[سبک معماری غرب]: معماری ارمنی

arch.mi

عضو جدید
کاربر ممتاز
ارمنستان مهد هنر و تمدن كهن است و اقوام پيشدادي ساكن در آن مانند سوباريها ، هيتيتها ، مانداها ، هايا ساها، و اورارتوها درزمان خود ازنظر فرهنگي جز اقوام پيشرفته بوده اند . امامتأسفانه از آن فرهنگ و تمدن تنها تعداد انگشت شماري ويرانه از بناهاي شهر ها و دژها برجاي مانده اند .​
با اين همه ارمنستان يك موزه شناخته شده به شمار مي رود . تعدد كليساها ، ديرها ، زيارتگاه ها و چليپاسنگها درآن حيرت آور است . تقريباًَ 5 هزار كليسا و زيارتگاه و 20 هزار چليپاسنگ دراين سرزمين كوچك وجود دارد ، و تقريباًَ همه آنها از سنگ ساخته شده اند ، تا جايي كه ارمنستان به سنگستان نيز شهرت يافته است .تاريخ معماري ارمني در حقيقت ، تاريخ توسعه و پيشرفت يك نوع ساختمان و كاربري خاص يعني كليساست . اما اين بدان معني نيست كه قبل از رواج مسيحيت معماري ديگري در ارمنستان وجود نداشته است . هزاران سال قبل از ساخته شدن اولين كليسا آثار بي شمار معماري با به كار گرفتن تكنيكهاي زمان ساخته شده اند اما متأسفانه آثار باقيمانده از دوران قبل از مسيحيت تنها از سه دوره اورارتويي ، هلنيستي و رومي هستند ازجمله معبد گارئي ، دژهاي شهر نظامي اورارتويي متعلق به قرن نهم تا ششم ق . م . معبد سوشي در اربوئي ، و تپه قرمز درنزديكي در ياچه وان در معماري اورارتويي از قطعات عظيم سنگي براي زيرسازي و پي سازيهاي ديوارها وستونهاي چوبي معابد استفاده شده است .آثار باقيمانده از اين دوران نشان دهنده شكوفايي معماري آن دوران اند ، اما ازبعد از انقراض امپراطوري اورارتويي تا زمان مسيحيت كه ساختمانهاي جديد ساخته شدند ، هيچ اثرمعماري ديگري در اين سرزمين كشف نشده است . اززماني كه مسيحيت به صورت رسمي در ارمنستان رواج پيدا كرد. دوره معماري صدر مسيحيت آغاز و به بناي هزارن كليسا منجر شد . كليساهاي ارمني با توجه به مقياس و خصوصيات ساختاري ، مشابهتهايي ظاهري و مقاطع زماني پيدايش آنها در دسته بندي مختلفي قرار مي گيرند . كوچكي بارزترين خصوصيت تقريباًَ همه كليساهاي ارمني است . به طوري كه در بزرگ ترين آنها فقط 500 نفر مي توانند شانه به شانه دركنار هم بايستند . با وجود تنوع بسيار زياد طرحهاي كليساهاي اوليه معماري ارمني در قرون 6 و 7 ميلادي با تركيب ويژگيها و مصالح رايج به سبك خاصي دست يافت . كه برخي آن را اولين سبك ملي در معماري مسيحيت مي دانند . ويژگيهاي ظاهري كه كليساي ارمني را ازساير كليساها متمايز مي كنند عبارت اند از :​
· همه كليساهاي ارمني كاملاًَ از سنگ ساخته شده اند ، چرا كه چوب در آن سرزمين كمياب است . اين سنگ از نوع توف آتشفشاني است كه در ارمنستان فراوان و به رنگهاي متنوع صورتي ، قرمز ، نارنجي و مشكي است . وزن آن كم و شكل پذيري اش راحت و مناسب كنده كاري است ، و ازهمه مهم تر در مجاورت هوا و با گذشت زمان سخت تر و بادوام تر مي شود . همچنين از سنگ بازالت تيره در پي سازي سخت استفاده شده است .​
· سقف كليساها همگي طاق پوش اند . چون چوب دردسترس نبوده تا بامهاي مسطح ساخته شود . به دليل سنگين بودن سنگها ، سقفها قوسي ساخته شده اند و ديوارهاي سنگي پايه قوسها قوي شده ودر نتيجه ساختمانها ديوارهاي ضخيم و گشودگيهاي كوچك دارند تا فشار و بار حاصل از قوسهاي سنگي را مهار كنند .​
