سن گندم

vahid mahdavi

مدیر بازنشسته
مديريت تلفيقي سن گندم
ـ مهم ترين عامل افزايش جمعيت و طغيان سن گندم در 25 سال اخير، تخريب مراتع( خصوصآ در ديم زارهاي كشور) و كشت گندم و جو در مراتع تخريب شده بوده است. اين كار در افزايش وزن، افزايش ميزان تخم ريزي و تبديل سن هاي ساكن مراتع به سن هاي مهاجر، موثر بوده است(رجبي، 1372).

در سال هاي خشك و كم باران اراضي ديم كم بازده برداشت نمي شوند و يا به دليل كمبود آب، نداشتن تجهيزات مناسب سمپاشي و اقتصادي نبودن مبارزه، كنترل شيميايي سن گندم در آنها صورت نمي گيرد و باعث انتقال جمعيت قابل توجهي از آفت از سالي به سال ديگر مي شوند. جلوگيري از كشت گندم و جو در مراتع تخريب شده و اختصاص دادن اراضي ديم كم بازده به كشت گياهان مناسب ديگر، در كاهش جمعيت اين آفت بسيار موثر است و لازم است به عنوان يك راهكار اساسي، برنامه ريزي هاي لازم در اين خصوص صورت گيرد.

ــ سن گندم دشمنان طبيعي فراواني دارد و در بين آنها زنبورهاي پارازيتوئيد تخم و مگس هاي پارازيتوئيد سن گندم از نظر كاهش جمعيت اين آفت از اهميت بيشتري برخوردارند(شكل4).


شكل4- مهم ترين دشمنان طبيعي سن هاي زيان آور غلات

زنبور پارازيتوئيد تخم(‍Trissolcus grandis) (رديف اول، سمت راست)، تخم هاي پارازيته شده (رديف اول، سمت چپ)، مگس پارازيتوئيد سن گندمHeliozeta helluo) ) (رديف دوم، سمت چپ)، تخم مگس پارازيتوئيد روي بدن سن (رديف دوم، سمت راست)، سن تلف شده در اثر قارچ بيماري زا Beaveria(رديف سوم)

مهم ترين گونه هاي زنبورهاي پارازيتوئيد تخم سن گندم به خانوادة Scelionidae وجنس Trissolcus تعلق دارند و مهم ترين گونه هاي آن به شرح زيرمي باشند(رجبي، 1359):

Trissolcus grandis Thomson



Trissolcus semistriatus Nees



Trissolcus vassilievi Mayr



Trissolcus rufiventris Mayr



Trissolcus basalis Wollaston



در بين گونه هاي فوق T. grandis گونة غالب اين زنبورها در اكثر مناطق كشور مي باشد. ميزان پارازيتيسم تخم توسط اين زنبورها از منطقه اي به منطقة ديگر متفاوت است و در اكثر مناطق كشور اين زنبورها يكي از عوامل كليدي كاهش جمعيت سن گندم به شمار مي آيند. اين زنبورها بيشتر در زير پوستك درختان ميوة سردسيري زمستان گذراني مي كنند و قبل از ورود به مزارع از شهد گل هاي اين درختان تغذيه مي كنند(رجبي، 1379). جلوگيري از سمپاشي هاي بي رويه و ايجاد تنوع در اكوسيستم هاي زراعي از طريق ايجاد باغ و يا كاشت درختاني مثل بيد و بادام و غيره در كنار نهر هاي حاشية مزارع، روشي مناسبي براي حفظ و حمايت اين زنبورها و افزايش كارايي آنها است.

كنترل بيولوژيكي سن گندم با استفاده از پرورش انبوه زنبورهاي پارازيتوئيد تخم طي سال هاي (43-1325) در ورامين و اصفهان صورت گرفته است(زمردي،1340 و زمردي، 1371). دياپوز اجباري سن گندم و عدم امكان پرورش انبوه آن براي تكثير زنبورها، عدم اطلاع دقيق از بيواكولوژي اين زنبورها و گرايش به سمت استفاده از سموم شيميايي به دليل سهولت كاربرد و كم اطلاع بودن از اثرات جانبي مصرف اين سموم، كنترل بيولوژيكي سن گندم با استفاده از اين عوامل متوقف شد. از آن زمان تا كنون تحقيقات وسيعي در رابطه با زنبورهاي پارازيتوئيد سن گندم صورت گرفته است. بيواكولوژي اين زنبور ها وپرورش انبوه آنها توسط صفوي(1352)، رجبي و اميرنظري(1367)، تقدسي(1370) و ايراني پور(1375) صورت گرفته و اميرمعافي (1379) سيستم ميزبان- پارازيتوئيد بينT.grandis و تخم سن گندم را مطالعه كرده است. در رابطه با پرورش انبوه اين زنبورها با استفاده ازتخم سن(L.) Graphosoma lineatum بررسي هاي در خور توجهي توسط عسگري(1374)، شاهرخي(1376) و عسگري(1380) صورت گرفته است. با استفاده از مجموع اطلاعات بدست آمده درخصوص اين زنبورها، مي توان پرورش انبوه و رهاسازي آنها را به عنوان يكي از روش هاي مبارزه در برنامة مديريت تلفيقي سن گندم مورد استفاده قرار داد.

دستة دوم دشمنان طبيعي سن گندم كه از اهميت زيادي برخوردارند، مگس هاي پارازيتوئيد سن گندم هستند كه به خانواده Tachinidae تعلق دارند. اين مگس ها پوره هاي سنين 4 و 5 و سن هاي بالغ را پارازيته مي كنند و ميزان پارازيتيسم آنها با توجه به شرايط منطقه از 2-25 درصد (در موارد استثنايي تا 40 درصد) گزارش شده است. اسامي علمي گونه هاي مهم مگس هاي پارازيتوئيد سن گندم در زير آمده است:

Heliozeta helluo F.



Phasis subcoleoptrata L.



Ectophasia crassipenis F.



Elomyia lateralis Meig.



Ectophasia oblonga Role-Desv.



در اكثر مناطق كشور H. helluo گونة غالب مي باشد. در رابطه با بيواكولوژي اين مگس ها بررسي هاي جامعي توسط اميرمعافي(1370) در منطقة كرج، عبادي و جوزيان(1379) در منطقة اصفهان و پيرهادي و رجبي(1381) در لرستان صورت گرفته است.

اين مگس ها پارازيتوئيد داخلي هستند و سيستم تنفسي خود را به سيستم تنفسي ميزبان وصل مي كنند و در شرايط آزمايشگاه نيز به سختي روي بدن سن گندم تخم ريزي مي كنند و پرورش انبوه آنها در شرايط كنوني امكان پذير نيست. حشرات كامل اين مگس ها برروي گياهان شهد داري مثل ازمك ،گشنيز، برخي ديگراز گياهان مرتعي و علف هاي هرز حاشية مزارع تغذيه مي كنند و با تغذيه از اين گياهان ميزان تخم ريزي آنها افزايش مي يابد. بالا بردن كارايي اين مگس ها از طريق ايجاد تنوع در اكوسيستم هاي زراعي، و حفظ و حمايت آنها از طريق جلوگيري از سمپاشي هاي بي رويه از مواردي است كه در برنامة مديريت كنترل سن گندم مي بايست به آنها توجه كرد.

چند جدايه از قارچ بيماري زاي Beauveria bassiana Vuill. از سن گندم جداسازي شده است و بررسي هايي در رابطه با حساسيت مراحل مختلف رشدي سن گندم در برابر اين قارچ توسط طلايي و همكاران( 1379) صورت گرفته است.

ــ در بسياري از نوشته ها، كشت جو به جاي گندم، زود كاشت گندم و استفاده از ارقام زودرس گندم، به عنوان يكي از روش هاي موثر در كاهش جمعيت و خسارت سن گندم توصيه شده است. نتايج بررسي هاي رضابيگي(1377) نشان داده است كه زودرسي گندم و كشت جو به جاي گندم به واسطة زودرسي آن در كاهش جمعيت سن گندم چنـدان موثر نيسـت و سن گندم قادر است با ارقام جو كه در شرايط ورامين 7-10 روز زودتر مي رسند خود را تطابق دهد. كاهش وزن سن هاي نسل جديد در مزارع جو نيز نمي تواند عامل چندان موثري در كاهش جمعيت سن گندم باشد زيرا كه با برداشت جو احتمال پرواز سن ها به مزارع گندم بسيار زياد است و اين سن ها قادر اند ضمن وارد كردن خسارت، تغذية خود را نيز كامل كنند.

ــ برداشت سريع گندم يكي ديگر از روش هاي توصيه شده براي كاهش جمعيت و خسارت سن گندم است. طبق بررسي هاي رجبي(1372) سن هاي نسل جديد به هنگام ظهور حدود 70 ميلي گرم وزن دارند و در زمان رسيدن محصول، وزن آنها به 113 ميلي گرم و در زمان مهاجرت آنها به پناهگاه هاي زمستانه وزن آنها به 130-150
ميلي گرم مي رسد. از طرفي قسمت اعظم سن زدگي دانه ها توسط سن هاي نسل جديد ايجاد مي شود و بيشترچربي ذخيره شده در بدن سن ها، حاصل تغذية آنها در اين دوره است. برداشت سريع گندم ضمن ايجاد تلفات در جمعيت پوره هايي كه در مرحلة رسيدن گندم كامل نشده اند، كاهش سن زدگي، كاهش وزن سن ها و در نتيجه تلفات بيشتر آنها در پناهگاه هاي زمستانه را به همراه خواهد داشت. طبق بررسي هاي حق شناس و همكاران(1377) در منطقة چهار محال و بختياري، در سال هاي اخير سن هاي نسل جديد قبل از رسيدن و برداشت محصول، به سمت پناهگاه هاي تابستانه پرواز مي كنند. در چنين مناطقي، اين روش كارايي لازم را نخواهد داشت.


ــ استفاده از سموم شيميايي در حال حاضر به عنوان موثرترين روش كنترل سن گندم در ايران و ديگر كشورهاي سن خيز دنيا عموميت دارد. آستانة زيان اقتصادي يا نرم مبارزه با سن گندم در شرايط ديم و آبي در جدول(1) آمده است.براي تصميم گيري در خصوص ضرورت يا عدم ضرورت سمپاشي، تعيين تراكم جمعيت سن گندم و روش نمونه برداري اهميت زيادي دارد. معين نميني و همكاران(1379) روش نمونه برداري دنباله اي را براي اين كار ارزيابي كرده اند. سمومي كه پس از برآورد دقيق جمعيت آفت و تشخيص ضرورت مبارزه توصيه مي گردد فنيتروتيون EC 50% (1 ليتر درهكتار)، فنتيون EC 50% (1 ليتر درهكتار)، تري كلرفون 80% SP (2/1 كيلو درهكتار)، دلتامترين EC 2.5% (300 ميلي ليتر درهكتار) مي باشند. طبق بررسي هاي شيخي(1379) در بين سموم فوق فنيتروتيون غير انتخابي عمل مي كند و انتخابي ترين حشره كش براي كنترل سن مادر و پوره ها تري كلرفن است كه اثرات چندان نامطلوبي روي دشمنان طبيعي ندارد. سموم پايرتروئيدي مثل دلتامترين براي زنبورهاي پارازيتوئيد تخم خاصيت دوركنندگي دارند و در مرحلة سن مادر توصيه نمي شوند اما اين سم اثرات كنترل كنندگي خوبي روي پوره ها دارد.
 

سرمد حیدری

مدیر تالارهای مهندسی شیمی و نفت
مدیر تالار
سن گندم خطرناکترین آفت گندم در ایران

سن گندم خطرناکترین آفت گندم در ایران

سن گندم خطرناکترین آفت گندم در ایران
 

پیوست ها

  • سن گندم خطرناکترین آفت گندم در ایران.pdf
    68 کیلوبایت · بازدیدها: 0

ali soltan

عضو جدید
سن گندم خطرناکترین آفت گندم در ایران
با سلام خدمت سرمد جان
نمي دانم اين مطلب رو از سايتي گرفتي يا نه ؟؟؟يعني منظورم اينه كه در ايران كار شده يا در خارج از ايران ؟؟ولي هميشه يادتون باشه بهترين مطلب مطلبي است كه خود مان در منطقه خودمان روي آن كار كرده باشيم مثلاً من كه كارشناس گياهپزشگي جهاد كشاورزي فارس هستم به مدت 4 ساله كه روي اين آفت دارم كار مي كنم ولي هزاران سؤال و اما و اگر و...لطفاً اگر كسي خودش تحقيقي داره (نه دانشگاهي)ارائه بده ممنون مي شم . با تشكر
 

afsoon6282

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
سن گندم خطرناکترین آفت گندم در ایران

سن گندم خطرناکترین آفت گندم در ایران

گسترش و طغیان سن گندم Eurygaster integriceps را در ایران میتوان مثا ل خوبی برای گسترش و طغیان حشرات در اثر دخا لت انسان در محیط طبیعی ذکر کرد. در گذشته های دور محیط اصلی و محل دائمی زندگی سن گندم دامنه های نواحی کوهستانی بوده و پوشش گیاهی این مناطق را گرامینه های وحشی تشکیل می داده که میزبان اصلی این حشره به شمار می رفته است . علاوه بر این گیاهان چند سا له مثل گون Astragalus و درمنه Artemisia)) و برگهای خزان کرده درختانی مثل بلوط پناهگاههای زمستانه این آفت را تشکیل می دهند. در سالهای اخیر دخا لت های انسان در محیط طبیعی نظیره چرای بی رویه دام و مصرف گیاها ن چند ساله و مصرف درختان و درختچه های جنگلی به عنوان سوخت و تخریب مراتع و کشت گندم در این منا طق با عث به هم خوردن تعادل زیستی محیط و گسترش مناطق انتشار و افزایش جمعیت این آ فت گردیده است .
انجام سم پاشی های بی رویه بر علیه سن گندم و نابودی دشمنان طبیعی ان از جمله عوا ملی است که سبب گردیده است سن گندم بعنوان یکی از مهمترین آ فا ت گندم و جو مطرح شود و گفتنی است که سن گندم در ایران در اکثر منا طق خصوصا مناطق معتدل کشور انتشار دارد.
همانطور که گفته شد سن گندم مهمترین افت گندم و جو در ایران می باشد و سن های غلات یا سن های حقیقی وابسته به زیر راسته Heteroptera می باشند که عمده ترین گو نه های آن متعلق 2 جنس Eurygaster و Aelia می باشد .
حشره شناسی Eurygaster integriceps
طول حشره کامل 8/12-8 و عرض آن 8 -5 میلیمتر است و علت اصلی دامنه نسبتا وسیع تغییرات در اندازه حشره کامل شیوه زندگی آ فت است که بر اساس بررسیها و مشا هدات در
سراسر مناطق سن خیز کشور این حشره 2 شیوه زندگی دارد که این خود منجر به تغییراتی دراندازه آ فت شده است .
جمعیتی از این حشره که در زیستگاههای طبیعی واقع در ارتفا عات زندگی می کنند و ضمن
تغذیه از گیاهان غیره زراعی به خصوص گندمیا ن و بدون آ نکه پروازهای قا بل توجهی انجام دهند , به زاد و ولد می پردازند , افراد این گروه کوچک و طول و عرض آ نها به ترتیب 5/10-8 و 8/6- 5 میلیمتر است در حالی که گروه دوم از این حشره که از گندم و جو تغذیه می کنند به خصوص آ نهایی که به مزارع آ بی حمله ور می شوند جثه ای بزرگتر دارند و طول و عرض آ نها به ترتیب 8/12-8/9 و 6/8 – 2/6 میلیمترمی باشد .
رنگ حشره کامل بسیار متغیر بوده و رنگ عمومی آ نها قهوه ای و زرد خاکی است که این نیزاز روشن تا تیره تغییر می کند .به علاوه نمونه هایی به رنگ سیاه , قرمز ,مسی و زرد کهربایی نیز دیده می شود .
سطح پشتی حشره کامل ممکن است عاری از هر گونه لکه مشخص و یا دارای لکه های تیره با ابعاد و شکلهای مختلف به خصوص روی سپر دیده می شود .در روی سپر و در حد فاصل آن با پیش گرده 2 لکه روشن کوچک به چشم می خورد. سر حشره مثلثی است و نوک آن به جلو امتداد دارد. نزدیک خط فاصل بین سر و سینه دو چشم ساده و در دو گوشه جانبی سر دو چشم مرکب دیده می شود .

