شایعه«پیش‌بینی زلزله 10 ریشتری در خاورمیانه» دروغ است

[*** s.mahdi ***]

» سرویس: علمي و فناوري - علمي
کد خبر: 92020100286
یکشنبه ۱ اردی‌بهشت ۱۳۹۲ - ۱۱:۱۰

در پی انتشار شایعه پیش بینی زلزله 10 ریشتری در خاورمیانه در برخی کشورهای عربی منطقه که متاسفانه از سوی برخی منابع خبری داخلی نیز منعکس شده است، معاون پژوهشی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی تاکید کرد: شایعه «پیش بینی زمین لرزه 10 ریشتری در خاورمیانه از سوی سازمان زمین شناسی آمریکا» از اساس بی پایه و دروغ است و ظاهرا برای سر کار گذاشتن مردم با توجه به بروز چند زلزله اخیر در ایران ساخته شده است.

دکتر مهدی زارع در گفت‌و‌گو با خبرنگار علمی ایسنا با اشاره به رخداد چند زلزله بزرگ متوالی در روزهای اخیر گفت: توالی این زلزله ها سوالات و نگرانی‌هایی را در ذهن مردم به وجود آورده و زمینه انتشار برخی شایعات بی اساس شده از جمله ادعای پیش بینی رخداد زلزله ای بزرگ در 48 ساعت آینده به نقل از دو سایت غیر علمی و غیر معتبر، که بی پایه بودن این پیش بینی های 48 ساعته در همین روزهای دو هفته گذشته کاملا مشخص شده و بعد از آن خبری کاملا دروغ از منبعی عربی منتشر شد که متاسفانه از سوی یک خبرگزاری داخلی هم به فارسی اشاعه داده شد، مبنی بر اینکه متخصصان سازمان زمین شناسی آمریکا زلزله ای با بزرگای 10 را در خاورمیانه پیش بینی کرده اند و باز نشر آن در صفحات اینترنتی و دست به دست شدن این خبر در ای میلها و شبکه های اجتماعی، برای بعضی دیگر موجب ناراحتی بیشتر شد.

دکتر مهدی زارع


وی خاطرنشان کرد: متن ای میل ارسالی کاملا غیر علمی و بی ربط است و مشخص است که کسی که حداقل دو ترم تحصیلی مبانی علمی را حتی در یکی از دانشگاهها یا مدارس عالی دورافتاده هم تحصیل کرده باشد، چنین مطلبی را به عنوان خبر یا گزاره علمی قبول نمی کند و جای تاسف است که چرا مسئولیت پذیری و حریم حرفه‌یی در بعضی رسانه ها تا جایی رعایت نمی شود که اخبار دروغ و بی پایه ای را که با جستجوی ساده در اینترنت بی اساس بودن اصل و فرع آن مشخص می شود منتشر می کنند.

زارع با تاکید بر این که سازمان زمین شناسی آمریکا اساسا چنین پیش بینی‌ای را مطرح نکرده و این شایعه کاملا بی اساس است در پاسخ به این سوال که آیا اصولا زمین لرزه ای با بزرگی 10 ریشتر در منطقه خاورمیانه قابل تصور است است گفت: بزرگترین زلزله ثبت شده تاریخ، زلزله‌ ۹٫۵ ریشتری ۱۹۶۰ در شیلی است که این زلزله مربوط به فرورانشی بوده که در اقیانوس آرام اتفاق افتاده است و اساسا امکان وقوع زلزله 10 ریشتری در خاورمیانه قابل بحث نیست.

 

[*** s.mahdi ***]

خبر نگران کننده زلزله ۱۰ ریشتری از کجا آمد ؟




این روزها در در فضای مجازی خبر درباره زلزله و نگرانی درباره آن بار دیگر حسابی داغ شده است. در این میان برخی از سایت‌ها و حتی روزنامه‌های کشور بدون تحقیق لازم،خبری را درباره پیش‌بینی زلزله ۱۰ ریشتری در خاورمیانه منتشر کردند که تنها باعث نگرانی شهروندان شد. قضیه از آنجا شروع شد که یک خبرگزاری داخلی به نقل از روزنامه الوطن و مرکز زمین شناسی آمریکا از پیش بینی وقوع زلزله‌ای بسیار بزرگ در منطقه خاورمیانه بین 25 تا 30 آوریل (5 تا 10 اردیبهشت) خبر داد.