· در پايان قرن ششم ميلادي كليساهاي بدون گنبد غير قابل تصور بود . گنبد در اين ساختمانها روي يك سقف طاقدار با گلويي استوانه اي شكل قرار گرفته است رواج ساخت گنبد ، معماران را بر آن داشت تا ساختمانهايي با پلان مركزي طراحي كنند . در طول تاريخ ارمنستان تحولات تاريخي مستقيماًََ برروند شكوفايي و حتي تنزل سطح معماري تأثير گذاشته اند بدين ترتيب ، معماري ارمنستان به چهار دوره مشخص تقسيم ميشود :​
· قرن 4-7 ميلادي ، مقارن با اختراع الفباي ارمني و معروف به دوران طلايي معماري ارمني ، كه مهم ترين ويگيهاي آن پلان مركزي و استفاده اصولي ومنظم از گنبد سنگي براي دهانه مياني كليساها و استفاده ماهرانه از مصالح ساختماني همچون بلوكهاي تراش داده شده و چيدمان منظم آنهاست .​
· قرن 9-11 ميلادي ، دوره پادشاهي با گرادوني ، كه درمعماري آن تقليد از يادگارهاي دوره اول و فرمهاي جديد با ارتفاع و فضاي بيشتر ديده مي شوند .​
· قرن 12-14 ميلادي كه دوره شكوفايي معماري و توسعه ديرها و صومعه ها بوده است .​
· قرن 17 ميلادي ، كه بعد از سه قرن ركود،نهضت احياي ملي به فرمان شاه عباس صفوي پا گرفت ، دراين دوره بناهاي جديدي ساخته و تعدادزيادي از بناهاي قديمي در ارمنستان و جلفاي اصفهان مرمت شدند .​
شكلهاي معماري ارمني
دردوران اوليه معماري ارمني ،‌ابداعات و تجربيات ارزشمند بسياري به طور همزمان به دست آمدند . به همين دليل روند تاريخي پيشرفت و توسعه معماري ارمني را نمي توان در يك ترتيب خطي و به دنبال هم قرارداد . معمولاًَ در بررسيهاي معماري ، قبل از توجه به تزئينات و دكوراسيون ، به شكل سازه اي ساختمان توجه مي شود و آثار معماري با توجه به شكل خارجي چيدمان فضايي و شكل عناصر سازه اي دسته بندي مي شوند اين طبقه بندي با توجه به شكل بناها و كليساها ي ارمنستان وازهمه مهمتر پلانهاي آنها به طور خلاصه چنين است :​
1- بازيليكا و كليساي تك شبستاني كه اولين شكل ساختاري كليسا در ارمنستان است . در بعضي نمونه ها سه راهروو دربعضي ديگر يك راهروي اصلي در شبستان كليسا وجوددارد پشتخان به انتهاي شبستان كليسا متصل است و يك ورودي سر پوشيده در جبهه روبه روي پشتخان تعبيه شده . همچنين يك پيش آمدگي محدب در انتهاي شبستان و پيش آمدگيهاي كوچك تربراي راهروهاي جانبي پيش بيني شده است .​
2- بازيليكاي گنبدي و كليساي تك شبستاني گنبدي كه نشان دهنده علاقه معماران ارمني به طاق بندي و گنبد سازي است . گنبد به عنوان عنصر مركزي در قرن 5 ميلادي برجرزهاي باربر در ديوارهاي شمالي و جنوبي تكيه داشت . در قرن 7 ميلادي تكيه گنبد روي چهارستون اصلي بود .​
3- كليساي پلان مركزي كه شكل پلان ، چهار پره با 4 نبش محدب پيش آمده است و بارگنبد به وسيله نبشهاي پيش آمده محدب بدون مداخله ديوارهاي باربر تحمل مي شود . از ديگر پلانهاي مركزي پلان چليپايي در ابعاد كوچك است كه نماي بيروني هم فرم چليپاي يوناني را دارد . يك پلان ديگر فرم چليپا به علاوه يك پيش آمدگي مضاعف در جبهه شرقي (سمت محراب در كليساي مسيحي ) است .​
4- پلان مربع با پشت بند طاقچه اي شكل ديگري از پلان چهار پره اي است ، پلان مربع با يك پيش آمدگي به شكل طاقچه با پلان نيم دايره و پوشش نيم گنبدي در وسط هر ضلع ، پيش آمدگيها حكم پشت بندهايي براي تحمل بار گنبد مركزي رادارند كه بر 4 ستون آزاد تكيه دارد . كليساها 2 تالار اضافه شده به محراب دارند . گلويي گنبد گاهي 8 ضلعي است .​
