوند. در اینجا به اختصار به بیان ضوابط مطرح شده از طرف انجمن منظر پایدار و راهنمایی طراحی پارک منتشر شده توسط دپارتمان پارک ها شهر ساکرامنتو می پردازیم به عنوان نمونه ای برای راهنمایی معماران منظر و نیز دست اندرکاران تهیه آیین نامه ها.

شیب بندی:
1. سطح خاک شیبدار را تندتر از 5:1 شیب بندی نکنید چون به راحتی با ماشین چمن زنی هرس نمی شوند.
2. پوشاندن زمین بازی مثل زمین بیس بال و فوتبال حداقل 1.5 درصد، ترجیحاً 2 درصد.
3. لحاظ کردن فضایی برای تماشاچیان وقتی کناره های زمین شیب بندی می شود و مهیا کردن سطوح کافی برای نشستن تماشاچیان.
4. تامین شیب های متقاطع کمتر از 2 درصد در پیاده راه ها، مگر اینکه ثابت شود که تا 2 درصد شیب منفی در پارک کارآمد باشد.
5. بر طبق قوانینADA (آمریکاییان با ناتوانی حرکتی) و بند 24 قانون ساختمان کالیفرنیا شیب طولی راه ها بسته به نوع خاص زمین سایت ممکن است تغییر کند و اگر نرده محافظ نداشته باشد بیشتر از 20:1 (5 درصد) نباشد.
6. حداقل کردن نیاز به نرده حفاظ تا حد امکان، بنا به قوانینADA و بند 24 قانون ساختمان کالیفرنیا.
7. سطوح سخت زمین ها باید تا 1 درصد شیب داشته باشند.
8. شیب سایت پارک برای جبران توپوگرافی زمین، شامل خاکریز در بعضی پارک ها قابل قبول است.
9. طراحی سایت باید با میزان متعادلی خاک ریزی و خاک برداری انجام شود.

زهکشی و فاضلاب
1. ایجاد محوطه ای برای جمع آوری آب (طبق استاندارد شهر) در هر محوطه و شیب سطح زیرین حداقل تا 1 درصد تا محوطه جمع آوری آب.
2. ورودی زهکش ها و جداکننده ها را داخل و یا نزدیک زمین بازی قرار ندهید.
3. ورودی های قطره ای با قطر کوچکتر از 16 اینچ را برای نواحی منظر و کوچکتر از 24 اینچ را برای نواحی دیگر استفاده نکنید. ورودی های قطره ای باید با شفته اندود محکم شده باشند.
4. به استاندارد جزئیات ساختمان پارک ها و مشخصات ساختمان پارک های عمومی مراجعه کنید و اطمینان حاصل کنید که مرجع مورد نظر آخرین ویرایش است.
5. برای زمین های گودی که درخت کاری شده اند یا با چمن پوشیده شده اند، مسیر آب شیب حداقل 2 درصد داشته باشد.
6. برای زهکش یا مجرای فاضلاب سیلاب در مرحله دوم کار، یک پست سفید شده 4 در 4 به ارتفاع 2 فوت بالا تر از زمین با با نوشته "SD Stub" روی آن قرار می گیرد.
7. حیطه درختکاری شده یا چمن کاشته را در تقاطع با پیاده راه ها زهکشی نکنید.

سنگفرش
بتن
1. آخرین لایه سطحی در مسیرها باید به طور عمودی بر روی لبه های مسیر کشیده شود مگر در مسیرهایی با سنگفرش خاص.
2. ایجاد حداقل یک مسیر در طراحی پارک بین همه حیطه های کاربردی عمده 10 فوت عرض مناسب و 8 فوت حداقل عرض برای استفاده ماشین های نگهداری و سرویس دهی است. و همه پیچ ها در این مسیر نباید شعاع کمتر از 10 اینچ داشته باشند.
3. مسیرهای پیاده روی باید 6 فوت عرض داشته باشند به جز جایی که جزو مسیر گردش نیست و فقط درو زمین بازی را احاطه می کند که ممکن است به عرض 4 فوت باشد.
4. بتن های حد فاصل چمن و بتن های اطراف وسایل روشنایی در سطوح چمنی باید 9 اینچ عرض داشته باشند مگر به طرز دیگری قابل قبول باشند.
5. بتن مسیرهای پیاده روی و دیگر سطوح تخت استاندارد باید با بافت تنیده با ضخامت 3 و ½ اینچ کارگذاشته شوند.
6. توده شالوده باید بر طبق نیاز به صورت موردی انجام شود.
7. ضخامت لبه ها و 4 اینچ شالوده باید فقط شامل مسیر هایی شود که برای ماشین های سرویس و نگهداری استفاده می شوند.

کاشت
1. اگر جای کافی داری درختان را به صورت گروهی بکارید نه تکی یا خطی با فاصله مساوی، مگر اینکه طراحی نوع دیگری به شما دیکته کند.
2. به اندازه 12 فوت بین تنه درخت و لبه سطح سخت فاصله بدون مانع قرار دهید.
3. حداقل 20 فوت فاصله بین درختان یا بین درخت و دیگر عناصر عمودی سایت در محوطه چمن قرار دهید مگر اینکه مدیر پروژه مسافت دیگری از شما خواسته باشد.
4. یک حیطه ورودی کاشته شده (چمن نباشد) برای قرارگیری نشان نام پاک ایجاد کنید. از درختان یا درختچه های گل ده دائمی با نیاز کم به نگهداری برای تاکید بر نشانه استفاده کنید.
5. از لیست اختصاصی برای انتخاب درختان با توجه به حیطه کاشت استفاده کنید.
درختان انتخاب شده باید توسط مدیر پروژه تصویب شوند و با داشتن معیارهای زیر تکمیل شوند:
• مناسب محیط ویژه سایت باشند
• شرایط خاک سنگین را تحمل کنند.
• تحمل یخبندان
• آشغال زیادی تولید نکنند یا طول مدت ریزش برگ، میوه یا آثار طولانی نباشد.
• مقاوم به بیماری و آفت
• دارای ریشه عمیق
• مقاوم به گرما (مستعد آفتاب سوختگی نباشد)
• گونه های درختی با ریشه کم عمق اگر بین فضای کاشت و یا با پنل های مانع ریشه کاشته شوند ممکن است با تعمل پذیرفته شوند
• وقتی درختی را در فضای بریده سده میان سطح سخت قرار می دهید، حداقل دایره ای به قطر 5 فوت اطراف آن در نظر بگیرید. وقتی که بودجه اجازه می دهد شامل شبکه پای درخت یا سنگفرش از گرانیت تجزیه شده.
• اندازه کاشت:
o 15 گالن برای درختان، بجز موارد خاص
o 5 گالن برای درختچه های بزرگ
o 1 گالن برای درختچه های کوچک درخت مو و گیاهان رونده (پوششی)
• درختان باید نزدیک تر از 18 اینچ از وسایل نورپردازی یا سازه های عمودی کاشته نشوند.
• کاشت درختان گلدار در ورودی همه پارک ها در صورت امکان.
• برای کاهش مشکل حشرات درختان تابستانی گلدار را در کنار زمین بازی و محوطه پیک نیک نکارید.
• درختان کاشته شده در کنار خیابان، پارکینگ
• در صورت امکان از درختان و درختچه ها و گیاهان پوششی کم آب استفاده کنید.
• استفاده از گیاهان بومی در طراحی پارک به منظور کاهش نگهداری و افزایش جلب علاقه به منظر پیشنهاد می شود.
• 20 درصد گیاهان به کار رفته در پارک باید از گونه های بومی کالیفرنیا باشند جهت تبعیت از شورای شهر.
• در هر جای ممکن در پارک یک حیطه ای پوشیده از گیاهی با نگهداری کم یا علف محلی برای گردهمایی قرار دهید.
• یک مثلث بصری در تقاطع پارک و یا ورودی برای به حداکثر رساندن ایمنی و شفافیت برقرار کنید.
• تست حاصلخیزی خاک ها را انجام و در خصوصیات پروژه گزارش دهید.
• انتخاب و جانمایی درختان در زمین پارک باید توسط مدیر پروژه یا معمار منظر بازبینی و تصویب شود.
وسایل بازی

رای بررسی نقش مردم در طراحی پارک ها بهترین منبع آیین نامه هایی است که توسط شهرداری ها و شوراهای شهر تهیه می شوند. در اینجا به اختصار به بیان ضوابط مطرح شده از طرف انجمن منظر پایدار و راهنمایی طراحی پارک منتشر شده توسط دپارتمان پارک ها شهر ساکرامنتو می پردازیم به عنوان نمونه ای برای راهنمایی معماران منظر و نیز دست اندرکاران تهیه آیین نامه ها.

زمین بازی
اندازه و نوع:
• برای 2 تا 5 ساله ها جمعاً باید 3500 S.F. min. با یک محوطه کوچک ماسه ای و حداکثر ارتفاع کف 48 اینچ باشد.
• برای 5 تا 12 ساله ها باید محوطه ماجراجویی 5000 S.F. min. طراحی شود. ارتفاع از 48 اینچ تا در بلندترین مکان به 72 اینچ برسد.
• محوطه مشترک باید 5000 S.F. min. باشد و برای 2 تا 12 ساله ها طراحی شود. نصف آن برای 2 تا 5 سال و نصف دیگر برای 5 تا 12 ساله ها. (minimum area value define by user)

طراحی
• ایجاد 2 اینچ فاصلی بین کف تمام شده از الیاف چوبی مهندسی شده یا ماسه بازی و بالای لبه محوطه بازی.
• وجود علامتی در ورودی هر زمین بازی. متن آن به صورت زیر باشد:" دسترسی به زمین بازی" و "2-5 سال" ، "5-12 سال" یا "2-12 سال" و علامت دسترسی و "نظارت بزرگسالان توصیه می شود". این علائم باید بر طبق آنچه رسم است ساخته شوند از permalene با رنگ برنزی قهوه ای و نوشته ها و علائم آبی با سازه منظر، به ارتفاع 4/3 -13 اینچ و 10 اینچ عرض نصب شده برارتفاع 3 فوت ...

وسایل بازی
1. زمین ارتباطی مستقیماً در برابر دسترسی ورودی اصلی جهت گیری شود. رمپ دسترسی زمین بازی بر طبق قوانین ADA ، دستورالعمل کمیته حفظ امنیت مصرف کننده CPSCو ASTM ایجاد شود. ارجاع شود به استاندارد های جزئیات پارک
2. محوطه تاب بازی از جایگذاری شود دورتر از محوطه بازی فعال برای جلوگیری از برخورد در مسیر حرکت. محل تاب خوردن می تواند از نظر فیزیکی و یا بصری از زمین بازی فعال جدا باشد.

3. 2 فوت اضافه بین حیطه فرود مورد نیاز برای وسایل بازی و لبه کف زمین بازی در نظر گرفته شود.
4. حیطه فرودها با هم همپوشانی نداشته باشند به جز در مورد حیوانات فنری و دیگر بازی های روی سطح زمین برای برآوردن استانداردهای قابل قبول وسایل.
5. در طراحی بازی کاشی کائوچویی قرار ندهید.

6. ماسه باید از نوع شماره 2 سفید که توسطPatterson Sand and Gravel، Sheridan، California و یا مشابه اینها تولید می شود استفاده شود.
7. شهرداری باید رنگ وسایل بازی را تصویب کند.
8. ایجاد یک محوطه نشستن گروهی سایه دار و نیمکت های خاصی برای نظارت مستقیم بر کودکان در خلال بازی.
9. ایجاد یک رمپ دسترسی به بر طبق جزئیات استاندارد به سمت فضای بازی.

ضوابط طراحی وسایل بازی:
1. وسایل زمین بازی و طراحی باید بر طبق استانداردها و دستورالعمل های جاری کمیته امنیت استفاده کننده آمریکا CPSC (چاپ چهارم SB 2733) راهنمای امنیت زمین بازی عمومی و استاندارد هایASTM باشد.
2. طراحی زمین بازی باید بر طبق آخرین نیازهای نمایندگی آمریکائیان با ناتوانی حرکتی در محیط های عمومی که شامل بالابرهای دسترسی و اتفاقات سطح زمین می شود.
3. استفاده از وسایل بازی فقط از فروشندگان مصوب شهر: سازه های منظر،,Little Tikes or Miracle Playground Equipment مستثنی شده از دیگر مصوبات.
4. مولفه های وسایل زمین بازی شامل بالارونده ها، مسیر های، سکوها و ایستگاه ها به طور عمده باید از فلز و جدا کننده ها و پنل ها از پلاستیک ساخته شوند.
5. طراحی باید بقا و نگهداری بلند مدت مورد نیاز وسایل خاص را به خوبی لحاظ کند. ظرفیت رخداد وندالیسم (خرابکاری) و نوشته های دیواری (پیشنهاد شده که وسایل بازی 20 سال در محل باشند)

6. وسایل بازی چوبی نباشند.
7. نگهداری خوب و قابلیت خراب شدن اقلامی چون پنل های حبابی، پنل های بازی با کلمات، پنل ایکس او (XوO)، سرسه و مکعب های باز و بالارونده های چرخشی نباید استفاده شود.
8. طراحی وسایل زمین بازی باید برای تغییرات مورد نیاز شهر انعطاف پذیر باشند.
9. وسایل زمین بازی باید شامل عناصر مختلف بازی و دارای ارزش بالایی باشند.
10. شورای شهر LAS وسایل و طرح های منحصر به فرد و مبتکرانه را تشویق می کند.
11. وسایل بازی باید بر اساس نیاز های رو به گسترش کاربران باشد.
12. تم محوطه بازی در هر زمان ممکن باید مورد استفاده قرار گیرد.

مولفه های مطلوب محوطه ماجراجویی
1. سرسره: 3 یا بیشتر با یک سرسره مارپیچی و یکی سرسره بادی و یکی انتخابی.
2. تسمه پلکانی یا سرسره نواری
3. بازی های بالای سر: 2 تا یا بیشتر مانند نردبان افقی حلقه ها.
4. پل: یکی یا بیشتر پل معلق یا قوس دار.
5. بالارونده - دیواره یا طناب: دو تا یا بیشتر بالارونده فلزی، به صورت قوسی یا عمودی و غیره.
6. میله بارفیکس
7. تاب قوس دار یکی یا دو تا با کمربند ایمنی
8. تاب با تایر ماشین، اگر فضا و بودجه اجازه می دهد.
9. سقف ها
10. در صورت امکان مولفه ها را از زمین بازی کپی برداری نکنید.











مولفه های مطلوب زمین بازی
1. سرسره ها: دو تا سرسره که یکی از آنها دوبله باشد یا دوتا کنار هم.
2. یک نوع تونل سینه خیز رفتن و یا پل

3. پنل فعالیت: انواع مختلفی مثل پنل موسیقی، پنل فرمان.
4. تاب قوسی کودکان: یک یا دو تاب با صندلی کامل (نه نیمه)
5. سوارکار فنری: دوتا یا یکی با دو صندلی
6. در صورت امکان مولفه های استفاده شده در قسمت بازی های حادثه ای را تکرار نکنید.


منابع:
• Park Design Guidelines For Use by Consultants and City Staff. Revised 6/26/01
• راهنمایی طراحی پارک شهر ساکرامنتو ، دپارتمان پارک ها بخش معماری منظر
www.sustainablelandscapecouncil.org
 
آخرین ویرایش:

mandana-n

عضو جدید
سلام
از اونجایی که موضوع پایان نامه ی من در ارتباط با پارک بود فایل های زیادی رو در این زمینه جمع آوری کردم که اونها رو براتون آپلود کردم
فهرست فایل هایی که براتون اپلود کردم اینه:

عکس مجلات
پارک آرامش در توربیه خا، ترجمه: علی علی نژاد، مجله ی معماری و فرهنگ شماره 22 تابستان 84
پارک های علمی، نویسنده : دکتر هوشنگ امیر احمدی، مجله ی آبادی شماره 6 پاییز 71
پارک نیاوران، نویسنده : حسن علی لقایی، مجله معماری و فرهنگ 7 زمستان 79
پارک های فناوری، ترجمه: امیر طاهر زاده، مجله ی معماری و فرهنگ شماره 22 تابستان 84

(این توضیح رو بدم که این عکسها رو یکی از کاربران همین سایت، دوست خوبم (sahar-architect) زحمت کشید و برام از کتابخونه ی دانشگاهشون گرفت و کمک بزرگی بهم کرد بازم دستت درد نکنه سحرجان)

فایلهای PDF

ضوابط طراحی فضاهای سبز شهری، معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور نشریه شماره 203
جایگاه آب و آبنما در پارک های شهری، نشریه هنرهای زیبا، شماره 22 تابستان 84
ارزیابی و تحلیل وضعیت پارک های شهری با استفاده از ابزار SWOT و ارایه مدل مناسب (مطالعه موردی پارک 8 شهریور شهر سمنان)
پایان نامه با موضوع پارک

فایلهای WORD
پارک علم و فناوری سمنان
پارك ها
ترفندهای محوطه سازی در طراحی فضای سبز
تقيسمبندي ژئوبتانيكي دكتر جوانشير و گياهان آن
چنار در باغهای سنتی و تاریخی ایران
ضوابط انتخاب گياهان در طراحي فضاي سبز
ضوابط طراحی پارک شهری تهران
ضوابط طراحي پارك ها 2
ضوابط و اصول طراحی پارکهای شهری
فضاهاي سبز پهنه اي
مفهوم و هدف طراحی پارک و پردیس سازی و مناظر
نکات لازم جهت طراحی پارک ها


دانلود فایل:

http://park.rar
 

DDDIQ

مدیر ارشد
Lamongan Sea Leisure Theme Park

Jalan Raya PaciranLamongan Lamongan, Indonesia

Architects : Edwin NafarinJakarta, IndonesiaClientsPT
Clients : PT Bumi Lamongan SejatiLamongan, Indonesia
Construction2003.2004
Occupancy2004

Site150,000 m2
Ground floor77,344 m2
Total floor84,756 m2

Costs7,000,000 USD

http://www.www.www.iran-eng.ir/attachment.php?attachmentid=178424&d=1383597801

http://www.www.www.iran-eng.ir/attachment.php?attachmentid=178420&d=1383597183

Notes Subject to drought and flooding, Lamongan was known as an under-developed region, but this project aims to promote tourism by transforming an underused beach into a 15-acre theme park. There are over 50 attractions, many exploring local themes such as the coast or the history of Islam in Java and all intended to be affordable and appealing to a broad range of age groups. The project has exploited the natural features of its site: for example, a subterranean cave has been turned into an insectarium. Providing space for locals to sell souvenirs and refreshments, the park aims to boost the local economy.
Source:

The Aga Khan Trust for Culture, 2011.
download
Architect's Record, Lamongan Sea Leisure Theme Park //21 mb Download this file




http://www.www.www.iran-eng.ir/attachment.php?attachmentid=178421&d=1383597190

 

پیوست ها

  • 65789.jpg
    65789.jpg
    83.3 کیلوبایت · بازدیدها: 0
  • IMG38050.jpg
    IMG38050.jpg
    54.9 کیلوبایت · بازدیدها: 0
  • Entrance of the 'Pirates Herd'.jpg
    Entrance of the 'Pirates Herd'.jpg
    40.9 کیلوبایت · بازدیدها: 0
  • View of swimming pool (1).jpg
    View of swimming pool (1).jpg
    46.6 کیلوبایت · بازدیدها: 0
  • Main entrance of WBL, the gigantic red crab.jpg
    Main entrance of WBL, the gigantic red crab.jpg
    39.7 کیلوبایت · بازدیدها: 0
  • Seafront at north side of WBL.jpg
    Seafront at north side of WBL.jpg
    27.9 کیلوبایت · بازدیدها: 0
  • Spiral water boom in blue nuance.jpg
    Spiral water boom in blue nuance.jpg
    40 کیلوبایت · بازدیدها: 0
  • The colorful canoes on the beach.jpg
    The colorful canoes on the beach.jpg
    35 کیلوبایت · بازدیدها: 0
  • 657890-.jpg
    0 بایت · بازدیدها: 0

M I N A

دستیار مدیر مهندسی معماری
کاربر ممتاز
کاربرد نور در طراحی پارک

کاربرد نور در طراحی پارک

نور :

یکی از عوامل موثر بر ارزش فضایی است و به وسیله آن می توان خواص دیگر فضا، مثل رنگ و بافت را تغییر داد و یا بر آنها تاکید کرد.
استفاده درست و بجا از نورطبیعی و مصنوعی برکیفیت فضا تاثیر دارد.نقش نور در شب برای پارک مورد نظر نقش هویت بخش دارد زیرا علاوه بر دیدی که از شهر به پارک وجود دارد موجب سهولت استفاده کاربران در شب می شود که این در واقع کانسپت اصلی طراحی است.

تعریف نور:

از نظر فیزیکی: انرژی تشعشعی که بین طول موج های مشخصی واقع شده است و می توان آن را دید و اندازه گیری کرد. وقتی روشنایی بر روی سطح می تابد، از سطح فوق منعکس شده و به چشم انسان می رسد. (بنجامین، اونز، نور روز در معماری – ترجمه شهرام پور دیهیمی، نشر نخستین، تهران ۷۹، ص ۷) درک ما از میزان روشنایی و درخشندگی سطح به دو عامل میزان انعکاس نور از سطح و مقدار نور زمینه بستگی دارد.کمیت و کیفیت نور براساس تئوری الکترومغناطیسی نور تعریف می شود. مثلاً رنگ نور به طول موج پرتو نورانی بستگی دارد.جدول زیر طیف رنگ ها و میزان طول موج آنها را نشان می دهد.

رنگطول موج ( انگستروم A )
بنفش۴۲۰۰-۳۸۰۰
آبی۴۶۵۰-۴۲۰۰
سبز۵۶۶۰-۴۶۵۰
زرد۵۸۶۰-۵۶۶۰
نارنجی۶۲۷۰-۶۸۶۰
قرمز۷۶۰۰-۶۲۷۰


جدول ۱: طول موج رنگ های مختلفترکیب نورها:در ترکیب نورها با هم می توان نور جدیدی را به دست آورد که برآیند نورهای متشکله می باشد. نورهای اصلی با رنگ های اصلی متفاوتند و شامل قرمز، آبی و سبز هستند که از ترکیب آنها به رنگ خنثی سفید می رسیم.

نورقرمز + نورسفید = نور زرد
نورقرمز + نورآبی = نورقرمز ماژنتا یا قرمز صورتی
نورسبز + نورآبی = نورآبی روشن یا آبی سیان
نورقرمز + نورسبز + نورآبی = نورسفید
ترکیب نور با نور را ترکیب افزایشی می گویند، زیرا در نتیجه آن نوربیشتری پدید می آید.

نورپردازی و معماری:

در روزهای صاف ساختمان ها به وسیله نور پر قدرت و مستقیم خورشید روشن می شود. نورخورشید سایه های عمیق می سازد. این سایه ها در روزهای ابری به واسطه یکنواختی نور شدت و عمق کمتری دارد.
اما در هنگام شب ساختمان ها به گونه ای کاملاً متفاوت از آنچه در هنگام روز می بینیم ظاهر می شوند . تقلید و بازسازی افکت های نور روز و نور خورشید ناممکن است.چالش های اساسی یک طراح نور، تعریف و ارتقاء بخشیدن ظاهر ساختمان در هنگام شب است.نورپردازی و روشنایی شب هنگام، می تواند برای محیط پیرامون یک ساختمان، مفید باشد یا می تواند گروهی از بناها را، به هم مرتبط کند و یا مهمتر از همه، می تواند بخش های یک مجموعه واحد شهری را به هم متصل کند.

تعریف نقاط عطف (Focal Points) به وسیله نور در یک محدوده شهری، از طریق روشن کردن و پرقدرت کردن ساختمان های بزرگ و نورپردازی ضعیف تر و ملایم تر ساختمان های کم اهمیت تر، صورت می گیرد.انسجام و یکپارچگی شبکه دسترسی ها و محیط های شهری، می تواند به وسیله نورپردازی خیابان ها و محوطه تأمین شود. روشنایی مدرن با طراحی خوب، در موفقیت یک پروژه طراحی شهری موثر است .احسـاس راحتی و دلپذیری فضا با تغییرات ملایم و مناسبی حاصل می گردد. یکنواختی و همچنین محرک های بیش از حد نور، می تواند ایجاد ناراحتی نماید.نورپردازی بیرونینورپردازی در محیط بیرون با محیط داخلی متفاوت است و معیار جهانی آن خورشید و آسمان روز است.

محیط شبانه بیرونی چالش های طراحی زیر را بر می انگیزد:


- تاریک بودن آسمان نسبت به روز، کنتراست اشیاء نسبت به زمینه بیشتر است.


- قدرت کم منابع نوری در قیاس با خورشید و درنتیجه نزدیکی منابع نوری به موضوعات و فضاهایی که باید نورپردازی شوند.

- تاثیر عملکرد چشم انسان در روشنایی کم یا روشنایی زیاد روز.- تاثیر بر احساسات انسان در طول شب.

- ایمنی (Safety) و امنیت (Security) شخصی.

- آشفتگی چهره شب به دلیل دیده شدن نور از فواصل دور

- فعالیت هایی مانند ورزش و رانندگی نورپردازی خاص برای ایمنی و کارایی می طلبند.

- در شب برای تماشای ستارگان و خلوت و تنهایی، نیاز به تاریکی مسئله مهمی است.

اهداف متنوعی برای نورپردازی ساختمان ها وجود دارد از جمله: پرستیژ، ایمنی، نشانه گرایی یا تشخیص یا تاکید نورپردازی معماری، فرصتی است برای ایجاد حس فضایی و احساسی معمارانه.

نورپردازی محوطه:

نورپردازی محوطه، حوزه وسیعی از انواع محیط های بیرونی (طبیعی و مصنوعی) را شامل می شود. موضوعات نورپردازی محوطه، عبارت است از: فضای سبز، جنگل، درختان، پارک ها، باغ های مسکونی، بلوارها و …


وظیفه طراح نورپرداز، خلق یک محیط شبانه جذاب و ایمن، با استفاده از یک سیستم مصرف بهینه انرژی و درخشندگی مناسب است.

مراحل و ملاحظات طراحی نورپردازی محوطه :

1. بررسی و شناخت سایت:

این بررسی، ملاحظه دقیق وضع موجود محوطه را شامل می شود. این عناصر عبارت است از:
-
Soft Cape
-
Hards Cape
-
Water Features
.
2.تعیین عملکرد فضا و طبیعت استفاده کنندگان از فضا

3.
توجه به این نکته که نواحی مهم در هنگام روز، الزاماً همان نواحی مهم در هنگام شب نیست

4.
تعیین نقاط کانونی اصلی و فرعی

5. جمع آوری اطلاعات و شناخت دقیق مشخصات سایت و عناصر گیاهی ، مانند:

- شکل کلی، ارتفاع، ابعاد و نوع گیاه
- مشخصه شاخ و برگ (شکل، رنگ، بازتابی نور، بافت، شفافیت، تراکم).
- الگوی شاخه ها (Branching Pattern) باز، بسته، متراکم، بالارونده یا پائین رونده
-وضعیت تنه و پوسته (خاردار، پوسته پوسته، چند رنگ و …)
- عمق و گسترده ریشه
- میزان رشد ( سرعت و مقدار)
- همیشه سبز یا برگ ریز.
- تغییرات فصلی.

عوامل موثر بر طراحی:

برخی از عوامل که در طراحی نورپردازی محیط بیرونی باید در نظر گرفته شود، عبارتست از:

چشم زدگی (Glare)،
مشاهده پذیری (Visibility)،
شدت روشنایی (Illuminance)،
درخشندگی (Brightness)،
روشنایی (Luminance).
چشم زدگی (Clare

انواع چشم زدگی عبارتند از:

- Disability Glare- Discomfort Glare- Nuisance Glareشدت روشنایی (Illuminanceشدت روشنایی عبارتست از واحد اندازه گیری شدت شار منتشره بر روی یک سطح که در اغلب مواقع، تنها عامل اندازه گیری در طراحی یا ارزیابی محیط های بیرونی به شمار می رود.

- روشنایی (Luminance) و درخشندگی (Brightnessاین دو اصطلاح، اگر چه مترادف به کار می روند، اما معنای متفاوتی دارند. روشنایی یک منبع یا سطح عبارتست از شدت نور منبع یا سطح از دید ناظر، درخشندگی، عبارتست از دید یا ادراکی ویژه که عمدتاً نتیجه لومینانس یا روشنایی منبع یا سطح است.
روشنایی سطح (Surface Luminance) و روشنایی منبع نور(Source Luminance) عامل مهم در نورپردازی بیرونی محسوب می شوند. روشنایی سطح، به عمق و جاذبه صحنه های نورپردازی بیرونی می افزاید. علاوه برآن برای امنیت و مشاهده پذیری (Visibility) مفید ا
ست

.