مجله مهر: در خبری که اشتباه بودن آن از روز روشن‌تر است اما هنوز روی سایت‌های بسیاری وجود دارد با تیتر «وقوع زلزله ۱۰ ریشتری در خاورمیانه» آمده است:«مرکز زمین شناسی آمریکا از احتمال وقوع یک زلزله به بزرگی ۱۰ ریشتر در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس خبر داد.بر اساس گزارش این مرکز گسل بزرگی در عمق ۲۰ کیلومتری زمین از جنوب شرق ایران به سمت کشورهای خلیج فارس به حرکت درآمده و گسل دیگری از سمت شرق ایران به سمت کشورهای پاکستان، هند و شرق آسیا خواهد رفت که باعث ایجاد زلزله‌ای به بزرگی ۹ تا ۱۰ ریشتر خواهد شد.» سایت‌های خبری دیگر هم بدون آنکه حتی نگاهی به تاریخچه زلزله‌های جهان بیندازند و کمی درباره مسئله تأمل کنند به روال همیشگی خود به باز انتشار خبر پرداختند و کار حتی به صفحه اول بعضی روزنامه‌ها هم کشیده شد.این خبر به خاطر حساسیت مردم خیلی سریع باعث نگرانی بسیاری از افراد شد؛ خبری که کسی نمی‌تواند منبع موثق آن را پیدا کند!
اگر سایت مرکز زمین شناسی آمریکا به نشانی USGS.Gov را زیر و رو هم کنید خبری درباره پیش‌بینی زلزله‌ای به بزرگی ۱۰ ریشتر در خاورمیانه یا هیچ جای دیگر دنیا را در آن پیدا نمی‌کنید. حتی اگر در این رابطه تحقیق هم نکنید نادرست بودن آن از آنجا روشن است که در جهان هنوز هیچ روش علمی برای پیش‌بینی زلزله به این شکل و صورت وجود ندارد. محققان روش‌های زیادی را در تلاش برای پیش‌بینی زلزله در تاریخ و زمان مشخص امتحان کرده‌اند اما واقعیت این است که منابع رسمی و علمی مانند مرکز زمین‌شناسی آمریکا هیچ وقت خبری درباره پیش‌بینی این چنینی را که پایه و اساس علمی ندارد منتشر نمی‌کنند. پیشرفته‌ترین سیستم‌های هشدار زلزله در حال حاضر تنها می‌توانند چند ثانیه پیش از وقوع زلزله آن را اعلام کنند. محققان تنها با بررسی حرکت لایه‌های زمین درباره احتمال وقوع زلزله در مناطق مختلف مثلاً طی سالها یا دهه‌های آینده هشدار می‌دهند. به خاطر عدم امکان پیش‌بینی دقیق زلزله،همه کشورهای جهان،آمادگی برای زلزله را به جای تکیه بر پیش‌بینی‌ها در دستور کار خود قرار داده‌اند. آموزش مردم و مستحکم‌سازی بناها و تأسیسات اصولی شناخته شده هستند که در کشورهای مختلف با دقت پیگیری می‌شود.

​

[SUP]فهرستی از بزرگترین زلزله‌های جهان [/SUP]​

زلزله ۱۰ ریشتری؟
نکته بارز دیگر در خبر که نادرست بودن آن را بیشتر مشخص می‌کند اعلام وقوع زلزله‌ به بزرگی ۱۰ ریشتر است. در حالی که به گفته کارشناسان اصولاً منطقه خاورمیانه پتانسیل زلزله‌ای به این شدت را ندارد. اگر نگاهی به منابع بیندازید متوجه می‌شوید که بزرگترین زلزله ثبت شده تاریخ، زلزله‌ ۹/۵ ریشتری بوده که در 22 ماه می 1960 در منطقه والدیویا در شیلی اتفاق افتاد. پس از آن هم زلزله‌ای به بزرگی ۹/۲ ریشتر در آلاسکا و زلزله ۹/۱ تا ۹/۳ ریشتری در اقیانوس هند در فهرست بزرگترین زلزله‌های تاریخ جهان قرار دارند. اصولاً جدا از غیر قابل پیش‌بینی‌بودن چینین زلزله‌ای جهان تاکنون زلزله‌ای به بزرگی ۱۰ ریشتر را تجربه نکرده است! زلزله ۹/۵ ریشتری شیلی هم مربوط به فرورانش بوده که در اقیانوس آرام اتفاق افتاده و اصولاً در خاورمیانه امکان وقوع زلزله‌‌ای مشابه وجود ندارد.