5- سبك هريپسيمه يا پلان شعاعي ، شكل تكامل يافته پلان مركزي و منحصر به ارمنستان است .پلان كاملاًَ متقارن فضاي داخلي وسيعي ايجاد مي كند گنبد با پنجره هاي مشبك كوچك ، گلويي هشت ضلعي مرتفع دارد .​
6- پلان دايره اي طرح نهايي پلانهاي مركزي است .​
7- درسبك گاويت يا جاماتون بخش پيش شبستاني به عنوان ورودي سرپوشيده به ورودي جبهه غربي به نام گاويت اضافه شده است . هر دو قوس متقاطع با هم به همراه چهار ستون باربر تكيه گاه سقف را تشكيل مي دهند . نور گير براي تهويه و تأمين روشنايي درمرتفع ترين نقطه سقف شبستان اصلي درمحل تقاطع طاقها –تعبيه شده است .​
شكلهاي سمبوليك در طراحي و معماري ارمني صليب :
شكل صليب در توسعه و پيشرفت معماري مسيحي شرقي و به خصوص معماري ارمني اهميت دارد . پلان اغلب كليساها تركيبي از شكلهاي صليبي است . در بناهاي باپلان مركزي اعم از دايره اي و چليپايي ،محورهاي تقارن آنها يك صليب درست مي كنند .​
چليپاسنگ (يا درزبان ارمني ((خاچكار))):
خاچكارها منحصر به ارمنستان هستند . در يك تعريف مختصر ، تخته سنگهاي تراش داده شده اي هستند كه سطح آن كنده كاري شده و طرح پايه ان شكل يك صليب است . كلمه ارمني ((خاچكار)) تركيبي است از دو كلمه ((خاچ)) به معني صليب و ((كار)) به معني سنگ .​
طراحي و ساخت چليپانسنگها يك شاخه اصلي در هنرهاي تجسمي ارمني محسوب مي شود . چليپانسنگها هم از بازالت وهم از سنگ توف ساخته مي شوند . روي آنها نقشهاي پيچيده و تودرتويي كنده كاري و روي آن مطرح صليب تعبيه مي شود . شاخ و برگهاي تزئيني فضاي خالي بين آنها را پر مي كند اين كنده كاري ظريف و پيچيده به تكنيك خاصي نياز دارد ، به عنوان مثال تزريق آب به وسيله رشته هاي ظريف در داخل بافت سنگ قبل از اينكه كنده كاري انجام شود . گروهي ازاين چليپا سنگها با عنوان ((آمناپركيچ )) يعني نجات دهنده همگان به علت كنده كاري صحنه مصلوب شدن عيسي مسيح در قسمت بالايي آن ارزشمند و مردم آنها را شفا دهنده مي دانند .​
شكل و شمايل :
درمعماري سخت ، سنگي و درونگراي كليساهاي ارمنستان در كنار ابعاد كوچك و بازشوها ي محدود حكاكيها و كنده كاريها درنماهاي بيروني ، ميراث ماندگار دوران مسيحيت ارمنستان اند . اين كنده كاريها اغلب حاوي تعابير و تفاسير داستانهاي حواريون و روحانيون بعد از آنها از زندگي مريم مقدس و عيسي مسيح هستند .​
در تزئينات اغلب كليساهاي ارمني ، طرحهاي تكرار شده اي از برگ و ميوه درخت انگور و انار و شمايل حيوانات و كروبيان (بچه هاي بالدار) مشاهده مي شوند كه دراعتقادات مسيحيان معاني خاص خود را دارند .بعضي از اين اعتقادات از دوران قبل از مسيحيت نشئت گرفته و بعداز مسيحيت به عظمت خداوند و قدرت عيسي مسيح ورازهاي موجود در جهان هستي تعبير شده در اعتقادات مردم ارمنستان حيواناتي چون گاو نر ، شيرو عقاب سمبول قدرت برتر و هميشه پيروز و بره سمبول فروتني و آرامش و صلح است .​

 

az.sa

عضو جدید
قسمت های مختلف کلیسا

قسمت های مختلف کلیسا

در این عکس قسمت های مختلف کلیسا از نظر معماری کاملا نشان داده شده :smile:
 

پیوست ها

  • g1.jpg
    g1.jpg
    75.1 کیلوبایت · بازدیدها: 0

Similar threads

بالا