برای کاهش خیرگی (Glare) لازم است روشنایی چراغ در جهت معمول (Typical) دید، به حداقل برسد. زاویه دید معمول بین ۴۵ تا ۸۵ درجه است.
روشنایی چراغ پایه کوتاه (Bollard)، چراغ های محوطه (Landscape Light) و نورافکن ها (Flood Lights) باید کم باشد تا کمتر جلب توجه کند.
چراغ های زاویه باز (High – angle Light) زاویه ۸۰ درجه نسبت به خط عمود، احساس امنیت و مشاهده پذیری را بهبود می بخشد. این نوع نورپردازیی، به دلیل امکان نصب پایه ها با فاصله های زیادتر و تعداد کمتر، از نظر اقتصادی مناسب تر است.

اشکالات طراحی در جانمایی چراغ ها:

ایجاد خیرگی، به خصوص در مورد پایه های کوتاه یا چراغ های پرنور (High Lumen)، حتی چراغ های به اصطلاحFull Cut Off نیز، اگر خوب طراحی نشده باشند، ممکن است روشنایی بیش از حد ایجاد کنند. در موارد مشابه، چراغ های Non Cut Off مناسب تر خواهد بود.نسبت های روشنایی (Luminance Ratios)نسبت های روشنایی، عبارتست از حداکثر قابل قبول روشنایی بین ناحیه روشن شده و نواحی مجاور، منظور از نواحی مجاور نواحی است که می توان از آنها، ناحیه نورپردازی شده را دید.نسبت های روشنایی، نباید از ۲۰ به ۱ بیشتر باشد.

تعادل و هماهنگی:

اگر چه به نظر می رسد کاربرد منابع نوری، تنها در ایجاد روشنایی در شب می باشد، ولی در واقع چنین نیست، چرا که اکثر این عناصر، در روز به عنوان یک عنصر شهری قابل رویت بوده و در زیبایی یا آشفتگی محیط نقش مهمی بر عهده دارند. بنابراین علاوه بر رنگ و نوع پراکنش نور، طراحی سایر اجزای منابع روشنایی نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. باید در ساخت آنها به زیبایی، هماهنگی با محیط و سایر اجزاء و مبلمان موجود توجه خاصی مبذول داشت.

تکنیک های نورپردازی درختان:


برای روشن تر کردن سطح شاخ و برگ درخت، نورافکن ها را در شاخه های پائین آن نصب می کنند، به طوری که نور آنها از لابه لای شاخه های درخت، به طرف بالا بتابد.
اگر امکان پنهان کردن منبع نور وجود داشته باشد، می توانیم نورافکن ها را پای درخت نصب نمائیم. به طوری که کل ارتفاع درخت را به صورت قائم روشن کند.در شکل زیر منبع نور در فاصله ای از درخت نصب شده است. به طوری که شاخ و برگ به صورت زمینه ای روشن عمل کرده و جزئیات از دیده پنهان می ماند. برای روشن کردن سطح مجسمه، ممکن است تنها یک نورافکن لازم باشد، اما در اطر اف آن یک روشنایی فرعی مطیع کار گذاشته می شود تا اثر نور منعکس شده را به وجود آورد

.


جانمایی چراغ ها، به شکل کلی درخت، ساختار شاخه ها و نوع شاخ و برگ آنها بستگی دارد:

- درختان Open Spreading (درختان با کاکل گسترده)
- درختان Open Vertical (درختانی با کاکل باریک و عمود)
- درختان Dense Spreading (درختانی با کاکل گسترده متراکم).

نورپردازی مسیرها:

روشنایی پیاده روها و سطح زمین، معمولاً با چراغ های Bollards (پایه کوتاه) به دست می آید. این چراغ ها، به صورت زیرزمینی نصب می شوند و دارای فرم قوی، کوتاه و مستحکمی هستند.چراغ های کوچک با برش نور تیز Sharp Cutoff نیز، بر روی پایه های کوتاه و مخصوص مسیرهای عبور استفاده می شوند.

جانمایی چراغ ها برای دست یابی به یک مسیر تردد روشن از راه های نشان داده شده در شکل زیر بدست می آید:

نورپردازی عمومی:

اولین دسته که مهمترین عامل نورپردازی نیز می باشد، تأمین نورعمومی است. این نورپردازی در جایی کاربرد دارد که فضای باز شهری دارای تعریف استفاده در شب باشد. انتخاب نوع نور مناسب شامل چراغ های همگانی پروژکتوری در ارتفاع یا چراغ هایی با ابعاد انسانی یا چراغ هایی با ارتفاع کم بستگی به تعریف فضا و نورکاربردی این فضا دارد. مثلاً نورپردازی عمومی با پروژکتور برای مکان های سرباز ورزشی و یا فضاهای عمومی گسترده کاربرد دارد.گاهی در کنار یک عنصر مهم که می خواهیم نور قوی تری برای آن استفاده نمائیم، مثل یک ساختمان تاریخی، چراغ های با ارتفاع کمتر، مورد استفاده قرارمی گیرند تا باعث تعرض نوری به عنصر مهم تر نگردد.

- نورپردازی عناصر و المان های مهم به صورت کلی

- تعریف یک بدنه توسط چراغ متوالی- روشنایی برای تأکید بر خواص شیء

- روشنایی برای تعریف خاصیت جدید برای یک شیء- نورپردازی یک جسم برای نمایش فرم خاص آن

- نورپردازی به منظور تزئین اجسامطراحی نورپردازی محیط های آبی:

- فواره ها:
بخشی از فواره (آب یا سازه) را که می خواهد نورپردازی شود، فرم هندسی و نورپردازی آن معین گردد.

- آبشارها:
نوع لبه (Weir) که آب از آن فرو می ریزد بررسی شود.

- نهرها و برکه ها:
این موارد بهتر است

- ساحل و کناره ها:
تنها بخش قابل نورپردازی، کف ها و خیز آبهاست.

- دیگر موارد:
چشمه ها، سطوح رنگی و صخره ای و دیگر محیط های طبیعی خاص که اغلب در پارک های ملی یافت می شوند، باید به فرم زیبایی نورپردازی شوند و آلودگی نوری، روشنایی محیط پیرامون و مزاحمت های نوری محیط باید در نظر گرفته شود.

- استفاده از نور برای ایجاد یک شکل نمادین خاص

- نورپردازی به عنوان یک شناسه و نمادشهری

- استفاده از نور برای ایجاد جذابیت در فضاها

برگرفته از پایگاه اینترنتی مهندسین فضای سبز
 
آخرین ویرایش:

M I N A

دستیار مدیر مهندسی معماری
کاربر ممتاز
انواع پارک

انواع پارک

مقدمه

به طور کلی پوشش های طبیعی گیاهی در روی کره زمین به چهار شکل دیده می شود که عبارتند از :

جنگل ، علف زار ، کویر و توندرا

علف زارهای از دوره میوسن سرچشمه گرفته ولی تغییرات سریع آب و هوائی و دورهای یخ بندان دوره پلئیستوسن روی علف زارهای اثر بسیار گذاشته است. در عصر یخ بندان لااقل 28درصد سطح زمین بوسیله یخ پوشیده شده بود و در اواخر دوره پلئیستوسن علف زارها گسترش یافته و یکی از اشکال پوششی گیاهی زمین را تشکیل داد . با سیر حرکت تاریخی ، در طول ده هزار سال بعد و آشنائی انسان های اولیه با آتش به تدریج سبب شد، از آتش به عنوان پاک کردن جنگل ها برای تهیه زمین زراعتی و تخریب جنگل ها استفاده شود . بر اثر گزارش تا ناهیل (8)(1973)گسترش کشاورزی از حدود ده هزار سال قبل شروع شد و انسان مستقیما و سریع اقدام به پاک کردن زمین از جنگل ها نموده است . زیرا قسمت اعظم کشاورزی اولیه انسان در مناطق جنگلی ، زمین توسعه یافته است .

بنا به گفته داریی (9) (1956) ، در بیشتر اروپای مرکزی و غربی پاک کردن زمین هااز جنگل تا سال 1300بعد از میلاد مسیح به حداکثر خود رسید و در قرون چهارده و پانزده زمین های جنگلی افزایش یافت . ولی نسبت پیشروی در تخریب جنگل در طول قرون اخیر همیشه به طور منظم و کلاسیک نبوده و بر اساس گسترش تکنولوژی اشکال مختلفی را یافته است . این خود بزرگ ترین قدم هائی است که در به همزدن تعادل بیولوژیکی و اکولوژیک محیط برداشته شده است . آنچه که امروزه همگان را بر آن می دارد ، حفظ و حراست این مناطق اصلی می باشد و لازم است ارزش واقعی جنگل و تاثیر فضای سبز در زیست انسان معرفی شود .

بایستی مردم را به اهمیت حیاتی آن بیشتر آشنا کرد و مناطقی را به نام مناطق حفاظت شده به صورت پارک های جنگلی و ملی مشخص نمود و همچنین امکاناتی را پدید آورد ، تا بتوان جنگل هائی را که در طول تاریخ به تدریج دست خوش تخریب قرار گرفته به نحوی جهت سلامت محیط بازسازی نمود . اهمیت این نکته هنگامی آشکارتر خواهد شد که سطح فرهنگ عمومی بالا رفته، عامل فقر و کمبود های زیستی که در نابودی طبیعت با دست انسان به وجود آمده کاهش یابد و بنابراین ایجاد پارک و فضای سبز برحسب شرائط محیطی در مناطق مختلف ضروری به نظر می رسد .

پارک ها بر حسب شکل ، خصوصیات منطقه ای ، کلیمائی ، چگونگی عادات و سنن و نحوه استفاده به چند دسته تقسیم می شوند :

1-پارکهای جنگلی.

2-پارکهای ملی.

3-پارکهای عمومی.

پارک های جنگلی

تاسیس پارک های جنگلی دارای ضوابط اختصاصی است که با پارک های ملی متفاوت می باشد و برای احداث آن نکات بسیاری را باید در نظر گرفت . معمولاً پارک های جنگلی به دو دسته تقسیم و مورد بهره برداری قرار می گیرد.

1-پارک های جنگلی طبیعی:

- ایجاد امکانات حرکتی و تفریحی برای عموم در فضاهای جنگلی طبیعی .
_ تا آن جا که میسر است شکل طبیعی مناطق جنگلی نبایستی مورد آسیب و زیان عوامل تغییر دهنده قرار گیرد.
_ زیبائی های طبیعی به منظور خلق زیبائی های مصنوعی نبایستی دست خوش تغییرات واقع شود .

2-پارک های جنگلی مصنوعی:

- احداث جنگل های مصنوعی ، به منظور ایجاد فضای سبز و تفرج گاه در اطراف شهرها.
- احداث جنگل های مصنوعی نبایستی کاملاً در مجاورت مراکز صنعتی پدید آید.
- مناسب است احداث جنگل های مصنوعی به گونه ای پدید آید که به دشت منتهی شود .
- در احداث پارک جنگلی لازم است قبلاً از لحاظ سطح و امکانات نگاهداری کاملاً مورد بررسی قرار گیرد.
- بایستی کاملاً توجه داشت که احداث پارک های جنگلی خواه به طور طبیعی یا مصنوعی، منحصراً به منظور وجود مکانی برای استراحت ، سالم سازی و رعایت بهداشت محیط انسانی باشد .
در یک پارک جنگلی لزوم تاسیساتی مانند پیاده رو ، پارکنیک ، احداث جاده اطاقک های چوبی یا مکانهای سرپوشیده ، زمین ورزشی ، رستوران ، نیمکت، ساختمانهای بهداشتی ، محل پیک نیک ، محل بازی کودکان ، ایجاد فضای گلکاری در نزدیکی جلگه که به جنگل ارتباط می یابد ضروری است.

پارک های ملی

به موازات گسترش و پیش رفت در تمام خدمات شهری و ازدیاد جمعیت ، احداث پارک های ملی خود پدیده لازم و ضروری در تکمیل خدمات شهری و بهسازی محیط زیست می باشد . پارک های ملی یک اسم عام برای انواع پارک های شهری و خارج شهری است ، که ظاهراً در تحقق بخشیدن حفظ و حراست اکوسیستم های و زیبائی های طبیعی می باشد . ولی در معنا مباینت زیادی میان آن ها وجود ندارد . لذا پارک های ملی را به صور زیر برحسب اهداف معینه دسته بندی می نمائیم .

پارک های گیاه شناسی

این گونه پارک ها می تواند در داخل یا خارج شهر احداث شود و به طور عرف و معمول در این گونه پارک ها مجموع ای از انواع گیاهان ، درختان و درختچها های موجود در سراسر دنیا جمع آوری می شود . گیاهان مزبوررا به نام و خصوصیات گیاهی مختص و اصلی حفظ و حراست می نمایند . این گونه پارک ها بیشتر برای دانشجویان و متخصصین گیاه شناس مفهوم خاصی از نظر آموزشی دارد . طبیعی است که احداث این نوع پارک ها از ضوابط و اصول صحیح درختکاری و رعایت نکات لازم جنگل کاری برخوردار است .

ضمنا، علاقمندان غیر حرفه ای در زمینه گیاه شناسی نیز می توانند از این گونه پارک ها استفاده نمایند . در این پارک ها معمولاً فضاهای مشخصه ای را برای نشستن و مطالعه کردن به صورت سالن یا آلاچیق در نظر می گیرند ، در این گونه پارک ها خیابان های اصلی و فرعی ، راه روهای تفکیکی بین دسته های مختلف از گیاهان به منظور نوعی طبقه بندی گیاهی ایجاد می کنند . این پارک ها کم تر به منظور تفریح و تفرج احداث می شود و کاملاً دیدگاه علمی و تحقیق به همراه دارند .

پارک های وحش

خصوصیات و نکاتی که در این گونه پارک ها ملحوظ است در پارک های گیاه شناسی مورد توجه نیست ، بلکه لازم است در پارک های وحش حداکثر از گیاهان سایه افکن و پوششی استفاده شود . زیرا در این پارک ها حیوانات در قفس های یا اماکن معینی که لازم است نگاهداری می شوند یا آن که قسمتی از پارک به صورت قرق با حفاظت شده مشخص می شود . یان قسمت ها بایستی کاملاً از سایر محل های تفریحی مجزا باشد.

در پارک های وحش احداث رستوران، بوفه ها، اماکن تفریحی دیگر از قبیل: زمین بازی برای کودکان یا محل هایی برای خیمه شب بازی و موزیک ضروری است با توجه به نکات ذکر شده در بالا در بالا طراحی فضائی که برای تردد و استراحت در نظر گرفته میشود ، بایستی از حد اکثر امکانات رفاهی بر خوردار باشد. برای این منظور دو یا جند درب ورودی و خروجی همراه با خیا بان ها ی کمربندی ، خیابانهای اصلی و فرعی ، قرار دادن صحیح نیمکت ها و سکوهای متنوع برای نشستن در نظر گرفته می شود . در این پارک های و علاوه بر طبیعت زنده و فعال که خود جلب کننده همه طبقات می باشد ، برای زیبائی بیشتر و جلب علاقه مندان و ازدید کنندگان از احداث و خلق طرح های تزئیناتی و گل کاری نبایستی غافل بود .

پارک های نمایشگاه ها


معمولاً نمایشگاه ها به منظور ارائه کالا، هنر ، جلب اشخاص علاقمند و تجارتیشه و آگاه از انواع پیشرفت های تکنولوژی پدید می آید . محل احداث آن ها کم تر و بندرت در فضاهای کوچک و محدود می باشد. طبیعی است این گونه اماکن بایستی از فضای گسترده و شادی برخوردار باشد ، در ضمن رفاه بازدید کنندگان در تمامی سطوح در نظر گرفته شود ، تاسیساتی که در این پارک ها باید احداث شود شامل :

- احداث رستوران .
- وسائل سرگرمی کورکان.
- فضای سبز و گل کاری .
- پارکینگ .
- خیابان های اصلی و فرعی با علائم راهنمائی در جهت قسمت های مختلف نمایشگاه .
- چراغ های خیابانی .
- تعدادی درب های ورودی و خروجی .
- بایستی توجه داشت محل هائی که به عنوان سالن یا محل ارائه کالا در نظر گرفته می شود ، فضای ثابت و مشخصی باشد و تزئینات گلکاری و غیره در اطراف این تاسیسات ضروری می باشد .
- احداث قسمت هائی به منظور جنگل کاری .

پارک های ورزشی

در پارک های ورزشی بر حسب آن که در فضای محدود و معینی یا فضاهای باز و بزرگ خارج شهر احداث می گردد رعایت نکات زیر ضروری است ، از قبیل :

رعایت تمامی استانداردهای بین المللی برای انواع زمین های ورزشی و فواصل آن ها همانند استادیوم های ورزشی
خصوصیات ساختمانی بر حسب گونه بهره برداری (تابستانی و زمستانی).
ایجاد فضاهای متنوع از نظر تزئینات مناسب در فواصل و اطراف زمین های ورزشی .
احداث فضاهای به منظور چمن کاری ، درختان جنگلی و خیابان کشی در بین آن ها .
رعایت نکات تزئیناتی در نزدیکی دربهای ورودی و خروجی .
ایجاد کلیه احتیاجات ضروری در پارک (رستوران ، پارکینگ و...)
فرم و شکل اصلی این گونه پارک ها را به طور منظم طاحی می کنند .
اطراف زمین های ورزشی با دیواره سبز و درختان پابلند جنگلی محصور و از یکدیگر تفکیک می شوند .

پارک های عمومی

اصولاً طبیعت پارک های عمومی به گونه ایست که تمام طبقات مردم می توانند از آن استفاده کنند. به عبارت دیگر این پارک ها به منظور گردشگاه و محل استراحت عموم مردم می باشد . علاوه بر نکات فوق یکی دیگر از خصوصیات مهم و مفید پارک های عمومی تاثیری است که در آب و هوای شهرها می گذارد و خود به حفظ بهداشت محیط وسالمتی افراد کمک می نماید. در پارک های عمومی باید سعی شود که تمام وسائل سرگرمی و رفاهی تقریباً برای همه گونه سلیقه، فکر و سن وجود داشته باشد .
تاسیساتی که در پارک های عمومی ضروری است به شرح زیر می باشد .

1 - تشکیلات اداری

در پارک های عمومی برای مسائل اداری و رسیدگی به عملیات کارمندان ، دفاتر و اطاق هائی تعبیه می شود که برحسب وسعت پارک ، تشکیلات اداری آن متغیر است . همچنین محل احداث اماکن برحسب موقعیت زمین و امکانات مربوطه بایستی که کاملاً در دسترس و مسلط به کلیه قسمت های پارک باشد. یکی دیگر از ضروریات پارک ها خصوصیات اطاقک های نگهبانی در نزدیکی درب های ورودی و خروجی است که مجهز به کلیه وسائل ارتباطی و حفاظتی باشد .
به علاوه قسمتی را نیز اختصاص به اداره و وسائل آتش نشانی می دهند . این اماکن مناسب است با کشت درختان پابلند از دید مستقیم بازدید کنندگان محفوظ باشد . در پارک ها لازم است در نزدیکی قسمت های مختلف اماکن عمومی مانند رستوران ها ، کافه ها ، زمین های ورزشی ، باغ کودکان و غیره انبار هائی ساخته شوند تا به سهولت نیازهای فوری و ضروری در اختیار قسمت های مربوطه قرار گیرد .

معمولاً قسمت تشکیلات و نگاهداری پارک در یک یا چند قسمت بطور مجتمع یا پراکنده احداث می شود ، حتی المقدور این اماکن باید در گوشه ها و زوایای بی روح پارک واقع شوند . تشکیلات مزبور شامل : قسمت های برق ، روشنائی ، پارک می باشد . در هر پارک ایجاد بخش اورژانس و کمک های اولیه لازم و ضوری است ، برحسب وسعت و کثرت بازدید کنند گان تجهیزات این اماکن کم و بیش تغییر می یابد .

2- تشکیلات ساختمانی پارک ها

تشکیلات ساختمانی در یک پارک عمومی از قسمت های مختلف تشکیل شده که عبارتند از :

الف – خیابان ها

به طور کلی در پارک ها خیابان هائی به اشکال مختلف واندازه های مختلف با وسائل ساختمانی متفاوت برحسب نوع طراحی و شرائط محیطی احداث می شود . این خیابانها شامل: خیابانهای اصلی ، فرعی و پیاده روها می باشند .

عرض خیابانهای اصلی که اتومبیل و کامیونهای مخصوص عبور می کنند باید حداقل به گونه ای باشد که چهار اتومبیل بتوانند از پهلوی یکدیگر به راحتی عبور کنند برای این منظور عرض خیابانهای اصلی نباید کم از 15متر بوده معمولاً اسفالته می باشند ( منظور از عرض خیابان قسمتی است که منحصراً اتومبیل حرکت می کند) در پارک های بزرگ خیابانهای اصلی را میتوان به صورت بلوار ساخت . و پیاده روها را در این گونه خیابانها برحسب وسعت ، به طور یک طرفی یا دو طرفی به عرض 3تا6 متر احداث می کنند .

به طور کلی در تمام خیابانهای اصلی مرسوم است ، حد فاصل بین سواره رو و پیاده رو ، باند به عرض 5/1 تا 2 متر برای چمن کاری یا گل کاری احداث و درختان پابلندی به فواصل معین در این باند غرس می گردد . در غیر این صورت منظره خیابان برای عابرین فضائی خشک ، بدون چشم انداز و خسته کنند ه خواهد بود . برای ارتباط بین خیابان اصلی و پیاده رو ها لازم است در فواصلی حدود 30تا 50 متر(قسمت هائی به عنوان خطوط ارتباطی ) باند های چمن و گل کاری را به عرض 2تا3 متر قطع کنند. در احداث خیابانها و پیادهروها تمام اطول فنی بایستی رعایت شود(رعایت شیب های دو طرفی در سطح سواره رو ، ایجاد آب روهای کانالی یا جویهای روباز) . پیاده روها را میتوان آسفالت یا سنگ فرش نمود(مربوط به انواع دالاژ)

خیابان های فرعی سواره رو به گونه ای است که دو اتومبیل به راحتی بتوانند از پهلوی یک دیگر در جهت مخالف حرکت کنند . در پارک ها نباید خیابانها یک طرفه باشد ، زیرا در تردد وسائط نقلیه و عبور عابرین پایده سر درگمی ایجاد می کند . معمولاً عرض این خیابان ها حدود 7 متر و عرض پیاده روها حدود سه متر است . در این خیابان ها نیز بایستی باند گلکاری در نظر گرفت. اصولاً طرز ساختمان این خیابان ها مانند خیابانهای اصلی می باشد .

خیابان های مخصوص عابرین پیاده

این گونه خیابان ها منحصراً برای تردد عابرین پیاده احداث می شود. طول و عرض آن ها بستگی به بزرگی و کوچکی پارک و نوع طرح طرح دارد . توسط این خیابانها قسمت های فرعی با خیابان اصلی در پارک ها بیکدیگر مرتبط می گردند . برحسب نوع استفاده و موقعیت خیابان ها ، عرض آن ها متفاوت می باشد (حداقل 3متر). در مواردی که عرض خایبان ها زیاد می باشد ، مناسب است در کنار آن ها حاشیه ای از گل کاری و چمن کاری به طور یک طرفه یا دو طرفه ایجاد شود . گاهی نیز برحسب نوع وفرم طرح، در وسط این خیابان ها باند گلکاری ایجاد می گردد .

کف پوش خیابان های مزبور برحسب موقعیت ، امکانات و زیبائی ، از آسفالت یا انواع سنگ فرش می باشد . خیابان هائی که قسمت های اصلی پارک را به یکدیگر متصل (یا منتهی به ساختمان ها مناظر وسیع گل کاری ، چمن کاری ، مشرف برآب نماها) می کند. لازم است عرض آنها از نظر امکان حرکت ، نمایش و بیان مناظر و حجم فضا، استفاده از نیمکت مناسب باشد و معمولاً متوسط عرض این خیابانها بین 10تا12 متر و حداکثر15متر است. کف پوش این گونه خایبانها معمولاً از انواع دالاژ و نقشه های رنگین (با هماهنگی رنگها)می باشد.

ب- درب های ورودی و خروجی

پارکها برحسب وسعت و موقعیت محل می توانند درب های (ورودی و خروجی) متعددی به اشکال و اندازه های مختلف و متنوع داشته باشند . بنابر مشخصات و موقعیت خیابانهای شهر درب های ورودی و خروجی پارکها در قسمت های مختلف آن واقع می شوند . برای جلب نظر عابرین مناسب است نزدیک درب ها فضائی را با طرح های چشمگیر(آب نماهای مجلل همراه با تزئینات گلکاری) خلق و ایجاد نمود.

بایستی توجه داشت در پارک های بزرگ و وسیع که در های ورودی و خروجی آن از نظر پیاده رو و سواره رو مجزا می باشد ، دربهای مزبور نبایستی در مرکز تلاقی خیابانهای اصلی شهر واقع شوند .معمولاً درب های ورودی را به گونه ای تعبیه می کنند که وسائط نقلیه و عابرین پیاده بتوانند هر دو از آن استفاده نمایند ، بدین ترتیب که پیاده روهای پارک مستقیماً به پیاده روهای خیابان شهر متصل گردد . معمولاً محدوده پارک ها را توسط دیواره هائی از نرده های آهنی ....و غیره محصور می کنند .

ج- پارکینگ ها

به منظور رفاه بازدیدکنندگانی که وسائط نقلیه دارند، فضائی را در نزدیکی ساختمان ها و یا قسمت های معینی از پارک جهت پارکینگ تخصیص میدهند. معمولاً در پارکهای بزرگ تعداد پارکینگ ها می تواند متعدد و پراکنده باشد که مساحت آنها بستگی به اهمیت و وسعت پارک دارد

د-موزه ها

از آن جائی که در پارکها وجود انواع سرگرمی ها برحسب سلیقه های مختلف لازم و ضروری است ، لذا با توجه به وصعت پارک می توان قسمت هائی را تخصیص به موزه حیوانات، نباتات، مجسمه ها و ... داد. معمولاً موزه ها در گوشه های پرت و دور از چشم اندازها احداث نمی شود بنابراین محل موزه برحسب موقعیت و خصوصیات طرح ، در مکان های مناسب پارک احداث می گردد.

ه- گلخانه ها و گرمخانه ها

در پارک ها برای حفظ نباتات زمستانی ، پیش رس کردن ، یا از دیاد گیاهان ، در گوشه هائی از پارک که عبور و مرور کم تر می باشد، گلخانه ها و گرمخانه هائی با اصول فنی ساخته میشود. در برخی از پارکها گلخانه هائی با شرائط اختصاصی و کلیمائی برای گیاهانی که مخصوص مناطق گرم و سرد می باشد برای جلب نظر بازدید کنندگان در محل های مناسب احداث می گردد.

و- آکواریوم

در پارک ها به منظور ایجاد سرگرمی و تفنن برای علاقمندان به انواع حیوانات آبزی استخرهای بزرگی با اعماق مختلف برای انواع حیوانات دریائی مانند: دولفین ها و فک ها و ... تعبیه می شود . گاهی در کنار این گونه استخرها، سالن های بزرگ سرپوشیده با محفظه های به اندازه های مختلف ساخته و در آنها انواع ماهیهای مناطق دنیا را نگاهداری می نمایند. در برخی از پارکها برحسب موقعیت منطقه آکواریوم هائی به صورت موزههای بزرگ و آموزشی از انواع جانوران دریائی برای علاقمندان و دانشجویان احداث می گردد. معمولاً متخصصین در این زمینه سعی دارند محیط زیست این حیوانات را نزدیک به شرائط طبیعی بنمایند. برای این منظور در داخل آکواریوم از گیاهان آبزی مخصوص استفاده می شود .

3- تشکیلات تزئیناتی

به منظور اینجاد تنوع و شادابی در حیات پارک لازم است از کلیه امکانات موجود در طبیعت الهام گرفته و طبیعتی زنده، زیبا ، هم آهنگ و متحرک پدید آورد . لذا احداث قسمت های زیر توصیه میشود.

الف – آب نما

به عنوان یادآوری ، از انواع آب نماها شامل :حوضچه ها یا حوض های کم عمقی است که غالتاً دارای فواره های متعدد ، همراه با چراغ رنگین می باشند . معمولاً عمق این حوضچه ها بین 40 تا 60 سانتی متر و با مصالح ساختمانی مختلف برحسب شکل و فرم طراحی شده ساخته می شوند . گاهی آب نما ها به صورت ساده، مطبق یا به اشکال متنوع همراه با پاشویه خارجی و یا بدون آن تعبیه می شود . در پاره ای موارد از مجسمه حیوانات ، پرندگان ، انسان به عنوان سمبل یا رساندن منظوری در تزئین آب نما بکار می رود . مجسمه ها را میتوان به طور منفرد ، مجتمع، کنار یا وسط آب نما قرار دارد .

