از راههای مختلف میتوان ارتباط معرفتی و عاطفی با امام زمان داشت، از جمله:
1ـ خواندن دعای ندبه در هر جمعه و اعیاد.
2ـ دعای عهد: در مفاتیح بعد از دعای ندبه دو دعای عهد ذکر شده، یکی مختصر و مستحب است بعد از هر نماز صبح خوانده شود. این دعا با این جملات شروع میشود: «اللهمّ بلّغ مولای صاحب الزمان صلوات الله علیه عن جمیع المؤمنین و...» دومی مفصلتر است که بعد از دعای عهد اوّل در مفاتیح ذکر شده است.(2) و با جمله «اللهمّ ربّ النور العظیم» شروع میشود.
3ـ دعا برای سلامتی امام زمان(ع): حضرت امام رضا(ع) امر میکرد که برای سلامتی امام زمان علیه السلام با این کلمات دعا کنند: «اللهمّ ادْفَع عَن ولیّک و خلیفتک و حجّتک علی خلقک...» این دعا در مفاتیح(3) حدود چهار صفحه است و بعد از دعای عهد دوم ذکر شده است.
4ـ دعا در زمان غیبت امام زمان علیه السلام: «اللهمّ عرّفنی نفسک فانّک إنْ لم تُعرّفنی نفسکَ لَمْ أعرِفْ رسولکَ اللهمّ عَرِّفنِی...»(4)
5ـ دعای «اللهمّ عظم البلاء»(5) ـ و در برخی نسخهها «الهی عظم البلاء» که هر دو در مفاتیح آمده و خواندن هر دو مطلوب است.
6ـ دعای «اللهمّ ارزقنا توفیق الطاعه و بُعد المعصیه...» که از امام زمان علیه السلام نقل شده است.(7)
7ـ دعای استغاثه به حضرت حجت که آغاز آن با کلمات «سلام الله الکامل التامّ...» شروع میشود(8) البته پیش از
خواندن دعای استغاثه لازم است با وضوی کامل دو رکعت نماز زیر آسمان جایی که سقف نداشته باشد خوانده شود.
8ـ دعایی که منسوب به امام زمان است در حق همة مؤمنان (زنده و مرده) و در حق غریبان و مسافران و بیماران و فقرا. این دعا با این جمله شروع شده است:
«الهی بحقّ من ناجاک و بحقّ من دعاک فی البرّ والبحر، صلّ علی محمد و آله و تفضّل علی فقراء المؤمنین والمؤمنات بالغناء والثروة...».(9)
9ـ دعایی که مستحب است در هر روز ماه رجب خوانده شود. این دعا را نایب خاص حضرت یعنی «محمد بن عثمان» نقل کرده است: «بسم الله الرحمن الرحیم، اللهمّ إنّی أسئلک بمعانی جمیع ما یدعوک به ولاة أمرک...».(10)
این دعا از ناحیه مقدسه حضرت به دست نایب خاصش «شیخ ابوالقاسم» به شیعیان: «اللهمّ إنّی أسئلک بالمولودین فی رجب...».(11)
10ـ دعا و زیارت امام زمان(ع) در شب نیمه شعبان: «اللهمّ بحقّ لیلتنا و مولودها و حجتک و موعودها الّتی قَرَنْتَ إلی فضلها، فضلاً...».(12)
11ـ زیارت حضرت در روز جمعه: هر روز از ایام هفته به یک یا چند معصوم اختصاص یافته و زیارتی برای آنان
وارد شده است. زیارت آن حضرت در روز جمعه مقرر شده است که با جمله «السلام علیک یا حجةالله فی أرضه. السلام علیک یا عین الله فی خلقه...» شروع میشود.(13)
12. ذکر صلوات مخصوص حضرت. این صلوات با جمله «اللهمّ صلّ علی محمد و اهل بیته و صلّ علی ولیّ الحسین و وصیّه و وارثه، القائم بأمرک و الغائب فی خلقلک...» شروع میشود.(14)
13ـ آخرین صلوات بر حجج طاهره: در مفاتیح الجنان پیش از زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها فصلی با عنوان صلوات بر حجج طاهره علیهم السلام ذکر شده است در این فصل برای هر یک از چهارده معصوم صلوات الله علیهم از جمله امام زمان علیه السلام صلواتی ذکر شده است.(15)
14ـ زیارت آل یاسین و دعای بعد از آن.(16)
15ـ زیارت دیگری برای آن حضرت که جملات «السلام علی الحقّ الجدید و العالم الذی علمه لا یبید...» شروع میشود. البته پس از خواندن این زیارت دوازده رکعت نماز، هر دو رکعت به یک سلام مثل نماز صبح و تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها وارد شده، پس از تسبیح دعای خاصی است که در مفاتیح آمده است.(17)
16ـ زیارت دیگری برای آن حضرت در کتب معتبر علما آمده است. این زیارت در سامرا هنگام ورود به سرداب خوانده میشود: «السلام علیک یا خلیفة الله و خلیفة آبائه المهدیین...»(18) و زیارت دیگری پس از ورود به سرداب مقدس و نماز تحیّت خوانده میشود.(19)
17ـ دعا و زیارت خاص برای حضرت در روز 25 ذیالقعده (روز دحو الارض) که به روایتی در چنین روزی حضرت قیام خواهد کرد.(20)
18ـ در مسجد سهله در شهر کوفه، مکانی است به اسم «مقام مهدی» علیه السلام، خواندن زیارتنامه حضرت و دو رکعت نماز و هدیه کردن ثوابش به حضرت مستحب است.(21)
چنان که در مسجد صعصعه در کوفه نیز خواندن نماز حضرت مستحب است.
