[ضوابط ونمونه های طراحی] مراکز خرید و تجاری

[maxer]

نوشته هایی در باب معماری مراکز خرید

Mall یا shopping mall گونه ای از معماری است که شامل مجموعه ای از مغازه ها است به اضافه پیاده روها یا راههای دسترسی,برای تامین ارتباطات عمودی و افقی,در نقش ستون فقرات,که این مغازهها را به هم متصل میکند .
این کلمه به طور کلی درآمریکای شمالی و استرالیا به محوطه های بزرگ خرید گفته میشود در حالی که واژه arcade اغلب در بریتانیا استفاده میشود و به پیاده روهای باریک واغلب سرپوشیده یا به فضای تجاری ایجاد شده بین دو توده ساختمانی گفته میشود چیزی که بیشتر در ایران رایج بوده و هست.
در بریتانیا و اروپا مفهوم دیگری به نام shopping precinct or pedestrian precinct).)محدوده خرید یا محدوده پیاده رو مطرح است که نمونه ای بزرگتر از arcadeاستو اغلب قسمتی از آنهاسرپوشیده است این محدودهها منحصرا محدوده های برای دادوستد هستند.
مراکز خرید در بریتانیا معمولا در مرکز شهر هستند و تعدادی از این مراکزنیز در دهه 80و 1990درحومه بعضی شهرهای بریتانیا ساخته شدند.
امروزه مراکز بیرون شهر در جهان گسترش یافته اند و در حال حاضر بیشتر به گونه ای از پارکهای خرید توجه نشان داده میشود که شامل رسته ای مغازه ها با مشاغل مشابه اند و هر کدام هم ورودی جداگانه ای دارند.

مفهوم مراکز خرید هرچند در اروپا مفهومی زاییده صنعتی شدن وگونه ای معماری قرن بیستمی به حساب میآید در این سوی جهان داستانی به بلندای یک تاریخ دارد تا آنجا که شهر اسلامی را نمیشود بدون بازار تصور کرد بدون مغازه ها تیمچه ها چارسوها و.... بازارسرپوشیده بزرگ اصفهان از آثار قرن دهم میلادی, بازار سر پوشیده بزرگ تهران با ده کیلومتر طول و نمونه دیگری از مراکز خرید اینچنینی است مثال دیگر بازار بزرگ استانبول است که در قرن 15میلادی ساخته شده است این بازار با 58گذر و 4000مغازه نمونه دیگری از این گونه معماری است.اولین نمونه های اروپایی تحت تاثیر این مفهوم و نیازدر قرنهای بعد به وجود آمد از این میان مارکت سرپوشیده آکسفورد,درآکسفورد انگلستان نمونه ای متاخر از این گونه معماری در اروپاست که به طور رسمی در اول نوامبر 1774افتتاح شده و هنوز زنده و پابرجاست با گذشت زمان این مفهوم نیز گسترش پیدا کرد و متکامل تر و شایع تر شد,از نمونه های بعدی میتوان پاساژبارلینگتون درلندن را که در سال 1819افتتاح شد را نام برد این مفهوم به امریکا سفر کرد واولین نمونه آن در جزیره رود(Rhode Island) در 1828 متولد شد از نظر تالریخ نگاری معماری این مرکز خرید در ترویج این گونه معماری واین مفهوم درآمریکا نقش بسزایی بازی کرد.
به دنبال مراکز ساخته شده در انگلستان و امریکا گالریا ویتوریو امانویل(Galleria Vittorio Emanuele II) در میلان در دهه 60قرن هجدهم ساخته شد که از نظر وسعت شبیه تر به مراکز بزرگ خرید در دوره مدرن بود و کم کم بیشتر شهرهای بزرگ در اواخر قرن 18 و اوائل قرن 19شروع به ساختن پاساژها و مراکز خرید کردند در این میان پاساژ Cleveland
GUM نیز در مسکو در 1890ساخته شدند.

مراکز خرید اولیه که در تب و تاب صنعتی شدن و عصر ماشین طراحی میشدند مقیاس انسانی نداشتند و بیشتر شرایط عبورو مروراتومبیل ها در طراحی آنها در نظر گرفته میشد. مانند(Market Square, Lake Forest)در الینویز که در 1916ساخته شدند و(Country Club Plaza)در کانزاس و میسوری که در 1924ساخته شدند.
در نیمه قرن بیستم به واسطه حومه نشینی و فرهنگ اتومبیل درآمریکا سبک جدیدی ازمراکز خرید بزرگ در حومه شهرها به دور ازازدحام مراکزشهرها به وجود آمد.اولین مرکز خرید اینچنینی در امریکا Highland Park Village بود که در 1931در دالاس تگزاس افتتاح شد.

در انگلستان این مفهوم به گونه ای دیگردرآمد Chrisp Street Market اولین پیاده رو به شکل یک منطقه تجاری بود که شامل مغازه ها و راههای جلوی آنها میشد.

در ادامه تکامل معماری مراکز خرید مفهوم مراکز خرید کاملا سر پوشیده به وسیله معمار اتریشی Victor Gruen بسط و گسترش یافت تا جایی که او را پدر ماکز خرید مدرن در امریکا میدانند.

به تدریج این گونه جدید معماری تکامل پیدا کرد و mall نامیده شد مثل Northgate Mall که در شمال سیاتل واشنگتن در 1950و Northland Shopping Center نزدیک دیترویت در 1954ساخته شدند و همچنین Southdale Center که در Twin Cities درحومه مینوستوتا در 1956ساخته شد.