نوع مجسمه ها بایستی کاملاً متناسب و هم آهنگ با منظره و طرح باشد . گاهی در کنار آب نما ها به جای مجسمه از گلدان های سنگی بزرگ استفاده می شود که برحسب خصوصیات محل ، شکل و نوع و اندازه آب نما متغیر می باشد . به عبارت دیگر اگر اندازه طول آب نما بیشتر از عرض آن باشد آب نما کشیده ، بزرگتر جلوه می نماید و اگر هر اندازه عرض بیشتر و نزدیک به طول گردد آب نما کوچک و فشرده تر به نظر می رسد .

ب – برکه

احداث برکه در هوای پارک و زیبائی آن بسیار موثر است و برکه به اشکال منظم ، غیر منظم ، یا اعماق مختلف در نزدیکی منطقه جنگل کاری ، در وسط پارک یا در کنار سطوح گل کاری های وسیع ساخته می شود . گیاهانی که در داخل یا نزدیک برکه کاشته می شوند بایستی کاملاً با خطوط و گلهای تزئیناتی منطقه هم آهنگی داشته باشد.

ج- دریاچه های مصنوعی


در پارک های بزرگ و محل هائی که آب به فراوانی در دسترس می باشد ، معمولاً دریاچه ها به اشکال نامنظم که خطوط حاشیه آن به نظر طبیعی جلوه نماید، احداث می کنند . اخیراً سطح آب دیاچه ها را حدود 50 تا 150 سانتی متر از سطح ساختمان های اطراف پائین تر می گیرند . برای سهولت درامر تردد و امکان استفاده بیشتر از دریاچه ها، در اطراف آن خیابان هائی منظم یا غیر منظم احداث می شود . در صورتی که دریاچه سطح بزرگی از پارک را اشغال کرده باشد مناسب است در وسط آن یک یا چند جزیره به شکل نامنظم احداث و با گیاهان مختلف تزئین نمایند . برای حفظ حجم آب و محیط زیست موجودات و گیاهان موجود در دریاچه ، لازم است از چند نقطه توسط مجرائی آب وارد دریاچه شده و از یک یا چند مجرا آب خارج گردد ، به نحوی که آب نما دائماً در آن آب جریان داشته باشد . عمق دریاچه ها معمولاً 5/1متر می باشد.

به طوری کلی در پارک ها برای ایجاد ارتباط بین دو طرف نهرها ، ایجاد ارتباط بین جزایر داخل دریاچه و ارتباط بین دو طرف دریاچه برحسب شکل و فرمی که طراح در نظر می گیرد پلهائی ساخته می شود ، عرض و طول پل بایستی متناسب با موقعیت خیابان ها و سطح دریاچه ها وانهار باشد . بایستی متذکر شد که گاهی این پلها به هیچ وجه به منظور تردد و ارتباط نمی باشد ، منحصراً جهت خلق زیبائی احداث می گردد . در پارک هائی که دریاچه ها بزرگ می باشند ، برای ایجاد امکان تفریح و استفاده بیشتر ، از انواع قایق های موتوری و پائی استفاده می کنند .

د- جنگل کاری

در پارک ها ایجاد محوطه ای به نام جنگل یا بیشه زار برای گردش در فصول مختلف سال ضروری است . ایجاد بیشه ها در پارک نه فقط از نظر زیبائی ، بلکه به نحوی در آب و هوای شهر نیز موثر می باشد.

در این بیشه ها خیابانها به طور نا منظم و متنوع و با عرض های مختلف احداث می کنند ، در قسمت هائی از آن محوطه هائی را خالی و آزاد می گذارند تا بتوان از نیمکت هاب چوبی و سنگی برای استراحت و نشستن استفاده نمود . در پارک های بزرگ می توان جنگل یا بیشه ها را به صورت قطعات مجزا از یکدیگر احداث نمود .

معمولاً درکنار این جنگل ها مکانهائی جهت ایجاد آلاچیق ، به منظور استفده عموم در نظر میگیرند . آلاچیق یا سرپناه ها بیشتر در مواقع بارانی یا آفتابی شدید مورد استفاده می باشد . اصولاً تعداد آنها برحسب وسعت پارک میتوان متعدد باشد .

ه- گل کاری و چمن کاری

سطوحی که برای گل کاری در پارک ها در نظر گرفته میشود از نظر فرم و مشخصات نسبت به نوع پارک متغییر و متنوع است . معمولاً در اطراف خیابانهای وسیع و خیابانهائی که به عبور عابر پیاده تصیص دارد گل کاری به صورت لکه ای و چمن کاری محدود انجام میگیرد. همچنین در اطراف آب نماها یا در سطوح وسیع چمن کاری گلکاری به طور لکه ای و پراکنده می باشد . در پارک هائی که وصعت چمن کاری نسبتاً زیاد است ، درختان و یا درختچه هائی به صورت تک یا توده ای با رعایت و حفظ نکات ضروری از نظر تزئینات و هم آهنگی کاشته می شوند ، مناسب است در این قسمت ها برای استراحت نیمکت هائی قرار داده شود .

4- تشکیلات رفاهی و تفریحی

در پارک ها مسائل رفاهی و تفریحی که از اهمیت خاصی برخوردار است ، به اختصار به شرح زیر می باشد .

الف- رستوران ها

در پارک ها به منظور رفاه بیشتر بازدیدکنندگان ، رستوران ها و کافه هائی که بتوانند کلیه نیازهای عمومی را تامین نمایند احداث می کنند . رستوران ها به صورت سالن های سرپوشیده یا در محوطه هائی سرباز همراه با گل کاری و چمن کاری ایجاد می گردد . بایدد توجه داشت در صورت که ورود اتومبیل در پارک آزاد باشد پارکینگ هائی نزدیک رستورانها جهت رفاه بیشتر استفاده کنندگان ایجاد شود در ضمن می توان به طور پراکنده در سطح پارک ها دکه هائی نیز کنار دریاچه ، حاشیه جنگل یا کنار خیابانهای فرعی ایجاد نمود .

ب- جایگاه موزیک

در پارک ها برای ایجاد سرگرمی و تنوع محل هائی سرباز ویا سرپوشیده مطابق اصول فنی برای اجرای موزیک و کنسرت احداث می نمایند . مناسب است اطراف محوطه مزبور با دیواه های سبز ، با دیواره های کوتاه پوشیده از انواع گیاهان رونده و گل دار تزئین شود . گاهی نیز به منظور یادآوری یا سمبلیک در اطراف آن مجسمه هائی از مشاهیر و هنرمندان قرار می دهند . در فضای محوطه مزبور نیمکت یا صندلی هائی جهت رفاه استفاده کنندگان با توجه به موقعیت محل گذاشته می شود .
معمولاً مجموع سالن های موزیک به صورت سرباز یا سرپوشیده همراه با دیگر سرگرمی ها می توان محوطه ای به نام گاردن پارتی را پدید آورد .

ج- دست شوئی و توالت

برای رفاه بیشتر ، تامین بهداشت و نظافت در پارک مناسب است در نقاط مختلف محوطه هائی برای نظافت و شست وشو تعبیه شوند . این اماکن در محل هائی نزدیک جنگل ، خیابانهای فرعی ، باغ کودکان ، باغ وحش و ... احداث می شوند . زیرا ساختمان رستوران ، کافه ، تاترواجد این اماکن می باشند.

د- سالن های سینما و تأتر

معمولاً در پارکهای بزرگ سالنهای سرپوشیده و سرباز به منظور نمایش فیلم و تأتر در فصول مختلف سال ایجاد می نمایند . ضمناً در پارکهای کوچک محوطه هائی را در هوای آزاد برای نمایش فیلم و انواع سرگرمی در نظر می گیرند .

ه- باغ وحش

در پارک های بزرگ برای سرگرمی بیشتر بازدیدکنندگان معمولاً دور از محل تجمع و استراحت باغ وحش کوچکی با حیوانات مورد توجه اطفال (طیور ، میمون و . . .) ایجاد می نمایند .
و- نیمکت

یکی از وسائل ضروری و مورد نیاز در پارک ، وجود نیمکت یا نوعی وسیله استراحت برای بازدیدکنندگان است . معمولاً نیمکت ها به اشکال و اندازه های متفاوت با مصالح متنوع ساخته می شود . آن چه که حائز اهمیت است ویک طراح باید به آن توجه کند ، شناخت موقعیت پارک ، نصب و قرار دادن نیمکت در محل های ضروری و مناسب است . زیرا به همان اندازه که وجود نیمکت در پارک می تواند ضروری باشد ، قرار دادن آن در محل های نامناسب موجب خستگی و زدگی می شود . تعداد نیمکت در پارک خود مسئله ای است که طراح بایستی به آن توجه داشته باشد . زیرا کمبود یا زیاد آن در هر دو حالت مشکلاتی از نظر رفاهی به همراه می آورد .

لذا توصیه میشود ، نیمکت ها یا دیگر وسائل اسراحت را در خیابانهای اصلی و فرعی جنگل با رعایت فاصله ، در حاشیه خیابان های اصلی ، سطح چمن کنار محوطه های گل کاری ، استخرها، برکه ها ، آب نماها و . . . قرار دهند . نیمکت را می توان در داخل جنگل از چوب و یا بقایای کنده های درختان به حالت طبیعی تعبیه نمود .

برای رعایت نظافت و بهداشت عمومی لازم است در کنار یا نزدیک نیمکتها ظروفی را به منظور ظرف آشغال قرار داد . ظروف مزبور باشکال و انواع مختلف با رنگ های متنوع هم آهنگ با محیط ساخته می شوند . ضمناً در نقاط پرتردد و خیابانهای اصلی و فرعی پارک از ظروف مزبور نیز استفاده می شود .

ز- زمین های ورزشی

در پارکهای عمومی ، ایجاد زمینهای ورزشی تقریباً ضروری میباشد. انواع و تعداد زمین های ورزشی در پارکها بستگی به بزرگی و کوچکی پارک دارد. معمولاً در پارکهای کوچک قطعاتی را نزدیک به جنگل یا بیشه اختصاصی به زمینهای ورزشی مانند : تنیس ، بسکتبال، والیبال، و . . . می دهند .

در پارکهای بزرگ برنامه ریزی برای زمین های ورزشی سر باز یا سالنهای سرپوشیده به طور مستقل و جداگانه طراحی میشود . بر حسب طبیعت و موقعیت پارک و نوع ورزش ، زمین های مذبور مطابق اصول استانداردهای بین المللی احداث میگردند، مانند: زمین فوتبال، استخرهای شنا برای سنین مختلف و دیگر ورزشهای دسته جمعی .

در پارکهای بزرگ گاهی نیز سالنهای سرپوشیده برای ورزشهای زمستانی به منظور زنده و فعال نگاه داشتن پارک در فصولی که امکان استفاده کمتری از فضای آزاد وجود دارد احداث می گردد مناسب است در اطراف زمین ها و سالن های ورزشی ، با رعایت اصول صحیح در فواصلی دیواره های سبز و درختان پا بلند غرس شوند . در اطراف سالنها می توان طرح هایی از گت کاری یا گیاهان همیشه سبز به مرحله اجرا در آورد .

زمین های بازی کودکان

در پارکهای عمومی به منظور سرگرمی و بازی کودکان قطعاتی را در نزدیکی استخرها ، جنگل ها یا قسمتهایی که بزرگسالان بتوانند دورادور کودکان را تحت نظر داشته باشند احداث می نمایند . زمین های مذبور به اشکال مختلف و وسایل بازی متنوع همراه با ماسه های نرم و کاملاً شسته شده ساخته می شوند. به منظور کنترل و نگهداری بچه ها در اطراف زمین نیمکت ها ئی قرار می دهند ، تا در ضمن آنکه کودکان احساس استقلال می کنند ، والدین و مربیان نیز در روی نیمکت استراحت و مراقبت نمایند .

معمولاً این گونه زمینها بایستی از محل تردد وسائل نقلیه داخل پارک کاملاً دور باشند . زمینهایی که در تابستان مورد استفاده قرار می گیرند ، بایستی توسط درختان جنگلی یا دیواره های سبز و بلند محصور و احاطه شوند . آنچه که مسلم است در کنار این زمینها وجود بوفه ها ، دستشویی و توالت ضروری است .

در داخل شهرها بر حسب موقعیت و امکانات ناحیه ای ، فضاهایی را با سطوح مختلف به پارکهای کوچک کودکان اختصاص می دهند . در این گونه پارکها ، برای کودکان انواع وسایل بازی و سرگرمی در حد امکان در نظر می گیرند . در صورتی که فضای وسیعی برای ایجاد پارک کودک ، در اختیار باشد ، ممکن است به طور خیلی محدود قسمتهای گل کاری و چمن کاری در آن ایجاد نمود . در این گونه پارکها چمن منحصراً به منظور تزئین نمی باشد ، بلکه برای ایجاد فضای سبز و ، تنوع و فضای امن می باشد .

اشکال و انواع پارک ها

طرح یا اسکلت اولیه پارکها توسط خطوط ربطی یا خیابانها مشخص می گردد به عبارت دیگر خطوط ربطی پایه های اصلی طرح پارک را تشکیل می دهند ، لذا با توجه به خطوط مذبور ، ملزومات دیگر در آن ملحوظ می شود . برای سهولت در عمل و شناخت خطوط اصلی طرح پارکها را از نظر خطوط طراحی به دستجات مختلف تقسیم می نمایند .

1 – پارکهای منظم

در طراحی این گونه پارکها از خطوط راست هندسی و اشکال کاملاً منظم استفاده می شود . معمولاً در پارکهای منظم ، طرح های تزئیناتی کاملاً از خصوصیات اشکال منظم هندسی و قرینه سازی بر خوردار هستند . این شیوه طراحی در پارکها کاملاً قدیمی است ، برخی به این گونه پارکها نوع فرانسوی اطلاق می کنند . زیرا بسیاری از پارکهای قدیم و پارک قصرهای فرانسه بر این اسلوب بنیان نهاده شده است .

با توجه به سیر تاریخ و تحولات هنر پارک سازی ، ابتکار و ابداع این گونه پارک ها در مناطق متمدن و پیشرفته ، در زمان خود مرسوم بوده و امروزه برخی از آنها به صورت آثار هنری باقی و حفظ و نگاهداری می شوند . محاسنی که براین پارک ها مترتب است ، وجود خیابانهای مستقیم با درختان بلند است که به وسعت پارک از دیدگاه عابرین کمک می نماید و از نظر ناظر ، پارک کشیده و بزرگ جلوه می کند . ضمناً گاهی این گونه طراحی به علت یک نواختی در تقسیمات و تزئینات ، موجب خستگی و بی حوصلیگی بازدیدکنندگان می شود . درانواع پارکهای ورزشی و برخی پارکهای نمایشگاه ها این گونه طرح ها (پارک منظم) استفاده می شود . رعایت ضوابط و نکاتی که از نظر تشکیلات در کلیات ذکر شده ، در این گونه پارک ها لازم و ضروری است .

2-پارک های غیر منظم

در این گونه پارکها خطوط اصلی و فرعی ، به طور غیر منظم ولی مرتبط با یکدیگر می باشند و اشکال حاصله تقریباً غیر منظم و از عدم تقارن خاصی برخوردار هستند .
در پارک های غیر منظم خیابانها از نظر انحنا و زوایا غیر منظم است و رعایت اصول فنی و نکات مربوط به اشکال مختلف کاملاً ضروری می باشد.خطوط تزئیناتی آب نماها ، حاشیه های گل کاری ، تجمع درختچه های زینتی ، نیز به طور غیر منظم طراحی می شوند . در این گونه پارک ها همبستگی ، هم بافتی و تعادل خطوط بایستی به طور مشخص و هم آهنگ رعایت گردد . این گونه تنوع در طراحی تا حدی به طبیعت نزدیک و الهام گرفته از آن می باشد .

مسائل منطقه ای نیاز روانی بازدیدکنندگان ، نوع کاشت و الگوهای تزئیناتی نیز می تواند زیبائی های سرگرم کننده ای را خلق نماید ، از آنجائی که به نظر می رسد این گونه پارکها نخست در انگلستان ابداع شده است ، امروزه به نام پارکهای غیر منظم انگلیسی معروف هستند . تشکیلات این گونه پارکها نیز از تشکیلات پارکهای عمومی پیروی می کنند .

3- پارکهای مختلط

انواع پارکهائی که امروزه احداث می شود از قوانین خاص پارکهای مختلط برخوردار می باشد . معمولاً در تعریف و بیان پارکهای مختلط آنها را چنین توصیف می کنند که این گونه پارکها دارای مجموعه ای از ضوابط پارکهای منظم و غیر منظم می باشد . به عبارت دیگر تلفیقی از دو سبک منظم و غیر منظم همراه با مجموعه ای از ضوابط خاصه آنها است .

ظاهراً این تلفیق کاری آسان و سهل ،ولی عملاً بسیار پیچیده و همراه با مشکلاتی می باشد . در پارکهای مختلط لازم است خیابانهای اطراف ساختمانهای اصلی ، رستورانها ، به طور منظم طراحی شوند و برای ایجاد همگنی و تجانس ضمائم مربوط به آن نیز (تزئینات ، گل کاری، آب نماها و . . . ) به طور منظم و گاهی قرینه طراحی می گردند . معمولاً در این پارکها ، سطوحی که کاملاً مسطح نمی باشند همانند طرح پارکهای غیر منظم طراحی می شوند . اصولاً طرح پارک مختلط بیشتر برای پارکهای عمومی کودکان ، پارکهای بتانیک و پارکهای وحش می باشد .

4 – پارکهای فانتزی

پارکهای فانتزی بیشتر برای ارائه و نشاندادن مواد یا ترکیبات تجارتی با ایجاد هماهنگی و تنوع بین قسمت ها طراحی می شود . به عبارت دیگر فضائی باز وآزاد است ، که تا حدی تابع و پیرو موضوع مورد عرضه می باشد . در این گونه پارکها خیابان بندی و تزئینات کم و بیش همانند پارکهای مختلط است ولی تا حدی فارغ از قوانین کلی پارک سازی می باشد . مانند : بازارهای روز، نمایشگاه های سیار، فضاهائی که برای سیرک و غیره اختصاص داده می شود .

5- پارکهای مدرن

اشکال طراحی برای این گونه پارکها ظاهراً از ضوابط معین خاصی پیروی نمی کند ، ولی عملاً طراحی و خطوط آن جلوه ای از پارکهای مختلط را به همراه دارد ، بنابراین استفاده از خطوط مستقیم ، صاف ، با قوس های کمی پیچ و خم دار همراه با نمایش زوایا در جلوه دادن این پارکها موثر می باشد .
معمولاً برای تزئین و ایجاد فضای سبز اطراف ساختمان های چندین طبقه مجتمع ساختمانی از این سبک طراحی استفاده می شود . بایستی توجه داشت در سبک مزبور تعداد قوس ها و زوایا تقریباً محدود ، ساده و کم تر تکرار می باشد.

در سطوح مسطح این گونه پارکها ، بخش هائی را می توان به صورت باغ سنگی در مقیاس متناسب با دیگر عوامل طراحی نمود . شاد بتوان گفت سبک مزبور نوعی الهام و اختلاط از باغ های زایونی است که با دیگر خصوصیات طرح هم آهنگی دارد .
برگرفته از سایت p30world.com

 
آخرین ویرایش:

M I N A

دستیار مدیر مهندسی معماری
کاربر ممتاز
مقاله ساخت مجموعه تفریحی (از انتخاب زمین تا احداث)

مقاله ساخت مجموعه تفریحی (از انتخاب زمین تا احداث)

مقدمه :


ایجاد فضای سبز حرفه ای حساس و دقیق است و مراحل اول شروع کار طراحان فضای سبز به دقت و مطالعه بیشتر نیاز دارد. با مشخص نمودن هدف از طراحی پارک و با برنام ریزی دقیق ، کار طراح به سرعت پیش رفته و امکان موفقیت بیشتر خواهد بود . پارک ها و باغ ها برای مردم و برای به سازی محیط زیست آنان احداث می گردد به این دلیل هر پروژه با در نظر گرفتن نیازهای روانی و جسمی افراد آن منطقه خاص برنامه ریزی شده و طراحی می گردد . طراح با ایجاد فضایی مناسب ، آسایش بیشتر مردم را فراهم آورده و پناهگاهی دلپذیر برای آنان فرهم می آورد .


کار طراحی باغ در چند مرحله اساسی انجام می گیرد این مراحل ممکن است به صورت های مختلف بیان و اجرا شود ولی چارت کلی آن بصورت زیر طبقه بندی می شود :


1- مرحله انتخاب محل مناسب .

2- بازدید از زمین و نقشه برداری .
3- تجزیه و تحلیل یا ارزیابی مکان .
4- تجزیه و تحلیل احتیاجات افرادی که بیشتر از آن محل استفاده می کنند .
5- انتخاب قسمت های مختلف مجموعه .
6- مربوط ساختن قسمت های انتخاب شده به یکدیگر.
7- انتخاب گیاه .
8- زیبا سازی .


1- انتخاب مکان مناسب :


شکل زمین و اندازه مکان (زیربنا) در طراحی مجموعه اهمیت بسیار دارد . انتخاب مکان مناسب بهتر است زیر نظر طراح فضای سبز صورت گیرد چراکه طراح فضای سبز دارای دیدی گسترده تر نسبت به مهندسین عمران و معمار در این زمینه بوده و دارای دیدی سه بعدی می باشد . که بعد اول آن شامل انجام پروژه های عمرانی است ، بعد دوم آن انتخاب انواع گیاهان می باشد . بعد سوم ایجاد زیباسازی معماری گونه و ایجاد ارتباط بین فضای سرد و خشن ساختمانی با فضای زنده و لطیف گیاهی ، بطور کلی ایجاد فرم های هندسی می باشد . نتیجه اینکه انتخاب مکان مناسب برای طراحی یک پارک و مجموعه تفریحی باید بر عهده مهندس فضای سبز باشد .


2- بازدید از زمین و نقشه برداری :


پس از اننتخاب مکان مناسب طراح به محل رفته و شخصا مکان را بررسی می نماید . در این مرحله با نقشه برداری ، نقشه کامل و دقیق مکان مثل پستی و بلندی حدود مجموعه و بالا خره تمام موقعیت های فیزیکی موجود در زمین را بر کاغذ رسم می نماید . معمولا طراح تمام مشخصات مورد احتیاج خود را آماده کرده و نتایج بدست آمده را محاسبه و ترسیم می نماید .


اطلاعات و مشخصات مورد نیاز عبارت اند از :


1- عنوان نقشه برداری ، محل زمین ، مقیاس ، جهت شمال نقشه و زمین ، تاریخ .
2- حدود زمین مجموعه وخیابانها و جادههای مجاور (با ذکر فاصله) .
3- خطوط ساختمانها .
4- نام صاحبان زینهای مجاور .
5- محل دقیق تمام دیوارها ، پرچینها ، خیابانها ، مجاری فاضلاب ، پله ها ، با ذکر نوع مصالح بکار رفته یا نمای بکار رفته در این اماکن .
6- محل پلها و چاهها و مستحدثاتی از این قبیل که در اطراف زمین وجود دارند .
7- محل و نوع ، جهت جریان تمام مجاری اصلی فاضلاب در زمین یا زمینهای مجاور مجاری زهکشی . محل و نوع ، اندازه تمام خطوط آب ، گاز ، پیچهای آب ، محل کنتر ، تیر های برق ، تلفن و مسیر سیم های برق وتلفن.
8- محل و اندازه باتلاق ها ، مسیر سیلاب یا آبگیر های موجود در زمین .
9- حدود نواحی جنگلی ، محل درختانموجود که قط آنها از 20 سانتیمتر تجاوز می نماید در نقشه مشخص گشته و نوع و ارتفاع و قطر تنه آنها ذکر گردد .


3- تجزیه و تحلیل مکان :


در این مرحله طراح به محل مجموعه رفته و تمام جوانب محل را سنجیده و بر نقشه ای که نقشه برداری کرده است اطلاعات زیر را رسم می نماید :


1- جهت بهترین و بدترین مناظر .
2- از درختانی که در نقشه برداری اندازه گیری شده اند کدام یک حذف و کدام یک حفظ گردد (البته سعی بر آن باشد که درختان کهنسال حفظ گردد) .
3- اجسام و ساختمانهای نا زیبا در زمین های مجاور (با ذکر فاصله تقریبی) .
4- محل مناسب احداث ساختمانهای جدید در پارک .
5- جهت حرکت خورشید .
6- جهت وزش باد .
7- تجزیه و تحلیل اقلیم خرد منطقه مجموعه .
8- عوامل طبیعی دیگر ازجمله سرچشمه ها ، درختچه های کمیاب ، کف پوشهای گیاهی و ...
9- مشخصات تمام عوامل مهم دیگر که مربوط به زمین خاص می گردد .


حال طراح از مجموع دانسته ها و اطلاعاتی که خود در نقشه برداری کسب کرده نقشه ای رسم می نماید .


4- تجزیه وتحلیل نیازهای افرادی که بیشتر از آن مکان استفاده می نمایند :


در اینج طراح عوامل اجتماعی و نیازها و نوع زندگی افراد آن منطقه خاص را به ترتیب زیر تجزیه و تحلیل می نماید :


1- سنجیدن نسبت تعداد افراد به وسعت آن ناحیه (جمعیت نسبی منطقه پارک ) .
2- مقدار فضای سبز موجود در آن ناحیه .
3- نسبت تقریبی تعداد کودکان به تعداد بزرگسالان آن منطقه .
4- درآمد سرانه (بطور تقریب) .
5- نیازهای فردی (نیازهای جسمی و روحی) .
6- نیازهای اجتماعی .
جمع آوری چنین اطلاعاتی به صرف وقت و دقت زیاد نیاز دارد سهل انگاری در این مرحله طراح را گاهی با شکست کلی طرح روبرو ساخته است .


5- انتخاب بخش های مختلف مجموعه :


در این مرحله طراح تمام دانسته هایی که از نتیجه تمام تجزیه و تحلیل جامعه بدست آورده است ، کنار هم گذاشته و قسمت های قابل استفاده و مورد احتیاج فضای سبز را مشخص می نماید . در اینجا او می تواند حدود اماکنی مانند محل بازی کودکان ، محل ورزش ، آبگیر یا دریاچه ، حوض ها ، رستوران ، محل پارکینگ ، محل پیک نیک و نشستن و گردهم آوردن افراد ، محل توالت ها ، محل ساختمان های گوناگون و ... را مشخص نماید .


6- مربوط ساختن بخش های انتخاب شده :


در اینجا طراح سعی می کند سهل ترین راههای ارتباطی را طرح ریزی نماید . یک باغ یا پارک محل تفریح است ، باید حتی الامکان از احداث راههای پر پیچ و خم خودداری نمود . در موقع انتخاب نوع و مسیر پیاده رو ها به سه نکته باید توجه کرد که عبارتند از :


1- عرض پیاده روها .
2- انتخاب جنس مصالح پیاده روها .
3- پیچ و خم و پستی و بلندی مناسب .


7- انتخب گیاه :


حال که اماکن مورد استفاده و خصوط ارتباطی این مح-ل ها طرح گردید می توان گیاهان مورد نیاز را نیز انتخاب نمود . این انتخاب باید با در نظر گرفتن شرایط ناحیه و گیاهان بومی منطقه انجام گیرد . یک طراح دقیق انتخاب گیاه را با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی منطقه و نوع گیاهان بومی آن منطقه انجام می دهد . در تابستان به گباهانب که مانع تابش مستقیم نور خورشید بوده و به خنک کردن هوا کمک نماید نیاز است ، حال آنکه در زمستان گیاهانی که علاوه بر همیشه سبز بودن به گونه ای انتخاب و جاگزینی شوند که ممانعتی از تابش نور خورشید نکنند تا مردم بتوانند از گرمای دلپذیر آفتاب استفاده کنند البته برای این منظور از درختان سایبان خزان پذیر نیز استفاده می شود که معمولا در اطراف محل های نشستن و محل بازی کودکان و در مسیر پیاده روها بکار می رود .

استفاده از گیاهان بومی منطقه ای که پارک در آن احداث می شود مزیت هایی از جمله مصرف کمتر آب ، امکان رشد سریع تر و بهتر ، نیاز کمتر به مراقبت و ... را دارد به عنوان مثال : در استان سیستان و بلوچستان در مرکز استان (زاهدان) درخت کاج دارای رشد و سلامت ، سریع و مطلوبی می باشد . همچنین در منطقه سیستان (زابل) گونه هایی همچون اکالپتوس ، خرزهره ، پده ، گز از گونه های بومی این منطقه بوده و از نظر مراقبت کاملا مستقل بوده اند . در مناطق جنوبی استان گل کاغذی ، کهور ، ابریشم مصری و انواع نخیلات به وفور یافت می شود .