شاخک 5 بندی است که بند پنجم آن بلندترین بند می باشد و پس از آن بند دوم بلند تر از بقیه است و بند سوم کوچکترین و بند اول و چهارم مساوی می باشد .پیش گرده شش ضلعی است و پا ها رنگ کلی بدن را دارند .و هر پنجه 3 بند دارد. سپر بسیار بزرگ و رشد کرده است و به استثنای قسمت کوچکی از کوریوم , بالهای رویی و دو حا شیه جانبی شکم , همه پشت حشره را می پوشاند . در حاشیه جانبی شکم که از زیر سپر بیرون می ماند 5 لکه تیره رنگ دیده می شود که مشخص کننده مو قعیت 5 بند شکمی است .

تنها اختلاف در شکل ظاهری حشرات کامل نر و ماده مربوط به قطعات بیرونی دستگاه تناسل آنهاست که در انتهای قسمت زیرین شکم واقع است . این قطعه در حشرات نر ساده است و هیچ گونه تقسیم بندی در آن دیده نمی شود در حالی که در حشرات ماده به 6 قسمت بزرگ و دو (2) قسمت کوچک تقسیم می شود .
تخم حشره کروی و قطر آن یک میلیمتر است . رنگ تخم تازه سبز روشن است و روی تخم سوراخهای تنفسی (MICROPYLE) واقع است . رنگ پوره های سن اول بلافاصله بعد از خروج از تخم سبز بسیار روشن است که پس از چند ساعت متمایل به سیاه می شود .

از سن دوم به بعد رنگ اصلی پوره ها نمایان می شود . وجه تمایز پوره ها به خصوص پوره های سنین 4 و 5 بسیار بارز است و بدین معنی که بال از سن چهارم پورگی جوانه می زند و در سن پنجم مشخصتر می شود.
مناطق انتشار سن گندم در حال حاضر از طرف باختر به مرز های ایران با عراق و ترکیه و از طرف خاور به مرز های کشور با افغانستان و پاکستان می رسد , به عبارت دیگر از مرز های غربی تا شرقی بجز کویرهای مرکزی فلات ایران زیر پوشش این حشره قرار دارد . در شمال کشور این حشره به جز در نوار ساحلی دریای خزر در بقیه مناطق فعالیت خود را گسترش داده است و تا مرزهای ترکمنستان , آذربایجان و ارمنستان پیش رفته است در جنوب کشور نیز فقط نوار ساحلی دریای عمان و خلیج فارس و قسمتی از جلگه خوزستان از حملات این آفت مصون مانده است .

انتشار سن گندم در ایران به 3 عامل اصلی زیر بستگی دارد:
1- وجود منابع غذایی
2 - وجود اماکن مناسب جهت دوره طولانی دیاپوز
3 – وجود شرایط اقلیمی مناسب جهت فعالیت آفت

گیاهان میزبان سن گندم
سن گندم عمدتا از گرامینه ها تغذیه می کنند , بخصوص از گندم و جو و چاودار و ذرت و نازک برگان و گیاهان وحشی دیگر مثل شاهدانه و علف های پهن برگ به عنوان میزبان دوم که عمدتا شامل خار شتر می باشد و نیز بعضی درختان خزان کننده مثل درخت بلوط .
در طول دوره زیستی سن گندم فقط 1 تا 5/2 ماه را به عنوان یک حشره کامل بر روی گیاه سبز به سر می برد و بقیه سال را به حالت استراحت در زیر پوشش گیاهی دامنه تپه ها می گذرانند . این دوره استراحت شامل 2 فاز است
1- تابستان گذرانی در طول ماههای گرم و خشک آخر تابستان و پا ئیز
2- زمستان گذرانی در طول ماههای خیلی سرد و زمستان
جمعیت آفت در محلهای استراحت یا زمستانگذرانی اغلب خیلی کپه ای و مجتمع هستند , با تراکم 10 تا 60 سن در هر متر مربع .کوهستانهای مخصوص زمستا نگذرانی آفت معمولا در
حدود 10 تا 20 کیلو متر از مزارع گندم فاصله دارند .اگر چه حشره می تواند تا مسافت 150
کیلومتری دورتر نیز پرواز کند و در بهار سن های بالغ زمستانگذران به پایین به سمت مزارع مهاجرت می کنند . مهاجرت می تواند متناوب صورت گیرد و حد اکثر در طول یک ماه کامل شود. بعد از تغذیه جفت گیری صورت می گیرد و سپس تخمریزی انجام می شود , با تکمیل سن پورگی و در نهایت ظهور حشره کامل نسل جدید یک نسل کامل تشکیل می شود .
*قابل ذکر است که اولین پیشتازها در اولین فرودها معمولا حشرات نر هستند

سیکل زندگی :
تخم ها در دسته های کوچک , معمولا 14 تایی روی برگهای گیاه در مناطق آلوده گذاشته می شود . دوره رشد و نمو تخم ها که در eurygaster spp سبز رنگ هستند در شرایط مزارع و
در دمای 20 درجه سانتی گراد حدودا 9 تا 10 روز طول می کشد .بعد از تفرخ تخمها پوره ها
قبل از آنکه به سمت خوشه ها پراکنده شوند به صورت دسته جمعی در اطراف پوسته های تخمشان باقی می مانند . قبل از تبدیل شدن به حشره کامل پوره ها 5 بار پوست اندازی می کنند و 4 سن پورگی هر کدام حدود 4 روز طول می کشد و در حالیکه آخرین مرحله رشد طولانی تر بوده و در حدود 10 تا 11 روز به طول می انجامد . مراحل رشد و نمو از تخم تا
حشره کامل حداقل 35 تا 37 روز و حداکثر 50 تا 60 روز بوده که بستگی به 2 فاکتور دارد:
1- دسترسی به غذا
2- شرایط آب و هوایی

تغذیه حشره:
پوره ها بیشتر عمرشان را روی ساقه و خوشه غلات سپری می کنند و در صو رت گر می هوا قادرند تغذیه خود را در طول شب انجام دهند . با این وجود در طول گرمای روز بیشتر
پوره ها در جستجوی پناهگاهی در برگهای پایین و یا در خاک هستند . 5 مرحله پورگی وجود دارد و سن های بالغ نسل جدید به بیشترین وزن نیاز دارند چرا که بقای انها در آینده بستگی به
ذخایر چربی دارد که انباشته اند .
در سنین آخر پوره ها تحرک کمتری دارند و اغلب به مدت چند ساعت بی حر کت باقی می مانند در این مرحله اگر گندم ها زود برداشت شده باشند , این حشرات قادر نخواهند بود که به میزان کافی ذخیره چربی در بدنشان بسازند و این مسئله در بقاء آنها در آینده تاثیرزیادی دارد.

تغییرات جمعیت :
جمعیت سن گندم بوسیله :
- عوامل زنده: شامل شکارچی ها و پارازیتها
- عوامل غیر زنده: شامل عوامل اقلیمی , عملیات کشاورزی , و کاربرد آفتکش ها تنظیم می شود.
عوامل زنده:
سن های غلات اگر چه مورد حمله تعداد کثیری قرار می گیرند ولی در این میان شکارچیان بند پا مانند عنکبوتها , سوسکها از خانواده carabidae و مگس های tachinid کلیدی تر هستند .اگر چه حشرات شکارچی دیگری مثل زنبورها, سن های nabidae و بالتوری ها نیز
می توانند تحت شرایط خاصی مهم باشند . سن های گندم همچنین مورد حمله پارازیتهای اختصاصی تر قرار می گیرند گه مهمترین انها از ( Hymenoptera ) بوده و تخم سن را پارازیته می کند و عوامل زنده دیگر شامل نماتد ها و میکروارگانیسم ها هستند که درمورده
آنها مطالعات و شواهد کمتری وجود دارد .

عوامل غیر زنده در کنترل جمعیت سن گندم:
1) اقلیم و هوا ( محیط )
به عوامل مختلفی مثل در دست بودن یا نبودن غذا , شرایط اقلیمی , کاربر د حشره کش ها و
غیره به عنوان عوامل غیر زنده موثر بر دینامیسم جمعیت افت اشاره کرده اند.
الف – غذا
نا کافی بودن غذا اغلب می تواند عامل اصلی مرگ ومیر باشد .این رخداد در طول طغیانهای بزرگ و یا بعد از آن روی می دهد . یعنی وقتی که سن های مادر مزارع گندم ر ا قبل از آن که گندم به خوشه بنشیند از بین می برند . بنابراین پوره ها قبل از بلوغ به دلیل عدم وجود غذا و یا عدم توانایی در ذخیره کردن چربی کامل در مراحل زمستانگذرانی می میرند .
ب – شرایط اقلیمی :
در بهار شرایط اقلیمی بسیار مهم است چرا که اگر هوا سرد و مرطوب باشد مانعی جدی برای تولید مثل و بقای پوره ها ی جوان محسوب می شود .
اگر غذای فراوان وجود داشته باشد و هوا مطلوب باشد این حشرات می توانند ذخایر چربی مورد نیاز خود را در طول 10 روز و یا کمی بیشتر انباشته نمایند , با این وجود بارانهای سنگین می تواند تغذیه را کم کند یا مانع آن شود. این ذخایر چربی است که تعیین می کند چه
مسافتی را حشره می تواند به نواحی زمستانگزرانی مناسبتری مهاجرت کند و یا چه مدت می تواند در اماکن تابستان گذران یا زمستان گذران زنده بماند . گفتنی است که سن گندم
یک حشره گرما وآفتاب دوست است و تمام مراحل زیستی از قبیل مهاجرت بهاره , بلوغ جنسی , تغذیه , تخمریزی , تفرخ تخمها و رشد و نمو پورگی و... اگر هوای گرم و مرطوب
و بادهای شدید وجود نداشته باشد با موفقیت بیشتری روی می دهد . هوای نمناک و بادهای شدید اثر نا مطلوب بر رشد و نمو جمعیت و در نتیجه بقای آنها دارد .
ج – دما:
مطالعات در مورد واکنش سن گندم به درجه حرارت نشان داده است که بسته به حالت فیزیولوپیکی حشره از درجه حرارت 6 تا 25 درجه سیلیسیوس بصورت افزایشی فعال می شوند و بین 25 تا 37 درجه فعالیتشان کاهش می یابد و این در حالی است که در فاصله 37 تا 48 درجه افزایش فعالیت مجدد وجود دارد که به این مقطع فعالیت بیماریزایی یا
Pathologic activity ) ) گویند . بعد از این مرحله و در درجه حرارت حدود 5/49
درجه سیلیسیوس حشره می میرد . در نواحی ایران سن گندم حداکثر دمای 30 درجه و حداقل
دمای5/2- تا 3 - درجه سانتی گراد را می تواند تحمل کند .
د –آب , باران و رطوبت نسبی :
حشره کامل نسل جدید می تواند بر روی گندم خشک تغذیه کرده و آب مورد نیاز خود را به
صورت آب آزاد یا از طریق شیره گیاهی تا مین کند . در صورت وجود غذا و عدم وجود آب
حشره 9 تا 10 روز بعد می میرد . گفتنی است که بارانهای سنگین مرگ و میر تخم ها و پوره
ها را افزایش می دهد .
ه – باد:
وقتی سن های با لغ برای پرواز آماده شدند و در عین حال شرایط د ر مزارع مناسب باشد آنها شروع به پرواز مهاجرتی می کنند , باید توجه کرد که اکثریت سن ها شروع به پرواز در جهت باد می کنند و اگر این جهت انها را به نواحی مساعد ببر ( کوهستانها در مهاجرت تابستانی و دشتهای زیر کشت در بهار ) پرواز موفقیت امیز خواهد بود . در غیر این صورت
مرگ ومیر زیادی در نتیجه این پروازها حادث می شود که دلیلی است بر ضرورت مهاجرت آفت .

پیشگیری و کنترل :
به منظور پیشگیری و کنترل سن گندم از کاربرد مداوم آفت کش ها در بلند مدت می بایست خوداری کرد . در اغلب آفات مثل حشرات – کنه ها- نماتدها و بیماری ها و علفهای هرز ثابت شده است که یک مدریت تلفیقی , شامل بکارگیری عملیات زراعی و کنترل بیولوزیکی
می باشد . آفت کش ها فقط زمانی به کار گرفته می شوند که سایر روشهای کنترل نتواند جمعیت آفت را به زیر سطح زیان اقتصادی پایین بیاورد . بهترین روش برای کنترل آفت روشی است که بتواند بر مبنای محاسبات اقتصادی قابل دوام و بی خطر برای محیط زیست
باشد .
1- کنترل زراعی:
این روش ها شامل مجموعه اقداماتی است که می تواند از طغیانهای جدی سن گندم بدون نیاز به کاربرد آفت کش جلوگیری کند و غالبا نقش پیشگیری دارند ,متنند:
- برداشت زود هنگام
- زود کاشتن ویا کاشت واریاته های مقاوم تر
- وجین کردن کامل علفهای هرز در تمام طول فصل
- تناوب کشت با محصولاتی غیر از غلات
- به زراعی در کشت غلات که باعث می شود گیاه بهترین رشد ونمو را داشته و در نتیجه زودتر برداشت شود .
2- کنترل بیولوزیکی :
به دلیل اثرات فوری و آشکار بسیاری از آفت کش ها ی در دسترس , استراتزی مبارزه بیولوزیک در مقایسه با مزایای روش های شیمیایی کاملا مورد غفلت قرار گرفته است .
3 – کنترل شیمیایی :
به صورت کلی همه آفت کش ها اثر مرگ ومیر لازم روی سن گندم را دارند ولی کاربرد آفت
کشها همیشه با عث کاهش جمعیت سن گندم نمی شود . از سم هایی که برای کنترل این آفت استفاده می شود می توان پیرتروئیدهای مصنوعی ما نند دلتامترین ( دسیس- دلتا مترین و دلتارین ) به دلیل سمیت کم برای پستانداران به کار گرفته می شود و نیز از آفت کش های متداول دیگر می توان هیدروکربنهای کلره, و ارگانوفسفاتها مرگ ومیر بالا برای سن گندم دارند .
باید دقت شود که اگر کاربرد سموم در زمان مناسب از نظر شرایط آب و هوایی صورت نگیرد اثرات لازم را نخواهد داشت و سم پاشی باید تکرار شود .
به طور کلی حشرات کوچکتر خیلی راحتر توسط یک حشره کش کشته می شوند , بهترین
زمان سم پاشی در سن های غلات به خصوص سن گندم وقتی است که پوره های جوان شروع به تفرخ می کنند . باید توجه کرد که سن های بالغ زمستان گذران در صورت داشتن تراکم بالا
باید قبل از جفتگیری کنترل شوند .
 

lady1361

عضو جدید
سن گندم

[h=1]مقدمه[/h]در رد پای سوابق تاریخی و نیز از منظر اهمیت اقتصادی دو آفت ملخ و سن گندم در مملکت ما همیشه مطرح بوده و قدیمی‌ترین نوشته‌ها از خسارتهای جدی این دو که گاه در مناطقی در حد قحطی می‌رسیده در دست است. گسترش و طغیان سن گندم Eurygaster integriceps را در ایران می‌توان مثال خوبی برای گسترش و طغیان حشرات در اثر دخالت انسان در محیط طبیعی ذکر کرد. انجام سم‌پاشی‌های بی‌رویه بر علیه سن گندم و نابودی دشمنان طبیعی آن از جمله عواملی است که سبب گردیده است سن گندم به عنوان یکی از مهمترین آفات گندم و جو مطرح شود و گفتنی است که سن گندم در ایران در اکثر مناطق خصوصا مناطق معتدل کشور انتشار دارد.