19ـ خواندن زیارت «امین الله»(22) و زیارت جامعه اوّل (23) و جامعه دوم (24) جامعه کبیره و زیارت جامعه سوم (25) با قصد و نیت حضرت.
20ـ فرستادن صلوات خاصی به نیت امام زمان(ع) که به صلوات ابوالحسن ضرّاب اصفهانی معروف است و در مفاتیح ذکر شده در عصر روز جمعه.(26)
21ـ در روز جمعه و غیر آن ـ بعد از نماز ظهر و عصر و نماز صبح بگوید: «اللهمّ صلّ علی محمد وآل محمد و عجّل فرجهم... و نمیمیرد تا حضرت را دریابد.(27)
22ـ حرز خاص امام زمان.(28)
23ـ هر ساعتی از شبانه روز، منسوب به یکی از معصومین(ع) است ساعت دوازده روز تا غروب آفتاب به نام حضرت ولی عصر(عج) است.
در این ساعت مستحب است خواندن دعایی که اوّلش این است: «یا مَن توحّد بنفسه عن خلقه...».(29)
24ـ نماز امام زمان علیه السلام در مسجد جمکران به شرحی که در مفاتیح آمده است.(30)
25ـ نماز استغاثه به امام زمان در شبهای جمعه و دعای خاص که بعد از آن وارد است.
خواندن این نماز در شب جمعه خوانده میشود، به این شرح:
بعد از نصف شب، غسل میکند و وضو میگیرد و دو رکعت نماز میخواند، مثل نماز امام زمان(ع) در مسجد مقدس جمکران، یعنی در هر رکعت وقتی سوره حمد میخواند «ایاک نعبد و ایاک نستعین» را صد مرتبه میگوید. پس از تمام کردن سوره حمد را یک بار خوانده و هر یک از ذکر رکوع (سبحان ربی العظیم و بحمده) و ذکر سجود (سبحان ربی الأعلی و بحمده) را هفت مرتبه میگوید. پس از تشهد و سلام، دعایی که در مفاتیح آمده است و با این جمله شروع میشود «اللهمّ إنْ أطعتک، فالمحمدة لک وإنْ عصیتک فالحجة لک»(31) تا آخر دعا را بخواند و حاجت خود را بخواهد که ان شاء الله برآورده میشود.
26ـ نماز جدولی: این نماز که برای برآوردن حاجت و استغاثه به درگاه خداوند است، به این شکل است:
در روز جمعه هشت رکعت نماز میخواند. هر دو رکعت به یک سلام مثل نماز صبح و ثواب آن را هدیه میکند به پیامبر و حضرت زهرا صلوات الله علیها. و بعد روز شنبه چهار رکعت و آن را هدیه میکند به امیر المؤمنین(ع) به همین صورت هر روزی به نام امامی.
27ـ هرگاه قرآن تلاوت میشود، لازم است به یاد «شریک قرآن» یعنی امام زمان باشیم و در آغاز بر حضرت سلام بفرستیم و در پایان ثواب تلاوت را به حضرت اهدا کنیم.
28ـ در ثواب هر عمل مستحبی مثل نماز، روزه، حج و زیارات آن حضرت را شریک کنیم.
29ـ امام زمان علیه السلام «وسیله النجاة الی الله» است. پس در هر مشکلی و برای توفیق در هر کار خیری به حضرت متوسل شویم و حضرت را وسیله و واسطه فیض و توفیقات الهی قرار دهیم.
30ـ تلاوت برخی سورههای قرآن ارتباط ویژهای با امام زمان علیه السلام دارد. از جمله در روایت آمده است که
خواندن سوره اسراء (بنی اسرائیل) در هر شب جمعه باعث میشود که شخص نمیرد تا حضرت را درک کند و از اصحاب امام گردد.
کلینی در کافی از امام پنجم علیه السلام روایت میکند: که هر کس سُوَر مسبحات (یعنی سورههایی که با «سبّح» یا یسبّح» شروع میشود، مثل سورههای حدید و حشر و صف و جمعه و تغابن و أعلی) را در هر شب پیش از خوابیدن بخواند، نمیرد تا این که امام زمان علیه السلام را درک کند.(32)
پینوشتها:
1. مفاتیح الجنان، ص 974.
2. همان، ص 987.
3. همان، ص 992.
4. همان، ص 1082.
5. همان، ص 81.
6. همان، ص 213.
7. همان، ص 214.
8. همان، ص 215.
9. همان.
10. همان، ص 245.
11. همان، ص 247.
12. همان، ص 298.
13. همان، ص 105.
14. همان، ص 972.
15. همان، ص 1030.
16. همان، ص 956.
17. همان، ص 971 ـ 969.
18. همان، ص 961.
19. همان، ص 966.
20. همان، ص 451.
21. همان، ص 744.
22. همان، ص 891.
23. همان، ص 997.
24. همان، ص 999.
25. همان، ص 1014.
26. همان، ص 91.
27. همان، اعمال روز جمعه.
28. همان، ص 810.
29. همان، ادعیه ساعات روز، ص 337.
30. همان، ص 463.
31. همان، ص 469.
32. همان، ص 873.