از میان نمونه های غیر امریکاییWest Edmonton Mall درادمونتون کانادا که به مدت 20سال بزرگترین مرکزخرید سرپوشیده در جهان بود را میشود نام برد. در اروپا نیز Dundrum Town Centre در دوبلین ایرلند از نظر اندازه قابل توجه است .

یکی دیگر از بزرگترین مراکز خرید جهانی که به صورت یک مجموعه متمرکز در یک مکان طراحی شده شده است The King of Prussia mall است که شامل دو مرکز Plaza at King of Prussia و Court at King of Prussia است و در فیلادلفیا در حومه پنسیلوانیا قرار دارد.
از بزرگترین مراکز خرید در دنیا و در آمریکا Mall of America است که در نزدیکی مینستوتا واقع است این مرکز که در 1992افتتاح شده است و 390000متر مربع مساحت دارد.

اگر چه چندین مرکز خرید آسیایی از قبیل , Kelapa Gadingو Taman Anggrek Mal در فیلیپین .و SM Megamall دز مالزی و Berjaya Times Square دراندونزی نیزاز نظر اندازه قابل توجه است.

Golden Resources Shopping Mall در پکن که در اکتبر 2004افتتاح شد بزرگترین نمونه واقعی در جهان است که 600000متر مربع مساحت دارد.هرچند مساحت Berjaya Times Square در کوالالامپور 700000 متر مربع گفته میشود نمونه دیگر SM Mall of Asia در فیلیپین است که در ماه می 2006افتتاح شد ورتبه سوم را از نظر وسعت در در جهان داراست و 360000متر مربع مساحت دارد و هنوز در حال توسعه است.

Mall of Arabia در دوبی که در سال 2008افتتاح خواهد شد با 920000متر مربع مساحت یکی از بزرگترین ها خواهد شد.

منبع : آیگاه

 

[Arch-Azadeh]

سایت نمی شناسم ولی
ماهنامه فرایند معماری- اردیبهشت 86.
کلا در مورد مراکز تحاری- تفریحی هست وپلان و عکس نقشه از اکثر پاساژهای تهران و شهرهای دیگه داره

 

[tornado*]

**نکاتی در طراحی مجموعه های خرید**

**نکاتی در طراحی مجموعه های خرید**


طراحی مراکز خرید، اغلب تعهدی بس سخت و تعیین کننده است. یک مرکز خرید باید یک مجموعه کامل انسانی را در بر داشته باشد. به طور عمده سه سطح مرکز خرید در در طراحی وجود دارد:
محلی یا " MiniMall"، اجتماعی یا " MaxiMall" و منطقه ای یا " MegaMall".
نکاتی در طراحی مراکز خرید
در طراحی مراکزخرید، نه فقط طراحی فیزیکی محیط مرکز خرید باید مورد توجه قرار گیرد, بلکه باید بر تمام بخش ها مانند معابر، ورودی ها، پارکینگ، پیاده رو، امکانات مسیر، نور، مبلمان و فضاهای عمومی نظارت و کنترل کرد. ایجاد فضای مناسب در خرید تعیین کننده است.

1- مکانیابی سایت
- قرارگرفتن مرکز خريد در مکان مناسب.
- جذابيت مرکز براي مراجعه کنندگان.

​

2- طراحی سایت
- تخصیص عقب نشینی برای پارکینگ محوطه خیابان
- احداث ورودی شاخص و جذاب برای مجموعه
- ایجاد پیاده رو در عقب نشینی
- ایجاد مسیری از کنج خیابان به مرکز خرید
- احداث پارکینگ مناسب
- ایجاد منظر از قسمت های مختلف به خیابان های اطراف
- اتصال پیاده روهای عمومی به فرعی
- ایجاد فضاهای عمومی اجتماعی در سایت؛ فضاهای عمومی شاید مهمترین عنصر سایت پلان مراکز خرید هستند. این فضاها باید طوری طراحی شوند که به خریدار یک حس جمعی القا کنند. بدین منظور در این فضاها باید از عناصر بصری مرسوم در تمام دنیا استفاده شود.

3 – طراحی داخلی و گزینش مبلمان
نیمکت، میز، صندلی و تمام مبلمان شهری باید طوری انتخاب شوند که بهترین موضوعیت مرکز خرید را انعکاس دهند. رنگ، طرح و حرکت، شوق بصری و کلیدی برای ایجاد خرید موفق می باشند.

​

4 – نور
علاوه بر تفریحات و علائم که وابسته به نور هستند، روشنایی یک مرکز خرید در حین شدید بودن باید پنهانی و پوشیده و البته متغیر باشد. یک نور همیشگی کسل کننده است. نورمناسب باعث می شود خریدار زمان طولانی را برای خرید در مرکز خرید صرف کند.