انتخاب گیاه بهتر است با در نظر گرفتن رنگ ، شکل و فرم آن در فصول مختلف سال باشد همچنین این نکته مد نظر باشد که می توان با استفاده از گیاهان مختلف با رنگ و فیزیک خاص می توان به فضاهای موجود حجم و بعد داد .


8- زیباسازی :


در اینجا طراح سعی می کند با مجسمه ها و علامات و ... بر زیبایی یک پارک اضافه و رنگ و جنس دیواره ها و نرده ها و وسایل کمکی دیگرمانند :

آلاچیغ ها ، صندلی ها ، نیمکت ها و ... هماهنگ انتخاب می کند تا بر زیبایی پارک بیافزاید . معمولا سر درب های ورودی و خروجی هر پارک را مشخص می کند تا افرادی که از پارک دیدن می نمایند ، احساس امنیت بیشتر کرده و گم نشوند .


نتیجه گیری :


به ترتیب ذکر شده در مقاله بالا کار طراحی از ابتدا تا انتها انجام می گیرد ، باید دانست که هر پروژه و هر طرح خصوصیاتی کاملا مربوط به خود داشته و نمی توان اصولی کلی برای طراحی تمام باغ ها و پارک های جهان و حتی تمام باغ های ایران وضع نمود . یک طراح موفق و دقیق طراحی است که بتواند مسائل مهم و مورد احتیاج هر منطقه را دریافته و همگام با احتیاجات فردی و اجتماعی مردم هر ناحیه طرح ریزی نماید .
نویسنده :مهندس گلشاهی
برگرفته از سایت مهندسی فضای سبز
 

mpb

مدیر تالار مهندسی معماری
مدیر تالار
تحلیل پارک سیتروئن

تحلیل پارک سیتروئن

فهرست مطالب

  • تاریخچه پارک
  • مشخصات پارک
  • مقیاس پارک
  • فلسفه طراحی پارک
  • نگاهی جدید به پوشش گیاهی پارک
  • گاخانه های بزرگ
  • گلخانه های کوچک
  • ابفشانهای ریتمیک ین دو گلخانه بزرگ
  • پارک سیتروئن به روایت تصویر
  • تحلیل پاک
  • محل قرار گیری نسبت به ساحل رودخانه
این مطلب در حدود 50 اسلاید برای شما عزیزان قرار داده شده است.
منبع: pupuol.com
 

پیوست ها

  • پارک سیتروئن.rar
    4.8 مگایابت · بازدیدها: 0

milad 1987

عضو جدید
اصول وضوابط طراحی پارک های شهری
ضوابط و اصول طراحی پارکهای شهری



اصولاً پاركها مجموعه اي از فضاهاي سخت و فضاهاي سبز مي باشند كه هر يك بعنوان مكمل ديگري عمل مي كند. بطوركلي فضاهاي سخت شامل مبلمان ، عناصر معماري، كف سازيها و غيره بوده و تابعي از ويژگيهاي و اصول معماري پارك مي باشد كه بايستي دقيقاً در مراحل طراحي پارك به آنها توجه شده و براساس نوع عملكرد آنها مقادير مناسب آن برآورد گردد.





Parks, green space design

اصولاً پاركها مجموعه اي از فضاهاي سخت و فضاهاي سبز مي باشند كه هر يك بعنوان مكمل ديگري عمل مي كند. بطوركلي فضاهاي سخت شامل مبلمان ، عناصر معماري، كف سازيها و غيره بوده و تابعي از ويژگيهاي و اصول معماري پارك مي باشد كه بايستي دقيقاً در مراحل طراحي پارك به آنها توجه شده و براساس نوع عملكرد آنها مقادير مناسب آن برآورد گردد.

لازم به ذكر است كه كليه ي فضاهاي سخت طراحي شده، بايستي از لحاظ فرم عملكرد متناسب با كاركرد و گروه سني استفاده كنندگان از پاركها بوده و هر كدام از اصول مخصوص به خود تبعيت كند. بعنوان مثال طراحي انواع مبلمان و حتي معماري يك پارك ويژه ي كودكان با يك پارك شهري كه مورد استفاده ي طيفهاي سني زيادي قرارداد متفاوت مي باشد.با اين مقدمه در اين قسمت از گزارش به بررسي ضوابط و معيارهاي اجراي فضاهاي سبز و سخت پاركها و فضاهاي سبز غير قابل ( معابر و دسترسيها، جرائم و رفيوژها) پرداخته شده است.

1- فضاهاي سبز فعال ( پاركها و گردشگاه ها)

اصولاً طبيعت پاركهاي عمومي بگونه ايست كه تمام طبقات مردم مي توانند از آن استفاده كنند، بعبارت ديگر اين پاركها به منظور گردشگاه و محل استراحت عموم مي باشد، علاوه بر نكات فوق يكي از خصوصيات مهم و معينه پاركهاي عمومي تاثيري است كه در آب و هواي شهرها مي گذارد و خود كمك زيادي به حفظ بهداشت محيط و سلامتي افراد مي نمايد. در پاركهاي عمومي سعي بر آن است كه تمام وسائل سرگرمي و رفاهي تقريباً براي همه گونه سليقه ها وجود داشته باشد.

1-1- تاسيسات رفاهي، تجهيزات خدماتي و اداري، وسايل بازي، زمينهاي بازي و ساير امكانات مورد نياز در احداث پاركها

بطور كلي انواع تاسيسات رفاهي ، تجهيزات خدماتي ، وسايل بازي ، زمينهاي بازي و ساير امكاناتي كه بنحوي موجب كيفي استفاده ازپاركهاي شهري را فراهم مي آورند مي توان بشرح زير طبقه بندي نمود:

- مبلمان شامل :

- نيمكت

- زباله دان

- تابلوهاي راهنما، اطلاعات

- ثبت تقويم و تاريخ، ساعت ، تابلوي تبليغات، تابلوهاي توقف و غيره

- پايه هاي مخصوص روشنايي

- دروازه هاي ورودي و خروجي

- حصار

- مكان پيك نيك

- فضاهاي خصوصي و خلوت

- سايبان

- گلدان و گلجاي

- صندوق پست

- ابنيه شامل:

- كتابخانه

- نمايشگاه

- گالري و فرهنگسرا

- آمفي تئاتر

- آبنما

- انواع كيوسكهاي فروش مجلات و غيره

- شبكه حصار و موانع

- تاسيسات رفاهي شامل :

- توالت و دستشويي

- كافه تريا و رستوران

- آبخوري

- تاسيسات خدماتي شامل

- موتورخانه ( تاسيسات آب و برق)

- انبار نگهداري وسايل

- گلخانه، نهالستان و محل تهيه كود و كمپوست

- مكان استراحت مستخدمين پارك

- وسايل و زمينهاي بازي:

اين نوع وسايل تنوع زيادي داشت و متناسب با طبقات سني ( خردسالان، كودكان و نوجوانان) تغيير مي كند و با توجه به فرهنگ و سنن هر جامعه اين نوع وسايل متفاوتند.

زمينهاي بازي نيز متناسب با نوع عملكرد فضاعاي سبز و ابعاد آنها مي توان شامل يك يا مجموعه اي از زمين بازي فوتبال ، واليبال ، بستكبال، تنيس، بدمينتون، تنيس روي ميز باشد.

- نشانه هاي تجسمي شامل:

- مجسمه هاي اساطير، مشاهير، بزرگان و شخصيتهاي مورد علاقه جوامع

- كتيبه ها

- نقش هاي برجسته

- يادبود احداث پارك

- سردرهاي ويژه

- وروديهاي سبز طراحي شده يا استفاده از هرس در آفرينش اشكال ويژه

با اين مقدمه در ادامه به بررسي ضوابط اجرايي فضاهاي سبز و سخت در پاركهاي شهري و گردشگاه ها پرداخته شده است.

تشكيلات اداري در پاركهاي عمومي :

در پاركها براي مسائل اداري و رسيدگي به امور كارمندان، دفاتر و اتاقهائي تعبيه ميشود كه بر حسب وسعت پارك تشكيلات اداري آن متغير مي باشد. اين ساختمان بايد در محلي قرارگيرد كه در دسترس كليه قسمتهاي پارك قرارگيرد.

همچنين اطاقكهاي نگهباني در نزديكي دربهاي ورودي و خروجي مجهز به كليه وسايل ارتباطي از ضروريات يك پارك مي باشد. بعلاوه قسمتي نيز جهت مواقع ضروري به تاسيسات آتشنشاني اختصاص داده مي‌شود در اين زمينه بهتر آن است كه اماكن با كشت درختان بلند از ديد مستقيم بازديد كنندگان محفوظ باشد.

در پاركها لازم است انبارهائي در نزديكي قسمتهاي مختلف اماكن عمومي مانند رستورانها، كافه زمينهاي ورزش، باغ كودكان و غيره ساخته شوند كه به سهولت نيازهاي فوري و ضروري را در اختياز قسمتهاي ذكر شده قرار دهند.

قسمت تشكيلات و نگهداري پارك بستگي بسته به وسعت پارك، معمولاً در يك يا چند قسمت احداث شده و حتي المقدور بايد در گوشه ها و زواياي بي روح پارك واقع شود تا از ديد بازديد كنندگان دور باشد. اين تشكيلات شامل قسمتهاي برق، روشنائي ، وسائل ارتباطي ، حمل و نقل، گارژها، سرويس ماشن الات و تمامي وسائل ساختمان پارك مي باشد. بخش اورژانس و كمكهاي اوليه در هر پارك از الزامات مي باشد كه برحسب وسعت و كثرت بازديد كنندگان تجهيزات اين اماكن كم و بيش با يكديگر تفاوت دارد.

2-1-1 مجموعه‌ي تشكيلات ساختماني پاركها و گردشگاه ها

تشكيلات ساختماني در پارك و گردشگاه هاي عمومي مي تواند شامل تمامي عمليات فني در زمينه ساختمان باشد اين واحد از قسمتهاي مختلف تشكيل شده كه عبارتنداز:





الف : دسترسيها
بطور كلي در پاركهاي بزرگ شهري و گردشگاه ها دسترسيهايي به اشكال مختلف و اندازه هاي متفاوت با مصالح ساختماني خاصي برحسب نوع طراحي و شرائط محيط احداث مي شود كه شامل دسترسيهاي اصلي، فرعي و پياده روها مي باشد. عرض دسترسيهاي اصلي بايد حداقل بين 10 تا 15 متر باشند. درپاركهاي بزرگ دسترسيهاي اصلي را مي توان بصورت بلوار احداث نمود.

طول و عرض اين گونه دسترسيهاي فرعي بستگي به بزرگي و كوچكي پارك و نوع طراحي آن دارد. اين دسترسيها گاهي قسمتهاي فرعي را در پارك به يكديگر متصل كرده و يا به دسترسيهاي اصلي ارتباز مي دهد. بنابراين برحسب طرز استفاده و موقعيت ان عرضهاي متفاوتي را مي تواند داشته باشد( حدود 5 متر) در موارديكه بايد عرض اين دسترسيها رياد باشد مناسب است در طرفين يا يك طرف ان طرحهائي از باغچه ( گلكاري و چمن كاري) ايجاد گردد. سطح اين دسترسيها را بر حسب موقعيت و زيبائي آسفالت و يا طرحهاي مختلف دالاژ و يا شن ريزي ميكنند.

عرض دسترسيهائيكه قسمتهاي اصلي پارك را به يكديگر متصل مي كنند و يا منتهي به ساختمانها و يا مناظر وسيع گلكاري و چمن كاري و يا مشرف بر آب نما ها قرار مي گيرند، بايد به گونه اي باشد كه از نظر راه رفتن و بيان منظره و استفاده از نيمكتها ميسر بوده و طرح آنها به حجم و فضاي پارك گسترش دل انگيز و روح داري بدهد.

معمولاً حد متوسط اين خيابانها مي تواند بين 10 تا 15 و حداكثر 25 متر برسد. در ساختمان اينگونه خيابانها كه به رستورانها و اماكن سرپناه دار منتهي مي شوند، بهتر است از انواع دالاژ و نقشه هاي رنگين استفاده نمود و هماهنگي رنگها را مراعات نمود. عرض پياده روها نبايد كمتر از 3 متر باشد ولي درپاركهاي بزرگ و گردشگاه ها عرض پياده رو مي تواند تا 6 متر هم برسد. پياده روها را مي توان آسفالت نمود يا از مواد ساختماني مختلف بمنظور سنگ فرش استفاده كرد.


ب ـ دربهاي ورودي و خروجي

پاركها بايستي برحسب وسعت و موقعيت محلي آنها، دربهاي ورودي و خروجي متعددي داشته باشند كه شكل و اندازه انها مختلف و متنوع است. دربهاي ورودي و خروجي پارك بايد بر حسب موقعيت خيابانهاي شهر در قسمتهاي مختلف واقع شود و در جلوي دربها فضائي را از طرحهاي چشمگير و جلب كننده با تزئينات متناسب و عالي بوجود آورد، بطوري كه نظر عابرين را جذب نمايد. مثلاً احداث آب نماهاي مجلل در مدخل ورودي بسيار مناسب خواهد بود،بايد توجه داشت در پاركهاي بزرگ دربهاي ورودي سواره رو نبايد در مركز تلاقي خيابانهاي اصلي كه به پارك منتهي مي شوند قرارگيرند، زيرا از نظر عبور و مرور مي تواند مزاحمتهائي توليد نمايد.

دربهاي ورودي بايد بگونه اي باشد كه هم وسائط نقليه و هم عابرين پياده بتوانند از آن استفاده كنند. بدين ترتيب كه پياده روهاي پارك مستقيماً به پياده روهاي خيابان خارج پارك متصل گردد.


ج – پاركينگها

به منظور رفاه بازديد كنندگاني كه وسايل نقايه دارند فضائي را در نزديكي ساختمانها و يا قسمتهاي معيني از پارك جهت پاركينگ در نظز مي گيرند و اين پاركينگها در پاركهاي بزرگ مي تواند متعدد و پراكنده باشند. بنابراين سطح پاركينگ بستگي كامل به اهميت پارك و وسعت آن دارد.

د – موزه ها

از آنجائي كه در پاركها وجود انواع سرگرمي ها بر حسب سليقه هاي مختلف لازم و ضروريست بنابراين در پاركهاي بزرگ مي تواند قسمتهائي را پديد آورد كه به موزه حيوانات، نباتات مجسمه ها و … اختصاص داشته باشد، معمولاً موزه ها را در گوشه هاي پرت و دور از چشم اندازها احداث نمي كنند بنابراين برحسب طرحي كه در پارك از نظرساختماني منظور مي شود مناسب است محل موزه كاملاً مشخص و درجاي مناسب در نظر گرفته شده باشد.

ح گلخانه ها و گرمخانه ها
در پاركها براي حفظ نباتات زمستاني و پيش رس كردن و يا ازدياد گياهان، مناسب است در گوشه هائي از پارك كه محل عبور و مرور كمتري است گلخانه ها و گرمخانه هائي با اصول فني ساخته شود. بايد متذكر شد در برخي از پاركها گلخانه هائي با شرائط اختصاصي كليمائي براي گياهاني كه مخصوص مناطق گرم يا سرد مي باشد احداث مي گردد و معمولاً اينگونه گلخانه ها در محلهائي ايجاد مي شود كه بتواند نظر بازديد كنندگان را جلب نمايد.

و آكواريم:

در پاركها جهت ايجاد سرگرمي و تفنن براي علاقمندان به انواع جانوران آبزي در قسمتي از پارك مي تواند استخرهاي بزرگ با اعماق مختلف براي حيوانات دريائي كوچك ساخته شود. همراه با اينگونه استخرها در سالنهاي بزرگ سرپوشيده نيز محفظه هاي در اندازه هاي مختلف كه آكواريم ناميده مي شود ساخته و در آنها انواع ماهي هاي مناطق دنيا را نگهداري مي نمايند.

در برخي از پاركها برحسب موقعيت منطقه اي اين آكواريومها به صورت موزه هاي بزرگ و آموزشي از انواع جانوران دريائي براي علاقمندان و دانشجويان احداث ميگردد. معمولاً متخصصين سعي دارند محيط زيست اين احداث را نزديك به شرايط طبيعي بنمايند. براي اين منظور در داخل آكواريمها از گياهان آبزي مخصوص استفاده ميشود.

2-1-1 تشكيلات تزئيناتي

براي ايجاد زيبائي در پاركها لازم است بخشي بنام تزئينات كه شامل موارد زير ميباشد پديد آورد.


الف ) آب نماها:

آب عنصري ارزنده براي ايجاد نشاط در زندگي شهري است و لذا اين امر ايجاد آبنماها را توجيه مي كند. از زمان شروع توسعه فضاهاي سبز، آب جزء عناصر منظر ساز شد. بطور كلي آب نماها شامل حوضچه هايي كم عمق است كه اغلب داراي فواره هاي متعدد همراه با چراغهاي رنگين ميباشد. معمولاً اين حوضچه ها بين 40 تا 50 سانتيمتر بوده و با مصالح ساختماني مختلف بر حسب شكل و فرمي كه طرح درنظر مي گيرد ساخته مي شوند. گاهي اين حوضچه ها داراي پا شويه هاي خارجي و يا بدون آن مي باشد.

آب نماها گاهي به صورت مطبق يا اشكال متنوعي تعبيه مي شوند. گاهي اوقات مجسمه هاي مختلف به عنوان سمبل يا رساندن منظوري در كنار يا داخل آب نما قرارداده مي شود ولي آنچه كه بايد توجه داشت انتخاب نوع مجسمه و تناسب آن با نوع منظره مي باشد. گاهي در كناب آب نما بجاي مجسمه ها گلدانهاي سنگي بزرگ قرارمي دهند .بزرگي و كوچكي آب نما بايد متناسب با ابعاد هندسي و فضاي محل باشد يا بعبارت ديگر اختلال بين طول و عرض آب نما به گونه اي باشد كه عرض آن كمتر بوده تا آب نما بزرگتر جلوه يابد هرچه عرض بيشتر باشد آب نما كوچكتر و فشرده تر بنظر مي رسد.

ب- استخر و بركه هاي طبيعي
احداث استخر و بركه ها در هواي پارك و زيبائي آن بسيار موثر بوده و بايد توجه به انواع گياهاني كه در داخل يا نزديك به آن كاشته مي شوند كاملاً توجه داشت. ممكن است اينگونه استخرها و بركه ها داراي اعماق مختلف بوده و در نزديكي منطقه جنگل كاري شده يا در وسط پارك يا در كنار بعضي از قسمتهاي گلكاري وسيع احداث مي شود.

ج- درياچه ي مصنوعي
در پاركهاي بزرگ و محلهائي كه آب فراواني در دسترس مي باشد درياچه هائي به اشكال نامنظم طراحي مي گردد. معمولاً درياچه ها را بگونه اي طراحي مي كنند كه خطوط حاشيه ان به نظر طبيعي جلوه نمايد، براي اين منظور معمولاً سطح آب حدود 50 تا 150 سانتي متر از سطح ساختمانهاي اطراف بايد پايين تر باشد و در اطراف آن بايد خيابانهاي بطور منظم يا غير منظم احداث شود.

در صورتيكه درياچه سطح بزرگي را اشغال كرده باشد مناسب است در وسط آن ها يك يا چند جزيره بشكل نامنظم بمنظور كشت درختان يا استفاده از گلكاري احداث گردد و گاهي در كنار يا در وسط جزاير درختان پا بلند غرس مي شود در اينگونه درياچه ها براي ايجاد امكان تفريح بيشتر قايق هائي را براي استفاده در نظر مي گيرند براي حفظ حجم آب درياچه لازم است از چند نقطه توسط مجرائي آب وارد درياچه شده و از يك مجرا آب خارج گردد بنحويكه آب دائماً در آن جريان داشته باشد عمق اين درياچه ها معمولاً 5/1 متر مي باشد، در پاركها براي ايجاد ارتباط بين دو طرف نهرها يا ايجاد ارتباط بين جزاير داخل درياچه ها يا ارتباط بين دو طرف درياچه برحسب شكل و فرمي كه طراح در نظر مي گيرد پلهائي ساخته مي شوند كه عرض و طول آن متناسب با موقعيت خيابانها و سطح درياچه ها با آنها مي باشد. بايد متذكر شد كه گاهي اين پلها به هيچ وجه بمنظور تردد و ارتباط نبوده و منحصراً جهت خلق زيبائي خاص احداث مي شوند.

د – جنگلكاري

يكي از قسمتهاي لازم و ضروري در پاركهاي بزرگ ايجاد محوطه اي بنام جنگل يا بيشه زار مي باشد كه براي گردش در فصول مختلف سال مورد استفاده قرار مي گيرد. ايجاد اينگونه بيشه ها در پارك نه فقط از نظر زيبائي براي پارك مناسب است بلكه بنحوي در آب و هواي شهر نيز مؤثر خواهد بود. در اين بيشه ها خيابانها بطور نامنظم و متنوع با عرض هاي مختلف احداث مي گردد و در قسمت هائي از آن محوطه هائي را خالي و آزاد مي گذارند كه مي توان نيمكت هاي چوبي و سنگي براي استراحت و نشستن در نظر گرفت.

مناسب است در پارك هاي بزرگ قسمت هائي كه بعنوان بيشه يا جنگل احداث مي شود در تمام سطوح پارك بصورت قطعه بندي و مجزا تقسيم بندي گردد. در كناره اين جنگلها مكانهائي جهت آلاچيق در نظر گرفته شود تا مورد استفاده عموم قرار گيرد. اين آلاچيق ها يا سرپناها بيشتر در مواقع باراني يا آفتابي شديد مورد استفاده قرار مي گيرند. تعداد آنها بر حسب وسعت پارك مي تواند متعدد باشد.


ح – گلكاري و چمن كاري

سطوحي كه براي گلكاري و چمن كاري در پاركها در نظر گرفته مي شود ازنظر فرم و مشخصات نسبت به نوع پارك متغيير و متنوع خواهد بود. معمولاً در اطراف خيابانهاي وسيع خيابانهائي كه اختصاص به عبور عابرين پياده است گلكاري و چمن كاري بطور محدود انجام ميگيرد. همچنين در اطراف آب نماها و يا در سطوح وسيع چمن كاري بطور لكه هاي و پراكنده گلكاري مي كنند. در پاركهائي كه وسعت چمن كاري نسبتاً زياد است درختان و يا درختچه هائي بصورت تك و يا توده اي با رعايت و حفظ نكات ضروري و هم آهنگي مجموعه كاشت مي شوند و مناسب است در اين قسمت ها براي استراحت نيمكت هائي قرارداده شود.

3-1-1 تشكيلات رفاهي و تفريحي :

در پاركها علاوه بر سه قسمت ذكر شده در بالا بخش ديگري كه از اهميت خاصي برخوردار است و مورد توجه مي باشد مسائل رفاهي و تفريحي است كه بترتيب در زير باختصار شرح داده مي شود.

الف رستورانها
بمنظور رفاه بيشتر بازديد كنندگان از پارك، رستورانها و كافه هائي را احداث مي كنند بنحويكه بتواند كليه نيازهاي مربوط را برآورد كند رستورانها بصورت سالنهاي سر پوشيده و يا در محوطه هائي سرباز با گلكاري و چمنكاري ايجاد مي گردد. كافه ها يا دكه ها مي توانند بطور پراكنده در سطح پاركها ( كنار درياچه، حاشيه جنگلكاري ها و يا كنار خيابانهاي فرعي) ايجاد شود.

ب ـ سالنهاي سينما و تاتر
در پاركهاي كوچك و در هواي آزاد سالنهاي سربازي را براي نمايش فيلم و انواع پيس در نظر ميگيرند تا در شبهائي كه پارك باز است مورد استفاده مردم قرار گيرد. ولي لازم است گفته شود كه در پاركهاي بزرگ سالنهاي سرپوشيده و سرباز بمنظور نمايش فيلم و تاتر براي استفاده عموم در فصول سال بايد ايجاد گردد.


ج – جايگاه موزيك

يكي از انواع تشكيلات رفاهي و تفريحي در پاركها ايجاد محلهائي سرباز و يا سرپوشيده براي اجراي موزيك و كنسرت مي باشد. در اين اماكن بر طبق اصول فني سكوئي ساخته مي شود كه در روي آن برنامه هاي سرگرمي و موزيك ارائه مي گردد. طبيعي است مقابل اين سكو يا سن را مي توان با ايجاد محوطه اي كه توسط ديوارهاي سبز يا ديوارهاي كوتاه پوشيده از انواع گياهان رونده و گلدار تزئين نمود. در محدوده‌ي اين محوطه مي تواند مجسمه هائي از مشاهير و هنرمندان قرار گيرد.

بسته به موقعيت محل مي توان در فضاي اين محوطه تعدادي نيمكت يا صندلي قرارداد معمولاً مجموعه سالنهاي موزيك سرباز يا سرپوشيده همراه با ديگر سرگرمي ها مي تواند محوطه اي بنام گاردن پارتي را پديد آورد.


د – دستشوئي و توالت

براي رفاه بيشتر و تامين بهداشت و نظافت گردشگران در نقاط مختلف پارك محوطه هائي براي نظافت و شستشو منظور مي گردد اين فضاها معمولاً در مكانهائيكه دور از ساختمانهاي رستوران، كافه ها ، تاتر و سينما قرارداد چرا كه حول و حوش اين ساختمانها از نظر بهداشت عمومي معمولاً دستشوئي و توالت منظور شده است لذا مناسب است سرويسهاي عمومي در داخل يا مجاور محوطه هاي جنگلكاري، خيابانهاي فرعي، باغ كودكان، باغ وحش و … احداث گردند.


ح – باغ وحش

معمولاً در پاركهاي بزرگ براي سرگرمي بيشتر بازديد كنندگان باغ وحش كوچكي دور از محل تجمع و استراحت گردشگران ايجاد مي نمايند. منظور از ايجاد باغ وحش در پارك منحصراً استفاده از وجود حيواناتي مانند انواع طيور ، ميمون و … است كه بيشتر مورد توجه اطفال مي باشند.


و – نيمكت

يكي از وسائل ضروري و مورد نياز در پارك وجود نيمكت يا نوعي وسيله ي استراحت براي بازديد كنندگان مي باشد. نيمكتها با اشكال مختلف و اندازه هاي متفاوت ازمصالح متنوع ساخته مي شود. آنچه كه حائز اهميت است و يك طراح بايد به آن توجه كند شناخت موقعيت پارك و محل نصب و قراردادن نيمكت در محلهاي ضروري و مناسب است. زيرا به همان اندازه كه وجود نيمكت در پارك مي تواند ضروري باشد، موقعيت قراردادن آن در محلهائي نامناسب مي تواند موجب خستكي و دل زدگي كنندگان گردد.

تعداد نيمكت در پارك خود مسئله اي است كه طرح بايد به آن توجه داشته باشد زيرا كمبود و يا تعداد زياد نيمكتها در هر دو حالت مي تواند مشكلاتي را از نظر رفاهي ايجاد نمايد. بنابراين بعنوان راهنمائي توصيه مي شود نيمكتها و يا وسائل استراحتي را در خيابانها اصلي و فرعي جنگل با رعايت فاصله و همچنين در حاشيه خيابانهاي اصلي و يا در سطح چمن يا در كنار محوطه هاي گلكاري ، كنار استخرها بركه ها و آب نما و … تعبيه نمود.

نيمكت ها مي تواند در داخل جنگل از چو و يا بقاياي كنده هاي درختان بحالت طبيعي مورد استفاده قرار گيرد. لازم است در كنار يا نزديك محلهائي كه نيمكتها قرار گرفته اند ظروفي كه قسمت بيروني آنها از چوب ساخته شده و يا رنگهاي متنوع رنگ آميزي شده اند براي استفاده قرارداده شود. همچنين از ظروف مخصوص آشغال در نقاط حساس و خيابانهاي اصلي و فرعي پارك بايد استفاده شود.


ز – وسايل بازي كودكان

وسايل يكي از عناصر مهم پاركهاي شهري و به ويژه پاركهاي كودكان به شما مي رود. تجهيزات بازي، كه اغلب فلزي هستند، دويدن ، پريدن، سرخوردن، آويزان شدن، تاپ خوردن، پنهان شدن و به طور كلي زمينه جنب و جوش خاص كودكان و نوجوانان را فراهم مي آورند. اغلب اين وسايل از چوب، پلاستيك و آهن تشكيل شده اند، هنگام ساخت سعي مي شود در اين وسايل يكپارچگي ايجاد شود.

