[صنایع دستی فلزی] - دوات گری

دانشجوي كامپيوتر

دستیار مدیر تالار هنر
کاربر ممتاز

مقدمه:

دوات گری و سماور سازیدر قرن سیزدهم دوات‌گری شغلی بود که تهیه دوات و دوات دان یعنی قلمدان می نمود و چون کار دوات گری با ورود قلم فرانسه و جوهر و قلم‌های نوک آهنی و در عقبش خودنویس رو به زوال گذارد به تدریج دوات گرها کار اولیه خود را به سماورسازی و امور ادوات برنجی تبدیل نموده و سماورساز شدند. بنا بر نوشته جعفر شهری در کتاب تاریخ اجتماعی تهران، در قرن سیزدهم دوات گری شغلی بود که تهیه دوات و دوات دان یعنی قلمدان می نمود و چون کار دوات گری با ورود قلم فرانسه و جوهر و قلم های نوک آهنی و در عقبش خودنویس رو به زوال گذارد، به تدریج دوات گرها کار اولیه خود را به سماورسازی و امور ادوات برنجی تبدیل نموده و سماورساز شدند.
به طوری که بعد از دوات گری کار این کسبه تبدیل به ساختن آفتابه ی وضو در اشکال و اندازهای مختلف از برنج شد، یعنی آفتابه ای کوچک برنجی که مخصوص وضو گرفتن بود و آن را در زمستانها به جهت گرم نگه داشتن آب درونش در پایه کرسی جای می دادند. او در ادامه آورده است بعد از آن، همراه گران و کم شدن سماورهای برنجی روسی در جنگ جهانی اول، ساختن سماورهایی از روی سماورهای آنها جزء دیگر کارهای این کسبه درآمد که همراه آن تعمیر سماورهای سوخته و دیگر تعمیرات و لحیم کاری های مختلف ضمیمه کارشان گردید.
منبع:tebyan-zn.ir
www.beytoote.com/
 
آخرین ویرایش توسط مدیر:

ahoo_fr

عضو جدید
کاربر ممتاز
[صنایع دستی فلزی] - دوات گری



دوات گری و سماور سازی



مردم نواحي بمپور، شهداد، تل ابليس، تپه سيلک و تپه زاغه از حدود هفت هزار سال پيش با ساخت اشياي فلزي، به ويژه اشياي مسي آشنا بوده اند. پس از کشف فلزات ديگر، فلزکاران با افزودن قلع به مس آلياژ سختي به دست آوردند و به دنبال آن عصر مفرغ آغاز شد که قدمت آن به حدود سه هزار سال قبل از ميلاد مي رسد. با تشکيل حکومت هخامنشي هنر فلزکاري تحول يافت و جايگاه ويژه اي در صنعت اين دوره پيدا کرد. هنر فلز کاري در دوره ساماني هنري درباري بود که هنر مردمي را نيز تحت تأثير خود قرار داد. در اوايل دوره اسلامي استفاده از آلياژهاي مختلف رايج شد. در دوره صفويه علاوه بر آلياژها، از آهن و فولاد نيز اشيايي نفيسي با تزئين طلاکوبي ساخته شد. تا چندي پيش اشياي فلزي بسياري چون سيني، دوري، کاسه، آينه و شمعدان و بسياري ابزار و لوازم ديگر که روشهاي ساخت و تزئين هر يک از آنه نيز متفاوت بود، ساخته مي شود.


در قرن سیزدهم دوات‌گری شغلی بود که تهیه دوات و دوات دان یعنی قلمدان می نمود و چون کار دوات گری با ورود قلم فرانسه و جوهر و قلم‌های نوک آهنی و در عقبش خودنویس رو به زوال گذارد به تدریج دوات گرها کار اولیه خود را به سماورسازی و امور ادوات برنجی تبدیل نموده و سماورساز شدند. بنا بر نوشته جعفر شهری در کتاب تاریخ اجتماعی تهران، در قرن سیزدهم دوات گری شغلی بود که تهیه دوات و دوات دان یعنی قلمدان می نمود و چون کار دوات گری با ورود قلم فرانسه و جوهر و قلم های نوک آهنی و در عقبش خودنویس رو به زوال گذارد، به تدریج دوات گرها کار اولیه خود را به سماورسازی و امور ادوات برنجی تبدیل نموده و سماورساز شدند.