5- پذیرایی- سرگرمی
در یک مجموعه صداقت و اعتماد موثرترین عامل در جذب افراد می باشد. یک فضای خرید باید طوری طراحی شود که مادران بتوانند فرزندانشان را به همراه خود آورده و یک روز را به خرید اختصاص دهند. تنوع زیاد در خرید باعث ترغیب کودکان خواهد شد. بنابراین پذیرایی و سرگرمی از بچه ها مهمترین اصل است. وسایلی مثل تندیسها، حوض، فواره و ... بچه ها را برای مدتی طولانی سرگرم خواهد کرد. اجرای کارهای تشویق کننده نیز می تواند موثر باشد: دلقک شدن، نمایش خنده اور، نوازنده دوره گرد، کارناوال و ... درغیراینصورت محیط کسل کننده خواهد بود. برای مراکز خرید بزرگترمی توان از چرخ فلک و قطار هم استفاده کرد. مانی نیز نیاز است تا مادران بتوانند فرزندانشان را ساعت ها ترک و احساس کنند آنها در سلامت و ایمنی کامل بسر می برند. برای بزرگسالان یک گروه موسیقی و موسسه فرهنگی می تواند مفید باشد.
بنابراین کافه تريا، رستوران، فضاي مکث و لابي براي استراحت مشتريان، فضاي بازي کودکان،‌ امکانات تفريحي بزرگسالان،‌ آب خوري، سالنها و سکوهاي نمايش، تلويزيون مدار بسته، کمدها و قفسه هايي براي نگهداري کالاهاي مشتريان و ... از ملزومات مراکز خرید محسوب می شوند.


6- رنگ
تنوع رنگی یکی از اصول طراحی موفق مراکز خرید است. در یک مرکز خرید که بطورصحیح طراحی شده، عملکرد چشم انداز مهمتر از خود ساختمان خواهد بود. رنگ و بافت داده شده به فضاها در هیچ مکانی صرفه نظر از موضوع؛ بیشتر در ارائه مفهوم، بکار می رود. انتخاب یک تصویر برای مرکز خرید تصادفی نیست، بلکه کوششی است در معرفی محصولالت و ترغیب مردم جهت خرید.

​

7- تبليغات: امروه اهميت تبليغات به منظور ايجاد شناختي تأثير گذار از يک کالا يا يک مکان و تأثير گذاري فوق العاده در فعاليت تجاري بر هيچ کس پوشيده نيست. در اين ميان تبليغي موفق تر است که بتواند توجه افراد بيشتري را به سوي خود جذب سازد.

 

[tornado*]

گونه شناسی مراکز خرید

گونه شناسی مراکز خرید


Airport center: شامل خرده فروشیها، رستورانها و سایر سرویس هایی است که در فرودگاه متمرکز شده اند.
Arcade: نوعي از مراکز خرید سرپوشیده عمومی شهری متداول در قرن 19 است که دارای سقف شیشهایقوسی شکلاست و دو ردیف از مغازه ها که در طرفین عبور عابر پیاده قرار دارند ،معمولا با دو خیابان موازی در ارتباط اند.
Community center: یک مرکز خرید که مساحت آن، حدود 350000-100000 متر مربع است که از یک یا دو دپارتمان، داروخانه و مغازه های لوازم خانگی تشکیل شده است. این مراکز، روباز بوده و در یک طبقه با مغازه هایشان به اشکال L یا U شکل ساخته شده اند.
Convenience center: یک مرکز خرید باز با کمتر از 6 مغازه که نیاز های روزمره نظیر نوشیدنیها، فيلم هاي ويدئويي و ساير مایحتاج مردم را فراهم مي كنند.
Enclosed mall: نوعی از مراكز خريد كه كلا در داخل يك ساختار مسقف قرار داشته و ورود به آن توسط تعداد محدودی از ورودي های كنترل شده صورت می کیرد و اغلب مغازه ها از طريق راهرو هاي داخلي قابل دسترسي مي باشند.
Entertainment complex: نوعی از مراكز خريد كه شامل مكان هايي مانند تاترها، رستورانها و مكان هاي تفريحي مي باشد كه در ارتباط با مغازه هايخرده فروشي قرار می گیرند.
Fashion mall: يك مركز خريد مشتمل بر مغازه هايي كه پوشاك مطابق مد روز و كالاهاي مرغوب ارايه مي دهند.
Festival marketplace: مراكزخريد شهري كه تركيبي از رستوران و مكان هاي تفريحي مي باشد كه در عين حال با مكان هاي تاريخي وفرهنگي همراه شده اند.
Galleria: بك نوع فروشگاه سقف شيشه اي يا فروشگاه حياط دار همانند فروشگاهاي اروپايي عصر ويكتوريا با سقف هاي طاق شيشه اي. مانند گالري ويتوريو امانويل ساخته شده در سال 1867 در ميلان ايتاليا.
Life style center: يك نوع از مراكز خريد در فضاي باز كه بصورت مغازه های بيروني در يك رديف قرار دارند، مانند فروشگاههای مدزنانه (فشن)، جواهر فروشي ها, فروشگاههای وسايلچرمي و رستورانها كه براي جذب مصرف كنندكان متمول طراحي شده اند. اين مراكز معمولا داراي محوطه هاي جذاب، آبنما ها، محل هاي نشستن هستند كه مشتري ها را براي گردش و خرید تشويق مي كنند.
Mall: مراكز خريد بزرگي كه (معمولا سرپوشيده) با پاركينك هاي نزديك به آن احداث می شوند.
Mix use center: مجموعه اي كه ممكن است شامل خانه هاي مسكوني، ادارات، رستورانها، تأتر ها، يك هتل و ساير کاربریهایی باشد كه مرتبط با يك خرده فروشي باشند.
Neighborhood center: يك مركز خريد كه سرپوشيده نبوده و دارای حدود 150000-30000 مترمربع مي باشد که با 3 الي 15 طبقه همراه با يك سوپر ماركت مي باشند.
Open -air: يك مر كز خريد كه مغازه ها مستقيما قابل دسترسي براي عموم مي باشند پیاده روهاي آن ممكن است كه سر پوشيده باشند، اما اين مغازه ها زير يك سقف واحد محصور نيستند.
Regional center: يك مركز خريد با مساحت 400000 تا 800000 مترمربع، اغلب سر پوشيده است با 40 تا 100 مغازه.
Shopping center: یک گروه طراحی شده از خرده فروشی هایی که به هم ارتباط دارند و معمولا با یک پارکینگ در ارتباطند، که اغلب توسط یک سازمان، مدیریت می شوند.
Strip: یک مرکز خرید کوچک همسایگی که در فضای باز قرار دارد و معمولا کوچکتر از 10000 متر مربع می باشد، با کمتر از سه ردیف مغازه که در ارتباط با ردیف پارکینگ هایی که روبروی مغازه ها می باشند.
Super-regional center: بزرگتریننوعمراکز خرید که بر اساس نیازمندیها طبقه بندی شده و معمولا یک فضای سرپوشیده است که دارای مساحت بیش از800000 متر مربع و بیشتر از 100 مغازه، که شامل چندین فروشگاه زنحیره ای می باشد.
Urban mall: یک مرکز خرید شهری که بزرگترین آنها ممکن است شامل چندین طبقه با دسترسی به پارکینگ های چند طبقه باشد.
Village center: یک مرکز خرید که سرپوشیده نبوده و دارای چندین راسته و اغلب دارای یک میدان مرکزی است.
Value -oriented: یک مرکز خرید که توسط مغازه های کم پهنای حراجی مشخص می شود