ح - زمينهاي ورزشي
يكي ديگر از تشكيلاتي كه در پاركهاي عمومي وجود آن تقريباً ضروريست ايجاد زمينهاي ورزشي مي باشد انواع و تعداد زمينهاي ورزشي در پاركها بستگي به بزرگي و كوچكي پارك دارد.

معمولاً در پاركهاي كوچك قطعاتي را كه نزديكي جنگل يا بيشه قراردارد به زمينهاي ورزشي مانند تنيس، بسكتبال، واليبال و … اختصاص مي دهند. در پاركهاي بزرگ برنامه ريزيهاي ورزشي و زمينهاي مربوطه يا سالنهاي سرپوشيده بطور مستقل و جداگانه انجام مي گيرد. در اينگونه پاركها بر حسب طبيعت و موقعيت آن، مطابق با اصول استاندارد ورزشي انواع زمينهاي ورزشهائي مانند زمين فوتبال، استخرهاي شنا براي سنين مختلف و ديگر ورزشهاي دسته جمعي را كه در هواي آزاد ميسر است احداث مي نمايند.

در پاركهاي بزرگ گاهي به منظور زنده و فعال نگاهداشتن پارك در فصولي كه امكان استفاده كمتري از فضاي آزاد وجود دارد، سالنهاي كوچك مقدور است احداث مي گردد. مناسب است در اطراف سالن و زمينهاي ورزشي با رعايت اصول صحيح ورزشي در فواصلي ديوارهاي سبز و درختان پا بلند غرس شود. در اطراف سالنها مي توان طرحهائي از گلكاري يا گياهان هميشه سبز بمرحله اجرا در آورد.


ط – زمينهاي بازي كودكان

در پاركهاي عمومي قطعاتي را بمنظور سرگرمي و بازي كودكان در نزديكي استخرها جنگلها يا قسمتهائي كه بزرگسالان بتوانند دورادور كودكان را تحت نظر داشته باشند احداث مي گردد. اينگونه زمينها باشكال مختلف با وسائل بازيهاي متنوع و ماسه هاي نرم و كاملاً شسته شده مجهز مي شوند و براي كنترل و نگهداري بچه ها در اطراف زمين نيمكتهائي نصب ميكنند تا در ضمن آنكه كودكان احساس استقلال مينمايند والدين و مربيان نيز در روي نيمكت استراحت و مراقبت نمايند.

معمولاً اينگونه زمينها بايد از محل تردد وسائل نقليه داخل پارك كاملاً دور باشد زمينهائي كه در تابستان مورد استفاده قرار مي گيرد بايد توسط درختان جنگلي يا ديوارهاي سبز و بلند محصور و احاطه شده باشد. آنچه كه مسلم است در كنار اين زمينها وجود بوفه ها و دستشوئي و توالت ضروري است.

قابل توجه است در داخل شهرها بر حسب موقعيت و امكانات هر ناحيه فضاهائي را براي سطوح به پاركهاي كوچك كودكان اختصاص مي دهند. در اينگونه پاركها انواع وسائل بازي و سرگرمي جهت استفاده كودكان نصب و برقرار مي شود. در صورتيكه فضاي وسيعي براي ايجاد پارك كودكان در اختيار باشد ممكن است بطور خيلي محدود قسمتهاي گلكاري و چمنكاري در آن ايجاد گردد در غير اينصورت نياز به قسمتهاي گلكاري ندارد. در اينگونه پاركها چمن منحصراً به منظور تزئين نمي باشد بلكه براي ايجاد فضائي سبز و متنوع و فضائي است كه در سطح محدود چمنكاري ميكنند.

2-1 فضاهاي سبز غير فعال :

بطور كلي فضاهاي سبز غير فعالي شامل موارد زير مي باشد.

- معابر شامل دسترسي ها پياده رو، دسترسي هاي كندرو، دسترسي هاي تندرو و دسترسي هاي خيلي تندرو

- كمربندهاي سبز

- ميدانها

- رفيوژها



1-2-1- ضوابط اجرايي فضاي سبز دسترسي هاي پياده رو

- شكل آن نواري است

- عرض آن حداقل 90 تا 150 سانتيمتر است.

- فاصله كاشت نهال( درخت) در آن، از نخستين عامل ساختمان با احتساب عرض محور پياده نبايد از 3 تا 5/3 متر كمتر باشد.

- معابر مختص عبور پياده، بايد به وسيله درختچه هايي به ارتفاع حداكثر 40 سانتيمتر پوشيده شود.

- سطح خاك تقريباً بايد هم سطح معبر پياده باشد.

2-2-1 ضوابط اجرايي فضاهاي سبز دسترسيهاي كندرو

- شكل آن نواري است.

- فضاي سبز ، بايد در دو طرف دسترسي استقرار يابد.

- عرض آن، حداقل 90 تا 150 سانتيمتر

- فاصله كاشت درخت ( نهال) از نخستين عامل ساختمان با احتساب عرض محور پياده، حداقل 3 تا 5/3 متر است.

- سطح خاك، بايد نسبت به سطح عبور وسايل نقليه، پايين تر باشد.

3-2-1 ضوابط اجرايي فضاهاي سبز دسترسي‌هاي تندرو

- شكل آن نواري است.

- بايد در دو طرف و درميان دسترسي استقرار يابد.

- عرض آن در هر دو طرف حداقل 2/5 متر و در وسط 1/1 متر باشد.

- حداقل فاصله عرضي نخستين درخت از عرض دسترسي پياده بايد 5/3 متر باشد.

- سطح خاك در نوارهاي هر طرف بايد تقريباً هم سطح حاشيه عبور وسايل نقليه باشد.

4-2-1 ضوابط اجرايي فضاهاي سبز دسترسيهاي خيلي تندرو

- شكل آن نواري است.

- محل استقرار در دو طرف و در ميان دسترسي

- حداقل عرض نوار فضاي سبز در هر طرف 13 متر و درميان 1/1 متر است.

- حداقل فاصله عرض آخرين درخت از عرض دسترسي پياده بايد 5/3 متر باشد.

- سطح خاك در نوارهاي هر طرف، بايد تقريباً هم سطح حاشيه هاي عبور وسايل نقليه باشد.

- سطح خاك درنوار مياني، بايد نسبت به سطح عبور وسايل نقليه، بالاتر قرار گيرد.

5-2-1 ضوابط اجرايي كمربند سبز

- شكل آن نواري است.

- حداقل عرض آن 500 متر است.

- بايد خارج از محدوده شهر، و مجاور و اطراف آن استقرار يابد.

- نسبت به طول و عرض آن حداقل 2 به 1 بايد باشد.

6-2-1 ضوابط اجرايي فضاي سبز ميدانها

- تاجايي كه ممكن ايت داراي يكي از اشكال هندسي باشد.

- حداقل فاصله ميدان ديد، بايد براساس مقررات ترافيك شهري و حداكثرسرعت مجاز باشد.

با رعايت حد ميدان ديد، استفاده از هر نوع پوشش گياهي طبق ظوابط انتخاب و استقرار گياهان در ضوابط باغباني بلامانع است.

3-1- ضوابط اجرايي در زمينه ي تجهيزات شهري در فضاهاي سبز غير فعال

بطور كلي تجهيزات شهري به مجموعه اي از وسايل متحرك يا نيمه متحرك و كاربردي يا تزييني اطلاق مي شود كه با اجازه يا اطلاع مقامات دولتي به طور دايم يا فصلي در فضاهاي عمومي در اختيار آنها قرارگرفته است.

- نيمكتا و صندلي ها

نيمكت عمومي اختراعي است از قرن نوزدهم كه از تجهيزات فضاهاي سبز سرچشمه گرفته است. از آن زمان تا كنون اين وسيله شهري جزو عناصر ضروري تجهيزات فضاهاي عمومي بوده است. ذكر چند مورد زير براي به كارگيري آنها لازم به نظر مي رسد.

نخست، لازم است نيمكتها در مجاورت و نزديك محل تردد وسايط نقليه قرار نگيرند. دوم اينكه طرق قرارگرفتن آنها بايد متنوع باشد. براي مثال درمكانهاي گفتگو نيمكتها روبه روي هم قرار مي گيرند و يا در مكانهايي لازم است تمام آنها در جهتي خاص قرار گيرند در مركز شهر مسيرهاي اصلي قراردادن نيمكتهايي در فواصل 100 تا 200 متر براي افراد مسن و افرادي كه نقص عضو دارند لازم است مي توان نيمكت را در تجهيزات شهري ديگر مثل ايستگاه اتوبوس و گلدان ادغام كرد، امروزه به مكانهاي نشستن انفرادي تمايل بيشتري نشان داده مي شود بر همين اساس نيمكت سنتي به رشته اي صندلي تبديل شده است. براي ساختن اين نيمكتها مي توان از چدن، آهن يا بتن استفاه كرد.

- موانع

موانع متحرك 2 تا 10 متر . حتي بيشتر طول دارند، زماني كه طول آنها بيش از 25/4 متر باشد وجود يك پايه براي ايجاد تعادل ضروري است اين گونه وسايل مي توانند به عنوان مانعي جهت تردد وسايط نقليه موتوري در فضاي سبز بكار گفته شوند.

- سكوها، تيركها، نرده ها

اين موانع از جمله تجهيزات شهري اند كه به طور گسترده توليد مي شوند. تيركها و سكوها مي توانند از جنس پتن، چدن، آهن، پلاستيك و چوب باشند. سكوهاي جديد براي جلوگيري از تجاوز وسايط نقليه به حريم پياده روها به كار مي روند.

- كيوسكها
كيوسكها يكي از تجهيزات مهم پاركها به شمار مي روند. اين كيوسكها با توجه به نوع كاركرد انها و نيز موقعيت قرارگيري انها مي توانند داراي فرمها، بافتها و تيپهاي مختلفي باشند.

- تجهيزات شهري قابل تركيب

اين تجهيزات براي مبارزه با ظاهر بي نظم و شلوغي كه از كنار هم قرارگرفتن وسايل متفاوت منتج مي‌شود، مناسب اند. هدف اين روش ايجاد وحدت و گردآوري مجموعه اي تجهيزات شهري است كه كاربردي چند منظوره داشته باشند. هر جزء از تجهيزات شهري، عنصري است تقسيم نشدني و قابل استفاده در جاي ديگر كه مي توان تعداد زيادي تركيب از ان به دست آورد و با احتياجات مختلف تطبيق دارد.

نيمكت، جعبه پستي ، سطل زباله و علائم راهنمايي جزو اين عناصرند. مجموعه اين اجزاء خواه گردآوري انها با در نظر گرفتن كاربرد غالبي كه دارند صورت گرفته باشد يا خير، ايجاد هماهنگي مي كند، اين مجموعه كه از تعدادي وسايل كوچك شهري تشكيل شده باشد توانايي مقابله با مشكلات خاص بافت قديمي يا يك شهر جديد را داشته باشد . نخستين مشكل ويژه محيط ساخته شده اي است كه واحد خدمات را در ان وارد كرده ايم ، دومين مشكل ويژه محيط در حالي ساخت است كه وسايل آن مورد بررسي قرار گرفته اند تا مطابقت كامل با روابط گوناگوني كه ميان واحد خدمات و محيط فيزيكي برقرار مي شود، داشته باشد.

- تابلوهاي تبليغاتي و نقشه هاي شهري

بطور كلي يكطرف تابلوهاي تبليغاتي مورد استفاده در فضاهاي شهري مي تواند به شهرداري و اطلاعات شهري و طرف ديگرآن به تبليغات بخش خصوصي اختصاص يابد.طرفي كه مختص شهرداري است . مي تواند چندين كاربرد در زمينه اطلاع رساني داشته و حاوي نقشه شهر يا محله، اطلاعات شهري، اطلاعات عمومي براي شهروندان و يا اطلاعات فرهنگي باشد.

20- بررسي نقش تاسيسات رفاهي، تجهيزات خدماتي، وسايل بازي، زمينهاي بازي و مجسمه ها و … در بهبود كيفي فضاي سبز

بطور كلي جريان زندگي در شهر منحصر به سكونت كار و تفريح در خانه ، محل كار و مراكز تفريحي نيست. بلكه بخش عمده اي از وقت هر شهروند در حركت ميان فضاهاي ياد شده و بعبارت بهتر در فضاهاي شهري صرف مي شود. در همين راستا بخش عمده اي از فضاهاي باز شهري را فضاهاي سبز عمومي تشكيل مي دهد از اينرو طبيعي است براي حصول زندگي دلپذير تر شهري هماهنگونه كه سنخيت فضاهاي خصوصي هركاربري با نوع فعاليت و خصوصيات فيزيكي كاربران آنها ضرورتي پذيرفته شده است. حضور و شركت شهروندان در فضاهاي شهري و بويژه فضاهاي سبز عمومي نيز بايد با آرامش، امنيت و احساس لذا سمعي و بصري همراه باشد. لذا با يكي از مشخصه هاي فضاي سبز عمومي مناسب و مطلوب برخورداري از تاسيسات ، تجهيزات و مبلمان مناسب و متناسب با نوع آن فضا است.

اينگونه تاسيسات و تجهيزات شامل تمام عناصري مي شود كه اولاً در فضاهاي سبز مكان يابي شده و كاركرد عمومي داشته و ثانياً وجود آنها در فضاهاي سبز شهري نيازي از نيازهاي عمومي شهروندان را تامين كند. لذا عدم در نظر گرفتن تاسيسات ، تجهيزات مورد نياز در فضاهاي سبز عمومي و يا نامناسب بودن آنها مي تواند زمينه ساز ناكارايي و اختلال در عملكرد آنها شده و نيازهاي متعددي را بي پاسخ بگذارد.

در اين رابطه تجهيزات شهري به مجموعه از وسايل متحرك يا نيمه متحرك و كاربردي يا تزييني اطلاق مي شود كه با اجازه يا اطلاع مقامات دولتي به طور داسن يا فصلي در فضاهاي عمومي به ويژه فضاهاي سبز عمومي فعال شهري ( پاركها) در اختيار آنها قرار گرفته است.

تعريف تاسيسات

با توجه به اين موضع كه گذارن اوقات فراغت، تفريح، برقراري ارتباط هاي اجتماعي و … بطور عمده در فضاهاي سبز عمومي به ويژه فضاهاي سبز فعال ( پاركها ) اتفاق مي افتد. لازم است كه مسئولين نسبت به تجهيز اين گونه فضاها به تاسيسات و تجهيزات مربوطه اقدام نمايند.

20 – زمينه و سطوح مختلف مشاركت اشخاص حقيقي و حقوقي در حفظ ، نگهداري و توسعه ي انواع فضاهاي سبز شهري :

الف : فضاهاي سبز خصوصي
بطور كلي فضاهاي سبز منازل و ويلاها، باغ ها و باغ شهره از بارزترين شكل فضاهاي سبز خصوصي بشمار مي روند كه با اتخاذ تمهيداتي مي توان زمينه هاي لازم مشاركت مردم را در امر احداث و نگهداري آنها ايجاد نمود.

بطور كلي فضاهاي سبز منازل را مي توان به دو بخش فضاهاي سبز داخل محوطه و بيرون‌ آن تقسيم نمود كه در هر دو حالت وجود طرحهاي مطلوب فضاي سبز بنحوي كه بتواند بطور منطقي انگيزه لازم را براي بخش خصوصي ايجاد نموده و اشخاص را ترغيب به سرمايه گذاري لازم براي ايجاد فضاي سبز در منازل خود بنمايند، يكي از شرايط لازم و ضروري براي تحقق اين امر بشمار مي رود.

در اين رابطه ارائه ي طرحهاي تيپ در ابعاد مختلف و مشاوره ي رايگان و ساير تمهيدات مي تواند زمينه هاي لازم جهت توسعه ي اينگونه فضاها را فراهم نمايد. لازم به ذكر است كه طرحهاي ارائه شده بايستي بطور جامع تهيه شده و شامل موارد فني، معماري و اصول زيبايي شناختي بوده و كليه ي ضوابط و معيارهاي انتخاب گونه، اصول كاشت و نگهداري را در برگرفته باشد.

اما از زمينه هاي مشاركت مردم در توسعه ي فضاهاي خصوصي، ايجاد باغ شهر در اراضي حاشيه شهرها و از جمله شهر شيراز و شهركهاي اقماري است كه بايستي بطور جدي و طبق ضوابط خاص و لازم الاجرا انجام پذيرد.

همچنين به منظور حفظ و احيا باغهاي خصوصي موجود در حاشيه ي معابر و دسترسيها مي توان مواردي بشرح زير پيشنهاد نمود:

يكي از موارد شاكل باغهاي پراكنده اي مي گردد كه در حقيقت جزئي از پيكره باغ ها قديمي و وسيع شهرمي باشند. اين باغها كه معمولاً داراي ابعاد كوچكي در حدود 1000 تا 5000 متر مربع مي باشند. مي توانند با اخذ مجوز ايجاد طرحهايي با اهداف چند منظوره با خواص كاربريهاي مناسب و همساز با فضاي سبز مانند كاربريهاي بهداشتي، درماني، آموزشي و … از تخريب اينگونه مكانها جلوگيري نموده و امكان حفظ و احيا فضاهاي سبز اين مكانها را فراهم آورد. از جمله پتابسيلهاي موجود در اين زمينه مي تواند به قطعات كوچك باقيمانده از باغهاي تفكيك شده در مجاورت خيابان قصردشت و يا باغهاي پراكنده در سطح شهر اشاره نمود. در اين خصوص ضوابط اجرايي مربوطه در بخش ضوابط ارائه شده است.

ب : فضاهاي سبز نيمه خصوصي

امروزه با اجراي مدل هاي توسعه حجمي ( انبوه سازيها) براي گسترش شهرها، كاربري زمين منحصراً از ديد صرفه و استفاده اقتصادي براي ايجاد واحدهاي، مسكوني، تجاري ، صنعتي و خدماتي مورد توجه قرار گرفته و كميت و كيفيت فضاي سبز آنها كه از عوامل تاثير گذار بر فرآيند توسعه و گسترش شهر مي باشد ناديده گرفته شده است. اهميت اين موضوع زماني آشكار مي شود كه بدانيم اغلب اين ساخت و سازها در فضاهاي باز شهري و بعضاً در بخشهاي وسيعي از فضاهاي سبز خصوصي به ويژه باغ ها احداث شده است. بدين ترتيب اجراي پروژه هاي انبوه سازي نه تنها باعث كاهش سطح فضاهاي باز شهري و فضاهاي سبز عمومي مي گردد، بلكه از طريق تمركز و افزايش تراكم جمعيت باعث افزايش تصاعدي تقاضا براي ايجاد فضاهاي عمومي در چنين محدوده هايي مي گردد.

نكته ي حائز اهميت آنكه پروژه هاي انبوه سازي عموماً در محدوده ي مناطقي از شهر انجام مي شود كه معمولاًزمين به يك كالاي پرسود اقتصادي تبديل شده و همين موضوع مشكلات عديده اي را براي شهرداريها در زمينه ي تملك زمين ايجاد كرده و بواسطه ي هزينه هاي زياد تملك زمين عملاً توسعه ي فضاهاي سبز با محدوديت مواجه است. در اين رابطه اكثر انبوه سازيهاي انجام شده در سطح شهر فاقد فضاهاي سبز كافي، مناسب و متناسب با اينگونه ساخت و سازها مي باشد.

لذا شايد يكي از راهكاري صوفه جويي در هزينه هاي توسعه فضاهاي سبز شهري در چنين مناطقي، تاكيد بر توسعه ي فضاهاي سبز نيمه خصوصي بصورت فضاهاي سبز مجتمع هاي مسكوني، اداري ، تجاري، آموزشي، بهداشتي و … مي باشد. در اين رابطه با مطالعه ، بررسي و تعيين ضوابط و معيارهاي خاص بايستي ادارات، مجتمع هاي مسكوني ، تحاري، مراكز آموزشي ، بهداشتي و … را ملزم به رعايت ضوابط توسعه ي فضاي سبز نموده و بدين ترتيب با استفاده از امكانات اشخص حقيقي، حقوقي و سازمانهاي دولتي به امر توسعه ي فضاي سبز شهر پرداخت.

بعنوان مثال مي توان با تدوين ضوابط خاصي مجتمعهاي مسكوني را ملزم به ايجاد فضاهاي سبز مورد نياز مجتمع، متناسب با جمعيت ساكن در ان نمود. بدين ترتيب شايد در بعضي موارد حتي شهرداريا از احداث يك پارك محله اي بي نياز شوند. بعنوان مثال مجتعي كه در يك فضاي چند هكتاري ساخته مي شود. مي تواند طبق ضوابط خاصي زمين مورد نياز جهت ايجاد يك پارك محله اي را تامين نموده و پس از تائيد مشخصات فني پارك، نسبت به احداث و نگهداري ان اقدام نمايد.

همچنين در مجتمهاي كوچكتر و يا مجتمعهايي كه در حاشيه ي معابر و دسترسيها قراردارند مي توان با حذف ديوار و حصارها و جايگزيني ان با ديوارهاي سبز عملاً فضاهاي سبز خصوصي را به فضاهاي سبز عمومي تبديل نمود.

در همين زمينه ادارات و سازمانهاي دولتي نيز با برداشتن حصار و ديوارها بايستي ملزم به محوطه سازي و ايجاد فضاهاي سبز مناسب گردند. در اين زمينه بعنوان يك نمونه موفق مي توان به فضا سازي محوطه ي شهرداري مركزي شيراز و شهرداريهاي بعضي مناطق، سازمان مديريت و برنامه ريزي ، اداره كل ارشاد اسلامي و … اشاره نمود.

همچنين هتلها بيمارستانهاي خصوصي، مجتمعهاي تجاري و حتي واحدهاي تجاري در نقاط مختلف شهر از جمله پتانسيلهاي بالقوه ي مشاركت بخش خصوصي در امر توسعه ي فضاي سبز عمومي بشمار مي روند. در اين رابطه هر يك از فعاليتهاي فوق بايستي متناسب با ميزان تراكم ساخت و ساز، جم فعاليتها و جمعيت مراجعه كننده طبق ضوابط خاصي ملزم به ايجاد فضاي سبز لازم گردند .


منبع: http://anjoman.urbanity.ir
 

ahmad1987

عضو جدید

اصول و ضوابط پارک های شهری

اصولاً پارکها مجموعه ای از فضاهای سخت و فضاهای سبز می باشند که هر یک بعنوان مکمل دیگری عمل می کند. بطورکلی فضاهای سخت شامل مبلمان ، عناصر معماری، کف سازیها و غیره بوده و تابعی از ویژگیهای و اصول معماری پارک می باشد که بایستی دقیقاً در مراحل طراحی پارک به آنها توجه شده و براساس نوع عملکرد آنها مقادیر مناسب آن برآورد گردد.

لازم به ذکر است که کلیه ی فضاهای سخت طراحی شده، بایستی از لحاظ فرم عملکرد متناسب با کارکرد و گروه سنی استفاده کنندگان از پارکها بوده و هر کدام از اصول مخصوص به خود تبعیت کند. بعنوان مثال طراحی انواع مبلمان و حتی معماری یک پارک ویژه ی کودکان با یک پارک شهری که مورد استفاده ی طیفهای سنی زیادی قرارداد متفاوت می باشد.با این مقدمه در این قسمت از گزارش به بررسی ضوابط و معیارهای اجرای فضاهای سبز و سخت پارکها و فضاهای سبز غیر قابل ( معابر و دسترسیها، جرائم و رفیوژها) پرداخته شده است.


1- فضاهای سبز فعال ( پارکها و گردشگاه ها)

اصولاً طبیعت پارکهای عمومی بگونه ایست که تمام طبقات مردم می توانند از آن استفاده کنند، بعبارت دیگر این پارکها به منظور گردشگاه و محل استراحت عموم می باشد، علاوه بر نکات فوق یکی از خصوصیات مهم و معینه پارکهای عمومی تاثیری است که در آب و هوای شهرها می گذارد و خود کمک زیادی به حفظ بهداشت محیط و سلامتی افراد می نماید. در پارکهای عمومی سعی بر آن است که تمام وسائل سرگرمی و رفاهی تقریباً برای همه گونه سلیقه ها وجود داشته باشد.

1-1- تاسیسات رفاهی، تجهیزات خدماتی و اداری، وسایل بازی، زمینهای بازی و سایر امکانات مورد نیاز در احداث پارکها

بطور کلی انواع تاسیسات رفاهی ، تجهیزات خدماتی ، وسایل بازی ، زمینهای بازی و سایر امکاناتی که بنحوی موجب کیفی استفاده ازپارکهای شهری را فراهم می آورند می توان بشرح زیر طبقه بندی نمود:


- مبلمان شامل :

- نیمکت

- زباله دان

- تابلوهای راهنما، اطلاعات

- ثبت تقویم و تاریخ، ساعت ، تابلوی تبلیغات، تابلوهای توقف و غیره

- پایه های مخصوص روشنایی

- دروازه های ورودی و خروجی

- حصار

- مکان پیک نیک

- فضاهای خصوصی و خلوت
- سایبان

- گلدان و گلجای

- صندوق پست

- ابنیه شامل:

- کتابخانه

- نمایشگاه

- گالری و فرهنگسرا

- آمفی تئاتر

- آبنما

- انواع کیوسکهای فروش مجلات و غیره

- شبکه حصار و موانع

- تاسیسات رفاهی شامل :

- توالت و دستشویی

- کافه تریا و رستوران

- آبخوری

- تاسیسات خدماتی شامل

- موتورخانه ( تاسیسات آب و برق)

- انبار نگهداری وسایل

- گلخانه، نهالستان و محل تهیه کود و کمپوست
- مکان استراحت مستخدمین پارک

- وسایل و زمینهای بازی:

این نوع وسایل تنوع زیادی داشت و متناسب با طبقات سنی ( خردسالان، کودکان و نوجوانان) تغییر می کند و با توجه به فرهنگ و سنن هر جامعه این نوع وسایل متفاوتند.

زمینهای بازی نیز متناسب با نوع عملکرد فضاعای سبز و ابعاد آنها می توان شامل یک یا مجموعه ای از زمین بازی فوتبال ، والیبال ، بستکبال، تنیس، بدمینتون، تنیس روی میز باشد.

- نشانه های تجسمی شامل:

- مجسمه های اساطیر، مشاهیر، بزرگان و شخصیتهای مورد علاقه جوامع


- کتیبه ها

- نقش های برجسته

- یادبود احداث پارک

- سردرهای ویژه

- ورودیهای سبز طراحی شده یا استفاده از هرس در آفرینش اشکال ویژه با این مقدمه در ادامه به بررسی ضوابط اجرایی فضاهای سبز و سخت در پارکهای شهری و گردشگاه ها پرداخته شده است.

تشکیلات اداری در پارکهای عمومی :
در پارکها برای مسائل اداری و رسیدگی به امور کارمندان، دفاتر و اتاقهائی تعبیه میشود که بر حسب وسعت پارک تشکیلات اداری آن متغیر می باشد. این ساختمان باید در محلی قرارگیرد که در دسترس کلیه قسمتهای پارک قرارگیرد.

همچنین اطاقکهای نگهبانی در نزدیکی دربهای ورودی و خروجی مجهز به کلیه وسایل ارتباطی از ضروریات یک پارک می باشد. بعلاوه قسمتی نیز جهت مواقع ضروری به تاسیسات آتشنشانی اختصاص داده می‌شود در این زمینه بهتر آن است که اماکن با کشت درختان بلند از دید مستقیم بازدید کنندگان محفوظ باشد.

در پارکها لازم است انبارهائی در نزدیکی قسمتهای مختلف اماکن عمومی مانند رستورانها، کافه زمینهای ورزش، باغ کودکان و غیره ساخته شوند که به سهولت نیازهای فوری و ضروری را در اختیاز قسمتهای ذکر شده قرار دهند.

قسمت تشکیلات و نگهداری پارک بستگی بسته به وسعت پارک، معمولاً در یک یا چند قسمت احداث شده و حتی المقدور باید در گوشه ها و زوایای بی روح پارک واقع شود تا از دید بازدید کنندگان دور باشد. این تشکیلات شامل قسمتهای برق، روشنائی ، وسائل ارتباطی ، حمل و نقل، گارژها، سرویس ماشن الات و تمامی وسائل ساختمان پارک می باشد. بخش اورژانس و کمکهای اولیه در هر پارک از الزامات می باشد که برحسب وسعت و کثرت بازدید کنندگان تجهیزات این اماکن کم و بیش با یکدیگر تفاوت دارد.

