یکی از راهکارهای استفاده بهینه از زمین و تقویت اقتصاد خانوارهای کشاورزان، کشت دوم است اما شالیزارهای شمال از این امکان بی بهره بوده و بهره وری در اغلب این اراضی پایین است. برای استفاده از حداکثر توان تولید اراضی، ایجـاد شـبکه گسـترده زهکشی ضروری است.
کشت دوم در اراضی شالیزاری استان گیلان به دلیل بارندگی زیاد و حالت غرقابی شالیزارها در نیمه دوم سال و حساسیت اکثر گیاهان به غرقاب بودن زمین، این مهم به اندازه کافی تحقق نیافته است.
ضرورت ایجـاد شـبکه گسـترده زهکشی در اراضی شالیزاری گیلان
با این هدف استفاده از حداکثر توان تولید اراضی، ایجـاد شـبکه گسـترده زهکشی ضروری است، زهکشها سطح آب زیر زمینی را در سـطح معینی تثبیت کرده و موجب تسریع در انتقال و تخلیـه آب از مـزارع و منطقه ریشه می شوند.
نبود شبکه زهکشی مناسـب، خشـک شـدن زمین را در موقع برداشت محصول برنج بتاخیر انداخته و خطرات ضایع شدن محصول در اثـر بارنـدگی را افـزایش می دهد و در صـورت احـداث شبکه زهکشی مناسب امکـان کشـت دوم، از جملـه صـیفی و سـبزی فراهم می شود.
یک کارشناس کشاورزی کنترل زهکش در شالیزارها را بسیار ضروری دانست و گفت: برای مثال کنترل زهکش در شالیزارهای واقع در جلگه گیلان عامل اصلی و ضروری برای افزایش محصول برنج است.
صادق محمدی زاد با اشاره به اینکه در مناطق قلیایی، زهکش برای شسته شدن و خارج کردن املاح از سطح مزارع عمل می کند، افزود: از اهمیت های دیگر زهکشی جلوگیری از باتلاقی شدن زمین، تبادل اکسیژن ریشه گیاه، رشد و توسعه ریشه گیاه است.
وی ادامه داد: آب زهکش در مزارع سنتی اغلب منبع آب آبیاری زمین های پایین دست است.
بدین ترتیب کانالهای زهکشی که در وسط بلوک و بین دوقطعه زراعی قرار گرفته اند، کانالهای زهکشی درجه چهار نامیده می شوند، که آب اضافی کرتها بطورمستقیم در آن می ریزند. کانالهای درجه چهار به داخل کانال درجه سه می ریزند و کانالی که کانالهای درجه سه به داخل آن ها تخلیه می شوند، به کانالهای درجه دو معروفند و کانالهای که تمامی زهکشها در آنها خالی می شوند به کانالهای مادر یا درجه یک موسومند که خود به داخل آبگیرها یا باتلاقها و مردابها می ریزند.
مدیریت زیست محیطی و کشاورزی کانالهای زهکشی درجه یک اهمیت زیادی دارد
مدیریت زیست محیطی و کشاورزی کانالهای زهکشی درجه یک به ویژه مطالعات شیمی تجزیه آنها اهمیت زیادی دارد، زیرا بقایای سموم و کودها و سایر ضایعات کشاورزی ممکن است در آنها تغلیظ شده و پس از ورود به مردابها به ویژه مرداب انزلی زیست بوم شناسی منطقه را برهم بزنند.
طراحی کانالهای زهکشی براساس ظرفیت تخلیه حداکثر بارندگی روزانه با دوره بازگشت 10 ساله و حداکثر عمق مجاز سیلاب به میزان 30 سانتی متر به مدت یک تا دو روز صورت می گیرد، ارتفاع کف کانال زهکشی در جایی که سطح سفره آب زیر زمینی پایین باشد 50 تا 60 سانتی متر پائین تر از سطح مزرعه و در جایی که سطح سفره آب بالاست، یک تا 1.2 متر پائین تر از سطح مزرعه باشد.
بدین ترتیب با هدف حفظ کشاورزی پایدار، ارتقای تولید، ایجاد اشتغال، افزایش توان مالی کشاورزان، افزایش درآمد ملی، کاهش خروج ارز از کشور، رعایت مسائل تناوب و درنتیجه حفظ محیط زیست، برنامه ریزی و مدیریت کشت دوم در اراضی شالیزاری استان به گونه ای تدوین شود که هر کشتی به تناسب اکوسیستم خاص منطقه مورد بررسی قرار گیرد.