 

[designer.Ali]

مراکز خرید و فضاهای تجاری

مراکز خرید و فضاهای تجاری


مراکز خرید یا مرکز تجاری به بنا یا مجموعه ای از ابنیه اطلاق می گردد که مشتمل بر واحدهای متعدد خرده فروشی همراه با گذرگاه ها و راهروهایی می باشد که علاوه بر مرتبط ساختن واحدها و فضاهای تجاری، حرکت و همچنین بازدید مشتریان را در محیط تسهیل می بخشد.

مراکز خرید امروزی در چندین طبقه و به صورت مجموعه های چند عملکردی تجاری، تفریحی احداث می شوند، که علاوه بر ارایه محصولات متنوع در جهت برآورد احتیاجات کاربران خود، به ارایه تسهیلات رفاهی نظیر کافی شاپ، تریا، فضاهای بازی و سرگرمی کودکان و در نهایت فضاهای تجمع و گپ برای مخاطبان و اجتماع عمومی می پردازد. به عبارت دیگر مراکز خرید دنیای مدرن همان شریان حیاتی یک شهر می باشد که علاوه بر فعالیت های اقتصادی، حرکت های اجتماعی و فرهنگی را در سیطره خود قرار داده اند.

مشخصه یک مرکز خرید:
1- دارای ورودی و خروجی های متعدد
2- دارای پارکینگ اختصاصی
3- مجهز به سیستم های ایمنی، گرمایش و سرمایش و ...
4- بهره گیری از علایم و نشانه ها جهت معرفی بهتر فضا و جلوگیری از ابهام فضایی و عدم خوانایی محیط
5- برخورداری از طراحی داخلی و معماری مناسب
6- ایجاد فضایی متنوع و جذاب و در عین حال محیطی پاسخده

عناصر اصلی مراکز خرید چند منظوره
1- واحدهای خرد تجاری
2- فضاهای ارتباطی و عبوری
3- مکان تجمع و خدماتی نظیر فضای نشستن، بازی و سرگرمی کودکان، کافی شاپ و تریا، فضاهای انتظار و ... که عاملی مهم در جذب کاربران با اهداف گوناگون و در نتیجه رونق هرچه بیشتر چنین مراکزی خواهد بود و مراکز خرید به مکانی برای تفریح و گذران اوقات خانواده بدل شده است.

با توجه به مطالبی که در بالا بدان اشاره شد مراکز خرید و فضاهای تجاری دوران مدرن را می توان موج دوم محیط های تجاری عنوان کرد که ماحصل انقلاب صنعتی و ظهور معماری مدن به شمار می رود که ریشه در مراکز و بازارهای سنتی دارد. اما در هزاره سوم مراکز خرید با موجی جدیدی روبه رو شده اند که بسیاری از کارشناسان امر از بین رفتن این فضای اقتصادی، اجتماعی را در سال های آتی پیش بینی نموده اند این موج چیزی جز ورود تکنولوژی به این عرصه زندگی جمعی و اجتماعی جوامع بشری نیست که با همه مزایا و تسهیلات دارای معایبی نیز هست. ظهور پدیده اینترنت و بالتبع آن خرید و فروش اینترنتی، بسیاری از صاحبان صنایع، فروشگاه ها و بازاربورس را بر آن داشت تا به طراحی پایگاه های اینترنتی و ارایه خدمات به صورت آن لاین، حتی ایجاد یک فروشگاه مجازی و امکان انتخاب و گزینش محصول توسط خریدار بپردازند و دنیای تجارت و اقتصاد را با پیشرفت و در عین حال بحران جدیدی روبه رو سازند. حال این سوال مطرح می شود که آیا ورود این موج جدید مراکز خرید را دچار بحران و رکود خواهد نمود؟ آیا باید منتظر بسته شدن بازارها و مراکز خرید بود؟ و بسیاری سوالات دیگر که ذهن کارشناسان اقتصادی و اجتماعی را به خود مشغول ساخته است؟

منابع
1- www.wikipedia.org
2- www.irandoc.ir

 

[همراهی]

ebook:new shops 7 made in italy

http://www.4shared.com/office/zrYFW2su/New_Shops_7__Made_in_Italy.html

 

[همراهی]

