[سبک طراحی داخلی] درآمدی بر سبک شناسی طراحی داخلی

mpb

مدیر تالار مهندسی معماری
مدیر تالار
مروری کوتاه بر سبک‌های گوناگون طراحی داخلی به ما کمک می‌کند تا بتوانیم تصور روشن‌تری از سبک دلخواه خودمان به دست بیاوریم. سبک‌ها الگوهایی منجمد و غیرقابل‌تغییر نیستند،‌ با کمی ذوق و شناختِ هم‌آهنگی‌ها می‌توان ترکیبی از عناصر سبک‌های گوناگون به‌دست داد. سبک‌ها مثل‌ دایره‌های رنگی‌ای هستند که گاهی هم‌پوشان می‌شوند. شاید پسند ما یکی از همین لبه‌های روی‌هم‌افتاده و متداخل باشد. به تعبیر داریوش شایگان، فیلسوف سرشناس فرهنگ،‌ هویت ایرانی هویتی چل‌تکه و موزاییکی است. پس تعجبی ندارد اگر سبکِ طراحی داخلی مطلوب ما نیز تلفیقی باشد. من این را به قیاس اصطلاح «آگاهی دو رگه» شایگان، «سلیقه‌ی دو رگه» نام نهاده‌ام و بعدا مفصل‌تر درباره‌اش خواهم نوشت. «سلیقه‌ی دو رگه» در جهانی که محصولاتش محدودیت‌های جغرافیایی و فرهنگی زیبایی‌شناسی را پشت سر گذاشته پدیده‌ای بسیار رایج است. تا همین یکی‌دو نسل پیش سلیقه‌ی غذایی و طعم‌شناسانه‌ی ما ایرانی‌ها خیلی محدود بود،‌ اما حالا ممکن است برنامه‌ی غذایی هفتگی خانه‌ی ما با آب‌گوشت بزباش شروع شود، و به سوشی، لازانیا یا فست‌فود ختم شود. دیگر نمی‌توان از جوان امروزی توقع داشت که فقط از غذاهایی با چاشنی‌ها و طعم‌های ایرانی لذت ببرد. حکایت طراحی داخلی هم همین‌گونه است. «سلیقه‌ی دورگه» را نمی‌توان به رسمیت نشناخت، اما لازم است از عناصر و اصول طراحی داخلی چیزهایی بدانیم و «سواد بصری» خود را بالا ببریم تا بتوانید بهترین تلفیق ممکن را پدید آوریم؛ تلفیقی که بیشترین کارآمدی و زیبایی و تعادل و هماهنگی با سبک زندگی و نیازهای ما را داشته باشد و با واقعیت‌های جیب و بودجه‌‌مان هم فاصله‌ی زیادی نداشته باشد. تفاوت سبک‌ها از کجا ناشی می‌شود؟
آن‌چه سبک‌های طراحی داخلی را از هم متمایز می‌کند طرز نگرش متفاوت آن‌ها به رنگ، نور، فرم و نوع و جنس اشیاء قرارگرفته در فضا و میزان خلوتی و شلوغی فضاهای داخلی است. سبک هر شخص بیان خلاقانه‌ی درون او و نمایان‌گر طرز نگاه اوست. به همین دلیل رویکردهای متنوعی به طراحی داخلی مرسوم است؛ اما سبک‌هایی که به نام خاصی مشهور شده‌، از کنار هم قرار دادنِ چند رویکرد سازگار و هم‌آهنگ در یک گروه ویژه پدید آمده است. هدف این یادداشت آشنایی کلی با سبک‌های مهم خانه‌آرایی و چیدمان است. جزییات و چندگونگی هر یک از سبک‌‌ها را جداگانه باید توضیح داد. برای این‌که سردرگم نشویم بیایید در نگاهی کلی از سه معیار عمومی برای دسته‌بندی سبک‌ها استفاده کنیم:

۱. تنوع کاربرد عناصر طراحی و تعداد اشیاء و اثاثیه که طیفی از سبک‌ها از خلوت‌گرا یا کمینه‌گرا (minimalist) تا شلوغ یا بیشینه‌گرا (maximalist) را شکل می‌دهد؛
2. القای حس دوره‌ی زمانی و عصری خاص (به‌ویژه دوره‌های باستان یا کلاسیک، رنسانس،‌ و مدرن) که طیفی از سبک‌ها از گذشته‌گرا تا نوگرا را به‌وجود می‌آورد؛
3. توجه به طبیعت و بازآفرینی آن در طراحی داخلی که طیفی از سبک‌ها از طبیعت‌گرا تا صنعت‌زده را پدید می‌آورد.