به طوری که بعد از دوات گری کار این کسبه تبدیل به ساختن آفتابه ی وضو در اشکال و اندازهای مختلف از برنج شد، یعنی آفتابه ای کوچک برنجی که مخصوص وضو گرفتن بود و آن را در زمستانها به جهت گرم نگه داشتن آب درونش در پایه کرسی جای می دادند. او در ادامه آورده است بعد از آن، همراه گران و کم شدن سماورهای برنجی روسی در جنگ جهانی اول، ساختن سماورهایی از روی سماورهای آنها جزء دیگر کارهای این کسبه درآمد که همراه آن تعمیر سماورهای سوخته و دیگر تعمیرات و لحیم کاری های مختلف ضمیمه کارشان گردید.


تعریف دوات گری


ساخت اشياي فلزي به روش سرد به «دواتگري» معروف است که شايد بتوان گفت از نخستين شغلهاست و سابقه چند هزار ساله دارد. در ابتدا دواتگران با کوبيدن يک قطعه سنگ بر روي فلز سرد، ظرف يا شيء ساده را مي ساختند.


شيوه هاي ساخت ظروف در هنر دواتگري:


1. ساختن اشياء به صورت يک تکه يا بدون درز؛
2. ساختن اشياء با استفاده از دستگاه يا به روش خم کاري؛
3. ساختن اشياء به صورت چند تکه يا درزدار.


شيوه ساخت اشياء، به صورت يک تکه يا بدون درز؛

در اين روش ابتدا ورق فلز را به شکل دايره اي که شعاع آن حداقل برابر ارتفاع ظرف مورد نظر است مي برند، سپس مرکز آن را بر روي سندان قرار داده، با چکش از مرکز به طرف محيط، ضربه هاي يکنواخت و کنار هم، به صورت مارپيچ وارد مي کنند تا ورق به شکل کاسه در آيد. آن گاه آن را وارونه بر روي سندان گذاشته با ضربه هايي در پيرامون دهانه ظرف را جمع مي کنند تا به شکل گلدان يا مشابه آن درآيد.


شيوه ساخت اشياء به صورت چند تکه يا درز دار؛

در اين روش هنرمند ابتدا فلز را به شکل مستطيل مي برد. طول و عرض اين مستطيل برابر اندازه حداکثر محيط و ارتفاع ظرف مورد نظر است. سپس لبه دو ضلع رو به روي هم را با چکش به حدي نازک مي کند که به نصف قطر اوليه برسد. پس از اينكه لبه ظرف مي کاهد، در قلمزني و تزئين، مشکلاتي ايجاد مي کند. بنابراين بيشتر قلمزنان ترجيح مي دهند از ظرفهاي يک تکه يا بدون درز استفاده کنند.


شيوه ساخت اشياء با استفاده از دستگاه به روش خم کاري؛

در اين روش، هنرمند از دستگاهي به نام «سه نظام» استفاده مي کند. به اين ترتيب که همانند روش اول يک صفحه گرد فلزي مي برد و آن را همراه با قالبهايي که از جنس چدن و به شکل ظرف ساخته شده، به دستگان مي بندد و در حاليکه دستگاه روشن است و فلز و قالب را مي چرخاند، با قلمهاي فولادي به طول 50 سانتي متر، فلز را فشرده، بر روي قالب مي خواباند. در نتيجه ورق فلز به شکل قالب در مي آيد.








منابع:
http://www.beytoote.com
http://elnazatashzaban.blogfa.com


 

Similar threads

بالا