,ebook:shopping enviroments , evolution planing and design

http://www.4shared.com/office/EOc45VOM/shopping_environments_2.html

 

[e.69a_h]

Meydan – Umraniye Retail Complex & Multiplex / FOA

Architects: FOA Foreign Office Architects, Farshid Moussavi and Alejandro Zaera-Polo
Location: Istanbul, Turkey
Collaborators: Friedrich Ludewig, Kenichi Matzusawa, Chris Yoo; Schemes, Detail Design: Friedrich Ludewig, Christian Wittmeir, Samina Azhar, Andrei Gheorghe, Emory Smith, Ebru Simsek, Eduarda Lima
Client: Metro Group AG
Constrution year: 2007
Constructed Area: 55.000 sqm
Budget: 34 M EURO ( US $53,37 M)
Photographs: Cristóbal Palma, Friedrick Ludewig

The Umraniye retail development aims to perform not just as a proficient retail complex but as a true urban centre for the future development of one of the fastest growing areas in Istambul. Currently located in a suburb, the site will become in the near future a dense urban fabric built around the expanding retail complex currently located in the site.

The building anticipates through its geometry and circulation strategy its subsequent integration into a dense inner city context aiming to formulate an alternative prototype to the usual out-of-town retail box development. The provision of underground car parking is a major part of this strategy, liberating substantial amount of ground floor space to be used for landscaped areas and a new urban square in the centre of the scheme.
The central square is activated though a number of new pedestrian routes, linking the underground car park to the ground level and accessible from the wider city context though two new routes across the roofscape. All roofs are covered with extensive vegetation and connected to the surrounding topography at several points, trying to use the volume as an extension of the existing topography rather than as a container deployed onto an asphalt platform for vehicular access.

The roof is fitted also with roof lights that provide daylight and ventilation to the inner spaces. All the surfaces of the project that are not planted with greenery, both elevations and floor surfaces, are clad or paved with the same material: earth-coloured ceramic tiles that incorporate various degrees of perforation depending on functions and uses behind

 

[hossein00104]

همکف تجاری

همکف تجاری

پلان تجاری ( طبقه همکف )

مشاهده پیوست TEJARI.rar

 

[et-rt]

ضوابط مجتمع تجاری

 

[Samaneh]

یک مرکز تجاری که فقط برای خرید نیست

یک مرکز تجاری که فقط برای خرید نیست

دوستان
مطالب زیر مصاحبه ای از آقای مهندس رضا فرشته‌خو از صاحب نظران طراحی مجتمع های تجاری در ایران و جهان است که به نظرم توجه به مواردی که ذکر کردند در طراحی مجتمع های تجاری می تونه کمک شایانی باشه.

---

۳7 سال بیشتر ندارد. کارشناسی ارشد رشته معماری خوانده و در رشته مدیریت اجرایی(MBA) نیز ۳ سال تحصیل کرده است؛ در دانشکده‌های معماری تهران تدریس می‌کند.
فرشته‌خو مدیر شرکت گدار توسعه است که از سال ۱۳۸۲ در بخش معماری داخلی فعال است.
او می‌گوید، در این شرکت پروژه‌های مختلف اداری، تجاری و صنعتی مسکونی و شهری را به انجام رساندیم. یعنی هم در بخش طراحی فعالیم و هم در بخش اجرا، همچنین فضاهای قدیمي ‌و فرسوده مجتمع‌های تجاری را بازسازی مي‌کنیم؛ از فروشگاه صدمتری تا مجتمع‌های تجاری بزرگ.

کارهای‌تان را که می‌دیدم متوجه شدم حجم بزرگی از آنها را بازسازی و فضا‌سازی مجتمع‌ها و مراکز خرید تشکیل می‌دهند. این علاقمندی از کی شروع شد و اصولا چرا فضاهای تجاری؟
علاقه من به طراحی فضاهای تجاری از آنجا شروع شد که ما در بخش بازسازی در سالهای پیش یک سری کارفرما داشتیم که فروشگاه‌های زنجیره‌ای در دست احداث داشتند. وقتی پروژه‌ها ساخته شد، بازخوردی که می‌دیدیم این بود که نه تنها فضا زیبا شده بود بلکه فروش هم در آن مجتمع در حد سه تا چهار برابر افزايش يافته بود. من هم به خاطر تحصیلاتم و اطلاعاتي كه در رشته مديريت اجرايي MBA كسب کرده بودم، با آن آشنا شدم؛ البته کتاب کاربردی كه صرفا در این زمینه نوشته شده باشد، وجود ندارد برای همین براي كسب اطلاعات و دانش بيشتر شروع كردم به سفر رفتن و از ۳۰ شهر بزرگ دنیا و مجتمع های تجاری موفق و مشهور آن شهرها بازديد كردم. من هميشه دغدغه اين را داشتم که چه تفاوتی هست که این مجتمع‌ها موفقند به هر حال از بزرگ‌ترین مجتمع‌های تجاری در شهرهاي دبي، استانبول، پكن، كوالالامپور، برلین، لندن، لاس وگاس و سانفرانسیسکو بازديد كردم و همه این تجربيات را در پروژه مجتمع تجاری ارگ (در ميدان تجريش)، بازار مبل نگارستان و بخش‌هايي از بازار موبايل ايران پياده‌سازي كرده‌ام. امیدوارم که با گسترش این دانش و آشنايي و شناخت بيشتر كارفرمايان، مردم لذت بهره‌برداري، راحتی و آرامش را تجربه کنند و کارفرمايان هم به سود مناسب برسند.