[h=1]محل زندگی سن گندم[/h]در گذشته‌های دور محیط اصلی و محل دائمی زندگی سن گندم دامنه‌های نواحی کوهستانی بوده و پوشش گیاهی این مناطق را گرامینه‌های وحشی تشکیل می‌داده که میزبان اصلی این حشره به شمار می‌رفته است. علاوه بر این گیاهان چند ساله مثل گون و درمنه و برگهای خزان کرده درختانی مثل بلوط پناهگاههای زمستانه این آفت را تشکیل می‌دهند. در سالهای اخیر دخالت های انسان در محیط طبیعی نظیر چرای بی‌رویه دام و مصرف گیاهان چند ساله و مصرف درختان و درختچه‌های جنگلی به عنوان سوخت و تخریب مراتع و کشت گندم در این مناطق باعث بهم خوردن تعادل زیستی محیط و گسترش مناطق انتشار و افزایش جمعیت این آفت گردیده است.
[h=1]مشخصات حشره Eurygaster integriceps[/h]طول حشره کامل 12.5 - 8 و عرض آن 8 - 5 میلیمتر است و علت اصلی دامنه نسبتا وسیع تغییرات در اندازه حشره کامل شیوه زندگی آفت است که بر اساس بررسیها و مشاهدات در سراسر مناطق سن خیز کشور این حشره 2 شیوه زندگی دارد که این خود منجر به تغییراتی دراندازه آفت شده است. جمعیتی از این حشره که در زیستگاههای طبیعی واقع در ارتفاعات زندگی می‌کنند و ضمن تغذیه از گیاهان غیره زراعی بخصوص گندمیان و بدون آنکه پروازهای قابل توجهی انجام دهند، به زاد و ولد می‌پردازند.

افراد این گروه کوچک و طول و عرض آنها به ترتیب 10.5 - 8 و 6.8 - 5 میلیمتر است. در حالی که گروه دوم از این حشره که از گندم و جو تغذیه می‌کنند بخصوص آنهایی که به مزارع آبی حمله‌ور می‌شوند جثه‌ای بزرگتر دارند. رنگ حشره کامل بسیار متغیر بوده و رنگ عمومی آنها قهوه‌ای و زرد خاکی است که این نیز از روشن تا تیره تغییر می‌کند. به علاوه نمونه‌هایی به رنگ سیاه ، قرمز ،‌ مسی و زرد کهربایی نیز دیده می‌شود. سطح پشتی حشره کامل ممکن است عاری از هر گونه لکه مشخص و یا دارای لکه‌های تیره با ابعاد و شکلهای مختلف بخصوص روی سپر دیده می‌شود. سر حشره مثلثی است و نوک آن به جلو امتداد دارد. نزدیک خط فاصل بین سر و سینه دو چشم ساده و در دو گوشه جانبی سر دو چشم مرکب دیده می‌شود.

تنها اختلاف در شکل ظاهری حشرات کامل نر و ماده مربوط به قطعات بیرونی دستگاه تناسل آنهاست که در انتهای قسمت زیرین شکم واقع است. این قطعه در حشرات نر ساده است و هیچگونه تقسیم بندی در آن دیده نمی‌شود در حالی که در حشرات ماده به 6 قسمت بزرگ و دو قسمت کوچک تقسیم می‌شود. تخم حشره کروی و قطر آن یک میلیمتر است. رنگ تخم تازه سبز روشن است و روی تخم سوراخهای تنفسی واقع است. رنگ پوره‌های سن اول بلافاصله بعد از خروج از تخم سبز بسیار روشن است که پس از چند ساعت متمایل به سیاه می‌شود.




[h=1]مناطق انتشار سن گندم[/h]مناطق انتشار سن گندم در حال حاضر از طرف باختر به مرزهای ایران با عراق و ترکیه و از طرف خاور به مرزهای کشور با افغانستان و پاکستان می‌رسد، به عبارت دیگر از مرزهای غربی تا شرقی بجز کویرهای مرکزی فلات ایران زیر پوشش این حشره قرار دارد. در شمال کشور این حشره به جز در نوار ساحلی دریای خزر در بقیه مناطق فعالیت خود را گسترش داده است و تا مرزهای ترکمنستان ،‌ آذربایجان و ارمنستان پیش رفته است در جنوب کشور نیز فقط نوار ساحلی دریای عمان و خلیج فارس و قسمتی از جلگه خوزستان از حملات این آفت مصون مانده است.
[h=1]تغذیه حشره[/h]پوره‌ها بیشتر عمرشان را روی ساقه و خوشه غلات سپری می‌کنند و در صورت گرمی هوا قادرند تغذیه خود را در طول شب انجام دهند. با این وجود در طول گرمای روز بیشتر پوره‌ها در جستجوی پناهگاهی در برگهای پایین و یا در خاک هستند. 5 مرحله پورگی وجود دارد و سن‌های بالغ نسل جدید به بیشترین وزن نیاز دارند چرا که بقای آنها در آینده بستگی به ذخایر چربی دارد که انباشته‌اند. در سنین آخر پوره‌ها تحرک کمتری دارند و اغلب به مدت چند ساعت بی‌حرکت باقی می‌مانند در این مرحله اگر گندم‌ها زود برداشت شده باشند،‌ این حشرات قادر نخواهند بود که به میزان کافی ذخیره چربی در بدنشان بسازند و این مسئله در بقاء آنها در آینده تاثیر زیادی دارد.




[h=1]پیشگیری و کنترل[/h]به منظور پیشگیری و کنترل سن گندم از کاربرد مداوم آفت‌کش‌ها در بلند مدت می‌بایست خودداری کرد. در اغلب آفات مثل حشرات ، کنه‌ها ، نماتدها و بیماری‌ها و علفهای هرز ثابت شده است که یک مدیریت تلفیقی ،‌ شامل بکارگیری عملیات زراعی و کنترل بیولوزیکی می‌باشد. آفت‌کش‌ها فقط زمانی بکار گرفته می‌شوند که سایر روشهای کنترل نتواند جمعیت آفت را به زیر سطح زیان اقتصادی پایین بیاورد. بهترین روش برای کنترل آفت روشی است که بتواند بر مبنای محاسبات اقتصادی قابل دوام و بی‌خطر برای محیط زیست باشد.
[h=2]کنترل زراعی[/h]این روشها شامل مجموعه اقداماتی است که می‌تواند از طغیانهای جدی سن گندم بدون نیاز به کاربرد آفت‌کش جلوگیری کند و غالبا نقش پیشگیری دارند. برداشت زود هنگام ، زود کاشتن و یا کاشت واریته‌های مقاوم‌تر ، وجین کردن کامل علفهای هرز در تمام طول فصل ، تناوب کشت با محصولاتی غیر از غلات ، به‌زراعی در کشت غلات که باعث می‌شود گیاه بهترین رشد و نمو را داشته و در نتیجه زودتر برداشت شود.
[h=2]کنترل بیولوژیکی[/h]به دلیل اثرات فوری و آشکار بسیاری از آفت‌کش‌های در دسترس ، استراتژی مبارزه بیولوژیک در مقایسه با مزایای روش‌های شیمیایی کاملا مورد غفلت قرار گرفته است.
[h=2]کنترل شیمیایی[/h]به صورت کلی همه آفت‌کش‌ها اثر مرگ و میر لازم روی سن گندم را دارند ولی کاربرد آفت کشها همیشه باعث کاهش جمعیت سن گندم نمی‌شود. از سم‌هایی که برای کنترل این آفت استفاده می‌شود می‌توان پیرتروئیدهای مصنوعی ما‌نند دلتامترین به دلیل سمیت کم برای پستانداران بکار گرفته می‌شود و نیز از آفت‌کش‌های متداول دیگر می‌توان هیدروکربنهای کلره و ارگانوفسفاتها مرگ و میر بالا برای سن گندم دارند.

باید دقت شود که اگر کاربرد سموم در زمان مناسب از نظر شرایط آب و هوایی صورت نگیرد اثرات لازم را نخواهد داشت و سم پاشی باید تکرار شود. بطور کلی حشرات کوچکتر خیلی راحت‌تر توسط یک حشره کش کشته می‌شوند. باید توجه کرد که سن‌های بالغ زمستان گذران در صورت داشتن تراکم بالا باید قبل از جفت‌گیری کنترل شوند.
 

lady1361

عضو جدید
سن گندم

[h=1]سن گندمEurygaster integriceps Put. [/h][h=1][FONT=&quot] Hem., Scutelleridae[/FONT][/h]
سن گندم مهمترین آفت گندم و جو در ایران می باشد ودر اکثر مناطق گندمکاری ایران انتشار دارد. خسارت مربوط به سن معمولی گندم تاریخچه بسیار طولانی دارد و در حال حاضر مساله گیاهپزشکی ایران محسوب می شود. این روند در سالهای اخیر شدید بوده است، طوری که در سالهای 1390و 1391 سطح مبارزه شیمیایی علیه آن به ترتیب 1165229 و 979925 هکتار بوده است استفاده محض و گسترده از مبارزه شیمیایی در کنترل آفت کافی نیست و باید از آن در قالب کنترل تلفیقی بهره گیری شود.
شکل 1- سنین مختلف پورگی و حشره کامل سن گندم
زیست شناسی
تخم ها، کروی و به قطر یک میلیمتر است. رنگ تخم تازه گذاشته شده سبز روشن و بسته به شرایط محیطی 2 تا 3 روز بعد در سطح آن نقطه های ریز تیره رنگی ظاهر می شود. رنگ پوره های سن اول بلافاصله پس از خروج از تخم، سبز بسیار روشن است، که پس از چند ساعت متمایل به سیاه می شود. از سن دوم به بعد رنگ اصلی پوره ها نمایان می گردد. براساس مطالعات رجبی (1372) این حشره درمناطق سن خیز ایران دارای دو فرم بیولوژیک است، که این وضعیت به بروز تغییرات مرفولوژیک منجر می­گردد. براین مبنا جمعیتی که در زیستگاه های طبیعی واقع در ارتفاعات زندگی می کند، ضمن تغذیه از گیاهان مرتعی و زارعی به ویژه گندمیان، بدون آنکه پروازهای قابل توجهی دهند، به زاد و ولد در زیستگاه های طبیعی خود می پردازند و جابجایی قابل توجهی نیز ندارند. براساس مطالعات رجبی اندازه بدن در دو فرم مذکور متفاوت است، طوری که در فرم های طغیانی بزرگتر از سن های ساکن و غیرطغیانی هستند و همچنین وزن بدن در فرمهای طغیانی بزرگتر از سن های ساکن می باشد.


شکل2- سن بالغ​


شکل 3- سن گندم در منطقه خاورمیانه همواره یکی از آفات مهم بوده است و به همین دلیل در فرهنگ مردم منطقه شناخته شده است. تمبر بالا در کشور ترکیه چاپ شده است.​

مناطق انتشار
سن معمولی گندمE. Integriceps دارای تراکم و انتشار وسیعی در سطح گندم کارهای گندم کارهای ایران است. در حال حاضر تقریباً تمامی مناطق کشت گندم و جو ایران به این آفت آلوده می باشند. عوامل زیر در انتشار سن گندم درایران موثر بوده است (رجبی، 1379)
1- وجود مواد غذایی به حد وفور (گیاهان میزبان ترجیحی)
2- فراهم بودن اماکن مناسب جهت دوره طولانی دیاپوز
3- وجود شرایط اقلیمی مناسب جهت فعالیت آفت

گیاهان میزبان سن گندم
این آفت در ایران به ارقام مختلف گندم و جو چاودار حمله و از آنها تغذیه می کند. بلکه، از لحاظ دامنه غذایی حشره ای الیگوفاز است و از اکثر گندمیان یکساله تغذیه می نماید. سن گندم با دو گروه گیاه در ارتباط است:الف- گروه 1: گیاهانی که سن گندم از آنها برای زمستان و تابستان گذرانی بهره می گیرد و دوره دیاپوز را زیر آنها سپری می کند.
ب- گروه دوم: گیاهانی که در مزارع و ارتفاعات می رویند و آفت دوره بعد از دیاپوز از آنها استفاده می کند.
در این رابطه سن گندم با سه دسته گیاه مواجه است:
1- گیاهانی که سن گندم روی آنها تخم گذاری می کند، اما حشرات کامل به ندرت از آنها تغذیه می کنند.

کوزه قلیانیSilene conidea
نوعی آلالهRanunculus avsheri 2- گیاهانی که سن گندم از آنها تغذیه می کند اما حشرات کامل روی آنها کمتر تخمگذاری می کند

یولاف Avena fatua
نوعی جو Hordeum geniculatum توت روباه Songuisorba minor بنفشه سه رنگ Viola tricolor گیاهان میزبان سن گندم درارتفاعات و مراتع عبارتند از:

کوزه قلیانیSilene conidea
نوعی آلالهRanunculus avsheri Bioss یولاف وحشیAvena fatua L.
نوعی جوHordeum geniculatum All.
توت روباه Songuisorba minor Scep.
بنفشه سه رنگViola tricolor L.