​

[SUP]تصویری از خیابانی در شهر والدیویا پس از زلزله سال ۱۹۶۰[/SUP]​

روزنامه الوطن چاپ آمریکا که سابقه طولانی در انتشار شایعه و خبرهای نادرست دارد با اعلام منبع جعلی مرکز زمین‌شناسی آمریکا به هیچ عنوان منبع درستی برای انتشار چنین خبر مهمی برای مردم نیست و به نظر می‌رسد رسانه‌ها باید به ویژه در موارد حساس دقت و تأمل بیشتری درباره انتشار چنین خبرهایی داشته باشند.

 

[senaps]

خدا رو شکر گفتن شایعه‌هست.... من یکی بدجوری باور کرده بودم که 5 اردیبهشت میخواد 10 ریشتر زلزله بیاد!! ....

اینام ملت رو به بازی گرفتن!

 

[یونس مهربان]

من حوصله نکردم همشو بخونم ولی بعید نیست خبر راست باشه
تو همین ایران خودمون اخیرا چپ و راست زلزله میاد من یکی هرچی بگن باورم میشه

 

[sareh joon]

من حوصله نکردم همشو بخونم ولی بعید نیست خبر راست باشه
تو همین ایران خودمون اخیرا چپ و راست زلزله میاد من یکی هرچی بگن باورم میشه

من برعکس....

 

[*** s.mahdi ***]

[h=1] پاسخ به داغ‌ترین سؤالات این روزهای زلزله!

[/h]

» سرویس: علمي و فناوري - علمي



دوشنبه ۲ اردی‌بهشت ۱۳۹۲

رخداد زلزله های بزرگ پیاپی در دو، سه هفته اخیر، سوالات زیادی را در اذهان جامعه ایجاد کرده است. سوالاتی مثل علت رخداد زلزله های فراوان در ایران، علت تفاوت مشخصات زلزله های اخیر در گزارش‌های مراکز مختلف، علت تلفات اندک زلزله 7.7 ریشتری سیستان، علت رخداد زلزله ها پشت سر هم و ارتباط احتمالی آنها و تاثیر عوامل انسانی در بروز این زلزله ها.

دکتر مهدی زارع، معاون پژوهشی و فناوری پژوهشگاه زلزله شناسی و مهندسی زلزله در گفت‌و‌گو با ایسنا به سوالاتی که این روزها بسیار پرسیده می شوند، پاسخ داده است.

علت زلزله چیست؟

«ورقه (plate) زمین ساختی (tectonic) ایران بین ورقه های زمین ساختی اوراسیا و عربی قرار گرفته است. حرکت ورقه زمین ساختی عربی از جنوب به ورقه زمین ساختی ایران فشار می‌آورد و از آنجا که صفحه زمین ساختی ایران در شمال به ورقه پایدار توران محدود است یعنی نمی تواند بیشتر به سوی شمال جا به جا شود (تا پیشرفت ورقه عربی به سوی شمال و شمال شرق را مستهلک کند) به نا چار خودش دچار تغییر شکل به صورت چین خوردگی و گسلش می شود. 90 % از تغییر شکل غیر لرزه‌یی است و خوشبختانه فقط 10 درصد آن لرزه‌یی است. این لرزش ناگهانی و آزاد شدن انرژی جمع شده در یک محل از طریق گسل ها به زلزله منجر می شود.»

چرا در ایران بیش از عربستان زلزله می آید؟

«مناطقی مانند عربستان و ورقه عربی عمدتا به لحاظ زمین شناختی در وضعیت پایدار هستند؛ بنابراین در چنین مناطق با وجود تغییر شکل کمی که رخ می دهد زلزله های کمی هم می آید ولی در ایران با توجه به پاسخ سوال اول اینگونه نیست. ضمنا همه جای ایران هم به یک میزان زلزله نمی آید. زلزله ها در منطقه جنوب ایران مثلا در شهر بندرعباس بیش از هر جای دیگر ایران می آیند و در شهر آبادان کمتر از هر جای دیگری و این به موقعیت این شهر ها در نزدیکی یا دوری از مناطق و گسلهای فعال در پوسته ایران بستگی دارد.»