پس هر کارفرمایی به دنبال طراحی فضای تجاری باشد، شرکت گدار توسعه، جزو شرکت‌هایی است که به آن مراجعه می‌کند؟ از فعالیت‌های این شرکت بگویید.
شركت گدار توسعه در مسابقات طراحي معماري و معماري داخلي كشور، جوايزي را كسب کرده است، همچنين اين شركت در جشنواره ملي حركت كه با همكاري دانشگاه تهران، وزارت علوم، تحقيقات و فناوري و سازمان يونسكو برگزار شد، جزو شرکت‌های دانش محور برگزیده شده است. پروژه‌هایی که شرکت در دست طراحی دارد از فضاهای مسکونی و تجاری است تا فرهنگی و شهری و همچنين ما به صورت تخصصی روی باز زنده‌سازی فضاهای موجود کار می‌کنیم مثل فروشگاه‌هایی که تجدید معماری داخلی می‌کنند و زمان زیادی هم برای این کار ندارند. در این خصوص باید بگویم كه شرکت گدار توسعه طرح‌های پیچیده معماري و معماري داخلي را در زمان بسيار فشرده و محدود اجرا مي‌كند و به لحاظ كيفيت، دقت و سرعت عمل در عمليات اجرايي در ميان کارفرمایان شهرت دارد. به طور مثال پروژه بازار مبل نگارستان در مدت ۲ سال و فقط در شب‌ها به صورت كامل بازسازی شد و حتي يك روز كسب و كار اين بازار تعطیل نشد.


یعنی خود یک مرکز تجاری با مولفه‌هایی که دارد، خودش را بشناساند و تبدیل به برند شود؟
دقیقا؛ در این مورد هم از ۴ سال پیش تحقیقات گسترده‌ای در خصوص طراحی هویت برند و ترجمان آن به عناصر معماری و معماری داخلی انجام دادیم. نمونه آن را می‌توان در شرکت‌ها و فروشگاه‌ها دید. مثلا شما چند بانک را می‌توانید نام ببرید که بدون نام لوگو (لوگو تايپ) و فقط با تشخیص ويژگيهاي فضا بتوانید بفهمید کدام بانک است؟
در واقع ما ساختار فضا را به گونه‌ای شکل می‌دهیم که اگر نامی هم در کار نباشد، بتوان به هویت شرکت یا بانک و یا فروشگاه پی برد؛ به این نکته هم بد نیست اشاره کنم

ما احتیاج به فضایی داریم که مثل میدان مرکزی مجموعه دیده شود و تداعی آن را تسهیل کند. این فضاها را ما در ایران كم داریم و فضاهای‌مان بیشتر شبیه راهرو و خطي است. مراکز خرید قبل از سال 1980 به این شکل بود

که از سال پیش، پس از تجربه طراحی و اجرای دو مجتمع تجاری بزرگ بازار مبل نگارستان و بخشهایی از بازار موبايل ایران و بازار مبل ايران شماره يك به این نکته رسیدیم که مدیریت و مشاوره تخصصی، بازاریابی، طراحی هویت برند و ترجمان آن در عناصر معماری داخلی را به دست بگیریم. نمونه آن هم مجتمع تجاری ارگ واقع در ميدان تجريش، خيابان سعدآباد است که کار کارشناسی خوبی توسط شركت گدار توسعه روی آن انجام شده و امید می‌رود تبديل به یکی از موفق‌ترین مجتمع‌های تجاری در شهر تهران شود. در بخش معماري برای دستيابي به بهترين نتيجه، معماری نمای این مجتمع را به مسابقه محدود گذاشتيم که ۱۳ شرکت معتبر معماری در آن شرکت کردند و جوایزی هم به آن ها تعلق گرفت. نتایج آن را هم مجله معماری و ساختمان شماره سي و يك پوشش خواهد داد. پیش‌بینی می‌شود افتتاح این مجتمع تابستان سال ۱۳۹۲ باشد. این مجتمع کاملا مطابق با استانداردهای جهانی مي‌باشد.

با این حساب یک تعریف کلی از مشخصات مراکز خرید مي‌دهید؟
بهتر است به این پرسش اینطور پاسخ دهم که در دنیای معاصر، شهرنشینی، جمعیت و سطح تحصیلات زیاد شده و طبیعتا زمان فراغت افراد نیز افزایش یافته است، این عوامل به همراه ازدحام در شهرها باعث کوچکتر شدن فضاهای مسکونی و فضاهای کاری شده است. در زماني كه اوقات فراغت افراد افزایش پیدا مي‌کند، اين نياز بايد در فضاهای شهری برآورده و تامين شود، چون فضای کوچک خانه این امکان را به ايشان نمی‌دهد. این پدیده با افزايش رشد اقتصادی و سطح رفاه ترکیب شده و از دهه ۱۹۹۰ ما با پدیده‌ای به نام مراکز تجاری نوین مواجه هستیم. این مراکز ویژگی‌های خاصي دارند و در حقیقت ترکیبی هستند از فضاهای خرید، گذران اوقات فراغت و مکانی برای قرارها و ملاقات‌ها.

یعنی مراکز خرید از مکان‌های خرید صرف تبدیل به فضاهای شهری می‌شوند. درست است؟
همینطور است. علاوه بر این مراکز تجاری نوین باعث شد تا افزایش خرید هم صورت بگیرد به این صورت که وقتی فرد خرید مي‌کند، در همان مکان در رستورانی غذا مي‌خورد و بعد از ترک رستوران باز هم ممکن است خرید کند.