گورگیا بالشتی Agropyron caespitosum
نوعی علف پشمکی Bromus tectorum Bromus Lanceolatus از دید رجبی (1372، 1379) دلایل اصلی گسترش سن گندم شامل:
1- تخریب مداوم مراتع به وسیله چرا و کاشت غلات دیم در مراتع
2- برداشت دیر هنگام محصول
3- مرگ و میز دشمنان طبیعی در اثر سم پاشی های بی رویه
4- برداشت با کمباین
خسارت:
این حشره الیگوفاژ پس از پایان زمستان گذرانی به مزارع هجوم می آورد. خسات سن مادر به صورت کمی است. در هنگام پنجه زنی گندم بیشترین حمله سن های مادر اتفاق می افتد، تغذیه سن مادر از جوانه های مرکزی به زردی و پژمردگی بوته ها می انجامد، تغذیه از خوشه نورس به سفید شدن خوشه از محل نیش حشره تا انتهای آن منجر می گردد. از این نظر خسارت سن گندم مشابه آفات زنبور ساقه خوار گندم، کرم ساقه خوار گندم و جو، کمبود مس و قارچ پاخوره است. تغذیه از دانه گندم عمدتاً به وسیله پوره های سن سوم چهارم، پنجم وحشره کامل نسل جدید گزارش شده است.
سطح زیان اقتصادی
سطح زیان اقتصادی سن مادر در مناطق مختلف ایران1/8 عدد در مترمربع برآورده شده است. زمان مبارزه با سن مادر در مزارع گندم آبی زود کشت (هراکش) با عملکرد بیش از 3 تن در هکتار، زمان ظهور 5-4 عدد سن مادر در متر مربع است و در مزارع گندم دیم با پیش بینی عملکرد 3-2 تن در هکتار زمان ظهور 3 عدد سن مادر در مترمربع ذکر شده است. به طور کلی ارقام گندم وجو در برابر سن گندم مقاومت متفاوتی از خود نشان می دهند.
سطح زیان اقتصادی پوره ها در مرحله رسیدن فیزیولوژیک گندم 4 و در مرحله برداشت 2/8عدد پوره در مترمربع گزارش شده است (بهرامی و همکاران، 1381).

زیست شناسی
سن گندم زمستان را به صورت حشره کامل زیر علفهای هرز به ویژه گونAstragalus spp. و درمنهArtemisia spp.در دامنه کوه ها، زیر پوستک درختان شکاف زمین، دشت ها و حتی در مزارع گندم طی می کند. پس از افزایش تدریجی دما در اواخر زمستان یا اوایل بهار، مهاجرت سن مادر از مناطق زمستان گذران به مزارع گندم رخ می دهد. حداکثر تخم ریزی در هفته دوم و سوم اردیبهشت شروع می شود و تا دهه دوم خرداد ادامه می یابد. سن های کامل نسل جدید از دهه سوم خرداد در مزارع ظاهر می شود و مهاجرت آنها به سوی اماکن تابستانه از اواخر خرداد تا اوایل تیر ادامه دارد (غدیری و حیدری، 1367).
شکل 4- پوره های سن یک سن گندم در حال خروج از تخم
سن های مادر پس از استقرار در مزرعه به مدت یک تا دو هفته تغذیه می کنند و سپس جفت گیری می نمایند. این سن ها در پشت برگهای میزبان در جاهای متراکم مزرعه و معمولاً در دو ردیف 7 تایی تخمگذاری می کنند تخم ها در دمای 30-20 درجه پس از دو هفته تفریخ می شوند. پوره های سن اول پس از تفریخ نورگرایی منفی دارند و به همین علت اغلب به صورت ردیفی و شبیه دسته تخم در قسمت های پایین بوته گندم دیده می شوند. صفر فیزیولوژیک سن گندم 18/85 درجه سانتیگراد و دمای موثر روزانه پوره ها 275/26 روز درجه محاسبه شده است (ایرانی پور و همکاران، 1381).
در سن های زمستان گذران، پروتئین ضد یخ تولید می شود، که یکی از عوامل پایداری آفت در برابر شرایط سخت و سرمای زمستان است (بغدادی و ربانی، 1379). توانایی های زیستی فرم مهاجر با فرم ساکن متفاوت است و سن های مهاجر توانایی بیشتری برای تحمل سرما دارند (رجبی، 1372).
صفر فیزیولوژیک سن گندم 58/18 درجه سانتیگراد و مجموع دمای موثر روزانه پوره ها 26/275 درجه- روز تعیین شده است. دوره های مختلف پورگی با مراحل رشد و نمو گندم هماهنگی دارد، به صورتی که تغذیه اکثر سن ها در هنگام برداشت کامل می شود و سن ها با ذخیره کافی به پناهگاه تابستانه مهاجرت می کنند. سن ها به منظور فرار از گرمای تابستانه به دامنه های کوه با بازه دمایی 25-15 درجه سانتیگراد پناه می برند.

روش های کنترل فیزیکیدر این زمینه سوزاندن بوته های گون قابل ذکر است، که باعث نابودی جمعیت زمستان گذران سن گندم می گردد، اما به دلایل عدم دسترسی به تمامی بوته های گون، نابودی پوشش گیاهی، تخریب و فرسایش مراتع و نابودی دشمنان طبیعی این آفت روش مزبور توصیه نمی شود.
زراعی
1- استفاده از ارقام زودرس: این راهکار با کاهش ذخیره غذایی در بدن سن های بالغ بهاره موجب افزایش مرگ و میر در جمعیت می گردد. البته این راهکار در صورتی موثر است، که کاشت و برداشت به صورت منطقه ای و هماهنگ صورت گیرد (رضا بیگی، 1380).
2- برداشت زود و سریع محصول: رجبی معتقد است، که برداشت هر چه سریع تر محصول با کاهش وزن سن های تابستان و زمستان گذران، موجب تلفات سنگین در طول دیاپوز از طرفی و کاهش زاد آوری فیزیولوژیک در سال بعد از طرف دیگر می شود. این روند، در درازمدت جمعیت سن گندم را از حالت طغیانی خارج می کند. مساله دیگر کاهش خسارت کیفی سن گندم به مقدار قابل توجهی می گردد (بهرامی و همکاران، 1381).
3- استفاده از ارقام مقاوم: مقاومت واریته های مختلف گندم و جو نسبت به سن گندم یکسان نیست، بنابراین می توان از ارقام مقاوم برای حداقل نمودن خسارت آفت استفاده کرد. به عنوان نمونه براساس یک طرح پژوهشی ارقام قدس و روشن در مزارع گندم آبی استان تهران حداکثر سن زدگی را نشان داده اند. در حالی که ارقام آزادی و امید کمتر دچار سن زدگی بوده اند.
دشمنان طبیعی
بیشترین پارازیتیسم طبیعی مربوط به زنبورهای پارایتوئید Trissolcus و مگش های Phasia می باشد. زنبورهایTrissolcus که گونه های مختلفی از آن در مزارع غلات استان های تهران، مرکزی و همدان و لرستان انتشار دارد و بیشتر پارازیتیسم طبیعی تخم های سن گندم مربوط به زنبورهای این جنس است (رجبی و امیر نظری، 1367). در سالهای اخیر مبارزه شیمیایی به کاهش جمعیت پارازیتوئیدها منجر شده است و در نتیجه اثر این پارازیتوئیدها روی جمعیت سن گندم حدود23 درصد برآورد می شود.
مگس های پارازیتوئید یک نسلی هستند و زمستان را به صورت لاروسن سوم در حفره عمومی بدن میزبان، سپری می کنند. مگس ها پس از خروج از شفیره ها، از شهد گیاهان خانواده چلیپائیان تغذیه می نمایند و سپس روی سن های مادر که تازه از مکان های زمستانی بازگشته اند، تخمریزی می کنند.
شیمیایی
1- در هنگام تراکم آفت در حد زیان اقتصادی، می توان از سموم فسفره یا پایرتروئیدی استفاده کرد. در انتخاب سم باید بی خطر بودن سم برای دشمنان طبیعی در نظر گرفته شود. اگر سم پاشی در مرحله شفیرگی مگس پارازیتوئید انجام شود، موجب اثر منفی روی پارازیتوئید نمی شود (جوزیان و عبادی،1380).
2- سم پاشی علیه سن مادر متوقف شود و مبارزه شیمیایی روی پوره ها متمرکز گردد. در صورت ضرورت سمپاشی علیه سن مادر بهتر است، این عمل پس از سرازیر شدن سن ها به طرف مزارع و قبل از تخم ریزی انجام شود.
3- بهتر است مبارزه علیه پوره سن دوم صورت گیرد، برای این منظور باید پس از مشاهده اولین پوره سن 4 عملیات مبارزه آغاز گردد، زیرا به تجربه ثابت شده است، هنگام رویت اولین پوره سن 4، فرم غالب جمعیت آفت به صورت پوره سن 2 است (رجبی، 1372).


شکل 5- نمایی از پارازیتویید تخم سن گندم

4-در هنگام غالب بودن جمعیت پوره سن دوم از سمومی مانند فنیتروتیون به میزان 8/0 تا 1 لیتر در هکتار استفاده کرد. با وجود گذشت 20 سال از مصرف سم فنیتروتیون علیه سن گندم هنوز این سم کنترل قابل قبولی را ایجاد می کند (شیخی و همکاران، 1379).
5- اثرات دورکنندگی چند حشره کش فسفره و پایرتروئید با هم مقایسه گشت و پایرتروئید ها مانند دلتامترین دارای خاصیت دورکنندگی است و این امر می تواند در برنامه مدیریت تلفیقی آفات مورد استفاده قرار گیرد (شیخی گرجان و همکاران، 1381).
صابر و همکاران (1380) پس ار بررسی اثرات فنیتروتیون و دلتامترین روی مراحل نابالغ و پارامترهای زیستی پارازیتوئید تخم سن گندم Trissolcus semistriatus گزارش نمودند، که رشد و نمو مراحل نابالغ پارازیتوئید، تحت تاثیر تیمارهای حشره کش قرار نمی گیرند و تقریبا تمام تخمهای پارازیته رشد خود را کامل می کنند. مرحله رشدی هنگام کاربرد حشره کش روی نتایج این آزمایش تاثیر چشمگیری دارد. چنانچه زمان کاربرد سموم به گونه ای تعیین گردد، که فاصله زمانی کافی برای تجزیه آفت کش وجود داشته باشد، تا هنگام خروج پارازیتوئیدها حداقل تلفات حشرات کامل ثبت شود. بر اساس مطالعه صابر و همکاران دلتامترین و فنیتروتیون بر اساس استانداردهای IOBC/WPRS به ترتیب موجب 2/15% و 15% بازدارندگی (کاهش درصد خروج حشرات کامل) می شوند. در طبقه بندی، سموم مذکور به ترتیب کم ضرر و بی ضرر تعریف می شوند.
6- جلوگیری از انجام عملیات مبارزه در سطوح وسیع، دشت و مناطق دور از پناهگاه زمستانه، مگر در صورت بحرانی بودن جمعیت و در این حالت سمپاشی در نقاط خیلی آلوده انجام شود.
7- تنظیم برنامه های منظم پایش برای پیشگیری از دوباره کاری و سمپاشی در زیر سطح زیان اقتصادی، زیرا این کار علاوه بر اینکه از نظر اقتصادی به صرفه نیست، بلکه باعث نابودی دشمنان طبیعی و بهم خوردن تعادل بیولوژیک اکوسیستم های زراعی می گردد.


 

lady1361

عضو جدید
مبارزه بموقع و صحيح با سن گندم

مبارزه بموقع و صحيح با سن گندم

یکی از آفات مهم مزارع گندم و جو در کشور ما ،آفت سن گندم است . این آفت مهاجر است و در فصل زمستان ، مزارع را ترک کرده و برای زمستان گذرانی به مناطق کوهستانی و ارتفاعات پناه می برد و در اواخر زمستان و اوایل بهار، مجدداً به مزارع برگشته و شروع به تخم گذاری می کند.
سن ها در مراحل لاروی تا رسیدن به مرحله سن کامل ، از قسمت های مختلف گیاه تغذیه می کنند و اگر جمعیت آنها زیاد باشد ، گیاه زراعی را به طور کامل از بین می برند .
بیشترین خسارت این حشره در مرحله شیری و خمیری شدن دانه های گندم است .
.
همان طور که می دانید محصول گندمی که حتی 2 تا 3 درصد سن زدگی داشته باشد ، ارزش نانوایی نخواهد داشت و آرد و نان حاصله کیفیت بسیار پایینی خواهد داشت .
کارشناسان در زمستان کانون های تجمع سن را بررسی کرده ، تعداد و وزن سن ها را مشخص می کنند . لازم به ذکر است براساس وضعیت آب و هوایی هرسال ، تعداد و تراکم سن ها متفاوت خواهد بود .
کارشناسان و مسئولین مربوطه ، شما کشاورزان را از وضعیت آفت و زمان مناسب مبارزه مطلع خواهند کرد.


مبارزه با این آفت مهم و خطرناک، حتماً باید با نظارت کارشناسان و در زمان مناسب انجام شود تا هم از استفاده بیش از حد سموم و خسارت به محیط زیست اجتناب شود و هم اینکه کارائی و اثربخشی استفاده از سموم افزایش یابد.
 

Phyto

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
Eurygaster integriceps سن گندم

سن گندم به احتمال زیاد از قرنها پیش و حداقل قبل از زمان نادر شاه در ایران شیوع داشته است ولی اولین گزارش کتبی در مورد شدت خسارت این آفت مربوط به سال ۱۳۰۶ می باشد.این آفت از دیر زمان در تمام نقاط ایران وجود داشته و بدون شک مهمترین آفت کشتزارهای غلات (گندم و جو ) بوده است و از ابتدای کاشت محصول تا برداشت آن نگرانی و وحشت بر روستائیان حکمرانی می کرد و از هیبت هجوم سن که نتیجه آن قحطی و گرسنگی و اغلب مهاجرت بوده، لرزه بر اندام آنان می افتاد. در برابر چنین آفتی از همان زمان قدیم کشاورزان هر چه از دستشان برمی آمده انجام داده اند و وقتی دستشان از همه جا کوتاه می شد به نذر و نیاز و دعا ، توسل می جستند. بعضی از اشخاص کلاش و حقه باز نیز در نقاط سن خیز به کشاورزان ساده لوح مراجعه و در مکانهای زمستانگذرانی در کوه یا در مزارع دعای سن بند تعبیه می کردند تا سن به مزارع هجوم نبرد و با وجود ترقیات شگرفی که تا کنون در مبارزه علیه سن گندم حاصل شده است هنوز هم دعای سن بند در بعضی نواحی کشور دارای طرفدارانی می باشد. قدیمی ترین اثری که از مبارزه علیه سن در کوه در دسترس می باشد، حاکی از آن است که نادر شاه ( ۱۷۳۶ میلادی) به قشون خود امر کرده که در مکانهای زمستانگذران، کلیه گیاهان پناهگاه سن را آتش بزنند و بر اثر این عمل مدت چند سال کشور ایران از حمله سن در امان بوده است. در ورامین به سن های زرد خاکستری تا قهوه ای مایل به سیاه و گاهی کاملا سیاه، سن نادری می گویند که بی ارتباط با قضیه فوق نیست.