۱. معیار یکم: از خلوت‌گرایی/ کمینه‌گرایی/ مینیمالیسم تا شلوغ‌گرایی/ بیشینه‌گرایی/ ماکسیمالیسم

کمینه‌گرا یا مینیمالیست بودن یک سبک خانه‌آرایی نه تنها در تعداد اشیاء و وسایل بلکه در تنوع رنگ‌ها و شکل‌ها نیز خود را آشکار می‌کند. سبک‌های کمینه‌گرا معمولا از رنگ‌های پرزرق‌وبرق و جیغ‌ پرهیز می‌کنند؛ اشکال هندسی و خطوط ساده‌تر را به‌کار می‌گیرند؛ و حداقلی از وسایل‌ خانه را کافی می‌دانند. در نظر طراحان مینیمالیست «زیبایی در سادگی است»؛ لودویگ روهه (Ludwig Mies van der Rohe) (۱۸۸۶-۱۹۶۹) معمار و طراح مشهور آلمانی-آمریکایی تاکتیک زیبایی‌شناسانه‌ی این مکتب را در شعار «کم هم زیاد است (Less is more) » به‌خوبی بیان داشته است. سبک‌های مینیمالیست درعین‌ سادگی انواع متنوعی دارند: از آسیایی گرفته تا غربی، از گذشته‌گرا گرفته تا نوگرا، از طبیعت‌گرا گرفته تا صنعت‌زده. در آن سوی طیف و در مقابل کمینه‌گرایی، برخی از سبک‌ها در به‌کارگیری عناصر طراحی (یعنی فضا، خط، فرم، رنگ و بافت) دست‌ودل‌بازتر و پیچیده‌تر عمل می‌کنند. شاید قرار گرفتن در یکی از دو سر طیف به نظر شما افراط و تفریط باشد، اما سبک‌هایی در این میان هست که با سلیقه‌ی شخصی‌ و سبک معماری خانه‌‌ی شما بیش‌تر جور در می‌آید. شما می‌توانید آن‌ها را انتخاب کنید. بر اساس معیار کمینه‌گرایی،‌ شاخص‌ترین سبک‌های طیف از مینیمالیست‌ترین تا ماکسیمالیست‌ترین این‌هاست:
۱.۱. سبک آسیایی -Asian interior design style.
۱.۲. سبک مینیمالیست مدرن -Modern Minimalist interior design style.
۱.۳. سبک هنر دکو یا آرت دکو-Art Deco interior design style.
۱.۴. سبک کلاسیک -Classic interior design style.
۱.۵. سبک امروزی طراحی داخلی -Contemporary interior design style.
۱.۶. سبک سوئدی -Swedish interior design style.
۱.۷. سبک هنر و صنایع‌دستی -Arts & Crafts interior design style.

۲. معیار دوم: از گذشته‌گرایی تا نوگرایی

طراحی داخلی در هر دوره از تاریخ معماری ویژگی‌های خاص خود را داشته‌ است، گاهی ویژگی‌های دوره‌ای خاص الهام‌بخش طراحان داخلی معاصر می‌شود چنان که طرح آنان در خدمت القای حس آن دوره زمانی قرار می‌گیرد. پیداست که تقریبا همه‌ی سبک‌ها عناصری زمان‌مند و متعلق به دوره‌های تاریخی دارند اما گاهی هدف طراحی بردن بیننده به زمانی خاص و زنده‌کردن حال‌وهوا و زیست‌جهان آن دوره برای بیننده است. مثلا سبک کلاسیک طراحی داخلی هنر باشکوه یونان باستان و رم را احیاء‌ می‌کند یا سبک دکوراسیون گوتیک ترفندهایی به کار می‌گیرد که یادآور افسون فضاهای رازآلود مسیحی است. شاخصه‌ی الهام‌گیری و حکایت‌گری از دوره‌ای خاص می‌تواند ملاک خوبی برای تفکیک و طیف‌بندی برخی سبک‌ها باشد. اگر زمان را خطی فرض کنیم و از هنر و معماری باستان به سوی عصر مدرن بیاییم می‌توانیم دنباله‌ای ردیف کنیم از سبک‌های طراحی داخلی:

۲.۱. سبک سنتی -Traditional interior design style؛ (القاگر حس سنتی جاوید و بی‌زمان).
۲.۲. سبک کلاسیک -Classic interior design styl؛ (القاگر شکوه هنر و معماری عهد باستان).
۲.۳. سبک گوتیک -Gothic interior design style؛ (یادآور زیست‌جهان مسیحی قرون وسطی).
۲.۴. سبک «شیکِ رنگ‌باخته» یا شبی شیک -Shabby Chic interior design style؛ (القاگر حس عهد عتیق).
۲.۵. سبک توسکان -Tuscan interior design style؛ (القاگر حس زندگی‌ای خوب در عصری طلایی با مایه‌هایی از معماری ایتالیایی و رم باستان).
۲.۶. سبک هنر دکو یا آرت دکو-Art Deco interior design style؛ (بازگشت‌دهنده به حال‌وهوای فاصله‌ی دو جنگ جهانی).
۲.۷. سبک امروزی طراحی داخلی -Contemporary interior design style؛ (القاگر حس به‌روزبودن و هم‌عصری).
۲.۸. سبک «های-‌تِک» -High-tech interior design style؛ (القاگر زمان آشنایی‌زدایی‌شده‌ی آینده‌ایی‌زده).


۳. معیار سوم: از طبیعت‌گرایی تا صنعت‌زدگی


طبیعت خانه‌ی اول و آخر بشر است، گیرم که زندگی در عصر ماشین چندی میان بشر و طبیعت جدایی انداخته باشد. یکی از هدف‌های طراحی داخلی بازآفرینی خاطره‌ی زندگی طبیعی و آرامش زیستن با سبزه و درخت و آب جاری است. خانه‌های شهرهای بزرگ اما اغلب فاقد محیط‌های باز هم‌چون حیاط و ایوان و بهارخواب اند،‌ وانگهی حتی اگر حیاط و باغچه‌ای هم در ساختمان ما باشد،‌ بخش عمده‌ای از زندگی ما در فضاهای داخلی سرپوشیده و پشت پنجره‌های بسته و پرده‌های کشیده می‌گذرد و به دلایل مختلف از دیدن جلوه‌های طبیعت بیرونی محروم می‌شویم. ایده‌ی پاسیو یا گل‌خانه‌های جمع‌وجور شیشه‌ای یا حیاط مرکزی‌های نقلی که اتاق‌ها گرداگرد آن طراحی شده‌اند یک راه حل این مشکل است. این روش در حقیقت گل‌ها و گیاهان زنده را در ویترینی شیشه‌ای در نقطه‌ی کانونی طرح ما قرار می‌دهد و توجه بیننده را به آن فرامی‌خواند. اکواریم‌های نیز بازآفرینی خاطره‌ی دریاست. اما هماهنگ ساختن این یادمان‌های طبیعت با سایر اجزای دکوراسیون گاهی کار آسانی نیست. دغدغه‌ی برجسته‌سازی و یادآوری طبیعت در کانون تفکر و تخیل برخی سبک‌های طراحی داخلی قرار گرفته است، بعضی سبک‌ها به نمادگرایی رو آورده‌اند (بخش عمده‌ای از آموزه‌های فنگ‌شویی بر چنین اساسی استوار است)، بعضی سبک‌های دکوراسیون هم از خیر توجه به طبیعت گذشته‌اند. شاید گاهی بد نباشد با افراط در محروم‌سازی بشر از طبیعت و عدم تسکین موقت و گذرای حس طبیعت‌گرایی او سبب بازشدن ناگهانی چشم‌اش بشویم بلکه آخرهفته خانه‌ی بی‌روحش را ترک کند و از قیل و قال شهر و سیمای سیمانی‌اش به دل طبیعت پناه ببرد و جایی انرژی تحلیل‌رفته‌اش را بازیابد… درباره‌ی سبک‌های غافل از طبیعت پیش‌تر به اشاره سخن گفتم،‌ فکر نمی‌کنم تکرار نام آن‌ها و رسوا کردنشان لازم باشد، شما خودتان با یک نگاه درمی‌یابید که چه طرحی با «افق‌های باز» نسبتی ندارد و «لحن آب و زمین را» نمی‌فهمد. اما اگر بخواهیم طیفی از سبک‌های طبیعت‌گرا را نام ببریم فهرستمان حتماً باید شامل این سبک‌ها باشد:
۳.۱. سبک باغ-Garden interior design style.
۳.۲. سبک استوایی -Tropical interior design style.
۳.۳. سبک مدیترانه‌ای -Mediterranean interior design style.
۳.۴. سبک ییلاقی -Country interior design style.
۳.۵. سبک روستایی -Rustic interior design style.
۳.۶. سبک جنوب غربی -Southwestern interior design style.

منبع:
jooredigar.com
 
آخرین ویرایش:
بالا