چرا زلزله ها توسط مراکز مختلف، متفاوت گزارش می شود؟

اطلاعات اولیه زمین‌لرزه 16 آوریل 2013 سراوان با بزرگی 7.5 از سوی موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران اعلام شد و این بزرگا در بعضی رسانه های داخلی به عنوان گزارش رسمی اعلام شد و اصلاح هم نشد (در حالی که تمام مراکز لرزه نگاری از جمله پژوهشگاه زلزله و سازمان USGS بزرگا را به 7.7 یا 7.8 اصلاح کردند) و همچنین اینکه بزرگای زمینلرزه 18 آوریل 2013 تسوج در آذربایجان شرقی در رسانه های داخلی به نقل از موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران 5.2 اعلام شد و این در حالی بود که مراکز دیگر زلزله شناسی داخلی و بین المللی بزرگا را 4.7 یا 4.8 گزارش کرده بودند، نکته مهمی است که نیاز به توجه دارد.

یادآوری می شود که تمام مراکز لرزه نگاری بین المللی اطلاعات اولیه زمین‌لرزه ها را منتشر می کنند و به ویژه برای زلزله های شدید (با بزرگای 6 به بالا) این اطلاعات (بزرگا یا ژرفا و یا هردو) دو بار یا حتی سه بار از سوی این مراکز تصحیح و مجددا اعلام می شوند (بزرگای زمینلرزه سراوان و به ویژه ژرفای آن سه بار اصلاح شد و بزرگای و ژرفای زمینلرزه تسوج دو بار تصحیح شد). بنابراین مشکل در بسیاری از مواقع در اعلام رخداد زلزله ها است؛ ولی محاسبه اندازه زمین‌لرزه ها مانند هر اندازه گیری فیزیکی دیگری دارای خطاست. هر چه تعداد ایستگاه‌ها بیشتر و نرم افزارهای محاسبه روزآمد تر باشند امکان اندازه گیری دقیقتر و سریعتر وجود دارد و هر چه تعداد کمتر باشد یا ایستگاهها از هم دورتر باشند خطاهای اندازه گیری بیشتر است)»

چرا زلزله 27-1-92 سیستان کم تلفات بود؟

«در ساعت 15:14 سه شنبه 27 فروردین زمین‌لرزه ای با بزرگای 7.7 در نزدیکی سراوان و خاش در استان سیستان و بلوچستان آمد (56 سال بعد از آخرین زمینلرزه با بزرگای بیش از 7.5 در ایران -البرز- و 16 سال بعد از آخرین زمینلرزه با بزرگای 7.0 در شرق ایران) که در لحظات اول بیم آن می رفت که فاجعه ای در کشور پدید آمده باشد و یکی از گسل‌های جنوب شرقی ایران در این ناحیه نزدیک به مرز (باروندی شمال غرب- جنوب شرق) مسبب رویداد باشد، چرا که در ابتدا ژرفای این زلزله حدود 15 کیلومتر اعلام شد، ولی بعد از آنکه معلوم شد که خوشبختانه زلزله ای ژرف و در منطقه ای تقریبا خالی از سکنه در ایران رخ داده است (لرزه اصلی 63 کیلومتر و پسلرزه ها همگی بین 60 تا 80 کیلومتر) و با محاسبه سازوکار زمین لرزه (که کششی بود) و مشاهده روند تقریبا شرقی-غربی گسلش مسبب، مشخص شد که زمین لرزه مربوط به پهنه فرورانش مکران است و در 370 کیلومتری شمال ساحل مکران رخ داده است. زلزله در ایران یک کشته (خانمی که ظاهرا برای چیدن گیاهان صحرایی با خانواده به کوهستانهای سراوان رفته بود، در اثر سنگ لغزش در هنگام زلزله کشته شد) و در پاکستان 40 کشته به جا گذاشت. احساس شدن این زلزله از دهلی نو و اسلام آباد و کابل تا کویت، دوحه، منامه، دوبی و شیراز و کیش و بوشهر سوالات و نگرانی های مختلفی را بر انگیخت و البته دلیل تمام این گستردگی محدوده، ژرفای زیاد کانون زمین لرزه بود. نکته مهم آنکه بیش از 100 میلیون انسان در جنوب غرب آسیا این زلزله را احساس کردند. و از سوی دیگر این زلزله هم دلیل دیگری شد بر اینکه کشور های عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس بر خطر لرزه خیزی در جنوب ایران و همچنین این بار به دلیل احتمال سونامی (شبیه سونامی پس از زلزله 11 مارس 2011 ژاپن) و آسیب به نیروگاه بوشهر هم ابراز نگرانی کنند، که البته به دلایل مختلف از جمله عدم شباهت منطقه حاشیه اقیانوس آرام به حاشیه دریای عمان و خلیج فارس از نظر زمین شناختی و همچنین ریخت و ژرفای کف خلیج فارس این نوع تشبیه بی وجه به نظر می رسد؛ ولی بازنگری در مطالعات ریسک و ملاحظات ایمنی در کل ناحیه خلیج فارس و دریای عمان با مشارکت همه کشور های حاشیه این دریاها الزامی است.