2-1-1 مجموعه‌ی تشکیلات ساختمانی پارکها و گردشگاه ها

تشکیلات ساختمانی در پارک و گردشگاه های عمومی می تواند شامل تمامی عملیات فنی در زمینه ساختمان باشد این واحد از قسمتهای مختلف تشکیل شده که
عبارتنداز:

الف : دسترسیها
بطور کلی در پارکهای بزرگ شهری و گردشگاه ها دسترسیهایی به اشکال مختلف و اندازه های متفاوت با مصالح ساختمانی خاصی برحسب نوع طراحی و شرائط محیط احداث می شود که شامل دسترسیهای اصلی، فرعی و پیاده روها می باشد. عرض دسترسیهای اصلی باید حداقل بین 10 تا 15 متر باشند. درپارکهای بزرگ دسترسیهای اصلی را می توان بصورت بلوار احداث نمود.


طول و عرض این گونه دسترسیهای فرعی بستگی به بزرگی و کوچکی پارک و نوع طراحی آن دارد. این دسترسیها گاهی قسمتهای فرعی را در پارک به یکدیگر متصل کرده و یا به دسترسیهای اصلی ارتباز می دهد. بنابراین برحسب طرز استفاده و موقعیت ان عرضهای متفاوتی را می تواند داشته باش( حدود 5 متر) در مواردیکه باید عرض این دسترسیها ریاد باشد مناسب است در طرفین یا یک طرف ان طرحهائی از باغچه ( گلکاری و چمن کاری) ایجاد گردد. سطح این دسترسیها را بر حسب موقعیت و زیبائی آسفالت و یا طرحهای مختلف دالاژ و یا شن ریزی میکنند.
عرض دسترسیهائیکه قسمتهای اصلی پارک را به یکدیگر متصل می کنند و یا منتهی به ساختمانها و یا مناظر وسیع گلکاری و چمن کاری و یا مشرف بر آب نما ها قرار می گیرند، باید به گونه ای باشد که از نظر راه رفتن و بیان منظره و استفاده از نیمکتها میسر بوده و طرح آنها به حجم و فضای پارک گسترش دل انگیز و روح داری بدهد.

معمولاً حد متوسط این خیابانها می تواند بین 10 تا 15 و حداکثر 25 متر برسد. در ساختمان اینگونه خیابانها که به رستورانها و اماکن سرپناه دار منتهی می شوند، بهتر است از انواع دالاژ و نقشه های رنگین استفاده نمود و هماهنگی رنگها را مراعات نمود. عرض پیاده روها نباید کمتر از 3 متر باشد ولی درپارکهای بزرگ و گردشگاه ها عرض پیاده رو می تواند تا 6 متر هم برسد. پیاده روها را می توان آسفالت نمود یا از مواد ساختمانی مختلف بمنظور سنگ فرش استفاده کرد.

ب ـ دربهای ورودی و خروجی

پارکها بایستی برحسب وسعت و موقعیت محلی آنها، دربهای ورودی و خروجی متعددی داشته باشند که شکل و اندازه انها مختلف و متنوع است. دربهای ورودی و خروجی پارک باید بر حسب موقعیت خیابانهای شهر در قسمتهای مختلف واقع شود و در جلوی دربها فضائی را از طرحهای چشمگیر و جلب کننده با تزئینات متناسب و عالی بوجود آورد، بطوری که نظر عابرین را جذب نماید. مثلاً احداث آب نماهای مجلل در مدخل ورودی بسیار مناسب خواهد بود،باید توجه داشت در پارکهای بزرگ دربهای ورودی سواره رو نباید در مرکز تلاقی خیابانهای اصلی که به پارک منتهی می شوند قرارگیرند، زیرا از نظر عبور و مرور می تواند مزاحمتهائی تولید نماید.

دربهای ورودی باید بگونه ای باشد که هم وسائط نقلیه و هم عابرین پیاده بتوانند از آن استفاده کنند. بدین ترتیب که پیاده روهای پارک مستقیماً به پیاده روهای خیابان خارج پارک متصل گردد.


ج – پارکینگها
به منظور رفاه بازدید کنندگانی که وسایل نقایه دارند فضائی را در نزدیکی ساختمانها و یا قسمتهای معینی از پارک جهت پارکینگ در نظز می گیرند و این پارکینگها در پارکهای بزرگ می تواند متعدد و پراکنده باشند. بنابراین سطح پارکینگ بستگی کامل به اهمیت پارک و وسعت آن دارد.

د – موزه ها

از آنجائی که در پارکها وجود انواع سرگرمی ها بر حسب سلیقه های مختلف لازم و ضروریست بنابراین در پارکهای بزرگ می تواند قسمتهائی را پدید آورد که به موزه حیوانات، نباتات مجسمه ها و … اختصاص داشته باشد، معمولاً موزه ها را در گوشه های پرت و دور از چشم اندازها احداث نمی کنند بنابراین برحسب طرحی که در پارک از نظرساختمانی منظور می شود مناسب است محل موزه کاملاً مشخص و درجای مناسب در نظر گرفته شده باشد.

ح گلخانه ها و گرمخانه ها د
ر پارکها برای حفظ نباتات زمستانی و پیش رس کردن و یا ازدیاد گیاهان، مناسب است در گوشه هائی از پارک که محل عبور و مرور کمتری است گلخانه ها و گرمخانه هائی با اصول فنی ساخته شود. باید متذکر شد در برخی از پارکها گلخانه هائی با شرائط اختصاصی کلیمائی برای گیاهانی که مخصوص مناطق گرم یا سرد می باشد احداث می گردد و معمولاً اینگونه گلخانه ها در محلهائی ایجاد می شود که بتواند نظر بازدید کنندگان را جلب نماید.

و آکواریم:

در پارکها جهت ایجاد سرگرمی و تفنن برای علاقمندان به انواع جانوران آبزی در قسمتی از پارک می تواند استخرهای بزرگ با اعماق مختلف برای حیوانات دریائی کوچک ساخته شود. همراه با اینگونه استخرها در سالنهای بزرگ سرپوشیده نیز محفظه های در اندازه های مختلف که آکواریم نامیده می شود ساخته و در آنها انواع ماهی های مناطق دنیا را نگهداری می نمایند.

در برخی از پارکها برحسب موقعیت منطقه ای این آکواریومها به صورت موزه های بزرگ و آموزشی از انواع جانوران دریائی برای علاقمندان و دانشجویان احداث میگردد. معمولاً متخصصین سعی دارند محیط زیست این احداث را نزدیک به شرایط طبیعی بنمایند. برای این منظور در داخل آکواریمها از گیاهان آبزی مخصوص استفاده میشود.


2-1-1 تشکیلات تزئیناتی

برای ایجاد زیبائی در پارکها لازم است بخشی بنام تزئینات که شامل موارد زیر میباشد پدید آورد.

الف ) آب نماها:

آب عنصری ارزنده برای ایجاد نشاط در زندگی شهری است و لذا این امر ایجاد آبنماها را توجیه می کند. از زمان شروع توسعه فضاهای سبز، آب جزء عناصر منظر ساز شد. بطور کلی آب نماها شامل حوضچه هایی کم عمق است که اغلب دارای فواره های متعدد همراه با چراغهای رنگین میباشد. معمولاً این حوضچه ها بین 40 تا 50 سانتیمتر بوده و با مصالح ساختمانی مختلف بر حسب شکل و فرمی که طرح درنظر می گیرد ساخته می شوند. گاهی این حوضچه ها دارای پا شویه های خارجی و یا بدون آن می باشد.

آب نماها گاهی به صورت مطبق یا اشکال متنوعی تعبیه می شوند. گاهی اوقات مجسمه های مختلف به عنوان سمبل یا رساندن منظوری در کنار یا داخل آب نما قرارداده می شود ولی آنچه که باید توجه داشت انتخاب نوع مجسمه و تناسب آن با نوع منظره می باشد. گاهی در کناب آب نما بجای مجسمه ها گلدانهای سنگی بزرگ قرارمی دهند .بزرگی و کوچکی آب نما باید متناسب با ابعاد هندسی و فضای محل باشد یا بعبارت دیگر اختلال بین طول و عرض آب نما به گونه ای باشد که عرض آن کمتر بوده تا آب نما بزرگتر جلوه یابد هرچه عرض بیشتر باشد آب نما کوچکتر و فشرده تر بنظر می رسد.


ب- استخر و برکه های طبیعی
احداث استخر و برکه ها در هوای پارک و زیبائی آن بسیار موثر بوده و باید توجه به انواع گیاهانی که در داخل یا نزدیک به آن کاشته می شوند کاملاً توجه داشت. ممکن است اینگونه استخرها و برکه ها دارای اعماق مختلف بوده و در نزدیکی منطقه جنگل کاری شده یا در وسط پارک یا در کنار بعضی از قسمتهای گلکاری وسیع احداث می شود.

ج- دریاچه ی مصنوعی
در پارکهای بزرگ و محلهائی که آب فراوانی در دسترس می باشد دریاچه هائی به اشکال نامنظم طراحی می گردد. معمولاً دریاچه ها را بگونه ای طراحی می کنند که خطوط حاشیه ان به نظر طبیعی جلوه نماید، برای این منظور معمولاً سطح آب حدود 50 تا 150 سانتی متر از سطح ساختمانهای اطراف باید پایین تر باشد و در اطراف آن باید خیابانهای بطور منظم یا غیر منظم احداث شود.
در صورتیکه دریاچه سطح بزرگی را اشغال کرده باشد مناسب است در وسط آن ها یک یا چند جزیره بشکل نامنظم بمنظور کشت درختان یا استفاده از گلکاری احداث گردد و گاهی در کنار یا در وسط جزایر درختان پا بلند غرس می شود در اینگونه دریاچه ها برای ایجاد امکان تفریح بیشتر قایق هائی را برای استفاده در نظر می گیرند برای حفظ حجم آب دریاچه لازم است از چند نقطه توسط مجرائی آب وارد دریاچه شده و از یک مجرا آب خارج گردد بنحویکه آب دائماً در آن جریان داشته باشد عمق این دریاچه ها معمولاً 5/1 متر می باشد، در پارکها برای ایجاد ارتباط بین دو طرف نهرها یا ایجاد ارتباط بین جزایر داخل دریاچه ها یا ارتباط بین دو طرف دریاچه برحسب شکل و فرمی که طراح در نظر می گیرد پلهائی ساخته می شوند که عرض و طول آن متناسب با موقعیت خیابانها و سطح دریاچه ها با آنها می باشد. باید متذکر شد که گاهی این پلها به هیچ وجه بمنظور تردد و ارتباط نبوده و منحصراً جهت خلق زیبائی خاص احداث می شوند.

د – جنگلکاری

یکی از قسمتهای لازم و ضروری در پارکهای بزرگ ایجاد محوطه ای بنام جنگل یا بیشه زار می باشد که برای گردش در فصول مختلف سال مورد استفاده قرار می گیرد. ایجاد اینگونه بیشه ها در پارک نه فقط از نظر زیبائی برای پارک مناسب است بلکه بنحوی در آب و هوای شهر نیز مؤثر خواهد بود. در این بیشه ها خیابانها بطور نامنظم و متنوع با عرض های مختلف احداث می گردد و در قسمت هائی از آن محوطه هائی را خالی و آزاد می گذارند که می توان نیمکت های چوبی و سنگی برای استراحت و نشستن در نظر گرفت.
مناسب است در پارک های بزرگ قسمت هائی که بعنوان بیشه یا جنگل احداث می شود در تمام سطوح پارک بصورت قطعه بندی و مجزا تقسیم بندی گردد. در کناره این جنگلها مکانهائی جهت آلاچیق در نظر گرفته شود تا مورد استفاده عموم قرار گیرد. این آلاچیق ها یا سرپناها بیشتر در مواقع بارانی یا آفتابی شدید مورد استفاده قرار می گیرند. تعداد آنها بر حسب وسعت پارک می تواند متعدد باشد.

ح – گلکاری و چمن کاری

سطوحی که برای گلکاری و چمن کاری در پارکها در نظر گرفته می شود ازنظر فرم و مشخصات نسبت به نوع پارک متغییر و متنوع خواهد بود. معمولاً در اطراف خیابانهای وسیع خیابانهائی که اختصاص به عبور گلکاری می کنند. در پارکهائی که وسعت چمن کاری نسبتاً زیاد است درختان و یا درختچه هائی بصورت تک و یا توده ای با رعایت و حفظ نکات ضروری و هم آهنگی مجموعه کاشت می شوند و مناسب است در این قسمت ها برای استراحت نیمکت هائی قرارداده شود.

3-1-1 تشکیلات رفاهی و تفریحی :
در پارکها علاوه بر سه قسمت ذکر شده در بالا بخش دیگری که از اهمیت خاصی برخوردار است و مورد توجه می باشد مسائل رفاهی و تفریحی است که بترتیب در زیر باختصار شرح داده می شود.

الف- رستورانها
بمنظور رفاه بیشتر بازدید کنندگان از پارک، رستورانها و کافه هائی را احداث می کنند بنحویکه بتواند کلیه نیازهای مربوط را برآورد کند رستورانها بصورت سالنهای سر پوشیده و یا در محوطه هائی سرباز با گلکاری و چمنکاری ایجاد می گردد. کافه ها یا دکه ها می توانند بطور پراکنده در سطح پارکها ( کنار دریاچه، حاشیه جنگلکاری ها و یا کنار خیابانهای فرعی) ایجاد شود.

ب ـ سالنهای سینما و تاتر
در پارکهای کوچک و در هوای آزاد سالنهای سربازی را برای نمایش فیلم و انواع پیس در نظر میگیرند تا در شبهائی که پارک باز است مورد استفاده مردم قرار گیرد. ولی لازم است گفته شود که در پارکهای بزرگ سالنهای سرپوشیده و سرباز بمنظور نمایش فیلم و تاتر برای استفاده عموم در فصول سال باید ایجاد گردد.

ج – جایگاه موزیک

یکی از انواع تشکیلات رفاهی و تفریحی در پارکها ایجاد محلهائی سرباز و یا سرپوشیده برای اجرای موزیک و کنسرت می باشد. در این اماکن بر طبق اصول فنی سکوئی ساخته می شود که در روی آن برنامه های سرگرمی و موزیک ارائه می گردد. طبیعی است مقابل این سکو یا سن را می توان با ایجاد محوطه ای که توسط دیوارهای سبز یا دیوارهای کوتاه پوشیده از انواع گیاهان رونده و گلدار تزئین نمود. در محدوده‌ی این محوطه می تواند مجسمه هائی از مشاهیر و هنرمندان قرار گیرد.
بسته به موقعیت محل می توان در فضای این محوطه تعدادی نیمکت یا صندلی قرارداد معمولاً مجموعه سالنهای موزیک سرباز یا سرپوشیده همراه با دیگر سرگرمی ها می تواند محوطه ای بنام گاردن پارتی را پدید آورد.

د – دستشوئی و توالت

برای رفاه بیشتر و تامین بهداشت و نظافت گردشگران در نقاط مختلف پارک محوطه هائی برای نظافت و شستشو منظور می گردد این فضاها معمولاً در مکانهائیکه دور از ساختمانهای رستوران، کافه ها ، تاتر و سینما قرارداد چرا که حول و حوش این ساختمانها از نظر بهداشت عمومی معمولاً دستشوئی و توالت منظور شده است لذا مناسب است سرویسهای عمومی در داخل یا مجاور محوطه های جنگلکاری، خیابانهای فرعی، باغ کودکان، باغ وحش و … احداث گردند.


ح – باغ وحش

معمولاً در پارکهای بزرگ برای سرگرمی بیشتر بازدید کنندگان باغ وحش کوچکی دور از محل تجمع و استراحت گردشگران ایجاد می نمایند. منظور از ایجاد باغ وحش در پارک منحصراً استفاده از وجود حیواناتی مانند انواع طیور ، میمون و … است که بیشتر مورد توجه اطفال می باشند.


و – نیمکت

یکی از وسائل ضروری و مورد نیاز در پارک وجود نیمکت یا نوعی وسیله ی استراحت برای بازدید کنندگان می باشد. نیمکتها با اشکال مختلف و اندازه های متفاوت ازمصالح متنوع ساخته می شود. آنچه که حائز اهمیت است و یک طراح باید به آن توجه کند شناخت موقعیت پارک و محل نصب و قراردادن نیمکت در محلهای ضروری و مناسب است. زیرا به همان اندازه که وجود نیمکت در پارک می تواند ضروری باشد، موقعیت قراردادن آن در محلهائی نامناسب می تواند موجب خستکی و دل زدگی کنندگان گردد.

تعداد نیمکت در پارک خود مسئله ای است که طرح باید به آن توجه داشته باشد زیرا کمبود و یا تعداد زیاد نیمکتها در هر دو حالت می تواند مشکلاتی را از نظر رفاهی ایجاد نماید. بنابراین بعنوان راهنمائی توصیه می شود نیمکتها و یا وسائل استراحتی را در خیابانها اصلی و فرعی جنگل با رعایت فاصله و همچنین در حاشیه خیابانهای اصلی و یا در سطح چمن یا در کنار محوطه های گلکاری ، کنار استخرها برکه ها و آب نما و … تعبیه نمود.

نیمکت ها می تواند در داخل جنگل از چو و یا بقایای کنده های درختان بحالت طبیعی مورد استفاده قرار گیرد. لازم است در کنار یا نزدیک محلهائی که نیمکتها قرار گرفته اند ظروفی که قسمت بیرونی آنها از چوب ساخته شده و یا رنگهای متنوع رنگ آمیزی شده اند برای استفاده قرارداده شود.
همچنین از ظروف مخصوص آشغال در نقاط حساس و خیابانهای اصلی و فرعی پارک باید استفاده شود.

ز – وسایل بازی کودکان

وسایل یکی از عناصر مهم پارکهای شهری و به ویژه پارکهای کودکان به شما می رود. تجهیزات بازی، که اغلب فلزی هستند، دویدن ، پریدن، سرخوردن، آویزان شدن، تاپ خوردن، پنهان شدن و به طور کلی زمینه جنب و جوش خاص کودکان و نوجوانان را فراهم می آورند. اغلب این وسایل از چوب، پلاستیک و آهن تشکیل شده اند، هنگام ساخت سعی می شود در این وسایل یکپارچگی ایجاد شود.




ح - زمینهای ورزشی
یکی دیگر از تشکیلاتی که در پارکهای عمومی وجود آن تقریباً ضروریست ایجاد زمینهای ورزشی می باشد انواع و تعداد زمینهای ورزشی در پارکها بستگی به بزرگی و کوچکی پارک دارد.

معمولاً در پارکهای کوچک قطعاتی را که نزدیکی جنگل یا بیشه قراردارد به زمینهای ورزشی مانند تنیس، بسکتبال، والیبال و … اختصاص می دهند. در پارکهای بزرگ برنامه ریزیهای ورزشی و زمینهای مربوطه یا سالنهای سرپوشیده بطور مستقل و جداگانه انجام می گیرد. در اینگونه پارکها بر حسب طبیعت و موقعیت آن، مطابق با اصول استاندارد ورزشی انواع زمینهای ورزشهائی مانند زمین فوتبال، استخرهای شنا برای سنین مختلف و دیگر ورزشهای دسته جمعی را که در هوای آزاد میسر است احداث می نمایند.

در پارکهای بزرگ
گاهی به منظور زنده و فعال نگاهداشتن پارک در فصولی که امکان استفاده کمتری از فضای آزاد وجود دارد، سالنهای کوچک مقدور است احداث می گردد. مناسب است در اطراف سالن و زمینهای ورزشی با رعایت اصول صحیح ورزشی در فواصلی دیوارهای سبز و درختان پا بلند غرس شود. در اطراف سالنها می توان طرحهائی از گلکاری یا گیاهان همیشه سبز بمرحله اجرا در آورد.


ط – زمینهای بازی کودکان

در پارکهای عمومی
قطعاتی را بمنظور سرگرمی و بازی کودکان در نزدیکی استخرها جنگلها یا قسمتهائی که
بزرگسالان بتوانند دورادور کودکان را تحت نظر داشته باشند احداث می گردد. اینگونه
زمینها باشکال مختلف با وسائل بازیهای متنوع و ماسه های نرم و کاملاً شسته شده مجهز
می شوند و برای کنترل و نگهداری بچه ها در اطراف زمین نیمکتهائی نصب میکنند تا در
ضمن آنکه کودکان احساس استقلال مینمایند والدین و مربیان نیز در روی نیمکت استراحت
و مراقبت نمایند.

معمولاً اینگونه زمینها باید از محل تردد وسائل نقلیه
داخل پارک کاملاً دور باشد زمینهائی که در تابستان مورد استفاده قرار می گیرد باید
توسط درختان جنگلی یا دیوارهای سبز و بلند محصور و احاطه شده باشد. آنچه که مسلم
است در کنار این زمینها وجود بوفه ها و دستشوئی و توالت ضروری است.

قابل
توجه است در داخل شهرها بر حسب موقعیت و امکانات هر ناحیه فضاهائی را برای سطوح به
پارکهای کوچک کودکان اختصاص می دهند. در اینگونه پارکها انواع وسائل بازی و سرگرمی
جهت استفاده کودکان نصب و برقرار می شود. در صورتیکه فضای وسیعی برای ایجاد پارک
کودکان در اختیار باشد ممکن است بطور خیلی محدود قسمتهای گلکاری و چمنکاری در آن
ایجاد گردد در غیر اینصورت نیاز به قسمتهای گلکاری ندارد. در اینگونه پارکها چمن
منحصراً به منظور تزئین نمی باشد بلکه برای ایجاد فضائی سبز و متنوع و فضائی است که
در سطح محدود چمنکاری میکنند.

2-1 فضاهای سبز غیر فعال :

بطور کلی
فضاهای سبز غیر فعالی شامل موارد زیر می باشد.

- معابر شامل دسترسی ها
پیاده رو، دسترسی های کندرو، دسترسی های تندرو و دسترسی های خیلی تندرو

-
کمربندهای سبز

- میدانها

- رفیوژها



1-2-1- ضوابط
اجرایی فضای سبز دسترسی های پیاده رو

- شکل آن نواری است

- عرض آن
حداقل 90 تا 150 سانتیمتر است.

- فاصله کاشت نهال( درخت) در آن، از نخستین
عامل ساختمان با احتساب عرض محور پیاده نباید از 3 تا 5/3 متر کمتر باشد.

-
معابر مختص عبور پیاده، باید به وسیله درختچه هایی به ارتفاع حداکثر 40 سانتیمتر
پوشیده شود.

- سطح خاک تقریباً باید هم سطح معبر پیاده باشد.

2-2-1
ضوابط اجرایی فضاهای سبز دسترسیهای کندرو

- شکل آن نواری است.

-
فضای سبز ، باید در دو طرف دسترسی استقرار یابد.

- عرض آن، حداقل 90 تا 150
سانتیمتر

- فاصله کاشت درخت ( نهال) از نخستین عامل ساختمان با احتساب عرض
محور پیاده، حداقل 3 تا 5/3 متر است.

- سطح خاک، باید نسبت به سطح عبور
وسایل نقلیه، پایین تر باشد.

3-2-1 ضوابط اجرایی فضاهای سبز دسترسی‌های
تندرو

- شکل آن نواری است.

- باید در دو طرف و درمیان دسترسی
استقرار یابد.

- عرض آن در هر دو طرف حداقل 2/5 متر و در وسط 1/1 متر باشد.


- حداقل فاصله عرضی نخستین درخت از عرض دسترسی پیاده باید 5/3 متر باشد.


- سطح خاک در نوارهای هر طرف باید تقریباً هم سطح حاشیه عبور وسایل نقلیه
باشد.

4-2-1 ضوابط اجرایی فضاهای سبز دسترسیهای خیلی تندرو

- شکل
آن نواری است.

- محل استقرار در دو طرف و در میان دسترسی

- حداقل
عرض نوار فضای سبز در هر طرف 13 متر و درمیان 1/1 متر است.

- حداقل فاصله
عرض آخرین درخت از عرض دسترسی پیاده باید 5/3 متر باشد.

- سطح خاک در
نوارهای هر طرف، باید تقریباً هم سطح حاشیه های عبور وسایل نقلیه باشد.

-
سطح خاک درنوار میانی، باید نسبت به سطح عبور وسایل نقلیه، بالاتر قرار گیرد.


5-2-1 ضوابط اجرایی کمربند سبز

- شکل آن نواری است.

-
حداقل عرض آن 500 متر است.

- باید خارج از محدوده شهر، و مجاور و اطراف آن
استقرار یابد.

- نسبت به طول و عرض آن حداقل 2 به 1 باید باشد.


6-2-1 ضوابط اجرایی فضای سبز میدانها

- تاجایی که ممکن ایت دارای
یکی از اشکال هندسی باشد.

- حداقل فاصله میدان دید، باید براساس مقررات
ترافیک شهری و حداکثرسرعت مجاز باشد.

با رعایت حد میدان دید، استفاده از هر
نوع پوشش گیاهی طبق ظوابط انتخاب و استقرار گیاهان در ضوابط باغبانی بلامانع است.


3-1- ضوابط اجرایی در زمینه ی تجهیزات شهری در فضاهای سبز غیر فعال


بطور کلی تجهیزات شهری به مجموعه ای از وسایل متحرک یا نیمه متحرک و
کاربردی یا تزیینی اطلاق می شود که با اجازه یا اطلاع مقامات دولتی به طور دایم یا
فصلی در فضاهای عمومی در اختیار آنها قرارگرفته است.

- نیمکتا و صندلی ها


نیمکت عمومی اختراعی است از قرن نوزدهم که از تجهیزات فضاهای سبز سرچشمه
گرفته است. از آن زمان تا کنون این وسیله شهری جزو عناصر ضروری تجهیزات فضاهای
عمومی بوده است. ذکر چند مورد زیر برای به کارگیری آنها لازم به نظر می رسد.


نخست، لازم است نیمکتها در مجاورت و نزدیک محل تردد وسایط نقلیه قرار
نگیرند. دوم اینکه طرق قرارگرفتن آنها باید متنوع باشد. برای مثال درمکانهای گفتگو
نیمکتها روبه روی هم قرار می گیرند و یا در مکانهایی لازم است تمام آنها در جهتی
خاص قرار گیرند در مرکز شهر مسیرهای اصلی قراردادن نیمکتهایی در فواصل 100 تا 200
متر برای افراد مسن و افرادی که نقص عضو دارند لازم است می توان نیمکت را در
تجهیزات شهری دیگر مثل ایستگاه اتوبوس و گلدان ادغام کرد، امروزه به مکانهای نشستن
انفرادی تمایل بیشتری نشان داده می شود بر همین اساس نیمکت سنتی به رشته ای صندلی
تبدیل شده است. برای ساختن این نیمکتها می توان از چدن، آهن یا بتن استفاه کرد.


- موانع

موانع متحرک 2 تا 10 متر . حتی بیشتر طول دارند، زمانی که
طول آنها بیش از 25/4 متر باشد وجود یک پایه برای ایجاد تعادل ضروری است این گونه
وسایل می توانند به عنوان مانعی جهت تردد وسایط نقلیه موتوری در فضای سبز بکار گفته
شوند.

- سکوها، تیرکها، نرده ها

این موانع از جمله تجهیزات شهری اند
که به طور گسترده تولید می شوند. تیرکها و سکوها می توانند از جنس پتن، چدن، آهن،
پلاستیک و چوب باشند. سکوهای جدید برای جلوگیری از تجاوز وسایط نقلیه به حریم پیاده
روها به کار می روند.

- کیوسکها
کیوسکها یکی از تجهیزات مهم پارکها به
شمار می روند. این کیوسکها با توجه به نوع کارکرد انها و نیز موقعیت قرارگیری انها
می توانند دارای فرمها، بافتها و تیپهای مختلفی باشند.

- تجهیزات شهری قابل
ترکیب

این تجهیزات برای مبارزه با ظاهر بی نظم و شلوغی که از کنار هم
قرارگرفتن وسایل متفاوت منتج می‌شود، مناسب اند. هدف این روش ایجاد وحدت و گردآوری
مجموعه ای تجهیزات شهری است که کاربردی چند منظوره داشته باشند. هر جزء از تجهیزات
شهری، عنصری است تقسیم نشدنی و قابل استفاده در جای دیگر که می توان تعداد زیادی
ترکیب از ان به دست آورد و با احتیاجات مختلف تطبیق دارد.

نیمکت، جعبه پستی
، سطل زباله و علائم راهنمایی جزو این عناصرند. مجموعه این اجزاء خواه گردآوری انها
با در نظر گرفتن کاربرد غالبی که دارند صورت گرفته باشد یا خیر، ایجاد هماهنگی می
کند، این مجموعه که از تعدادی وسایل کوچک شهری تشکیل شده باشد توانایی مقابله با
مشکلات خاص بافت قدیمی یا یک شهر جدید را داشته باشد . نخستین مشکل ویژه محیط ساخته
شده ای است که واحد خدمات را در ان وارد کرده ایم ، دومین مشکل ویژه محیط در حالی
ساخت است که وسایل آن مورد بررسی قرار گرفته اند تا مطابقت کامل با روابط گوناگونی
که میان واحد خدمات و محیط فیزیکی برقرار می شود، داشته باشد.

