سایبراسپیس چیست ؟

neda_eng

عضو جدید
کاربر ممتاز
فضای سایبر (Cyberspace) عبارتی است كه در دنیای اینترنت، رسانه و ارتباطات بسیار شنیده می‌شود.
به نظر می رسد بكارگیری این اصطلاح در این زمینه و برای ارجاع به امور فنی به آن رنگ و بویی صرفا فنی و مكانیكی داده باشد. ملاحظه دقیق‌تر این اصطلاح نشان می‌دهد كه این واقعیت، وجوه و جنبه های متنوعی از جمله خصلت های روانشناختی قابل توجه نیز دارد. در منابع موجود آمده است كه:
واژه سایبر از لغت یونانی Kybernetes به معنی سكاندار یا راهنما مشتق شده است. نخستین بار این اصطلاح "سایبرنتیك" توسط ریاضیدانی به نام نوربرت وینر Norbert Wiener در كتابی با عنوان "سایبرنتیك و كنترل در ارتباط بین حیوان و ماشین" در سال 1948 بكار برده شده است. سایبرنتیك علم مطالعه و كنترل مكانیزم ها در سیستم‌های انسانی، ماشینی (و كامپیوتر ها) است.
سایبر پیشوندی است برای توصیف یك شخص، یك شی، یك ایده و یا یك فضا كه مربوط به دنیای كامپیوتر و اطلاعات است. در طی توسعه اینترنت واژه های تركیبی بسیاری از این كلمه سایبر بوجود آمده است كه به تعدادی از آنها اشاره می كنیم:
‍ فضای سایبر(Cyberspace)، شهروند سایبر (Cybercitizen) ، پول سایبر (‍Cybercash)، فرهنگ سایبر (Cyberculture)، راهنمایی فضای سایبر (CyberCoach) ، تجارت سایبر (Cyberbussiness) ، كانال سایبر (Cyberchannel) و ....واژه "فضای سایبر" را نخستین بار ویلیام گیبسون William Gibson نویسنده داستان علمی تخیلی در كتاب نورومنسر Neuromancer در سال 1984 به كار برده است.