مراکز خرید امروزه را شامل چه ویژگی‌هایی مي‌دانید؟
یک بخش از این مراکز فضاهای تجاری است که در ابعاد مختلف در اختیار برندهای مختلف با ترکیب‌بندی ارائه کالا قرار مي‌گیرند. ۶۰ درصد این فضاها را هم پوشاک تشکیل مي‌دهد. ما در واقع ترکیب کالا و خدمات را به ۱۵ وعده تقسیم‌بندی کردیم که باید در مجتمع تجاری وجود داشته باشند‌ اما ما در مجتمع‌های تجاری جدید نیاز داریم که مردم به فضاهای فراغتی هم دسترسی داشته باشند هم به لحاظ مساحتی هم به لحاظ زیبایی. این فضاها الان شامل کافی شاپ‌ها، رستوران‌ها، یا فست فودها، سینماها، سالن‌های وزرشی و ماساژ‌، شهرهای بازی، سالن‌های همایش، استخرها، و‌... است. یک فضای پشتیبانی هم نیاز داریم. یعنی دسترسی به حمل و نقل. در خیلی از کشورهای پیشرفته ایستگاه مترو یا اتوبوس داخل خود مجتمع تجاری است. علاوه بر این سرویس‌های بهداشتی به میزان کافی، باجه‌های اطلاعاتی، راهنمایان سیار، فضای تعویض لباس کودک و... همگی باید در کنار هم باشند تا خریدار به هر بهانه‌ای نیاز نباشد که از مجتمع خارج شود.

مساحت و ابعاد این فضاها باید چقدر باشد؟
خب فضاهای تجاری به سه دسته تقسیم مي‌شود. فضاهای خرد که بازار خیلی خوبی دارند. مثل بازار خوراکی. فروشگاه‌های دانه درشت، مثل‌ هایپر استار که در واقع یک سوپرمارکت بزرگ است، یا فروشگاه‌هایی مثل ‌هایلند. مجموعه‌هایی هم هستند که به ارائه لوازم خانگی، مبلمان و وسایل الکترونیکی مي‌پردازند. ما در ایران این فروشگاه‌ها را نداریم. فروشگاه‌های فرهنگی هم هستند که در ایران مثالش شهر کتاب است.

در مجتمع‌های تجاری معاصر نکته دیگری که مطرح است این است که مزیت رقابتی آنها نسبت به هم چیست؟
در دنیای امروز مردم دیگر وقت ندارند، پس بحث رقابت مطرح مي‌شود که کدام یک از مجتمع‌های تجاری مي‌توانند سریع‌تر و دقیق‌تر به مشتری ارائه خدمات دهند. هر مجتمع سعی مي‌کند با اضافه کردن یک کاربری یا فرم خاص معماری، مزیت رقابتی برای جذب مخاطب ایجاد کند. مثلا در دوبی برخی از مجتمع‌ها پیست اسکی دارند و این برای آنها یک مزیت رقابتی است. همچنین در مراکز خرید انتخاب محل قرارگیری خیلی مهم است. در این جا دو نکته مطرح است یا مراکز خرید را در قلب مجتمع تجاری قرار مي‌دهند یعنی جایی که شلوغ بوده و تردد زیاد است و یا اینکه در جاهای گران‌قیمت و لوکس‌نشین شهر آن را قرار مي‌دهند و یا در صورت نیاز به مساحت‌های بزرگ، این فضاها به خارج از شهر مي‌روند.

اگر بخواهید خیلی خلاصه بگویید، وجه تمایز مراکز تجاری در ایران با نمونه‌های مشابه در شهرهای پیشرفته دنیا را در چه می بینید؟
در معماری مراکز خرید ما بحث‌های متعددی از دهه 1990 ما با پدیده‌ای به نام مراکز تجاری نوین مواجه هستیم. این مراکز ویژگی‌هایی دارند و در حقیقت ترکیبی هستند از فضای خرید، گذران اوقات فراغت و مکانی برای قرارها و ملاقات‌ها

داریم. یکی این که ما احتیاج به فضایی داریم که مثل میدان مرکزی مجموعه دیده شود و تداعی آن را تسهیل کند. این فضاها را ما در ایران نداریم و فضاهای‌مان بیشتر شبیه راهرو است. مراکز خرید قبل از سال ۱۹۸۰ به این شکل بود. همینطور باید بگویم که ترکیب فضاهای فراغتی در ایران بسیار ناقص است. البته در تهران ۱۰ مجتمع تجاری که بتوان به آن‌ها نمره قبولی داد چه موجود و چه در حال احداث داریم‌ ولی به این نکته هم باید اشاره کنم که معماری این مجتمع‌ها مهم است که در سراسر دنیا به آرشیتکت‌های مطرح سپرده مي‌شود تا بسیار خاص و فاخر باشد. البته ما این معماری را در ایران نداریم. مقیاس فضاهای تجاری در ایران بسیار کوچکتر است. نکته‌ای که باید در مورد مجتمع‌ها رعایت شود و در ایران کمتر دیده مي‌شود هدایت ترافیک مشتری و طراحی سفر او است. چون مشتری در واقع در مجتمع در حال سفر است. پس این سفر باید طراحی شود. چون فضاها مراجعه مکرر دارند و اگر جذاب نباشند، به زودی تکراری مي‌شوند. جزئیات معماری و سبک معماری بسیار مهم است. برخی سبک معماری کلاسیک و برخی سبک مدرن را انتخاب مي‌کنند. بحث دید طبقات از نکات مهم دیگر است که فضاهای طبقاتی مختلف باید دیده شوند و البته این زاویه دید برای مشتری جذاب هم هست. چون نیاز روانشناسی فرد را ارضا مي‌کند. بحث دسترسی‌های عمودی و افقی نیز از این طریق برای مشتری روشن مي‌شود. بحث علائم راهنمایی هم خیلی جدی است که مشتری بتواند فضا و برندی که مي‌خواهد را به راحتی پیدا کند. همچنین فضاهایی برای استراحت باید در نظر گرفته شود.