- تابلوهای
تبلیغاتی و نقشه های شهری

بطور کلی یکطرف تابلوهای تبلیغاتی مورد استفاده
در فضاهای شهری می تواند به شهرداری و اطلاعات شهری و طرف دیگرآن به تبلیغات بخش
خصوصی اختصاص یابد.طرفی که مختص شهرداری است . می تواند چندین کاربرد در زمینه
اطلاع رسانی داشته و حاوی نقشه شهر یا محله، اطلاعات شهری، اطلاعات عمومی برای
شهروندان و یا اطلاعات فرهنگی باشد.

20- بررسی نقش تاسیسات رفاهی، تجهیزات
خدماتی، وسایل بازی، زمینهای بازی و مجسمه ها و … در بهبود کیفی فضای سبز


بطور کلی جریان زندگی در شهر منحصر به سکونت کار و تفریح در خانه ، محل کار
و مراکز تفریحی نیست. بلکه بخش عمده ای از وقت هر شهروند در حرکت میان فضاهای یاد
شده و بعبارت بهتر در فضاهای شهری صرف می شود. در همین راستا بخش عمده ای از فضاهای
باز شهری را فضاهای سبز عمومی تشکیل می دهد از اینرو طبیعی است برای حصول زندگی
دلپذیر تر شهری هماهنگونه که سنخیت فضاهای خصوصی هرکاربری با نوع فعالیت و خصوصیات
فیزیکی کاربران آنها ضرورتی پذیرفته شده است. حضور و شرکت شهروندان در فضاهای شهری
و بویژه فضاهای سبز عمومی نیز باید با آرامش، امنیت و احساس لذا سمعی و بصری همراه
باشد. لذا با یکی از مشخصه های فضای سبز عمومی مناسب و مطلوب برخورداری از تاسیسات
، تجهیزات و مبلمان مناسب و متناسب با نوع آن فضا است.

اینگونه تاسیسات و
تجهیزات شامل تمام عناصری می شود که اولاً در فضاهای سبز مکان یابی شده و کارکرد
عمومی داشته و ثانیاً وجود آنها در فضاهای سبز شهری نیازی از نیازهای عمومی
شهروندان را تامین کند. لذا عدم در نظر گرفتن تاسیسات ، تجهیزات مورد نیاز در
فضاهای سبز عمومی و یا نامناسب بودن آنها می تواند زمینه ساز ناکارایی و اختلال در
عملکرد آنها شده و نیازهای متعددی را بی پاسخ بگذارد.

در این رابطه تجهیزات
شهری به مجموعه از وسایل متحرک یا نیمه متحرک و کاربردی یا تزیینی اطلاق می شود که
با اجازه یا اطلاع مقامات دولتی به طور داسن یا فصلی در فضاهای عمومی به ویژه
فضاهای سبز عمومی فعال شهری ( پارکها) در اختیار آنها قرار گرفته است.

تعریف
تاسیسات

با توجه به این موضع که گذارن اوقات فراغت، تفریح، برقراری ارتباط
های اجتماعی و … بطور عمده در فضاهای سبز عمومی به ویژه فضاهای سبز فعال ( پارکها )
اتفاق می افتد. لازم است که مسئولین نسبت به تجهیز این گونه فضاها به تاسیسات و
تجهیزات مربوطه اقدام نمایند.

20 – زمینه و سطوح مختلف مشارکت اشخاص حقیقی و
حقوقی در حفظ ، نگهداری و توسعه ی انواع فضاهای سبز شهری :

الف : فضاهای
سبز خصوصی
بطور کلی فضاهای سبز منازل و ویلاها، باغ ها و باغ شهره از بارزترین
شکل فضاهای سبز خصوصی بشمار می روند که با اتخاذ تمهیداتی می توان زمینه های لازم
مشارکت مردم را در امر احداث و نگهداری آنها ایجاد نمود.

بطور کلی فضاهای
سبز منازل را می توان به دو بخش فضاهای سبز داخل محوطه و بیرون‌ آن تقسیم نمود که
در هر دو حالت وجود طرحهای مطلوب فضای سبز بنحوی که بتواند بطور منطقی انگیزه لازم
را برای بخش خصوصی ایجاد نموده و اشخاص را ترغیب به سرمایه گذاری لازم برای ایجاد
فضای سبز در منازل خود بنمایند، یکی از شرایط لازم و ضروری برای تحقق این امر بشمار
می رود.

در این رابطه ارائه ی طرحهای تیپ در ابعاد مختلف و مشاوره ی رایگان
و سایر تمهیدات می تواند زمینه های لازم جهت توسعه ی اینگونه فضاها را فراهم نماید.
لازم به ذکر است که طرحهای ارائه شده بایستی بطور جامع تهیه شده و شامل موارد فنی،
معماری و اصول زیبایی شناختی بوده و کلیه ی ضوابط و معیارهای انتخاب گونه، اصول
کاشت و نگهداری را در برگرفته باشد.

اما از زمینه های مشارکت مردم در توسعه
ی فضاهای خصوصی، ایجاد باغ شهر در اراضی حاشیه شهرها و از جمله شهر شیراز و شهرکهای
اقماری است که بایستی بطور جدی و طبق ضوابط خاص و لازم الاجرا انجام پذیرد.


همچنین به منظور حفظ و احیا باغهای خصوصی موجود در حاشیه ی معابر و
دسترسیها می توان مواردی بشرح زیر پیشنهاد نمود:

یکی از موارد شاکل باغهای
پراکنده ای می گردد که در حقیقت جزئی از پیکره باغ ها قدیمی و وسیع شهرمی باشند.
این باغها که معمولاً دارای ابعاد کوچکی در حدود 1000 تا 5000 متر مربع می باشند.
می توانند با اخذ مجوز ایجاد طرحهایی با اهداف چند منظوره با خواص کاربریهای مناسب
و همساز با فضای سبز مانند کاربریهای بهداشتی، درمانی، آموزشی و … از تخریب اینگونه
مکانها جلوگیری نموده و امکان حفظ و احیا فضاهای سبز این مکانها را فراهم آورد. از
جمله پتابسیلهای موجود در این زمینه می تواند به قطعات کوچک باقیمانده از باغهای
تفکیک شده در مجاورت خیابان قصردشت و یا باغهای پراکنده در سطح شهر اشاره نمود. در
این خصوص ضوابط اجرایی مربوطه در بخش ضوابط ارائه شده است.

ب : فضاهای سبز
نیمه خصوصی

امروزه با اجرای مدل های توسعه حجمی ( انبوه سازیها) برای گسترش
شهرها، کاربری زمین منحصراً از دید صرفه و استفاده اقتصادی برای ایجاد واحدهای،
مسکونی، تجاری ، صنعتی و خدماتی مورد توجه قرار گرفته و کمیت و کیفیت فضای سبز آنها
که از عوامل تاثیر گذار بر فرآیند توسعه و گسترش شهر می باشد نادیده گرفته شده است.
اهمیت این موضوع زمانی آشکار می شود که بدانیم اغلب این ساخت و سازها در فضاهای باز
شهری و بعضاً در بخشهای وسیعی از فضاهای سبز خصوصی به ویژه باغ ها احداث شده است.
بدین ترتیب اجرای پروژه های انبوه سازی نه تنها باعث کاهش سطح فضاهای باز شهری و
فضاهای سبز عمومی می گردد، بلکه از طریق تمرکز و افزایش تراکم جمعیت باعث افزایش
تصاعدی تقاضا برای ایجاد فضاهای عمومی در چنین محدوده هایی می گردد.

نکته ی
حائز اهمیت آنکه پروژه های انبوه سازی عموماً در محدوده ی مناطقی از شهر انجام می
شود که معمولاًزمین به یک کالای پرسود اقتصادی تبدیل شده و همین موضوع مشکلات عدیده
ای را برای شهرداریها در زمینه ی تملک زمین ایجاد کرده و بواسطه ی هزینه های زیاد
تملک زمین عملاً توسعه ی فضاهای سبز با محدودیت مواجه است. در این رابطه اکثر انبوه
سازیهای انجام شده در سطح شهر فاقد فضاهای سبز کافی، مناسب و متناسب با اینگونه
ساخت و سازها می باشد.

لذا شاید یکی از راهکاری صوفه جویی در هزینه های
توسعه فضاهای سبز شهری در چنین مناطقی، تاکید بر توسعه ی فضاهای سبز نیمه خصوصی
بصورت فضاهای سبز مجتمع های مسکونی، اداری ، تجاری، آموزشی، بهداشتی و … می باشد.
در این رابطه با مطالعه ، بررسی و تعیین ضوابط و معیارهای خاص بایستی ادارات، مجتمع
های مسکونی ، تحاری، مراکز آموزشی ، بهداشتی و … را ملزم به رعایت ضوابط توسعه ی
فضای سبز نموده و بدین ترتیب با استفاده از امکانات اشخص حقیقی، حقوقی و سازمانهای
دولتی به امر توسعه ی فضای سبز شهر پرداخت.

بعنوان مثال می توان با تدوین
ضوابط خاصی مجتمعهای مسکونی را ملزم به ایجاد فضاهای سبز مورد نیاز مجتمع، متناسب
با جمعیت ساکن در ان نمود. بدین ترتیب شاید در بعضی موارد حتی شهرداریا از احداث یک
پارک محله ای بی نیاز شوند. بعنوان مثال مجتعی که در یک فضای چند هکتاری ساخته می
شود. می تواند طبق ضوابط خاصی زمین مورد نیاز جهت ایجاد یک پارک محله ای را تامین
نموده و پس از تائید مشخصات فنی پارک، نسبت به احداث و نگهداری ان اقدام نماید.


همچنین در مجتمهای کوچکتر و یا مجتمعهایی که در حاشیه ی معابر و دسترسیها
قراردارند می توان با حذف دیوار و حصارها و جایگزینی ان با دیوارهای سبز عملاً
فضاهای سبز خصوصی را به فضاهای سبز عمومی تبدیل نمود.

در همین زمینه ادارات
و سازمانهای دولتی نیز با برداشتن حصار و دیوارها بایستی ملزم به محوطه سازی و
ایجاد فضاهای سبز مناسب گردند. در این زمینه بعنوان یک نمونه موفق می توان به فضا
سازی محوطه ی شهرداری مرکزی شیراز و شهرداریهای بعضی مناطق، سازمان مدیریت و برنامه
ریزی ، اداره کل ارشاد اسلامی و … اشاره نمود.

همچنین هتلها بیمارستانهای
خصوصی، مجتمعهای تجاری و حتی واحدهای تجاری در نقاط مختلف شهر از جمله پتانسیلهای
بالقوه ی مشارکت بخش خصوصی در امر توسعه ی فضای سبز عمومی بشمار می روند. در این
رابطه هر یک از فعالیتهای فوق بایستی متناسب با میزان تراکم ساخت و ساز، جم
فعالیتها و جمعیت مراجعه کننده طبق ضوابط خاصی ملزم به ایجاد فضای سبز لازم گردند
.








اصولاً پارکها مجموعه ای از فضاهای سخت
و فضاهای سبز می باشند که هر یک بعنوان مکمل دیگری عمل می کند. بطورکلی فضاهای سخت
شامل مبلمان ، عناصر معماری، کف سازیها و غیره بوده و تابعی از ویژگیهای و اصول
معماری پارک می باشد که بایستی دقیقاً در مراحل طراحی پارک به آنها توجه شده و
براساس نوع عملکرد آنها مقادیر مناسب آن برآورد گردد.

لازم به ذکر است که
کلیه ی فضاهای سخت طراحی شده، بایستی از لحاظ فرم عملکرد متناسب با کارکرد و گروه
سنی استفاده کنندگان از پارکها بوده و هر کدام از اصول مخصوص به خود تبعیت کند.
بعنوان مثال طراحی انواع مبلمان و حتی معماری یک پارک ویژه ی کودکان با یک پارک
شهری که مورد استفاده ی طیفهای سنی زیادی قرارداد متفاوت می باشد.با این مقدمه در
این قسمت از گزارش به بررسی ضوابط و معیارهای اجرای فضاهای سبز و سخت پارکها و
فضاهای سبز غیر قابل ( معابر و دسترسیها، جرائم و رفیوژها) پرداخته شده است.


1- فضاهای سبز فعال ( پارکها و گردشگاه ها)

اصولاً طبیعت پارکهای
عمومی بگونه ایست که تمام طبقات مردم می توانند از آن استفاده کنند، بعبارت دیگر
این پارکها به منظور گردشگاه و محل استراحت عموم می باشد، علاوه بر نکات فوق یکی از
خصوصیات مهم و معینه پارکهای عمومی تاثیری است که در آب و هوای شهرها می گذارد و
خود کمک زیادی به حفظ بهداشت محیط و سلامتی افراد می نماید. در پارکهای عمومی سعی
بر آن است که تمام وسائل سرگرمی و رفاهی تقریباً برای همه گونه سلیقه ها وجود داشته
باشد.

1-1- تاسیسات رفاهی، تجهیزات خدماتی و اداری، وسایل بازی، زمینهای
بازی و سایر امکانات مورد نیاز در احداث پارکها

بطور کلی انواع تاسیسات
رفاهی ، تجهیزات خدماتی ، وسایل بازی ، زمینهای بازی و سایر امکاناتی که بنحوی موجب
کیفی استفاده ازپارکهای شهری را فراهم می آورند می توان بشرح زیر طبقه بندی نمود:


- مبلمان شامل :

- نیمکت

- زباله دان

- تابلوهای
راهنما، اطلاعات

- ثبت تقویم و تاریخ، ساعت ، تابلوی تبلیغات، تابلوهای
توقف و غیره

- پایه های مخصوص روشنایی

- دروازه های ورودی و خروجی


- حصار

- مکان پیک نیک

- فضاهای خصوصی و خلوت

-
سایبان

- گلدان و گلجای

- صندوق پست

- ابنیه شامل:


- کتابخانه

- نمایشگاه

- گالری و فرهنگسرا

- آمفی
تئاتر

- آبنما

- انواع کیوسکهای فروش مجلات و غیره

- شبکه
حصار و موانع

- تاسیسات رفاهی شامل :

- توالت و دستشویی

-
کافه تریا و رستوران

- آبخوری

- تاسیسات خدماتی شامل

-
موتورخانه ( تاسیسات آب و برق)

- انبار نگهداری وسایل

- گلخانه،
نهالستان و محل تهیه کود و کمپوست

- مکان استراحت مستخدمین پارک

-
وسایل و زمینهای بازی:

این نوع وسایل تنوع زیادی داشت و متناسب با طبقات
سنی ( خردسالان، کودکان و نوجوانان) تغییر می کند و با توجه به فرهنگ و سنن هر
جامعه این نوع وسایل متفاوتند.

زمینهای بازی نیز متناسب با نوع عملکرد
فضاعای سبز و ابعاد آنها می توان شامل یک یا مجموعه ای از زمین بازی فوتبال ،
والیبال ، بستکبال، تنیس، بدمینتون، تنیس روی میز باشد.

- نشانه های تجسمی
شامل:

- مجسمه های اساطیر، مشاهیر، بزرگان و شخصیتهای مورد علاقه جوامع


- کتیبه ها

- نقش های برجسته

- یادبود احداث پارک

-
سردرهای ویژه

- ورودیهای سبز طراحی شده یا استفاده از هرس در آفرینش اشکال
ویژه

با این مقدمه در ادامه به بررسی ضوابط اجرایی فضاهای سبز و سخت در
پارکهای شهری و گردشگاه ها پرداخته شده است.

تشکیلات اداری در پارکهای
عمومی :

در پارکها برای مسائل اداری و رسیدگی به امور کارمندان، دفاتر و
اتاقهائی تعبیه میشود که بر حسب وسعت پارک تشکیلات اداری آن متغیر می باشد. این
ساختمان باید در محلی قرارگیرد که در دسترس کلیه قسمتهای پارک قرارگیرد.


همچنین اطاقکهای نگهبانی در نزدیکی دربهای ورودی و خروجی مجهز به کلیه
وسایل ارتباطی از ضروریات یک پارک می باشد. بعلاوه قسمتی نیز جهت مواقع ضروری به
تاسیسات آتشنشانی اختصاص داده می‌شود در این زمینه بهتر آن است که اماکن با کشت
درختان بلند از دید مستقیم بازدید کنندگان محفوظ باشد.

در پارکها لازم است
انبارهائی در نزدیکی قسمتهای مختلف اماکن عمومی مانند رستورانها، کافه زمینهای
ورزش، باغ کودکان و غیره ساخته شوند که به سهولت نیازهای فوری و ضروری را در اختیاز
قسمتهای ذکر شده قرار دهند.

قسمت تشکیلات و نگهداری پارک بستگی بسته به وسعت
پارک، معمولاً در یک یا چند قسمت احداث شده و حتی المقدور باید در گوشه ها و زوایای
بی روح پارک واقع شود تا از دید بازدید کنندگان دور باشد. این تشکیلات شامل قسمتهای
برق، روشنائی ، وسائل ارتباطی ، حمل و نقل، گارژها، سرویس ماشن الات و تمامی وسائل
ساختمان پارک می باشد. بخش اورژانس و کمکهای اولیه در هر پارک از الزامات می باشد
که برحسب وسعت و کثرت بازدید کنندگان تجهیزات این اماکن کم و بیش با یکدیگر تفاوت
دارد.

2-1-1 مجموعه‌ی تشکیلات ساختمانی پارکها و گردشگاه ها


تشکیلات ساختمانی در پارک و گردشگاه های عمومی می تواند شامل تمامی عملیات
فنی در زمینه ساختمان باشد این واحد از قسمتهای مختلف تشکیل شده که
عبارتنداز:





الف : دسترسیها
بطور کلی در پارکهای بزرگ
شهری و گردشگاه ها دسترسیهایی به اشکال مختلف و اندازه های متفاوت با مصالح
ساختمانی خاصی برحسب نوع طراحی و شرائط محیط احداث می شود که شامل دسترسیهای اصلی،
فرعی و پیاده روها می باشد. عرض دسترسیهای اصلی باید حداقل بین 10 تا 15 متر باشند.
درپارکهای بزرگ دسترسیهای اصلی را می توان بصورت بلوار احداث نمود.




طول و عرض این گونه دسترسیهای فرعی بستگی به بزرگی و
کوچکی پارک و نوع طراحی آن دارد. این دسترسیها گاهی قسمتهای فرعی را در پارک به
یکدیگر متصل کرده و یا به دسترسیهای اصلی ارتباز می دهد. بنابراین برحسب طرز
استفاده و موقعیت ان عرضهای متفاوتی را می تواند داشته باشد( حدود 5 متر) در
مواردیکه باید عرض این دسترسیها ریاد باشد مناسب است در طرفین یا یک طرف ان طرحهائی
از باغچه ( گلکاری و چمن کاری) ایجاد گردد. سطح این دسترسیها را بر حسب موقعیت و
زیبائی آسفالت و یا طرحهای مختلف دالاژ و یا شن ریزی میکنند.

عرض
دسترسیهائیکه قسمتهای اصلی پارک را به یکدیگر متصل می کنند و یا منتهی به ساختمانها
و یا مناظر وسیع گلکاری و چمن کاری و یا مشرف بر آب نما ها قرار می گیرند، باید به
گونه ای باشد که از نظر راه رفتن و بیان منظره و استفاده از نیمکتها میسر بوده و
طرح آنها به حجم و فضای پارک گسترش دل انگیز و روح داری بدهد.

معمولاً حد
متوسط این خیابانها می تواند بین 10 تا 15 و حداکثر 25 متر برسد. در ساختمان
اینگونه خیابانها که به رستورانها و اماکن سرپناه دار منتهی می شوند، بهتر است از
انواع دالاژ و نقشه های رنگین استفاده نمود و هماهنگی رنگها را مراعات نمود. عرض
پیاده روها نباید کمتر از 3 متر باشد ولی درپارکهای بزرگ و گردشگاه ها عرض پیاده رو
می تواند تا 6 متر هم برسد. پیاده روها را می توان آسفالت نمود یا از مواد ساختمانی
مختلف بمنظور سنگ فرش استفاده کرد.


ب ـ دربهای ورودی و خروجی


پارکها بایستی برحسب وسعت و موقعیت محلی آنها، دربهای ورودی و خروجی متعددی
داشته باشند که شکل و اندازه انها مختلف و متنوع است. دربهای ورودی و خروجی پارک
باید بر حسب موقعیت خیابانهای شهر در قسمتهای مختلف واقع شود و در جلوی دربها فضائی
را از طرحهای چشمگیر و جلب کننده با تزئینات متناسب و عالی بوجود آورد، بطوری که
نظر عابرین را جذب نماید. مثلاً احداث آب نماهای مجلل در مدخل ورودی بسیار مناسب
خواهد بود،باید توجه داشت در پارکهای بزرگ دربهای ورودی سواره رو نباید در مرکز
تلاقی خیابانهای اصلی که به پارک منتهی می شوند قرارگیرند، زیرا از نظر عبور و مرور
می تواند مزاحمتهائی تولید نماید.

دربهای ورودی باید بگونه ای باشد که هم
وسائط نقلیه و هم عابرین پیاده بتوانند از آن استفاده کنند. بدین ترتیب که پیاده
روهای پارک مستقیماً به پیاده روهای خیابان خارج پارک متصل گردد.


ج –
پارکینگها

به منظور رفاه بازدید کنندگانی که وسایل نقایه دارند فضائی را در
نزدیکی ساختمانها و یا قسمتهای معینی از پارک جهت پارکینگ در نظز می گیرند و این
پارکینگها در پارکهای بزرگ می تواند متعدد و پراکنده باشند. بنابراین سطح پارکینگ
بستگی کامل به اهمیت پارک و وسعت آن دارد.

د – موزه ها

از آنجائی
که در پارکها وجود انواع سرگرمی ها بر حسب سلیقه های مختلف لازم و ضروریست بنابراین
در پارکهای بزرگ می تواند قسمتهائی را پدید آورد که به موزه حیوانات، نباتات مجسمه
ها و … اختصاص داشته باشد، معمولاً موزه ها را در گوشه های پرت و دور از چشم
اندازها احداث نمی کنند بنابراین برحسب طرحی که در پارک از نظرساختمانی منظور می
شود مناسب است محل موزه کاملاً مشخص و درجای مناسب در نظر گرفته شده باشد.

ح
گلخانه ها و گرمخانه ها
در پارکها برای حفظ نباتات زمستانی و پیش رس کردن و یا
ازدیاد گیاهان، مناسب است در گوشه هائی از پارک که محل عبور و مرور کمتری است
گلخانه ها و گرمخانه هائی با اصول فنی ساخته شود. باید متذکر شد در برخی از پارکها
گلخانه هائی با شرائط اختصاصی کلیمائی برای گیاهانی که مخصوص مناطق گرم یا سرد می
باشد احداث می گردد و معمولاً اینگونه گلخانه ها در محلهائی ایجاد می شود که بتواند
نظر بازدید کنندگان را جلب نماید.

و آکواریم:

در پارکها جهت ایجاد
سرگرمی و تفنن برای علاقمندان به انواع جانوران آبزی در قسمتی از پارک می تواند
استخرهای بزرگ با اعماق مختلف برای حیوانات دریائی کوچک ساخته شود. همراه با
اینگونه استخرها در سالنهای بزرگ سرپوشیده نیز محفظه های در اندازه های مختلف که
آکواریم نامیده می شود ساخته و در آنها انواع ماهی های مناطق دنیا را نگهداری می
نمایند.

در برخی از پارکها برحسب موقعیت منطقه ای این آکواریومها به صورت
موزه های بزرگ و آموزشی از انواع جانوران دریائی برای علاقمندان و دانشجویان احداث
میگردد. معمولاً متخصصین سعی دارند محیط زیست این احداث را نزدیک به شرایط طبیعی
بنمایند. برای این منظور در داخل آکواریمها از گیاهان آبزی مخصوص استفاده میشود.


2-1-1 تشکیلات تزئیناتی

برای ایجاد زیبائی در پارکها لازم است بخشی
بنام تزئینات که شامل موارد زیر میباشد پدید آورد.


الف ) آب نماها:


آب عنصری ارزنده برای ایجاد نشاط در زندگی شهری است و لذا این امر ایجاد
آبنماها را توجیه می کند. از زمان شروع توسعه فضاهای سبز، آب جزء عناصر منظر ساز
شد. بطور کلی آب نماها شامل حوضچه هایی کم عمق است که اغلب دارای فواره های متعدد
همراه با چراغهای رنگین میباشد. معمولاً این حوضچه ها بین 40 تا 50 سانتیمتر بوده و
با مصالح ساختمانی مختلف بر حسب شکل و فرمی که طرح درنظر می گیرد ساخته می شوند.
گاهی این حوضچه ها دارای پا شویه های خارجی و یا بدون آن می باشد.

آب نماها
گاهی به صورت مطبق یا اشکال متنوعی تعبیه می شوند. گاهی اوقات مجسمه های مختلف به
عنوان سمبل یا رساندن منظوری در کنار یا داخل آب نما قرارداده می شود ولی آنچه که
باید توجه داشت انتخاب نوع مجسمه و تناسب آن با نوع منظره می باشد. گاهی در کناب آب
نما بجای مجسمه ها گلدانهای سنگی بزرگ قرارمی دهند .بزرگی و کوچکی آب نما باید
متناسب با ابعاد هندسی و فضای محل باشد یا بعبارت دیگر اختلال بین طول و عرض آب نما
به گونه ای باشد که عرض آن کمتر بوده تا آب نما بزرگتر جلوه یابد هرچه عرض بیشتر
باشد آب نما کوچکتر و فشرده تر بنظر می رسد.



ب- استخر و برکه های طبیعی
احداث استخر و برکه ها در
هوای پارک و زیبائی آن بسیار موثر بوده و باید توجه به انواع گیاهانی که در داخل یا
نزدیک به آن کاشته می شوند کاملاً توجه داشت. ممکن است اینگونه استخرها و برکه ها
دارای اعماق مختلف بوده و در نزدیکی منطقه جنگل کاری شده یا در وسط پارک یا در کنار
بعضی از قسمتهای گلکاری وسیع احداث می شود.

ج- دریاچه ی مصنوعی
در
پارکهای بزرگ و محلهائی که آب فراوانی در دسترس می باشد دریاچه هائی به اشکال
نامنظم طراحی می گردد. معمولاً دریاچه ها را بگونه ای طراحی می کنند که خطوط حاشیه
ان به نظر طبیعی جلوه نماید، برای این منظور معمولاً سطح آب حدود 50 تا 150 سانتی
متر از سطح ساختمانهای اطراف باید پایین تر باشد و در اطراف آن باید خیابانهای بطور
منظم یا غیر منظم احداث شود.

در صورتیکه دریاچه سطح بزرگی را اشغال کرده
باشد مناسب است در وسط آن ها یک یا چند جزیره بشکل نامنظم بمنظور کشت درختان یا
استفاده از گلکاری احداث گردد و گاهی در کنار یا در وسط جزایر درختان پا بلند غرس
می شود در اینگونه دریاچه ها برای ایجاد امکان تفریح بیشتر قایق هائی را برای
استفاده در نظر می گیرند برای حفظ حجم آب دریاچه لازم است از چند نقطه توسط مجرائی
آب وارد دریاچه شده و از یک مجرا آب خارج گردد بنحویکه آب دائماً در آن جریان داشته
باشد عمق این دریاچه ها معمولاً 5/1 متر می باشد، در پارکها برای ایجاد ارتباط بین
دو طرف نهرها یا ایجاد ارتباط بین جزایر داخل دریاچه ها یا ارتباط بین دو طرف
دریاچه برحسب شکل و فرمی که طراح در نظر می گیرد پلهائی ساخته می شوند که عرض و طول
آن متناسب با موقعیت خیابانها و سطح دریاچه ها با آنها می باشد. باید متذکر شد که
گاهی این پلها به هیچ وجه بمنظور تردد و ارتباط نبوده و منحصراً جهت خلق زیبائی خاص
احداث می شوند.

د – جنگلکاری

یکی از قسمتهای لازم و ضروری در
پارکهای بزرگ ایجاد محوطه ای بنام جنگل یا بیشه زار می باشد که برای گردش در فصول
مختلف سال مورد استفاده قرار می گیرد. ایجاد اینگونه بیشه ها در پارک نه فقط از نظر
زیبائی برای پارک مناسب است بلکه بنحوی در آب و هوای شهر نیز مؤثر خواهد بود. در
این بیشه ها خیابانها بطور نامنظم و متنوع با عرض های مختلف احداث می گردد و در
قسمت هائی از آن محوطه هائی را خالی و آزاد می گذارند که می توان نیمکت های چوبی و
سنگی برای استراحت و نشستن در نظر گرفت.