حشره بالغ سن گندم


شناسایی آفت
طول حشره کامل 8 - 8/12 وعرض آن 5-8 میلیمتراست.علت اصلی دامنه نسبتا وسیع تغییرات در اندازه حشره کامل، شیوه زندگی آفت است. بدین معنی که بر اساس بررسیها و مشاهدات در سراسر مناطق سن خیز کشور، این حشره دو شیوه زندگی دارد که این خود منجر به تغییراتی در اندازه آفت شده است. افراد جمعیتی از ا ین حشره که در زیستگاههای طبیعی واقع در ارتفاعات زندگی می کنند و بدون انجام پروازهای قابل توجه با تغذیه از گیاهان غیر زراعی، به زاد و ولد می پردازند، جثه ای کوچکتر دارند. در حالی که گروه دیگری از این حشره که ا ز گندم و جو تغذیه می کنند، به ویژه آنهایی که به مزارع آبی حمله ور می شوند جثه ای بزرگتر دارند.

حشره کامل سن گندم
رنگ حشره کامل بسیار متغیر است رنگ عمومی آن قهوه ای و زردخاکی است که این نیز خود ا ز روشن تا تیره تغییر می کند. به علاوه ، نمونه هایی به رنگ سیاه، قرمز، مسی و زرد کهربایی نیز وجود دارند.




رنگهای متفاوت حشره کامل سن گندم

بدن سن گندم از سه قسمت اصلی سر، قفسه سینه و شکم تشکیل شده است. سر حشره مثلثی است که نوک آن به جلو امتداد دارد. از نوک سر دو شیار طولی موازی به طرف سینه امتداد می یابند که به سینه نمی رسند. نزدیک خط فاصل بین سر و سینه، دو چشم ساده و در گوشه جانبی سر، دو چشم مرکب دیده می شوند. شاخک پنج بندی است که بند پنجم بلندترین آنها و پس از آن بند دوم بلندتر از سایر بندهاست رنگ بند پنجم تیره و بقیه بندها روشن است.

قسمتهای مختلف سر در سن گندم

خرطوم حشره نسبتا بلند و در حال استراحت زیر بدن قرار می گیرد. رانها و ساقهای پا دارای خارهای ریز قهوهای بوده و پنجه ها سه مفصلی است.


نمای شکمی حشره کامل سن گندم


قسمت اول ناحیه قفسه سینه، بزرگ، ذوزنقه ای و دارای نقاط مختلفی است.

قسمت انتهایی قفسه سینه یا سپر بسیار بزرگ و رشد کرده است که تقریبًا همه سطح پشتی شکم را می پوشاند و از طرفین آن حاشیه ۵ حلقه آخر شکم که هر کدام در طرفین یک لکه سیاه دارند نمایان است. روی قسمت پشتی سپر، دو لکه کوچک مشخص به رنگ روشن دیده می شوند.


سپر برزگ که تمامی شکم را پوشانده و تنها حاشیه ۵ حلقه انتهایی شکم پیداست

تنها اختلاف در شکل ظاهری حشرات کامل نر و ماده مربوطه به قطعات بیرونی دستگاه تناسلی آنهاست که در انتهای قسمت زیرین شکم واقع است. این قطعه در حشرات نر ساده است و هیچگونه تقسیم بندی در آن دیده نمی شود درحالی که در حشره ماده این قسمت به شش قطعه بزرگ و دوقطعه کوچک یعنی جمعا هشت قطعه تقسیم شده است.


دستگاه تناسلی حشره ماده دستگاه تناسلی حشره نر

تخم کروی و قطر آن یک میلیمتر است. رنگ تخم تازه، سبز روشن انگوری می باشد که بسته به شرایط محیط دو تا سه روز بعد در سطح آن نقطه های بسیار ریز تیره پدیدار می گردند. این نقطه ها به تدریج به هم نزدیک شده و دایرهای را تشکیل می دهند و بعد از مدتی لکهای به شکل لنگر کشتی و به رنگ قرمز متمایل به نارنجی در زیر پوست تخم آشکار می شود و در نهایت یک لکه کوچک سه گوش و سیاه رنگ زیر لکه قرمز فوق پدیدار می شود.



تخمهای سن گندم در مراحل مختلف رشد و نمو جنینی

از تخم سن گندم، پوره که همان نوزاد سن گندم می باشد از طریق ایجاد دریچه ای دایره شکل خارج می گردد. پورهها پنج مرحله را می گذرانند تا به حشره کامل تبدیل شوند که به این مراحل، سنین مختلف پورگی می گویند.


خروج پورههای سن اول از تخم


ایجاد دریچهای دایره شکل بر روی غشاء تخم در هنگام خروج پوره

رنگ پوره سن اول بلافاصله پس از خروج از تخم سبز بسیار روشن است که پس از چند ساعت متمایل به سیاه می شود. از سن دوم به بعد رنگ اصلی پورهها نمایان می گردد. وجه تمایز پوره ها از یکدیگر به ویژه در پوره سنین چهار و پنج بسیار بارز است بدین معنی که بال از سن چهارم پورگی جوانه میزند که در سن پنجم مشخص تر می شود.


پوره سن دو پوره سن یک

پوره سن سه پوره سن چهار

 

Phyto

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
مناطق انتشار، گیاهان میزبان ، شیوه و شدت خسارت
سن گندم در هر نقطه ای از ایران که گندم کشت می شود حضور دارد. در این تعریف تنها یک استثنا وجود دارد و آن منطقه گرگان و گنبد است که ضمن اینکه دارای گندمکاری متراکمی است این آفت در آن فعالیت ندارد و جای این سن را سن دیگری بنام(Euryguster maura) اشغال کرده است.سن گندم در نقاط مختلف کشور از تراکم های متفاوتی برخوردار است. در بین مناطق آبی ازمناسب ترین جاها باید دشت ورامین و در بین مناطق دیم از مناسب ترین جاها باید منطقه کرمانشاه را نام برد.

گیاهان میزبان سن گندم
سن گندم در ایران به ارقام مختلف گندم و جو و چاودار و یولاف حمله کرده وا ز آنها تغذیه می کند. گذشته از گیاهان فوق سن گندم به گروه وسیعی از گیاهان وحشی خانواده گندمیان و سایر خانواده های گیاهی در ارتفاعات و دشتها حمله ور شده واز آنها نیز تغذیه می کند. دراین راستا این قبیل گیاهان به دو گروه تقسیم می شوند:گروه اول، گیاهانی که حشرات کامل سن گندم و گه گاه پورههای سنین چهار و پنج از آنها تغذیه میکنند اما تخمریزی روی آنها به ندرت دیده می شود.گروه دوم، گیاهانی که سن گندم ضمن تغذیه روی آنها تخمریزی کرده و پورهها وحشره کامل نسل جدید نیز از آنها تغذیه می کنند. به عبارت دیگر سن می تواند روی این گیاهان زاد ولد نماید. به این ترتیب، تغذیه سن گندم از گیاهان خودروی ارتفاعات به خوبی روشن شده و معلوم می شود که این حشره تا چه اندازه دارای تنوع میزبان می باشد.

شیوه و شدت خسارت سن گندم
خسارت سن گندم کمی و کیفی است. سن مادراصطلاحی است که به سنهای زمستانگذران اطلاق می شود خسارت خود را منحصرًا به صورت کمی وارد می کند در حالیکه پورهها و حشرات کامل نسل جدید به هر دو شکل کمی و کیفی خسارت را وارد می سازند. خسارت کمی سن مادر در سالهایی که جمعیت آفت از تراکم بسیار بالایی برخوردار است و یا به عبارت دیگر در سالهای طغیانی، می تواند به صددرصد برسد و این اتفاقی است که در ایران به کرات اتفاق افتاده است. در این نوع خسارت سن گندم ضمن حمله به جوانه های ساقه دهنده و خوشه دهنده، مزرعه را مبدل به علفزاری می کند که پوشیده از بوته های گندم بدون ساقه و زرد است.


ریزش سن درحالت طغیانی


خسارت سن مادر برروی برگ


مقایسه ساقه گندم سن زده (راست) وسالم (چپ)

تغذیه سن مادر از قسمت پهن برگ و حتی در مواردی که حمله تعدادی از سنهای مادر مقارن با شروع تشکیل خوشه می شود از زیر خوشه و یا خود خوشه نیز دیده می شود که در مورد اول تمام خوشه سفید شده و در مورد دوم آن قسمتی از خوشه که در بالای محل تغذیه قراردارد سفید می شود.



تغذیه سن مادر ازقسمت زیر خوشه

تغذیه سن مادر از خوشه

البته سفیدی خوشه همیشه به علت حمله سن گندم نیست و عواملی چون زنبور ساقه خوار گندم، کرم ساقه خوار گندم وجو، بیماری قارچی پاخوره و کمبود مس نیز منجر به سفید شدن خوشه می شوند. پورههای سن گندم و حشره کامل نسل جدید ضمن تغذیه ازدانه گندم در مراحل شیری و خمیری، بزاق خود را به داخل دانه تزریق می کنند تا تغذیه از دانه ها برای آنها آسان شود. بزاق دهان سن باعث تخریب برخی مواد تشکیل دهنده دانه گندم شده و خاصیت نانوایی آن را از بین می برد. اگر تعداد این گونه دانه ها به پنج در صد برسد یعنی اینکه اگر در یکصد دانه گندم تنها پنج دانه سن زده موجود باشد، آردی که از ا ین گندم حاصل می شود به درد نانوایی نمی خورد.با توجه به این نکته متوجه ابعاد خسارت کیفی سن گندم می شویم. سن زدگی دانه ها معمولا با چروکیدگی آنها همراه است. در محل نیش حشره روی دانه یک نقطه کوچک سیاه با هاله ای روشن به دور آن دیده می شود. میزان خسارت کیفی سن کامل نسل جدید بیشتر از پوره سن پنج و خسارت کیفی پوره سن پنج بیشتر از پوره سن چهار است. البته بادزدگی نیز منجر به چروک خوردگی دانه می گردد که نباید با خسارت سن گندم اشتباه شود. لازم به ذکر است که در شرایط ایران خسارت تعدادی از قارچها نیز منجر به چروک خوردن دانه ها می گردد.


بذر گندم سن زده

 

Phyto

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
زندگی آفت
سن گندم یک نسل در سال دارد و زمستان را به صورت حشره کامل در مکانهای زمستانگذرانی که غالبا ارتفاعات هستند می گذراند.



محل زمستانگذرانی سن گندم در دامنه ارتفاعات درزیرگیاهان

زمان حرکت سن گندم پس از پایان زمستان گذرانی به سوی مزارع غلات در نقاط مختلف کشور متفاوت است. به عمل پرواز سنها و رسیدن به مزرعه گندم و جو "ریزش سن مادر" می گویند. در شرایط آب و هوایی ایران زودترین زمان ریزش در بهمن ماه و دیرترین آنها در اردیبهشت ماه است. زمان ریزش سن مادر در یک منطقه خاص نیز متناسب با شرایط آب و هوایی در سالهای متفاوت، ممکن است تغییر یابد. ریزش سن گندم به مزارع در کشتهای آبی ودیم تفاوتهایی دارند.



ریزش سن مادر

در گروهی از دیمزارها مکانهای زمستانگذرانی سن گندم و مزارع در هم آمیخته اند و مرز مشخصی بین آنها وجود ندارد. در گروه دیگر از دیمزارها، فاصله مشخصی بین مزارع و مکانهای زمستانگذرانی سن گندم وجود دارد. گروه سوم حالتی بینابین دارد و سن گندم ضمن زمستانگذرانی در مکانهای جدا از مزارع و مرتفع تر از آنها فاصله چندانی را برای رسیدن به مزارع طی نمی کند. در این گروه اکثر دیمزارهای کشورها جای دارند. در نواحی آبی وضعیت متفاوتی حاکم است بدین معنی که مزارع عمدتا با فاصلهای زیاد از مکانهای زمستانگذرانی قرار دارند و بنابراین آفت مسافت کم و بیش طولانی را در رفت و برگشت می پیماید. سن گندم در مناطق آبی یک تا سه بار ریزش می کند. ریزشها زمانی انجام می شود که حرارت در مزارع حدود13/5-14/5 درجه سانتی گراد است. ممکن است که سن گندم شروع به ریزش واز ارتفاعات به مزارع کند ولی در حین ریزش حرارت منطقه کاهش یافته و درنتیجه ریزش متوقف شود. این حالت حداکثر دو بار اتفاق می افتد. به عبارت دیگر ریزش ممکن است تا سه بار ادامه یابد.ریزش در بعضی سالها و تحت شرایطی خاص ممکن است که یکسره از کوه تا مزرعه نباشد و به عبارت دیگر ممکن است که سن گندم در مسیر خود توقفهایی کند. این توقف می تواند در مزارع بینابینی باشد. این حالت بیشتر در مناطق دیم صورت می گیرد و در این مورد سن گندم به تدریج ارتفاع کم کرده تا در نواحی پایینتر که گندم از رشد بیشتری برخوردار است مستقر گردد.سنها در موقع ریزش، همه در یک جا فرود نمی آیند. هر اندازه ارتفاع پرواز سن گندم بیشتر باشد به همان نسبت افراد آن گروه از سنها در فاصله های دوردستتری فرود می آیند. اولین سنهای فرود آمده معمولا نرها هستند. سن پس از رسیدن به مزرعه جابجایی هایی انجام میدهد. سن مادر (سنهای زمستانگذران) پس از فرود به مزرعه به تغذیه می پردازد و از جوانه های مرکزی، برگ وساقه تغذیه می کنند. هر چه میزان ذخیره غذایی سن در سال قبل بیشتر باشد طول دوره تغذیه جدید کم وشدت تغذیه کاهش می یابد. مدت زمان تغذیه قبل از جفتگیری و تخمریزی می تواند از یک تا دو هفته تغییر کند. البته در شرایط نامساعد این دوره به درازا می کشد به طوری که ممکن است تا بیست روزادامه یابد.بارندگی و باد و دمای پایین تخمریزی سن را دچار وقفه می کند. این وقفه به زیان سن گندم و به سود گندم است. چون مراحل رشدی سن گندم با تأخیر سپری شده و در موقع رسیدن گندم و برداشت آن، تعداد زیادی از پوره ها فرصت کامل شدن را پیدا نکرده و در مزرعه باقی می مانند و از بین خواهند رفت.


حشرات کامل سن گندم در حال جفتگیری

تخمگذاری حشره کامل ماده ممکن است روی هر قسمتی از گیاه میزبان، به جز قسمتهای زیرزمینی آن انجام شود. سن گندم روی گیاهان دیگر و حتی روی کلوخها وسنگ ها نیز تخمریزی می کند.



سن مادر درحال تخمریزی پشت برگ




یک دسته تخم سن گندم

طول دوره تخمریزی سن گندم در سالها و نقاط مختلف کشور متغیر است. مهمترین عامل موثر در طول دوره تخمریزی شرایط اقلیمی می باشد. اصولا ً در مناطق گرم دوره تخمریزی در مقایسه با مناطق سرد کوتاهتر است. تغییرات ناگهانی دمای محیط و سرد شدن هوا، وزش باد و ریزش باران نیز می توانند در این دوره وقفه ایجاد کرده و آن را طولانی کنند.نکته ای که ازاهمیت فوق العاده برخورداراست آن است که درسالهایی که سن درمنطقه ای حالت طغیانی دارد، دوره تخمریزی آفت کوتاهتر از زمانی است که این حشره از وضعیتی عادی برخوردار است. دوره جنینی تخم سن گندم در طبیعت از ۵ تا ١۵ روز تغییر می کند که این اختلاف مربوط به نقاط مختلف کشور و زمانهای مختلف است.