بحث برند بندی مراکز خرید بین‌المللی چطور؟ این ترکیب در ایران رعایت مي‌شود؟
نه به هیچ وجه. مثلا یک برند با اجناس ۲۰۰ هزار تومانی در کنار یک برند با اجناس ۱۰ هزار تومانی قرار گرفته است. البته این نحوه ترکیب غلط نیست ولی نیازمند طراحی و نقشه است. در شهرهای پیشرفته برندهای بیشتری البته وجود دارند و انتخاب فضا برای آنها راحت‌تر است‌ ولی در ایران اینطور نیست. البته تعداد مغازه‌ها در مجتمع‌های تجاری بزرگ در تهران نهایتا ۲۰۰ باب است که در مقیاس جهانی، آن مجتمع با آن تعداد مغازه بزرگ تلقی نمي‌شود. به طور کلی باید بگویم در ایران بین کسب و کار و دانش حرفه‌ای این کار فاصله افتاده. خیلی از مجتمع‌ها در تهران دانش فنی معماری ندارند. خیلی از مخاطبین هم این نقص را درک کردند. البته در ایران هم رقیب جدی در بین مراکز وجود ندارد یعنی خیلی از مراکز که الان گل سر سبد هستند رقیبی ندارند که پر طرفدار هستند.

به خصوصیات نمای بیرونی یک مجتمع استاندارد هم اشاره مي‌کنید؟
مجتمع تجاری باید نمای فاخری داشته باشد و محل لوگو باید درست انتخاب شود. ترکیب مجموعه باید با فضای شهری درست اتفاق بیفتد که در ایران این نکته رعایت نمي‌شود و همچنین بحث عبور و مرور. درک بیرونی از نما بسیار مهم است نما باید از معماری مناسب تبعیت کند. در بخش‌های فوقانی جزئیات ریز معماری به کار نمي‌رود ولی در طبقات اول و همکف جزئیات این نکات بیشتر باید رعایت شوند چون محل عبور و مرور است.

نکته دیگر هم بحث فستیوال‌ها و جشنواره‌ها است که در هر مجتمع تجاری استانداردی، باید فضا برای این امر اختصاص داده شود. اینطور نیست؟
دقیقا، مجتمع تجاری باید براي اعیاد و مراسم و جشنواره‌های فضاي اختصاصي داشته باشد. حتی در این مورد باید بگویم یک سری از مجتمع‌های تجاری فضاهایی برای مسابقات فوتبال دارند. مثل مجموع ویلیج در پکن این خاصیت را دارد.

به نظرتان این قضیه منطقی به نظر مي‌آید که بخواهیم خرید از این مراکز را نیز به صورت اینترنتی در بیاوریم؟
ببینید، مردم برای هیجان زندگی شهری وارد فضای خرید مي‌شوند. اگر خرید به صرف خرید باشد و اجناس هم روشن و مشخص باشند مي‌توان به طور اینترنتی آن را سفارش داد ولی در غیر این صورت بهتر است خرید حالت حضوری داشته باشد نه اینترنتی. حضور افراد همیشه جذاب است و این حالت همیشه حفظ خواهد شد. چون مراجعه به مرکز خرید فقط به قصد خرید نبوده و چند منظوره است. نکته مهمي‌ که در این جا باید به آن بپردازم این است که پدیده مراکز خرید را مي‌توان به پدیده موبایل نسبت داد. در اوایل که موبایل به بازار آمد، فقط برای مکالمه بود ولی الان یک گوشی موبایل مي‌تواند ده‌ها قابلیت داشته باشد.

نقش و اهمیت روانشناسی در طراحی مراکز خرید نکته بسیار مهمي ‌به نظر مي‌رسد؟
بله همچنین این نکته که برای چه مخاطبی مرکز خرید در حال طراحی است و برای چه گروه سنی. مسلما همه گروه‌های سنی مراجعه مي‌کنند ولی علاقه‌مندی‌های‌شان با هم فرق دارد. یک مرکز خرید باید پاسخگوی نیازهای همه این اقشار باشد. بحث علاقه‌مندی خانم‌ها و کودکان البته از علاقه‌مندی گروه‌های دیگر پررنگ‌تر است.

---

منبع:دنیای نوین کسب کار

 

[احمد نصیری]

سلام
کتاب طراحی فضاهای تجاری ،الناز رحیمی خیلی خوبه نقشه وعکس های کامل داره وتوضیحات مختصر و مفید راجع به انواع مراکز خرید داره،فکر کنم جواب خیلی از سوالاتت رو ازش بگیری.

​

طراحی فضاهای تجاری اصول ومبانی معماری

ناشر : هنرمعماری قرن
نويسنده : الناز رحیمی
مترجم : الناز رحیمی

١٣٩١, ويرايش اول, چاپ اول
شابك : ٩٧٨٦٠٠٥١٧٢٣٠٠
وزن و نوع جلد : ٩٠٠ گرم، نرم

 

[mpb]

دانلود کتاب طراحی پلان های اداری و تجاری