مناسب است در پارک های بزرگ قسمت
هائی که بعنوان بیشه یا جنگل احداث می شود در تمام سطوح پارک بصورت قطعه بندی و
مجزا تقسیم بندی گردد. در کناره این جنگلها مکانهائی جهت آلاچیق در نظر گرفته شود
تا مورد استفاده عموم قرار گیرد. این آلاچیق ها یا سرپناها بیشتر در مواقع بارانی
یا آفتابی شدید مورد استفاده قرار می گیرند. تعداد آنها بر حسب وسعت پارک می تواند
متعدد باشد.


ح – گلکاری و چمن کاری

سطوحی که برای گلکاری و چمنکاری در پارکها در نظر گرفته می شود ازنظر فرم و مشخصات نسبت به نوع پارک متغییر و متنوع خواهد بود. معمولاً در اطراف خیابانهای وسیع خیابانهائی که اختصاص به عبور عابرین پیاده است گلکاری و چمن کاری بطور محدود انجام میگیرد. همچنین در اطراف آب نماها و یا در سطوح وسیع چمن کاری بطور لکه های و پراکنده گلکاری می کنند. در پارکهائی که وسعت چمن کاری نسبتاً زیاد است درختان و یا درختچه هائی بصورت تک و یا توده ای با رعایت و حفظ نکات ضروری و هم آهنگی مجموعه کاشت می شوند و مناسب است در این قسمت ها برای استراحت نیمکت هائی قرارداده شود.

3-1-1 تشکیلات رفاهی و تفریحی :

در پارکها علاوه بر سه قسمت ذکر شده در بالا بخش دیگری که از اهمیت خاصی برخوردار است و مورد توجه می باشد مسائل رفاهی و تفریحی است که بترتیب در زیر باختصار شرح داده می شود.

الف رستورانها
بمنظور رفاه بیشتر بازدید کنندگان از پارک، رستورانها و کافه هائی را احداث می کنند بنحویکه بتواند کلیه نیازهای مربوط را برآورد کند رستورانها بصورت سالنهای سر پوشیده و یا در محوطه هائی سرباز با گلکاری و چمنکاری ایجاد می گردد. کافه ها یا دکه ها می توانند بطور پراکنده در سطح پارکها ( کنار دریاچه، حاشیه جنگلکاری ها و یا کنار خیابانهای فرعی) ایجاد شود.

ب ـ سالنهای سینما و تاتر
در پارکهای کوچک و در هوای آزاد سالنهای سربازی را برای نمایش فیلم و انواع پیس در نظر میگیرند تا در شبهائی که پارک باز است مورد استفاده مردم قرار گیرد. ولی لازم است گفته شود که در پارکهای بزرگ سالنهای سرپوشیده و سرباز بمنظور نمایش فیلم و تاتر برای استفاده عموم در فصول سال باید ایجاد گردد.


ج – جایگاه موزیک

یکی از انواع تشکیلات رفاهی و تفریحی در پارکها ایجاد محلهائی سرباز و یا سرپوشیده برای اجرای موزیک و کنسرت می باشد. در این اماکن بر طبق اصول فنی سکوئی ساخته می شود که در روی آن برنامه های سرگرمی و موزیک ارائه می گردد. طبیعی است مقابل این سکو یا سن را می توان با ایجاد محوطه ای که توسط دیوارهای سبز یا دیوارهای کوتاه پوشیده از انواع گیاهان رونده و گلدار تزئین نمود. در محدوده‌ی این محوطه می تواند مجسمه هائی از مشاهیر و هنرمندان قرار گیرد.

بسته به موقعیت محل می توان در فضای این محوطه تعدادی نیمکت یا صندلی قرارداد معمولاً مجموعه سالنهای موزیک سرباز یا سرپوشیده همراه با دیگر سرگرمی ها می تواند محوطه ای بنام گاردن پارتی را پدید آورد.



د – دستشوئی و توالت

برای رفاه بیشتر و تامین بهداشت و نظافت گردشگران در نقاط مختلف پارک محوطه هائی برای نظافت و شستشو منظور می گردد این فضاها معمولاً در مکانهائیکه دور از ساختمانهای رستوران، کافه ها ، تاتر و سینما قرارداد چرا که حول و حوش این ساختمانها از نظر بهداشت عمومی معمولاً دستشوئی و توالت منظور شده است لذا مناسب است سرویسهای عمومی در داخل یا مجاور محوطه های جنگلکاری، خیابانهای فرعی، باغ کودکان، باغ وحش و … احداث گردند.


ح –
باغ وحش

معمولاً در پارکهای بزرگ برای سرگرمی بیشتر بازدید کنندگان باغ وحش کوچکی دور از محل تجمع و استراحت گردشگران ایجاد می نمایند. منظور از ایجاد باغ وحش در پارک منحصراً استفاده از وجود حیواناتی مانند انواع طیور ، میمون و … است که بیشتر مورد توجه اطفال می باشند.


و – نیمکت

یکی از وسائل ضروری و مورد نیاز در پارک وجود نیمکت یا نوعی وسیله ی استراحت برای بازدید کنندگان می باشد. نیمکتها با اشکال مختلف و اندازه های متفاوت ازمصالح متنوع ساخته می شود. آنچه که حائز اهمیت است و یک طراح باید به آن توجه کند شناخت موقعیت پارک و محل نصب و قراردادن نیمکت در محلهای ضروری و مناسب است. زیرا به همان اندازه که وجود نیمکت در پارک می تواند ضروری باشد، موقعیت قراردادن آن در محلهائی نامناسب می تواند موجب خستکی و دل زدگی کنندگان گردد.

تعداد نیمکت در پارک خود مسئله ای است که طرح باید به آن توجه داشته باشد زیرا کمبود و یا تعداد زیاد نیمکتها در هر دو حالت می تواند مشکلاتی را از نظر رفاهی ایجاد نماید. بنابراین بعنوان راهنمائی توصیه می شود نیمکتها و یا وسائل استراحتی را در خیابانها اصلی و فرعی جنگل با رعایت فاصله و همچنین در حاشیه خیابانهای اصلی و یا در سطح چمن یا در کنار محوطه های گلکاری ، کنار استخرها برکه ها و آب نما و … تعبیه نمود.

نیمکت ها می تواند در داخل جنگل از چو و یا بقایای کنده های درختان بحالت طبیعی مورد استفاده قرار گیرد. لازم است در کنار یا نزدیک محلهائی که نیمکتها قرار گرفته اند ظروفی که قسمت بیرونی آنها از چوب ساخته شده و یا رنگهای متنوع رنگ آمیزی شده اند برای استفاده قرارداده شود. همچنین از ظروف مخصوص آشغال در نقاط حساس و خیابانهای اصلی و فرعی پارک باید استفاده شود.


ز – وسایل بازی کودکان

وسایل یکی از عناصر مهم پارکهای شهری و به ویژه پارکهای کودکان به شما می رود. تجهیزات بازی، که اغلب فلزی هستند، دویدن ، پریدن، سرخوردن، آویزان شدن، تاپ خوردن، پنهان شدن و به طور کلی زمینه جنب و جوش خاص کودکان و نوجوانان را فراهم می آورند. اغلب این وسایل از چوب، پلاستیک و آهن تشکیل شده اند، هنگام ساخت سعی می شود در این وسایل یکپارچگی ایجاد شود.











ح - زمینهای ورزشی
یکی دیگر از تشکیلاتی که در پارکهای عمومی وجود آن تقریباً ضروریست ایجاد زمینهای ورزشی می باشد انواع و تعداد زمینهای ورزشی در پارکها بستگی به بزرگی و کوچکی پارک دارد.

معمولاً در پارکهای کوچک قطعاتی را که نزدیکی جنگل یا بیشه قراردارد به زمینهای ورزشی مانند تنیس، بسکتبال، والیبال و … اختصاص می دهند. در پارکهای بزرگ برنامه ریزیهای ورزشی و زمینهای مربوطه یا سالنهای سرپوشیده بطور مستقل و جداگانه انجام می گیرد. در اینگونه پارکها بر حسب طبیعت و موقعیت آن، مطابق با اصول استاندارد ورزشی انواع زمینهای ورزشهائی مانند زمین فوتبال، استخرهای شنا برای سنین مختلف و دیگر ورزشهای دسته جمعی را که در هوای آزاد میسر است احداث می نمایند.

در پارکهای بزرگ
گاهی به منظور زنده و فعال نگاهداشتن پارک در فصولی که امکان استفاده کمتری از فضای آزاد وجود دارد، سالنهای کوچک مقدور است احداث می گردد. مناسب است در اطراف سالن و زمینهای ورزشی با رعایت اصول صحیح ورزشی در فواصلی دیوارهای سبز و درختان پا بلند غرس شود. در اطراف سالنها می توان طرحهائی از گلکاری یا گیاهان همیشه سبز بمرحله اجرا در آورد.


ط – زمینهای بازی کودکان

در پارکهای عمومی قطعاتی را بمنظور سرگرمی و بازی کودکان در نزدیکی استخرها جنگلها یا قسمتهائی که بزرگسالان بتوانند دورادور کودکان را تحت نظر داشته باشند احداث می گردد. اینگونه زمینها باشکال مختلف با وسائل بازیهای متنوع و ماسه های نرم و کاملاً شسته شده مجهزمی شوند و برای کنترل و نگهداری بچه ها در اطراف زمین نیمکتهائی نصب میکنند تا در ضمن آنکه کودکان احساس استقلال مینمایند والدین و مربیان نیز در روی نیمکت استراحت و مراقبت نمایند.

معمولاً اینگونه زمینها باید از محل تردد وسائل نقلیه داخل پارک کاملاً دور باشد زمینهائی که در تابستان مورد استفاده قرار می گیرد باید توسط درختان جنگلی یا دیوارهای سبز و بلند محصور و احاطه شده باشد. آنچه که مسلم است در کنار این زمینها وجود بوفه ها و دستشوئی و توالت ضروری است.

قابل توجه است در داخل شهرها بر حسب موقعیت و امکانات هر ناحیه فضاهائی را برای سطوح به پارکهای کوچک کودکان اختصاص می دهند. در اینگونه پارکها انواع وسائل بازی و سرگرمی جهت استفاده کودکان نصب و برقرار می شود. در صورتیکه فضای وسیعی برای ایجاد پارککودکان در اختیار باشد ممکن است بطور خیلی محدود قسمتهای گلکاری و چمنکاری در آن ایجاد گردد در غیر اینصورت نیاز به قسمتهای گلکاری ندارد. در اینگونه پارکها چمن منحصراً به منظور تزئین نمی باشد بلکه برای ایجاد فضائی سبز و متنوع و فضائی است که در سطح محدود چمنکاری میکنند.

2-1 فضاهای سبز غیر فعال :

بطور کلی فضاهای سبز غیر فعالی شامل موارد زیر می باشد.

- معابر شامل دسترسی ها پیاده رو، دسترسی های کندرو، دسترسی های تندرو و دسترسی های خیلی تندرو

- کمربندهای سبز

- میدانها

- رفیوژها


1-2-1- ضوابط اجرایی فضای سبز دسترسی های پیاده رو

- شکل آن نواری است

- عرض آن حداقل 90 تا 150 سانتیمتر است.

- فاصله کاشت نهال( درخت) در آن، از نخستین عامل ساختمان با احتساب عرض محور پیاده نباید از 3 تا 5/3 متر کمتر باشد.

- معابر مختص عبور پیاده، باید به وسیله درختچه هایی به ارتفاع حداکثر 40 سانتیمتر پوشیده شود.

- سطح خاک تقریباً باید هم سطح معبر پیاده باشد.

2-2-1 ضوابط اجرایی فضاهای سبز دسترسیهای کندرو

- شکل آن نواری است.

- فضای سبز ، باید در دو طرف دسترسی استقرار یابد.

- عرض آن، حداقل 90 تا 150 سانتیمتر

- فاصله کاشت درخت ( نهال) از نخستین عامل ساختمان با احتساب عرض محور پیاده، حداقل 3 تا 5/3 متر است.

- سطح خاک، باید نسبت به سطح عبور وسایل نقلیه، پایین تر باشد.

3-2-1 ضوابط اجرایی فضاهای سبز دسترسی‌های تندرو

- شکل آن نواری است.

- باید در دو طرف و درمیان دسترسی استقرار یابد.

- عرض آن در هر دو طرف حداقل 2/5 متر و در وسط 1/1 متر باشد.


- حداقل فاصله عرضی نخستین درخت از عرض دسترسی پیاده باید 5/3 متر باشد.


- سطح خاک در نوارهای هر طرف باید تقریباً هم سطح حاشیه عبور وسایل نقلیه باشد.

4-2-1 ضوابط اجرایی فضاهای سبز دسترسیهای خیلی تندرو

- شکل آن نواری است.

- محل استقرار در دو طرف و در میان دسترسی

- حداقل عرض نوار فضای سبز در هر طرف 13 متر و درمیان 1/1 متر است.

- حداقل فاصله عرض آخرین درخت از عرض دسترسی پیاده باید 5/3 متر باشد.

- سطح خاک در نوارهای هر طرف، باید تقریباً هم سطح حاشیه های عبور وسایل نقلیه باشد.

- سطح خاک درنوار میانی، باید نسبت به سطح عبور وسایل نقلیه، بالاتر قرار گیرد.


5-2-1 ضوابط اجرایی کمربند سبز

- شکل آن نواری است.

- حداقل عرض آن 500 متر است.

- باید خارج از محدوده شهر، و مجاور و اطراف آن استقرار یابد.

- نسبت به طول و عرض آن حداقل 2 به 1 باید باشد.

6-2-1 ضوابط اجرایی فضای سبز میدانها

- تاجایی که ممکن ایت دارای یکی از اشکال هندسی باشد.

- حداقل فاصله میدان دید، باید براساس مقررات ترافیک شهری و حداکثرسرعت مجاز باشد.
با رعایت حد میدان دید، استفاده از هر نوع پوشش گیاهی طبق ظوابط انتخاب و استقرار گیاهان در ضوابط باغبانی بلامانع است.


3-1- ضوابط اجرایی در زمینه ی تجهیزات شهری در فضاهای سبز غیر فعال

بطور کلی تجهیزات شهری به مجموعه ای از وسایل متحرک یا نیمه متحرک و کاربردی یا تزیینی اطلاق می شود که با اجازه یا اطلاع مقامات دولتی به طور دایم یا فصلی در فضاهای عمومی در اختیار آنها قرارگرفته است.

- نیمکتا و صندلی ها

نیمکت عمومی اختراعی است از قرن نوزدهم که از تجهیزات فضاهای سبز سرچشمه گرفته است. از آن زمان تا کنون این وسیله شهری جزو عناصر ضروری تجهیزات فضاهای عمومی بوده است. ذکر چند مورد زیر برای به کارگیری آنها لازم به نظر می رسد.


نخست، لازم است نیمکتها در مجاورت و نزدیک محل تردد وسایط نقلیه قرار نگیرند. دوم اینکه طرق قرارگرفتن آنها باید متنوع باشد. برای مثال درمکانهای گفتگو نیمکتها روبه روی هم قرار می گیرند و یا در مکانهایی لازم است تمام آنها در جهتی خاص قرار گیرند در مرکز شهر مسیرهای اصلی قراردادن نیمکتهایی در فواصل 100 تا 200 متر برای افراد مسن و افرادی که نقص عضو دارند لازم است می توان نیمکت را در تجهیزات شهری دیگر مثل ایستگاه اتوبوس و گلدان ادغام کرد، امروزه به مکانهای نشستن انفرادی تمایل بیشتری نشان داده می شود بر همین اساس نیمکت سنتی به رشته ای صندلی تبدیل شده است. برای ساختن این نیمکتها می توان از چدن، آهن یا بتن استفاه کرد.


- موانع

موانع متحرک 2 تا 10 متر . حتی بیشتر طول دارند، زمانی که طول آنها بیش از 25/4 متر باشد وجود یک پایه برای ایجاد تعادل ضروری است این گونه وسایل می توانند به عنوان مانعی جهت تردد وسایط نقلیه موتوری در فضای سبز بکار گفته
شوند.

- سکوها، تیرکها، نرده ها

این موانع از جمله تجهیزات شهری اند که به طور گسترده تولید می شوند. تیرکها و سکوها می توانند از جنس پتن، چدن، آهن، پلاستیک و چوب باشند. سکوهای جدید برای جلوگیری از تجاوز وسایط نقلیه به حریم پیاده روها به کار می روند.

- کیوسکها
کیوسکها یکی از تجهیزات مهم پارکها به شمار می روند. این کیوسکها با توجه به نوع کارکرد انها و نیز موقعیت قرارگیری انها می توانند دارای فرمها، بافتها و تیپهای مختلفی باشند.

- تجهیزات شهری قابل ترکیب

این تجهیزات برای مبارزه با ظاهر بی نظم و شلوغی که از کنار هم قرارگرفتن وسایل متفاوت منتج می‌شود، مناسب اند. هدف این روش ایجاد وحدت و گردآوری مجموعه ای تجهیزات شهری است که کاربردی چند منظوره داشته باشند. هر جزء از تجهیزات شهری، عنصری است تقسیم نشدنی و قابل استفاده در جای دیگر که می توان تعداد زیادی ترکیب از ان به دست آورد و با احتیاجات مختلف تطبیق دارد.

نیمکت، جعبه پستی ، سطل زباله و علائم راهنمایی جزو این عناصرند. مجموعه این اجزاء خواه گردآوری انها با در نظر گرفتن کاربرد غالبی که دارند صورت گرفته باشد یا خیر، ایجاد هماهنگی می کند، این مجموعه که از تعدادی وسایل کوچک شهری تشکیل شده باشد توانایی مقابله با مشکلات خاص بافت قدیمی یا یک شهر جدید را داشته باشد . نخستین مشکل ویژه محیط ساخته شده ای است که واحد خدمات را در ان وارد کرده ایم ، دومین مشکل ویژه محیط در حالی ساخت است که وسایل آن مورد بررسی قرار گرفته اند تا مطابقت کامل با روابط گوناگونی که میان واحد خدمات و محیط فیزیکی برقرار می شود، داشته باشد.

- تابلوهای تبلیغاتی و نقشه های شهری
بطور کلی یکطرف تابلوهای تبلیغاتی مورد استفاده در فضاهای شهری می تواند به شهرداری و اطلاعات شهری و طرف دیگرآن به تبلیغات بخش خصوصی اختصاص یابد.طرفی که مختص شهرداری است . می تواند چندین کاربرد در زمینه اطلاع رسانی داشته و حاوی نقشه شهر یا محله، اطلاعات شهری، اطلاعات عمومی برای شهروندان و یا اطلاعات فرهنگی باشد.

20- بررسی نقش تاسیسات رفاهی، تجهیزات خدماتی، وسایل بازی، زمینهای بازی و مجسمه ها و … در بهبود کیفی فضای سبز


بطور کلی جریان زندگی در شهر منحصر به سکونت کار و تفریح در خانه ، محل کار و مراکز تفریحی نیست. بلکه بخش عمده ای از وقت هر شهروند در حرکت میان فضاهای یاد شده و بعبارت بهتر در فضاهای شهری صرف می شود. در همین راستا بخش عمده ای از فضاهای باز شهری را فضاهای سبز عمومی تشکیل می دهد از اینرو طبیعی است برای حصول زندگی دلپذیر تر شهری هماهنگونه که سنخیت فضاهای خصوصی هرکاربری با نوع فعالیت و خصوصیات فیزیکی کاربران آنها ضرورتی پذیرفته شده است. حضور و شرکت شهروندان در فضاهای شهری و بویژه فضاهای سبز عمومی نیز باید با آرامش، امنیت و احساس لذا سمعی و بصری همراه باشد. لذا با یکی از مشخصه های فضای سبز عمومی مناسب و مطلوب برخورداری از تاسیسات ، تجهیزات و مبلمان مناسب و متناسب با نوع آن فضا است.

اینگونه تاسیسات و تجهیزات شامل تمام عناصری می شود که اولاً در فضاهای سبز مکان یابی شده و کارکرد عمومی داشته و ثانیاً وجود آنها در فضاهای سبز شهری نیازی از نیازهای عمومی شهروندان را تامین کند. لذا عدم در نظر گرفتن تاسیسات ، تجهیزات مورد نیاز در فضاهای سبز عمومی و یا نامناسب بودن آنها می تواند زمینه ساز ناکارایی و اختلال در عملکرد آنها شده و نیازهای متعددی را بی پاسخ بگذارد.

در این رابطه تجهیزات شهری به مجموعه از وسایل متحرک یا نیمه متحرک و کاربردی یا تزیینی اطلاق می شود که با اجازه یا اطلاع مقامات دولتی به طور داسن یا فصلی در فضاهای عمومی به ویژه فضاهای سبز عمومی فعال شهری ( پارکها) در اختیار آنها قرار گرفته است.

تعریف تاسیسات

با توجه به این موضع که گذارن اوقات فراغت، تفریح، برقراری ارتباط های اجتماعی و … بطور عمده در فضاهای سبز عمومی به ویژه فضاهای سبز فعال ( پارکها ) اتفاق می افتد. لازم است که مسئولین نسبت به تجهیز این گونه فضاها به تاسیسات و تجهیزات مربوطه اقدام نمایند.

20 – زمینه و سطوح مختلف مشارکت اشخاص حقیقی و حقوقی در حفظ ، نگهداری و توسعه ی انواع فضاهای سبز شهری :

الف : فضاهای سبز خصوصی
بطور کلی فضاهای سبز منازل و ویلاها، باغ ها و باغ شهره از بارزترین شکل فضاهای سبز خصوصی بشمار می روند که با اتخاذ تمهیداتی می توان زمینه های لازم مشارکت مردم را در امر احداث و نگهداری آنها ایجاد نمود.

بطور کلی فضاهای سبز منازل را می توان به دو بخش فضاهای سبز داخل محوطه و بیرون‌ آن تقسیم نمود که در هر دو حالت وجود طرحهای مطلوب فضای سبز بنحوی که بتواند بطور منطقی انگیزه لازم را برای بخش خصوصی ایجاد نموده و اشخاص را ترغیب به سرمایه گذاری لازم برای ایجاد فضای سبز در منازل خود بنمایند، یکی از شرایط لازم و ضروری برای تحقق این امر بشمار می رود.

در این رابطه ارائه ی طرحهای تیپ در ابعاد مختلف و مشاوره ی رایگان و سایر تمهیدات می تواند زمینه های لازم جهت توسعه ی اینگونه فضاها را فراهم نماید. لازم به ذکر است که طرحهای ارائه شده بایستی بطور جامع تهیه شده و شامل موارد فنی، معماری و اصول زیبایی شناختی بوده و کلیه ی ضوابط و معیارهای انتخاب گونه، اصول کاشت و نگهداری را در برگرفته باشد.
اما از زمینه های مشارکت مردم در توسعه ی فضاهای خصوصی، ایجاد باغ شهر در اراضی حاشیه شهرها و از جمله شهر شیراز و شهرکهای اقماری است که بایستی بطور جدی و طبق ضوابط خاص و لازم الاجرا انجام پذیرد.

همچنین به منظور حفظ و احیا باغهای خصوصی موجود در حاشیه ی معابر و دسترسیها می توان مواردی بشرح زیر پیشنهاد نمود:

یکی از موارد شاکل باغهای پراکنده ای می گردد که در حقیقت جزئی از پیکره باغ ها قدیمی و وسیع شهرمی باشند. این باغها که معمولاً دارای ابعاد کوچکی در حدود 1000 تا 5000 متر مربع می باشند. می توانند با اخذ مجوز ایجاد طرحهایی با اهداف چند منظوره با خواص کاربریهای مناسب و همساز با فضای سبز مانند کاربریهای بهداشتی، درمانی، آموزشی و … از تخریب اینگونه مکانها جلوگیری نموده و امکان حفظ و احیا فضاهای سبز این مکانها را فراهم آورد. از جمله پتابسیلهای موجود در این زمینه می تواند به قطعات کوچک باقیمانده از باغهای تفکیک شده در مجاورت خیابان قصردشت و یا باغهای پراکنده در سطح شهر اشاره نمود. در این خصوص ضوابط اجرایی مربوطه در بخش ضوابط ارائه شده است.

ب : فضاهای سبز نیمه خصوصی

امروزه با اجرای مدل های توسعه حجمی ( انبوه سازیها) برای گسترش شهرها، کاربری زمین منحصراً از دید صرفه و استفاده اقتصادی برای ایجاد واحدهای، مسکونی، تجاری ، صنعتی و خدماتی مورد توجه قرار گرفته و کمیت و کیفیت فضای سبز آنها که از عوامل تاثیر گذار بر فرآیند توسعه و گسترش شهر می باشد نادیده گرفته شده است. اهمیت این موضوع زمانی آشکار می شود که بدانیم اغلب این ساخت و سازها در فضاهای باز شهری و بعضاً در بخشهای وسیعی از فضاهای سبز خصوصی به ویژه باغ ها احداث شده است. بدین ترتیب اجرای پروژه های انبوه سازی نه تنها باعث کاهش سطح فضاهای باز شهری و فضاهای سبز عمومی می گردد، بلکه از طریق تمرکز و افزایش تراکم جمعیت باعث افزایش تصاعدی تقاضا برای ایجاد فضاهای عمومی در چنین محدوده هایی می گردد.

نکته ی حائز اهمیت آنکه پروژه های انبوه سازی عموماً در محدوده ی مناطقی از شهر انجام می شود که معمولاًزمین به یک کالای پرسود اقتصادی تبدیل شده و همین موضوع مشکلات عدیده ای را برای شهرداریها در زمینه ی تملک زمین ایجاد کرده و بواسطه ی هزینه های زیاد تملک زمین عملاً توسعه ی فضاهای سبز با محدودیت مواجه است. در این رابطه اکثر انبوه سازیهای انجام شده در سطح شهر فاقد فضاهای سبز کافی، مناسب و متناسب با اینگونه ساخت و سازها می باشد.

لذا شاید یکی از راهکاری صوفه جویی در هزینه های توسعه فضاهای سبز شهری در چنین مناطقی، تاکید بر توسعه ی فضاهای سبز نیمه خصوصی بصورت فضاهای سبز مجتمع های مسکونی، اداری ، تجاری، آموزشی، بهداشتی و … می باشد. در این رابطه با مطالعه ، بررسی و تعیین ضوابط و معیارهای خاص بایستی ادارات، مجتمع های مسکونی ، تحاری، مراکز آموزشی ، بهداشتی و … را ملزم به رعایت ضوابط توسعه ی فضای سبز نموده و بدین ترتیب با استفاده از امکانات اشخص حقیقی، حقوقی و سازمانهای دولتی به امر توسعه ی فضای سبز شهر پرداخت.

بعنوان مثال می توان با تدوین ضوابط خاصی مجتمعهای مسکونی را ملزم به ایجاد فضاهای سبز مورد نیاز مجتمع، متناسب با جمعیت ساکن در ان نمود. بدین ترتیب شاید در بعضی موارد حتی شهرداریا از احداث یک پارک محله ای بی نیاز شوند. بعنوان مثال مجتعی که در یک فضای چند هکتاری ساخته می شود. می تواند طبق ضوابط خاصی زمین مورد نیاز جهت ایجاد یک پارک محله ای را تامین نموده و پس از تائید مشخصات فنی پارک، نسبت به احداث و نگهداری ان اقدام نماید.

همچنین در مجتمهای کوچکتر و یا مجتمعهایی که در حاشیه ی معابر و دسترسیها قراردارند می توان با حذف دیوار و حصارها و جایگزینی ان با دیوارهای سبز عملاً فضاهای سبز خصوصی را به فضاهای سبز عمومی تبدیل نمود.
در همین زمینه ادارات و سازمانهای دولتی نیز با برداشتن حصار و دیوارها بایستی ملزم به محوطه سازی و ایجاد فضاهای سبز مناسب گردند. در این زمینه بعنوان یک نمونه موفق می توان به فضا سازی محوطه ی شهرداری مرکزی شیراز و شهرداریهای بعضی مناطق، سازمان مدیریت و برنامه ریزی ، اداره کل ارشاد اسلامی و … اشاره نمود.

همچنین هتلها بیمارستانهای خصوصی، مجتمعهای تجاری و حتی واحدهای تجاری در نقاط مختلف شهر از جمله پتانسیلهای بالقوه ی مشارکت بخش خصوصی در امر توسعه ی فضای سبز عمومی بشمار می روند. در این
رابطه هر یک از فعالیتهای فوق بایستی متناسب با میزان تراکم ساخت و ساز، جم فعالیتها و جمعیت مراجعه کننده طبق ضوابط خاصی ملزم به ایجاد فضای سبز لازم گردند
.




 
آخرین ویرایش:
بالا