تحرک کم پوره های سن اول و تجمع آنها نزدیک پوسته های تخمی که از آن خارج شده اند

پوره سن اول پس از خروج از تخم تغذیه نمی کند. در طبیعت پورههای سن اول تقریبًا در بخش اعظم عمر خود مجتمع هستند و کمتر متفرق می شوند. زمانی که از یکدیگر جدا می شوند و به بخشهای مختلف گیاه میزبان روی می آورند حالتهایی از تغذیه را می توان در آنها دید. از پوره سن دو به بعد تغذیه حشره فعالانه آغاز می شود. پوره ها به ویژه پوره های سن دو و سه را می توان به سهولت در نقاطی غیر از خوشه دید ولی عمده فعالیت پوره ها، خوشه گیاه میزبان است. به عبارت دیگر، بیشترین محل تجمع پورهها زوایای مختلف خوشه ها درمراحل مختلف رشدی است.


پوره های سن دو و سه سن گندم در حال تغذیه از خوشه

هر چه از عمر پوره ها بگذرد میزان تغذیه آنها افزایش می یابد. بدین ترتیب خطرناکترین مرحله پورگی سن گندم پوره سن پنج (آخرین سن پورگی) آنست. نکته جالب اینکه دراغلب مواقع مراحل مختلف تکاملی سن گندم را می توان با هم دید.



حرکت سن گندم نسل جدید به اماکن زندگی غیرفعال در مناطق آبی و دیم شکلهای متفاوتی دارد. جمعیت سن گندم تقریبًا هیچگاه به یکباره به اماکن تابستانی و زمستانی منتقل نمی شود و به عبارت دیگر همواره تعدادی از آنها زودتر از بقیه این حرکت را آ غاز می کنند و بقیه هم در نوبت دوم و حتی تعدادی هم در نوبت سوم این جابجایی را انجام می دهند.
در مناطق دیم انتقال سن به ارتفاعات ابعاد قابل توجه پروازی ندارد. به عبارت دیگر آفت ناچار به پروازهای طولانی نیست و در بسیاری از مناطق این جابجایی ها بسیار ناچیز است. فاصله فرود سنهای کامل نسل جدید می تواند از صفر تا دهها کیلومتر دورتر از مزارعی باشد که در آن تغذیه کرده و کامل شده اند. نکته مهم آنکه همواره تعدادی بسیار اندک و گه گاه تا حدودی قابل توجه از سنهای کامل شده نسل جدید در همان مزارع و در لابلای شکافها و هر گونه پناهگاه دیگری جهت گذراندن بقیه سال می مانند. این اتفاق در مزارع آبی و دیم تقریبا هر ساله تکرار می شود. این سنها از گروهی هستند که به عللی نتوانسته اند انتقال یابند که مهمترین این دلایل کافی نبودن میزان تغذیه است.
در مکانهای تابستانی و زمستانی بیشترین کاهش وزن این حشره در فصل گرم رخ می دهدو در واقع تلفات زمستانی سن گندم عمدتا ناشی از کاهش وزنی است که در فصل گرم و در اماکن تابستانی گریبانگیر سنها می شود. سن گندم برای تابستانگذرانی به دنبال دو ویژگی است که یکیخنکی ودیگری رطوبت است. و بنابراین بوته ها و یا هر جای دیگری را که برای تابستان گذرانی در ارتفاعات انتخاب می کند می باید این دو ویژگی را داشته باشند.
سنهای با ذخیره غذایی بیشترمعمولا به نواحی مرتفع تر و دورتر ارتفاعات می روند. البته این یک قانون کلی است که موارد استثنایی فراوانی زیادی در آن دیده می شود. ضمنا در کل درصد حشرات نر در ارتفاعات پایین بیشتر از درصد ماده هاست و درمقابل در ارتفاعات بالاتر درصد مادهها فزونی می گیرد. البته این نیز عمومی نیست. سن گندم پس از استقرار اولیه در مکانهای تابستانی جابه جاییهایی دارد. این جابه جایی ها معمولاً از بالا به پایین است. میزان جمعیتی که از پایین به بالا منتقل می شوند در مقایسه با جمعیتی که ا ز بالا به پایین تغییر جا می دهند کمتر است.
در پاییز پس از وقوع اولین بارندگیها آخرین جابجایی صورت گرفته و سنها بیشتر در شیبهایی مستقر می شوند که از تابش بیشتر آفتاب برخوردار باشند. مکانهای زمستانی گه گاه اختلاف بارزی با هم دارند. مثلا در دشت مغان سنها زیر سایه درختان میوه کشت و صنعت مغان دوره دیاپوز خود را شروع می کنند و یا در منطقه بلوچستان به علت خشک و گرم بودن کوه های اطراف سنها در سایه انداز درختان خرما و یا در حاشیه جویها این دوره را آغاز می کنند.
مهمترین گیاهانی که سن گندم زیر آنها به تابستان و زمستانگذرانی می پردازد عبارتند از:
گونه های مختلف گون، گونه های مختلف درمنه، گونه های مختلف کلاه میر حسن و گونه های مختلف چوبک
 

Phyto

مدیر تالار مهندسی كشاورزی
مدیر تالار
سن گندم دارای دشمنان طبیعی فراوانی است که مهمترین آنها زنبورهای پارازیتویید تخم از خانواده Scelionidae و مگس پارازیتویید سن گندم از خانواده Tachinidae می باشند. از مهمترین زنبورهای پارازیت تخم سن، زنبورهای آسولکوس یا تریسولکوس (Asolcus=Trissolcus) می باشند که سابق بر این به آنها تلنموس (Telenomus) می گفتند.





علاوه بر زنبورهای نامبرده، سن گندم دارای چند گونه مگس پارازیت ازجمله فازیا(phasia) ، اکتوفازیا (Ectophasia) و هلیوزتا(Heliozeta) نیزمی باشد که همگی پارازیت حشره کامل سن بوده ونقش عمده ای در کاهش انبوهی سن دارند .




سن گندم پارازیت شده

(IPM) مدیریت تلفیقی آفت
بررسی های انجام شده روی سن گندم در سراسر کشور، ارتباط تنگاتنگ بین گسترش سن گندم و تخریب مراتع طبیعی در ارتفاعات را با قاطعیت به اثبات رسانده است به عبارت دیگر اساسی ترین اقدام جهت مهار این حشره احیای مراتع در ارتفاعات است.

١‐ بررسی اثر کودهای شیمیایی بر افزایش جمعیت سن گندم
کودهای شیمیایی در افزایش محصول گندم از طرفی و ایجاد بعضی پدیدههای مثبت برای گندم آثار مطلوبی دارند ولی در عین حال اثرهایی منفی در ارتباط با سن گندم نیز برجای می گذارند. بدین معنی که کودهای ازته که به طور رایج به گندم جهت بالا بردن راندمان محصول داده می شود میزان تخمریزی سن گندم را نیز به طور محسوسی افزایش می دهد و این به زیان گندم است. از طرف دیگر کود ازته دوره رشدی گندم را مختصرًا افزایش میدهد و این نیز به زیان گندم می باشد چون سن گندم فرصت خواهد یافت تا همه پورههای خود را تکامل بخشیده و سن گندم نسل جدید با تغذیه کامل به ا رتفاعات خواهند رفت. البته این یافته ها بدان معنی نیست که از دادن کودازته به گندم خودداری کنیم بلکه این بدان معناست که بدانیم هر گونه اقدامی می تواند اثرات منفی نیز داشته باشند و بنابراین باید هر اقدام این چنینی را با توجه به جمیع جهات انجام دهیم.
٢‐ بررسی ارتباط بین علفهای هرز مزارع گندم و فراوانی سن گندم
سن های کامل نسل جدید برای تامین آب از علفهای هرزی که در مزارع می رویند بهره گیری نموده و سپس به دانه های خشک ویا نیمه خشک گندم های رسیده حمله ور می شوند. بنابراین اگر این علفها را از دسترس سن گندم دور کنیم حشره کامل نسل جدید این آفت که خطرناکترین مرحله خسارتزای سن گندم است نخواهد توانست به آسانی از دانه های گندم خشک شده مزارع تغذیه کند. بنابراین از بین بردن علفهای هرز به ویژه در زمان رسیدن گندم از اهمیت ویژه ای در کاهش دادن جمعیت سن گندم برخوردار است.
٣ – بررسی قدرت تطابق سن گندم با فنولوژی گندم در جهت بقای خود
سن گندم برای بقای خود نیاز به هماهنگی با میزبان خود دارد تا پورههای سنین آخر و به ویژه حشرات کامل نسل جدید بتوانند در فرصتی کافی از دانه غلات تغذیه کنند و جهت تحمل شرایط سخت تابستان گذرانی و ناهنجاریهای حرارتی زمستان به ذخیره سازی بپردازند.به عبارت دیگر حشره کامل نسل جدید سن گندم به شدت نیازمند آن است ک دانه گندم در اختیار داشته باشد و حداقل به مدت ده روز به تغذیه از آن بپردازد تا با وضعیتی مناسب به پرواز درآید وبه اماکن مناسب جهت طی دوره طولانی دیاپوز خود برسد.با توجه به این نیاز حشره برای ذخیره سازی، برداشت هر چه زودتر و سریعتر گندم را پیشنهاد می کنیم تا محصول زودتر از دسترس آفت خارج شده و به عبارت دیگر سن گندم غافلگیر شده و با ذخیرهای ناکافی بر جای بماند. حال این پرسش مطرح است که اگر گندم زودتر برسد و یا اینکه کاشت گندم را زودتر از موعد شروع کنیم تا در نهایت گندم زودتر برسد باز به زیان سن گندم اقدامی کرده ایم. پاسخ منفی است بدین معنی که آزمایشها وبررسی ها نشان داده که سن گندم خود را با مرحله رویشی گیاه مطابقت داده و لذا اگر گندم را زودتر بکاریم ویا اینکه از ارقام زودرس استفاده کنیم مراحل زیستی خود را با مراحل زیستی گندم مطابقت داده و در موقع برداشت گندم همان وضعیتی پیش می آید که در صورت عدم اجرای این دو اقدام پیش خواهد آمد.
۴ – نقش زنبورهای پارازیتویید سن گندم در برهم زدن تقارن به سود گندم
بررسی ها نشان داده که زنبورهای پارازیتویید تخم سن گندم گذشته از آنکه تخمهای این آفت را پارازیته کرده وبه جمعیت این آفت آسیب می رساننداگر جمعیت شان زیاد باشد می توانند با از بین بردن تخمهای پیشتاز سن گندم این محصول را از گزند افراد پیشتاز سن گندم در امان داشته و د ر نتیجه در موقع برداشت گندم، این آفت در مراحل عقبتری قرار خواهد گرفت. زنبورهای پارازیتویید تخم سن گندم همواره در موقع اولین تخمریزیهای آفت د ر مزرعه حضور دارند. این نقش زنبورها شاید مهمتر از نقش دیگر آنها باشد.
۵ – نقش برداشت گندم در جمعیت سن گندم
گندم هر اندازه زودتر و سریعتر برداشت شود آسیب بیشتری بر جمعیت سن گندم وارد خواهد شد. با این عمل هم تعد ادی از پورههای آفت برجای مانده که در آن صورت محکوم به نابودی هستند و هم اینکه باعث خواهد شد سنهای کامل نسل جدید با تغذیهای ناکافی به طرف اماکن زمستانی حرکت کنند که این خود آسیب جبران ناپذیری بر آفت وارد خواهد کرد بدین معنی که اولا این گونه سنها از سرمای زمستان آسیب بیشتری می بینند دوم اینکه تعداد زیادی از این گونه سنها به علت تغذیه ناکافی در سال آینده آن قدرت را نخواهند داشت که به طرف مزارع حرکت کنند و لذا در همان ارتفاعات می مانند و سوم آنکه آنهایی که موفق می شوند خود را به مزارع برسانند از آنجایی که در سال قبل تغذیه ناکافی داشته اند لذا مدت مدیدی را صرف تغذیه و جبران تغذیه ناکافی سال قبل کرده و لذا تخمریزیشان دیرتر و در طول زمان بیشتری انجام خواهد شد که هر دو این پدیده ها به سود گندم خواهد بود زیرا در این صورت تقارن بین سن گندم و گندم هم چه بیشتر به سود گندم به هم خواهد خورد.
۶ – نقش مبارزه شیمیایی در مبارزه با سن گندم
در صورت لزوم انجام مبارزه شیمایی باید سعی شود حتی المقدور از سمپاشی بر علیه سن مادر خودداری کرده و سمپاشی را بر علیه پورهها انجام دهیم. زیرا غالبا اتفاق افتاده که بعد از سمپاشی برعلیه سن مادر مجددا لازم شده که سمپاشی دیگری بر علیه پورهها صورت گیرد واصولا ً پورهها نسبت به سم حشره کش حساستر هستند. از طرف دیگر زمانی که سمپاشی برعلیه سن مادر انجام می شود زنبورهای پارازیتویید سن گندم در مزارع حضوری فعال داشته و همه آنها در معرض سم و اثر زیانبار آن هستند در حالی که در زمان سمپاشی بر علیه پوره ها تعداد زیادی از پارازیتها به صورت جنین داخل تخمهای سن بوده و آنهایی نیز که به صورت حشره کامل هستند چون گندم از نظر شاخ و برگ هم رشد خوبی را کرده و بنابراین پوشش مناسبی برای حفاظت از زنبورها در قبال ذرات سم خواهد بود.