زلزله های پشت سر هم چرا و چگونه رخ می دهد و نشانه چه هستند؛ آیا احتمال وقوع زلزله در دیگر استان های کشورمان به واسطه زلزله های اخیر، بیشتر شده است یا نه؟

در مناطقی که زلزله رخ داده است، همچنان امکان وقوع پس لرزه وجود دارد؛ به طوری که پس از وقوع زلزله های با بزرگای 7 تا حدود یک سال و زلزله های با بزرگای 6 ریشتر، تا حدود 6 ماه، انتظار رخ دادن پس لرزه وجود دارد و به همین ترتیب هرچه بزرگای زلزله کمتر باشد، پس لرزه های بعدی در دوره زمانی کوتاه تری رخ می دهد.
آیا در نقاطی که نزدیک به کانون زلزله نبوده اند، برای مثال پایتخت هم امکان زلزله وجود دارد یا نه؟

«مناطق دیگر ربطی به گسل هایی که اخیرا در آنها انرژی آزاد شده، ندارند و بنابر این زلزله های اخیر امکان وقوع زلزله در آنها (گسلهای دیگر) را تغییر خاصی و قابل ذکر و مشاهده ای نداده است، اما مردم سراسر ایران باید همیشه آماده باشند، چون کشورمان بیش از 100 گسل لرزه خیز (شناخته شده) دارد که هر کدام ممکن است دچار جنبش جدیدی شوند و بسیاری از شهر های بزرگ و کوچک ما در کنار این شهر ها واقعند و بنابر این احتمال وقوع زلزله در هر نقطه از کشور که روی گسلی لرزه خیز واقع شده، وجود دارد.»

آیا زلزله های اخیر به هارپ ربطی دارد؟

«هارپ یک فناوری است که در آمریکای شمالی مورد استفاده است ولی با این فناوری نمی توان زلزله های مهمی مانند زلزله بوشهر در 9 آرویل 2013 یا زلزله سراوان در 16 آوریل 2013 ایجاد کرد. چون مثلا زلزله سراوان در ژرفای 63 کیلومتری رخ داده است و هیچ بشری در هیچ جا نتوانسته پدیده ای طبیعی در این ژرفا را تحریک کند یا برآن اثر بگذارد. اثر بشر از طریق هارپ یا فناوری های دیگر معمولا بر پدیده هایی است که در سطح زمین یا نزدیک آن رخ می دهند و بنابراین اغراق در این مساله به شبه علم و طرح مسائل غیر علمی و باورهای غیر وااقع بینانه می انجامد. ضمنا پدیده ای مانند زلزله ها از نظر اندازه و مکانیسم امروزه توسط ده ها، صدها و گاه هزاران ایستگاه لرزه نگاری در جهان ثبت و رصد می شوند و اینطور نیست که کسی بتواند با نظریه های خیالی آنها را توضیح دهد.

این زلزله ها قابل بررسی و مطالعه و توضیح تشریح دقیق هستند و نباید نه در مورد زلزله ها و نه در هیچ پدیده دیگری در جهان واقع، به دنبال خیال و شبه علم برای تشریح آنها برویم. وقتی داده و اندازه گیری و رصد علمی امکان پذیر است؛ چرا باید به دنبال شبه علم و نظریه های خیالی باشیم؟»

 

[محممد آقا]

سلام ......ممنون مهدی جان .......مطالب بسیار خوبی جمع آوری کردی ........در این روزها که یه عده با رسانه هاشون به دروغ میخوان مردم رو دچار ترس و واهمه کنند

حتی برخی با کمال بی اطلاعی این پدیده ها رو به هارپ! نسبت دادن........خدا همه رو هدایت کنه

 

[ruhina]

ممنون از اطلاعات خوبتون