در سال های اخیر اخباری مبنی بر ثبت و معرفی برخی شهرها همانند کاشان، مهریز، رشت، طبس ، بیرجند و ... به عنوان شهر سالم در رسانه‌های گروهی منتشر شده و این در حالی است که اغلب این شهرها از انبوه آلودگی‌ها همچون آلودگی صوتی، آلودگی محیطی و آلودگی هوا رنج می‌برند و مثلا در شهری همچون رشت، محیط زیست به شدت در حال تخریب است و رودخانه‌های آن عملا به کانال فاضلاب و محلی برای انباشت زباله تبدیل شده است.
در گروه‌های مردم نهاد فعال در حوزه محیط زیست شهری و نیز درمیان متخصصان شهرسازی و مدیریت شهری نیز هنوز تلاشی برای تعریف و شناسایی و افزایش آگاهی عمومی دراین زمینه صورت نگرفته است و جای این سوال باقی است که اساسا شهر سالم چیست و چه زمینه و ضوابطی رامی توان برای یک شهر تعریف کرد تا به عنوان یک شهر سالم شناخته شود.
به گزارش پایگاه خبری شهر الکترونیک، "شهر سالم " اصطلاحا حرکتی مداوم درراستای ایجاد و بهبود محیط فیزیکی و اجتماعی شهر و گسترش منابع جامعه است؛ به نحوی که به مردم امکان دهد در اجرای تمام فعالیت ها و تحقق تمام ظرفیت های زندگی به طور دوجانبه ازیکدیگر حمایت کنند.
شهر سالم اصطلاحی است در حوزه سلامت وبهداشت عمومی و طراحی شهری که بر تاثیر ونقش سیاست بر بهداشت بشر، تاکید دارد.
ایده شهر سالم در شکل امروزین آن، برگرفته از اقدامات سازمان بهداشت جهانی درباره سلامت شهرها و روستاهاست که به سال 1986 اعلام شد. هرچند تاریخ دقیق این ایده به اواسط قرن 19 میلادی بازمی گردد اما با توسعه وحدت اروپایی وسرانجام شکل گیری اتحادیه اروپا این ایده بین المللی به سرعت مبدل به راهی شد درراستای اعمال سیاست های بهداشت عمومی دراروپا و در سال های اخیر تلاش های سازمان بهداشت جهانی در بخش های مختلف جهان از جمله در کانادا و بخش هایی از امریکای لاتین به گونه دیگری شکل گرفته و گسترش یافته است. ایده ای که اکنون دربرخی ازاین مناطق به عنوان "جماعت های سالم " مطرح است وجایگزینی برای شهر سالم تلقی می شود.
سازمان بهداشت جهانی شهر سالم را این گونه تعریف کرده است: "شهر سالم شهری است که به طور مداوم درراستای ایجاد و توسعه محیط زیست فیزیکی و اجتماعی و توسعه منابع همکاری و مشارکت تلاش می کند به نحوی که مردم را قادر سازد به طور دوجانبه ازیک دیگر در اجرای تمامی کارکردهای زندگی و ارتقای تحقق حداکثر توان نهفته خود، حمایت کنند."
ازآنجا که اندازه گیری منظم شاخص‌های ضروری، ایجاد استانداردها و تشخیص و تعیین میزان تاثیر هر بخش جامعه بر سلامت امری دشوار است، در برخی مناطق همانند اروپا ارزیابی مشکلات بهداشت و سلامت یک بخش الزامی در اجرای هرگونه طرح توسعه وعمران عمومی است.
هم اکنون شبکه های بی شماری از شهرهای سالم در سطح بین المللی و به ویژه در منطقه اروپا وجود دارد اماهدف و موضوع کلیدی درهمه این شبکه ها ، کسب اطمینان از این است که استانداردها و ارزیابی های بهداشت و سلامت در تمامی مدیریت های شهری و طراحی شهری وشهرسازی به طور دقیق مورد توجه و بررسی قرار گرفته باشد.
به عنوان نمونه "شهرسازی و سلامت" موضوع روز جهانی سلامت در سال 2010 بود . شهر سالم از نظر سازمان بهداشت جهانی، بخش های گسترده از مباحث زیست محیطی و مدیریت شهری همانند کیفیت هوا، تغییرات آّ ب و هوایی ، مسکن و ساختمان، بهداشت روانی و حمل و نقل شهری را دربر می گیرد که هریک از این بخش ها نیز زیرمجموعه های خود را دارند که به تفصیل و جداگانه مورد توجه قرار می گیرند.
همچنین یکی از ابزارهای مهم در توسعه سلامت وبهداشت عمومی در شهرها توسعه کارآفرینی اجتماعی است.
دریک توضیح کوتاه "شهر سالم" پروژه ای است برای ایجاد یک حرکت جهانی که می کوشد تمامی مسئولان و مقامات محلی را در توسعه سلامت ازرهگذر روندی از اقدامات سیاسی و اجتماعی، افزایش ظرفیت ها، تحولات نهادی و همکاری براساس برنامه ریزی و اجرای پروژه های نوآورانه درگیر کند.
در مجموع، هدف‌های بنیادین درحرکت های "شهر سالم" عبارت‌اند از ایجاد محیط حمایتگرانه از سلامت و بهداشت عمومی؛ دستیابی به کیفیت زندگی برای همه؛ تامین نیازهای بنیادین بهداشت و سلامت برای همه؛ و تامین منابع برای دسترسی به مراقبت های بهداشتی هم اکنون حدود 90 شهر در سراسر جهان، تنها در بخش اروپایی شبکه شهر سالم سازمان بهداشت جهانی عضویت دارند.
مهم ترین هدف این شبکه مشخصا تمرکز به مقوله سلامت در تمامی فعالیت های سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی دولت ها در شهرهاست. سلامت موضوعی است فراگیر که مقامات دولتی و محلی ، با توجه به قدرت حمایت از پروژه هایی در زمینه سلامت و بهداشت شهروندان، نقش منحصر بفردی دررهبری این فعالیت‌ها دارند.
جنبش یا برنامه "شهر سالم" بر ارتقای جامع و سیاستگزاری های سیستماتیک و طراحی برای سلامت درزمینه‌های زیر تاکید دارد:
ضرورت بررسی و تمرکز بر فقر شهری و نابرابری شهروندان از نظر امکانات سلامت
ضرورت توجه به گروه های آسیب پذیر شهری
ضرورت رشد مدیریت های مشارکتی
توجه به عوامل و موانع اجتماعی ، اقتصادی و زیست محیطی در بخش سلامت و بهداشت
اکنون بار دیگر می‌توانیم به پرسش آغازین این گفتار بازگردیم و بپرسیم شهرهایی چون کاشان، مهریز، رشت، طبس ، و بیرجند واجد کدام‌یک از ویژگی‌های یاد شده هستند که به عنوان شهر سالم انتخاب شده‌اند؟
منبع: پایگاه خبری شهر الکترونیک