منبع: کتابچه گروه توسعه پایدار کشاورزان دشت گرمسار
موسسه توسعه پایدار محیط زیست تابستان 1384
منبع
 

افشین باتمانی

متخصص کشاورزی
کاربر ممتاز
مطالب خوبین...ممنون
3نکته رو حیفم اومد اضافه نکنم
1- سن الان یه آفت عمومیه
2- مهمترین عامل گسترش اون تخریب مراتع طبیعی و کشت مراتع هس
3- جاهایی که خانواده پاپاوراسه یا همون شقایق وجود داره سن غلات رغبتی به حضور نداره.
 

ali soltan

عضو جدید
با سلام و تبریک سال نو خدمت شما دوست عزیز
در مورد مبارزه با سن گندم باید خدمتتون عرض کنم شما در مرحله اول باید از زمان ریزش سن و زمان شروع استقرار اون در مزرعه آگاه باشید دوما شما مزرعه را تور می زنید تا نرم سن براتون به دست بیاد یعنی باید 40 تور در مزرعه با توری که قطرش 35 سانتیمتر است رو بزنید تا نماینده 10 متر مربع از مزرعه باشه و سپس با توجه به تحمل مزرعه شرایط مزرعه و نرم سن (تعداد سن گرفته شده در تور)اقدام به مبارزه می کنید و یا توصیه سم پاشی معمولا باید با سن مادری مبارزه بشه تا در زمان پورگی نیاز به مبارزه نداشته باشید ولی خیلی بستگی به شرایط منطقه شرایط مزرعه و تعداد سن های گرفته شده و.... داره (حقیقتش به این راحتی نیست و هر سال رفتار سن با سال قبلش متفاوته ولی به شدت تابع آب و هواست)
 

افشین باتمانی

متخصص کشاورزی
کاربر ممتاز
اگر تعداد سن های گندم در مزرعه زیاد باشد باید آن را سمپاشی کرد..............
یعنی چه تعداد؟؟؟؟؟؟
کدام مرحله از سن؟؟؟؟؟؟


با سلام و تبریک سال نو خدمت شما دوست عزیز
در مورد مبارزه با سن گندم باید خدمتتون عرض کنم شما در مرحله اول باید از زمان ریزش سن و زمان شروع استقرار اون در مزرعه آگاه باشید دوما شما مزرعه را تور می زنید تا نرم سن براتون به دست بیاد یعنی باید 40 تور در مزرعه با توری که قطرش 35 سانتیمتر است رو بزنید تا نماینده 10 متر مربع از مزرعه باشه و سپس با توجه به تحمل مزرعه شرایط مزرعه و نرم سن (تعداد سن گرفته شده در تور)اقدام به مبارزه می کنید و یا توصیه سم پاشی معمولا باید با سن مادری مبارزه بشه تا در زمان پورگی نیاز به مبارزه نداشته باشید ولی خیلی بستگی به شرایط منطقه شرایط مزرعه و تعداد سن های گرفته شده و.... داره (حقیقتش به این راحتی نیست و هر سال رفتار سن با سال قبلش متفاوته ولی به شدت تابع آب و هواست)

همونطور که دوستمون گفتن باید برای تصمیم به مبارزه با سن از نرم آفت در مزرعه مطلع بشیم(تراکمی که در صورت حادث شدن اون باید مبارزه صورت بگیره)
این نرم رو وضعیت مزرعه مشخص میکنه که معمولا در هر منطقه ای توسط کارشناسان تعیین میشه.
دوستمون به تور زنی اشاره کردند.توجه کنید که تور زنی در این خصوص برای پوره ی سن کاربرد داره و برای سن مادر جستجوی دستی لابلای بوته های محصول باید انجام بشه .
تعدا 11 بار تورزنی با قطر 35 سانت اونهم در شرایط اصولی تور زنی معادل تقریبی1متر خواهد بود(40بار حدود4متر نه 10 متر!!!)

زمان و شرایط جوی موقع تعیین تراکم سن مادر و تور زنی برای تعیین تراکم پوره خیلی مهمه. ساعات قبل از ظهر و قبل از غروب آفتاب بهترین موقع خواهد بود. در زمان وزش باد تعیین تراکم اصولی نیست.

برای پوره ها زمان مبارزه موقعی هست که عمده پوره ها در مرحله پورگی سن2 و متمایل به 3 باشند.
متاسفانه در سالهای اخیر به خاطر تغییرات عمده شرایط جوی رفتار سن از حالت پیوسته و توالی رفتاری خارج شده...مثلا توی ابتدای ریزش شما سن در حال جفتگیری و سن در حال تخمریزی رو هم ممکنه ببینید که شرایط مبارزه رو مشکل میکنه.در گذشته این رفتارها توالی منظمی داشت.
 

ali soltan

عضو جدید
همونطور که دوستمون گفتن باید برای تصمیم به مبارزه با سن از نرم آفت در مزرعه مطلع بشیم(تراکمی که در صورت حادث شدن اون باید مبارزه صورت بگیره)
این نرم رو وضعیت مزرعه مشخص میکنه که معمولا در هر منطقه ای توسط کارشناسان تعیین میشه.
دوستمون به تور زنی اشاره کردند.توجه کنید که تور زنی در این خصوص برای پوره ی سن کاربرد داره و برای سن مادر جستجوی دستی لابلای بوته های محصول باید انجام بشه .
تعدا 11 بار تورزنی با قطر 35 سانت اونهم در شرایط اصولی تور زنی معادل تقریبی1متر خواهد بود(40بار حدود4متر نه 10 متر!!!)

زمان و شرایط جوی موقع تعیین تراکم سن مادر و تور زنی برای تعیین تراکم پوره خیلی مهمه. ساعات قبل از ظهر و قبل از غروب آفتاب بهترین موقع خواهد بود. در زمان وزش باد تعیین تراکم اصولی نیست.

برای پوره ها زمان مبارزه موقعی هست که عمده پوره ها در مرحله پورگی سن2 و متمایل به 3 باشند.
متاسفانه در سالهای اخیر به خاطر تغییرات عمده شرایط جوی رفتار سن از حالت پیوسته و توالی رفتاری خارج شده...مثلا توی ابتدای ریزش شما سن در حال جفتگیری و سن در حال تخمریزی رو هم ممکنه ببینید که شرایط مبارزه رو مشکل میکنه.در گذشته این رفتارها توالی منظمی داشت.
با سلام
خدمتتون که عارضم تعداد تورها برای اینکه نماینده 10 متر مربع باشه باید 50-40 تور زده بشه که معمولا 40 تور زده می شه چون شما در مزرعه حرکت می کتید برای این تعداد تور حالا یا به صورت نامنظم یا زیگزاکی و هر تو را حدود 1 متر می کشید پس نماینده حدودا 10 متر مربع می شه به همین دلیل تعداد سن های شمرده شده را تقسیم بر10 می کنیم
مورد بعد در مورد سن فرقی نمی کنه سن مادری باشه یا پوره در هر صورت تور باید زده بشه واسه مادری شما محاله با نگاه کردن بتونید نرم مزرعه رو به دست بیارید برای سن باید روشها دقیق و علمی باشه چون شما در مزرعه دیدید که تا نزدیک سن می شدی اون خودشو پایین می اندازه و لای خاک و گل مزرعه مخفی می شه پس معیار دقیقی نیست شاید در برخی موارد که آلودگی زیاده این کاردرست باشه ولی در اکثر مواقع و واسه اینکه نرم به دست بیاد و تعداد سن های نر و ماده شمرده بشه تا مرحله مبارزه با سن تاحدودی پیدا بشه پس تورزنی لازمه البته از کادر 1*1 هم می شه استفاده کرد که این روش هم به دلیل افتادن سن از روی بوته روش دقیقی نیست و در مورد پوره کاربرد داره
امری باشه در خدمتم
 

افشین باتمانی

متخصص کشاورزی
کاربر ممتاز
با سلام
خدمتتون که عارضم تعداد تورها برای اینکه نماینده 10 متر مربع باشه باید 50-40 تور زده بشه که معمولا 40 تور زده می شه چون شما در مزرعه حرکت می کتید برای این تعداد تور حالا یا به صورت نامنظم یا زیگزاکی و هر تو را حدود 1 متر می کشید پس نماینده حدودا 10 متر مربع می شه به همین دلیل تعداد سن های شمرده شده را تقسیم بر10 می کنیم
مورد بعد در مورد سن فرقی نمی کنه سن مادری باشه یا پوره در هر صورت تور باید زده بشه واسه مادری شما محاله با نگاه کردن بتونید نرم مزرعه رو به دست بیارید برای سن باید روشها دقیق و علمی باشه چون شما در مزرعه دیدید که تا نزدیک سن می شدی اون خودشو پایین می اندازه و لای خاک و گل مزرعه مخفی می شه پس معیار دقیقی نیست شاید در برخی موارد که آلودگی زیاده این کاردرست باشه ولی در اکثر مواقع و واسه اینکه نرم به دست بیاد و تعداد سن های نر و ماده شمرده بشه تا مرحله مبارزه با سن تاحدودی پیدا بشه پس تورزنی لازمه البته از کادر 1*1 هم می شه استفاده کرد که این روش هم به دلیل افتادن سن از روی بوته روش دقیقی نیست و در مورد پوره کاربرد داره
امری باشه در خدمتم

طبق دستورالعمل هر11 تور استاندارباقطر35 سانت یک متر مربع محسوب میشه.

مساحت دایره ی تور با قطر35 سانت حدود 0/096مترمربع هست که در عدد11 که ضرب بشه حدود1مترمربع میشه.
اینکه میفرمایید1 متر تور رو حرکت میدیم نخیر همیشه اینطور نیست. به اندازه ارتفاع بوته تور رو حرکت بدید که نتیجه دقیقتری به دست بیاد
در حالت اصولی موقع تور زدن(در هر دفعه)سعی کنید حرکت نکنید.ازطرفی سرعت حرکت افراد متفاوته.
کلا تور زنی اصولی کار هرکسی نیست و نیاز به تجربه بالایی داره.یک کارشناس حرفه ای موقع تور زنی بسته به ارتفاع بوته ، زاویه حرکت دسته ی تور رو تنظیم میکنه.
برای سن مادر فقط کادر اندازی ملاک هست و تور معنا نداره.که البته خودتون به شرایط حضور سن مادر در مزرعه اشاره کردین.موقع ریزش مادر شما اگه به ارتفاع بوته گندم یا جو توجه کنین متوجه میشین تور زنی امکان نداره!
در روش کادر شما کاری به افتادن یا نیوفتادن سن مادر ندارید همه ی اونچه که روی بوته و سطح خاک هست رو بحساب میارید
از همه ی این حرفها مهمتر ساعت تعیین نرم و شرایط جوی منطقه موقع تعیین تراکمه هست.(گزارشاتی که فاقد درج ساعت و شرایط جوی منطقه و رطوبت مزرعه باشن مورد تایید نیستن)
تعیین جنسیت سن و وزن کشی اون در آغاز فصل ریزش ودر هنگام برگشت هم در مزارع و هم در اماکن تابستان، زمستان و پاییز گذران برای پیشبینی و ارزیابی رفتار سن انجام میشه
 
آخرین ویرایش:

ali soltan

عضو جدید
با سلام خدمت شما دوست عزیز
معمولا هر 3 تا تور 1 متر حساب می شه
دوما در موقع تور زنی واسه سن مادری مگه می شه به ارتفاع بوته توجه نکرد و تو هوا تور زد
سوما شما باید دستتون رو حداقل یک متر بکشید یعنی یه استوانه درست می کنید با قطر دهنه تور هر چی حرکت شما در مزرعه بیشتر باشه بتونید مسافت بیشتری رو پوشش بدید کار شما دقیقتره بین هر بار که تور می زنید باید حداقل یک تا 2 متر حرکت کنید بعد تور بعدی استفاده از کادر برای نرم سن مادر خیلی خطا داره و دقت تور رو نداره به خاطر همون مسائلی که عرض کردم وقتی سن خودشو می اندازه تو زمین و تو شکاف زمین مخفی می شه چه طور امکان داره بتونید نرم اونو به دست بیارید اون هم با کادر؟؟؟؟موقع ریزش سن با توجه به تعداد سن های نر و ماده در زمین و بعد از تور زنی شما می تونید بفمید که ریزش تموم شده یا نه و یا ادامه داره معمولا تور زنی ها صبح ها تا قبل از ساعت نهایتا 11-12 ادامه داره اون هم به خاطر گرمی هوا سن ها پایین می رند به قول معروف و توی تور نمیاند بهترین موقع هنگام بعد از ظهر و دم غروب هستش ولی ما تو این چندین سالی که رو سن کار کردیم با توجه به تجربیات خودم و شناختی که دارم و تجربیات اطرافیان واقعا رفتارش در هر سال فرق می کنه و نمی شه اون ملاک برای سال آینده قرار داد ولی در کل باید با مادری مبارزه بشه تا به پوره نره این اصل کلی رو ما تو این چند سال داشتیم و نتیجه گرفتیم .
 

افشین باتمانی

متخصص کشاورزی
کاربر ممتاز
با سلام خدمت شما دوست عزیز
معمولا هر 3 تا تور 1 متر حساب می شه
دوما در موقع تور زنی واسه سن مادری مگه می شه به ارتفاع بوته توجه نکرد و تو هوا تور زد
سوما شما باید دستتون رو حداقل یک متر بکشید یعنی یه استوانه درست می کنید با قطر دهنه تور هر چی حرکت شما در مزرعه بیشتر باشه بتونید مسافت بیشتری رو پوشش بدید کار شما دقیقتره بین هر بار که تور می زنید باید حداقل یک تا 2 متر حرکت کنید بعد تور بعدی استفاده از کادر برای نرم سن مادر خیلی خطا داره و دقت تور رو نداره به خاطر همون مسائلی که عرض کردم وقتی سن خودشو می اندازه تو زمین و تو شکاف زمین مخفی می شه چه طور امکان داره بتونید نرم اونو به دست بیارید اون هم با کادر؟؟؟؟موقع ریزش سن با توجه به تعداد سن های نر و ماده در زمین و بعد از تور زنی شما می تونید بفمید که ریزش تموم شده یا نه و یا ادامه داره معمولا تور زنی ها صبح ها تا قبل از ساعت نهایتا 11-12 ادامه داره اون هم به خاطر گرمی هوا سن ها پایین می رند به قول معروف و توی تور نمیاند بهترین موقع هنگام بعد از ظهر و دم غروب هستش ولی ما تو این چندین سالی که رو سن کار کردیم با توجه به تجربیات خودم و شناختی که دارم و تجربیات اطرافیان واقعا رفتارش در هر سال فرق می کنه و نمی شه اون ملاک برای سال آینده قرار داد ولی در کل باید با مادری مبارزه بشه تا به پوره نره این اصل کلی رو ما تو این چند سال داشتیم و نتیجه گرفتیم .