فضای سایبر در معنا به مجموعه هایی از ارتباطات درونی انسانها از طریق كامپیوتر و مسائل مخابراتی بدون در نظر گرفتن جغرافیای فیزیكی گفته می شود.
یك سیستم آنلاین نمونه ای از فضای سایبر است كه كاربران آن می‌توانند از طریق ایمیل با یكدیگر ارتباط بر قراركنند. بر خلاف فضای واقعی، در فضای سایبر نیاز به جابجایی‌های فیزیكی نیست و كلیه اعمال فقط از طریق فشردن كلیدها یاحركات ماوس صورت می‌گیرد.
این عدم جابجایی فیزیكی، محققان را واداشت كه به مطالعه برخی شباهت‌های فضای سایبر با حالت های نا هشیاری، بخصوص حالت‌های ذهنی‌ای كه در رویا ها ظاهر می‌شوند، بپردازند.
آنان با الهام از گفته های یكی از رهبران بزرگ "ذن" به نام چانگ تزو (Chuang Tzu) برای تحقیقات خود در زمینه كشف شباهت‌هایی بین فضای سایبر و رویا بهره جسته اند. گفته می شود كه:
"چانگ تزو شبی در خواب می بیند كه یك پروانه شده است. وقتی بیدار می شود با خود می اندیشد: آیا من مردی هستم كه خواب می بیند پروانه شده است، یا اینكه پروانه ای هستم كه اكنون خواب می بیند یك"مرد" شده است."
روند كاری یك كاربر كامپیوتر در فضای سایبر دقیقا نوعی یكی شدن یا محو شدن در درون واقعیتی متفاوت یعنی واقعیتی مجازی كه ورای قوانین و واقعیت های واقعی است. مانند یك رهبر ذن در هنگام مدیتیشن كه با محیط اطراف خود به وحدت می رسد، كاربر كامپیوتر هم در هنگام كار در فضای مجازی با آن یكی می شود.
شما تقریبا بی حركت و آرام می نشینید، چشمانتان روی پرده ای درخشان خیره می‌شود، اتاق كاملا تاریك است، تنها منبع نور در درون شما است و در حالیكه همه توجه و ذهنتان بر كلمات و تصاویر این پرده درخشان متمركز است ، انگشتانتان كلیدهای كی بورد را می‌نوازد. در این لحظه دوست دارید با ذهنیات و تصورات خود یگانه شوید . مرز بین دنیای درون و بیرون تقریبا ناپدید می‌شود و دیگر گذر زمان معنایی ندارد.
البته این سناریوی هر روز كاربران كامپیوتر نیست. زیرا اغلب اوقات ما صرفا به جهت انجام كاری مشخص و بدون آنكه به درون جهان مجازی فرو رویم به صفحه كلید ضربه می زنیم اما اگر از استفاده های دم دستی كامپیوتر صرف نظر كنیم و از كاربران حرفه ایی و پروپاقرص كامپیوتر پرس و جو كنیم درخواهیم یافت كه بسیاری از آن ها به راحتی لحظاتی را به یاد می‌آورند كه گویی هیچ حائل و فاصله ای بین خود و كامپیوتر شان احساس نمی‌كردند.
در واقع می توان گفت كه فضای سایبر گستره ایی از ذهن است كه می تواند تمامی اشكال زندگی منطقی را بسط و معنا دهد. شما می توانید حالت های متنوع و متفاوت ذهنی را از قبیل تخیلات(خیالپردازی ها) خیالپروری ها، توهمات، حالات هیپنوتیستیك و سطوح گوناگونی از هوشیاری را در فضای مجازی تجربه كنید. تحت این چنین شرایط است كه فضای سایبر همانند دنیای "رویا" می شود. دنیایی كه وقتی ما به خواب فرو می رویم ، پدیدار می شود.
فضای سایبر را نمی توان تنها یك"بزرگ شاهراه اطلاعاتی" ساده دانست. زیرا تجربه ذهنی ما در فضای مجازی با تجربه ذهنی ما زمانی كه بی هیچ هدف و ارزشی خیالبافی می كنیم، كاملا متفاوت است. در واقع همانگونه كه علم روانشناسی خواب شبانه را برای حفظ سلامتی، توسعه عاطفی و رشد شخصیت یك فرد ضروری می داند، این فضای مجازی هم بیش از هر چیز دیگری در خدمت روان انسان است. زیرا مرزهای بین وا قعیت های آگاهانه و نا آگاهانه را به هم نزدیك ساخته و می تواند درباره معنای "واقعیت" چیز هایی به ما بگوید.
محیط "په‌لیس" (Palace) یك محیط چت گرافیكی است كه ما برای این تحقیق آن را انتخاب كرده ایم. كاربران در این محیط می توانند برای برقراری ارتباط با دیگران از بین صورتك های گرافیكی موجود در آن محیط، یك یا چند صورتك را برای باز نمایی شخص خود انتخاب كنند. این صورتك ها هر یك موقعیت یا حالت روانی خاصی را بیان می كند. بعضی از این حالت های "رویاگونه" در محیط "په‌لیس" را می توان در دیگر فضاهای مجازی هم پیدا كرد. ولی تعدادی از این حالت های تنها در محیط "پلس" وجود دارند و كاملا بی نظیر و خاص هستند.
مهم تر از همه این است كه محیط "په‌لیس" مانند رویا بسیار مجذوب كننده است. چرا كه این محیط یك "تجربه بصری" جدی است. یك مثل قدیمی می‌گوید : "یك تصویر با ارزش تر از هزاران كلمه است ." علم روانشناسی هم تجربه بصری را تجربه ای بسیار غنی و تصاویر و نمادها را زبان ناآگاهانه می نامند.
برای درك و آشنایی بیشتر با این"تجربه بصری" باید از دیدگاه روانشناسی خواب، رویا و رویا بینی را مورد توجه قرار داد.
برخی از ویژگی های رویا و رویا بینی از دیدگاه روانشناسی را می توان به شرح زیر فهرست كرد:
- در رویا قوانین مرسوم زمان، مكان و مسافت اجرا نمی شود
- فردی كه خواب می بیند می تواند مكررا از یك ماجرا به ماجرایی دیگری منتقل شود، بی آنكه روی زمین سفر كند. ممكن است فرد در خواب خود درگیر ماجرایی در تهران باشد اما بلافاصله درگیر ماجرایی در هاوایی گردد....
- در رویا حسی از مسافت یا مكان وجود ندارد، مسافت و مكان به مفهوم مادی تنها روی زمین خاكی معنا دارد .
- همچنین كشش جاذبه زمین و آگاهی روزانه اغلب در رویا ناپدید می شوند.
- فرد می تواند چون جسمی شناور در فضا، در حال پریدن یا پرواز كردن باشد. دقیقا بر خلاف آنچه كه به عنوان قوانین نیوتن به اثبات رسید است.
حالت های فوق در فضای سایبر در حد وسیع تری رخ می دهد. زیرا كاربران در آن فضا از قوانین و آگاهی های زمینی فرا تر می روند: آن ها تنها با یك كلیك ساده بر روی نگاره‌ایی می توانند از مكانی به مكان دیگر انتقال یابند، بدون هیچ حركتی در پاها یا چرخشی درچرخ ها و یا هیچ عاملی كه برای اثبات حركت فرد وجود داشته باشد.
این تنها یك تغییر بصری و روانی است كه انتقال را نشان می دهد. در حالی‌كه شما با وجودی مادی، درون اتاقی با انتخاب شخصی و كاملا بیدار نشسته اید. و آنچه كه اتفاق می افتد مانند رویایی است كه به شما احساسی از لذت و آسودگی می‌بخشد.
شاید زمانی نه چندان دور ما هم با این گفته چانگ تزو (Chuang Tzu) هم كلام شویم ؛ آیا این ما هستیم كه در فضای سایبر به عنوان كاربر سیر می كنیم یا اینكه این فضای سایبر است ، كه به عنوان بخشی از برنامه های خود ما را تعریف می كند ، كسی چه می داند؟
مركز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ای روزنامه همشهری
 
بالا