سن در ساعات گرم و سرد روز خودشو چندان نشون نمیده.که اینو اشاره کردین
بعدم من نگفتم سرجای خودتون تور بزنید! گفتم موقع تور زدن ثابت باشید
اون استوانه 1متری به هیچ کاری نمیاد.چون ما مترمربع کانوپی مد نظرمونه نه متر مکعب!شما موقع کادر اندازی از ابتدای بوته تا انتهای اونو بعنوان کانوپی گیاه وارسی میکنید پس با ارتفاع بوته سرکار دارید نه یه حجم 1متر مکعبی. هدف ما بررسی در یک متر مربع کانوپی گیاهه. بنابراین در تور اندازی هم ارتفاع کانوپی ملاک خواهد بود.
شما که میگین1متر تور رو میکشیم آیا در مزرعه ای که ارتفاع بوته90سانته با مزرعه ای که ارتفاع50 سانته یک متر تور کشیدن ملاک درستیه؟! مسلما اینطور نیست.
معمولا موقع ریزش سن مادر ارتفاع بوته خیلی کمه و تور اندازی مفهومی نداره.فراموش نکنید دقت کادر از تور خیلی بیشتره. شما در کادر همه جا رو مو به مو وارسی میکنید اما در تور زنی این دقت وجود نداره.
تور زنی کار هرکسی نیس با توجه به بحث کالیبراسیون اون.
تحقیقات زیادی نشون داده پوره 3 به بعد با تور قابل استناده و پوره2 رو نباید با تور سنجید.در این مورد تحقیقات زیادی انجام شده.
اگه دوسداشتید روش کالیبره کردن تور رو بهتون میگم.
بعد هم عزیز من کی به شما گفته تعیین جنسیت برای تعیین پایان ریزش ملاکه؟ این نسبت فقط به ما میگه که باید منتظر چه تعداد ماده بارور باشیم
 

ali soltan

عضو جدید
با سلام
شما همش تاکید دارید دقت کادر از تور بیشتره اون هم واسه کانوپی گیاه که به قول خودتون ملاک در یک متر مربع کانوپی گیاهه خب این قبول ولی در مورد اینکه سن خودشو می اندازه پاین و مخفی می شه چیزی نگفتید مگر نه اینکه کادر به صورت رندم باید انداخته بشه؟؟؟؟ در مورد کالیبراسیون تور که فرمودید ما همیشه اول فصل و واسه شبکه مراقبت تورها و گروهها را کالیبره می کنیم اگه بخاید عملی می تونم براتون شرح بدم نه به صورت جزوه پس مشکلی از بابت تورزنی ندارم شما این اصلو قبول ندارید که باید با سن مادری مبارزره کرد تا به پوره نره؟؟؟؟اگه اینجور باشه پس توری که تو این چند سال داریم می زنیم ملاک درستی نبوده و تا الان همه محموله هایمان بیاد برگشت می خودرد بله در برخی سالهای خشکسالی که ارتفاع بوته کمه تور به کار نمیاد که کارشناس باید با استفاده از تجارب قبلیش و وضعیت فعلی مزرعه و سن هایی که تو مزرعه هستند شرایط رو تشخیص بده ولی در همون سالها هم این امر عمومی نیست . در مورد پوره که شما 2 به بعد فرمودید تا حدودی باهاتون موافقم ولی به علت رشد سریع سن پس می شه گفت مشکلی تو این راه نیست
و اما در مورد نکته آخر که اشاره کردید همیشه هنگام ریزش سن و در مراحل اولیه ریزش نسبت حشره نر به ماده 1 به 3 است که معمولا در انتهای ریزش این نسبت در مزرعه به 2 در برابر 2 می رسه و می شه تا حدی نتیجه گرفت ریزش رو به آخر هست و یا ریزش در مراحل اولیه اش به سر می بره که این کار برای تعیین زمان مبارزه با سن مادری بسیار به کار میاد سن ماده بارور در اول فصل هیچ خسارتی از نظر پوره به ما نمی زنه چون به فرض اینکه تخماش تفریخ بشند باز به دلیل عدم وجود دانه برای پوره ها به علت مرحله رشدی بوته گندم پوره عملا از گشنگی می میره البته باید این نکته رو بگم که این موارد و مشاهداتی که ما برای سن دراوردیم مربوط به شهرشتانهای جنوبی استان فارس هستش و شاید در منطقه ای که شما هستید رشد گندم در اوایل فصل زیاد نیست و.....
 

افشین باتمانی

متخصص کشاورزی
کاربر ممتاز
با سلام
شما همش تاکید دارید دقت کادر از تور بیشتره اون هم واسه کانوپی گیاه که به قول خودتون ملاک در یک متر مربع کانوپی گیاهه خب این قبول ولی در مورد اینکه سن خودشو می اندازه پاین و مخفی می شه چیزی نگفتید مگر نه اینکه کادر به صورت رندم باید انداخته بشه؟؟؟؟ در مورد کالیبراسیون تور که فرمودید ما همیشه اول فصل و واسه شبکه مراقبت تورها و گروهها را کالیبره می کنیم اگه بخاید عملی می تونم براتون شرح بدم نه به صورت جزوه پس مشکلی از بابت تورزنی ندارم شما این اصلو قبول ندارید که باید با سن مادری مبارزره کرد تا به پوره نره؟؟؟؟اگه اینجور باشه پس توری که تو این چند سال داریم می زنیم ملاک درستی نبوده و تا الان همه محموله هایمان بیاد برگشت می خودرد بله در برخی سالهای خشکسالی که ارتفاع بوته کمه تور به کار نمیاد که کارشناس باید با استفاده از تجارب قبلیش و وضعیت فعلی مزرعه و سن هایی که تو مزرعه هستند شرایط رو تشخیص بده ولی در همون سالها هم این امر عمومی نیست . در مورد پوره که شما 2 به بعد فرمودید تا حدودی باهاتون موافقم ولی به علت رشد سریع سن پس می شه گفت مشکلی تو این راه نیست
و اما در مورد نکته آخر که اشاره کردید همیشه هنگام ریزش سن و در مراحل اولیه ریزش نسبت حشره نر به ماده 1 به 3 است که معمولا در انتهای ریزش این نسبت در مزرعه به 2 در برابر 2 می رسه و می شه تا حدی نتیجه گرفت ریزش رو به آخر هست و یا ریزش در مراحل اولیه اش به سر می بره که این کار برای تعیین زمان مبارزه با سن مادری بسیار به کار میاد سن ماده بارور در اول فصل هیچ خسارتی از نظر پوره به ما نمی زنه چون به فرض اینکه تخماش تفریخ بشند باز به دلیل عدم وجود دانه برای پوره ها به علت مرحله رشدی بوته گندم پوره عملا از گشنگی می میره البته باید این نکته رو بگم که این موارد و مشاهداتی که ما برای سن دراوردیم مربوط به شهرشتانهای جنوبی استان فارس هستش و شاید در منطقه ای که شما هستید رشد گندم در اوایل فصل زیاد نیست و.....

سلام احساس میکنم در مورد کادر منظورمنو متوجه نشدید! موقع وارسی کادر همه درز و شکافهای خاک ر هم من گفتم باید جستجو کنید
بعدم من کی گفتم با سن مادر مبارزه نشه!؟ اگه بالای نرم باشه و شرایط مبارزه طوری باشه که ورود ماشین آلات و سمپاش خسارت وارد نکنه خیلیم خوبه.(چون آفت درکشور وارد فاز عمومی شده).البته جدیدا بعضی از کارشناسان اعتقاد پیدا کردن با سن فقط در مرحله پورگی باید مبارزه کرد که به درست و نادرستیش فعلا کاری نداریم.
دوست من نسبت جنسیت ربطی به پایان ریزش نداره.اگه میخواین حرفه ای سن رو زیر نظر داشته باشین از سیستم روز درجه باید استفاده کنین که یه بحث دیگه ست.ضمنا به هر دوجنس نر و ماده سن مادری یا والد میگن
خوشحالم که قبول کردین تور در کانوپی کوتاه کاری ازش برنمیاد.اما با تجربه سالهای قبل کسی نرم مبارزه تعیین نمیکنه
شما دارین میگین بعلت عدم وجود دانه پوره از گشنگی میمیره!؟ کی گفته پوره فقط میتونه از دانه تغذیه کنه؟!این موضوع بستگی به سن گمدم و سن پوره ها داره.

در مورد برگشت محموله....!!!! بهتره وارد بحثش نشیم.
 

ali soltan

عضو جدید
با سلام
شما هنوز نمی دونید منطقه که من صحبتش می کنم کجاست؟چه طوری تونستید آمارها رو در بیارید ؟؟؟؟من تو مزرعه کار کردم نیروی مزرعه ای هستم کتابی نیستم همه این مواردی که گفتم رو با چشم دیدم و زحمت کشیدم و کار کردم از تو کتاب به دست نیاوردم اون آمار ها مبارک خودتون باشه ما که متولی هستیم همچین آماری نداریم شما رو نمی دونم؟؟؟؟؟
 

افشین باتمانی

متخصص کشاورزی
کاربر ممتاز
با سلام
شما هنوز نمی دونید منطقه که من صحبتش می کنم کجاست؟چه طوری تونستید آمارها رو در بیارید ؟؟؟؟من تو مزرعه کار کردم نیروی مزرعه ای هستم کتابی نیستم همه این مواردی که گفتم رو با چشم دیدم و زحمت کشیدم و کار کردم از تو کتاب به دست نیاوردم اون آمار ها مبارک خودتون باشه ما که متولی هستیم همچین آماری نداریم شما رو نمی دونم؟؟؟؟؟

سلام و خسته نباشید به شما دوست عزیز از جنوب فارس
منم با شما کاملا موافقم، تئوری صرف راه بجایی نمیبره...
موثق ترین آمار در مورد کیفیت گندم تولیدی مربوط به سازمان غله ست.و شما دوست عزیز قاعدتاً نباید در جریان اون باشید
 

ali soltan

عضو جدید
با سلام خدمت شما
آمار غله هر چی هم که باشه باز کاری به درصد سن زدگی نداره و فقط تحویلی ها رو حساب می کنه شاید این حرف غلط باشه ولی واقعا می گم ربطی به محصول سن زده نداره اگه خواستید دلیلش رو بهتون می تونم بگم مسائل و مشکلاتی که متاسفانه بعدش وجود داره باعث می شه آماردرستی در این زمینه نباشه و اگه این مسائل و مشکلات بود آمارها دقیق تر و ملموس تر می شدند نه مثل آمارهای الان
 

افشین باتمانی

متخصص کشاورزی
کاربر ممتاز
با سلام خدمت شما
آمار غله هر چی هم که باشه باز کاری به درصد سن زدگی نداره و فقط تحویلی ها رو حساب می کنه شاید این حرف غلط باشه ولی واقعا می گم ربطی به محصول سن زده نداره اگه خواستید دلیلش رو بهتون می تونم بگم مسائل و مشکلاتی که متاسفانه بعدش وجود داره باعث می شه آماردرستی در این زمینه نباشه و اگه این مسائل و مشکلات بود آمارها دقیق تر و ملموس تر می شدند نه مثل آمارهای الان

دوست عزیز سیلوها و کارخونه های آرد یا بعضا آزمایشگاه دارن و یا کارشناس ارزیاب..... بجز اینها سازمان غله آزمایشگاهها زیادی داره...شما فکر کردید اینها دارن چیکار میکنن؟!درصد سن زدگی اگه بالای1% باشه به شدت کیفیت نانوایی رو پایین میاره.حالا دیگه خودتون عمق قضیه رو تصور کنین.
خیلی چیزها هست که شما بخاطر موقعیتتون ازش بی اطلاعید.
 

ali soltan

عضو جدید
با سلام
اینو که می گید درسته ولی خیلی از مسائل فنی و مزرعه ای هم هست که خیلی ها ازش بی خبرند فقط مزرعه رفته ها می تونند مطرحش کنند چون خیلی از مشکلات زراعت زراعت و سن گندم تو کتابها گفته نشده ولی خب متاسفانه همیشه صدای این افراد به هیچ جا نمی رسه چون......
 

eliot -esf

کاربر فعال مهندسی کشاورزی , گیاهپزشکی
کاربر ممتاز
تاثیر تغییرات آب و هوایی بر طغیان سن گندم
مقدمه
یکی از مباحث مهم در مطالعات آگروکلیمایی بحث آفات زراعی می باشد، کشاورزی با توجه به وابستگی بالایی که به شرایط اقلیمی دارد اگر میزان پارامترهای اقلیمی تاثیر گزار بر ان از استانه های مورد نظر بالاتر برود موجب زیان بر رشد گیاه و کیفیت محصول می شود .
یکی از مهمترین آفات در کشور آفت سن گندم (Eurygaster integriceps) است که با توجه به قدرت انتشار وشیوعی که این آفت دارد می تواند با خانه کردن در خوشه های گندم باعث مکیدن شیره ان شود.
از دلایل طغیان اولیه سن گندم در ایران می توان به تخریب مراتع در اثر چرای بی رویه دام ها ؛ نابودی زیستگاههای طبیعی آفت , از بین رفتن دشمنان طبیعی در اثر مصرف بی رویه سموم و نیز گسترش کشت بی رویه غلات اشاره کرد که سبب انتقال آفت از مراتع به مزارع شده است.
تحقیقات انجام شده در کشور براساس امار اقلیمی ایستگاههای هواشناسی نشان داده که این افت در دوره خشکسالی افزایش پیدا می کند.
بررسی عوامل مختلف در یک اقلیم بر جمعیت سن گندم .....
از آنجا که عوامل اقلیمی مستقل از تراکم هستند شاید باعث تنظیم جمعیت آفات نشوند ولی میتوانند اختلالات بیشتری را نسبت به عوامل دیگر در فروانی حشرات بدست آورند .
بارش باران
به طور کلی فروانی سن گندم به تغییرات فصلی و مقدار بارش باران وابسته است و الگوی بارش میتواند بر دوام جمعیت آنها در طی زمان تاثیر بگذارد . ممکن است تاثیر باران برسن گندم به صورت مستقیم یا غیر مستقیم باشد .
تاثیر باران به صورت مستقیم ....
باران سنگین و شدید همراه با توفان های تندری شدید باعث از بین رفتن سن گندم میشود و درنتیجه ما با کاهش جمعیتشان روبرو خواهیم بود ولی بلعکس خشکسالی میتواند طغیان های شدید را بوجود بیاورد چرا که دمای بالا میزان تخم گذاری سن گندم و فاصله بین سن های پورگی تحت تاثیر قرارمی دهد.
تاثیر باران به صورت غیر مستقیم ...
از طرف دیگر خشکسالی باعث کاهش رطوبت محیط میشود و همان طور که میدانیم وجود رطوبت تاثیر مستقیم در جمعیت قارچ پارازیت سن گندم beauveria sppممکن است داشته باشد .

باد
باد حشرات را کلیومتر ها به سمت مناطق و زیستگاه جدید منتقل میکند و انتقال ابرهای باران زا آب مورد نیاز برای رشد گیاهان و تامین غذا آفت فراهم میکند .
نتیجه
به طور کلی تغییر زمان در الگوهای بارش و افزایش رخداد های جوی رطوبتی میتواند زمینه ساز افزایش و شیوع سن گندم در مزارع کشاورزی باشند .
به ویژه به این نکته باید توجه داشت در اثر خکشسالی ما با افزایش دما روبرو خواهیم بود که این افزایش دما نه تنها بر روی حشره بر روی گیاه میزبان نیز تاثیر خواهد گذاشت از آنجا که میزان گلوتن گندم 70 درصد به آب و هوا و فقط 30 درصد به نوع رقم آن بستگی دارد در نتیجه هر چقدر دما افزایش پیدا کند میزان گلوتن نیز افزایش پیدا میکند و این امر باعث تقویت توان تولید مثلی حشره در اثر خوردن گندم با گلوتن بیشتر میتواند بشود .

بر اساس آنچه تابحال خواندم و فهمیدم + تفکرات خودم (eliot)
*خیلی از گفته ها این مطلب فقط در حد حدس میباشد و نیاز به تحقیق و بررسی دارد !!!
 

افشین باتمانی

متخصص کشاورزی
کاربر ممتاز
با سلام
اینو که می گید درسته ولی خیلی از مسائل فنی و مزرعه ای هم هست که خیلی ها ازش بی خبرند فقط مزرعه رفته ها می تونند مطرحش کنند چون خیلی از مشکلات زراعت زراعت و سن گندم تو کتابها گفته نشده ولی خب متاسفانه همیشه صدای این افراد به هیچ جا نمی رسه چون......

این جمله شما رو دوستانی که صرفا دانشجو هستن و بنده های خدا فرصت و امکان کار عملی رو ندارن روزی چند بار باید تکرار کنن
مهندسی کشاورزی مثل خیلی از رشته های مهندسی ابعادش کاملا کمپلکس و عملیاتیه. تا وارد عرصه کسب تجربه نشده باشیم همچنان خام هستیم حتی اگه شاگرد اول کلاس باشیم
 
آخرین ویرایش:

Similar threads

بالا