سطح زیر کشت دوم محصولات کشاورزی گیلان 57 هزارهکتار
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان در این باره گفت: سطح زیر کشت دوم انواع محصولات کشاورزی 57 هزار و 435 هکتار است که از این مقدار 49 هزار و 131هکتار تاکنون اجرا شد.
ایرج بنیادی پیشرفت فیزیکی این مقدار سطح زیر کشت دوم را 85.54 درصد دانست و افزود: کشت دوم بعد از برداشت برنج دارای مزایای شامل پایداری تولید، استفاده مؤثر از آب و منابع، تأثیر آن در کنترل آفات، بیماریها و علفهای هرز، افزایش کیفیت فیزیکی و شیمیایی خاک به خصوص زمانی که یک گیاه از خانواده بقولات در آن کشت شود، کاهش فرسایش خاک در اثر بارندگی های پی درپی، کاهش مصرف سموم و کودهای شیمیایی برای زراعت اصلی است.
وی عنوان کرد: افزایش میزان بهره وری، افزایش تولید و تأمین بخشی از نیاز غذایی جامعه، اشتغالزایی، افزایش توان مالی کشاورزان، کاهش آلودگی محیط زیست توسعه و تعمیم کشت دوم در اراضی شالیزاری کشور از اهمیت خاص برخوردار است که می توان در آینده با برنامه ریزی های علمی تر و الهام گرفتن از تجربه های گذشته امیدوار بود وهر سال نسبت به گذشته بیشتر ترقی داشته باشد.
معاون جهاد کشاورزی گیلان درادامه به اهمیت کشت دوم اشاره کرد و اظهارداشت: کشت و کار در زمان بیکاری انجام می شود و زمانی است که هزینه های کارگری بسیار ارزانتر تمام می شود.
وی با بیان اینکه در پاییز و زمستان با آفتها و بیماریهای کمتری مواجه خواهیم بود، گفت: کشت دوم باعث کاهش برخی آفات و علفهای هرز کشت اصلی می شود و همینطور هزینه تولید کشت دوم به مراتب کمتر از کشت بهاره و تابستانه است.
بنیادی همچنین به اهداف اساسی کشت دوم اشاره کرد و افزود: افزایش تولیدات ملی، بالا رفتن درآمد کشاورز، پایداری تولید کشت اصلی سود حاصل از سبزیجات برگی، سیر و سیب زمینی، به مراتب بیشتر سود حاصل از کشت برنج با آن امکانات و صرف منابع، سختی کار و مصرف فراوان آب است.
وی ادامه داد: عواید حاصل از کشت دوم به خوبی می تواند برای کشت بهتر زراعت برنج به کار گرفته شود تا پایداری تولید مهیا شود، بنابراین چون بهزراعی و رعایت موازین فنی عملکرد را به دنبال دارد، کشت برنج نیز سودآورتر خواهد بود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی گیلان همچنین با تشریح فوائد کشت دوم اظهارداشت: افزایش تولید محصولات زراعی و تنوع بخشیدن به تولیدات کشاورزی از فوائد این طرح است.
وی یادآورشد: هم اکنون سالانه بطور میانگین200هزار تن انواع محصولات زراعی ازجمله انواع سبزیجات، باقلا، لوبیا، سیر، بادنجان، کلم، هویج، کلزا و شبدر پس از برداشت برنج در شالیزارهای گیلان تولید می شود که زمینه مناسبی را برای افزایش تنوع محصولات کشاورزی در این استان فراهم می کند.
به هر حال کشت دوم با موانع و مشکلاتی از قبیل نبود تناسب منطقی قیمت انواع محصولات کشت دوم، عدم تخصیص اعتبارات مورد نیاز و تأمین نهاده ها به میزان مورد نیاز، نبود صنایع تبدیلی ـ بسته بندی و جنبی، انجام ندادن عملیات زیربنایی در سطح گسترده، عدم برنامه ریزی های مناسب در خصوص تهیه و تأمین بذرهای مناسب و نیز نظارت نکردن بر توزیع بذر رایج بخش های خصوصی به ویژه سبزی و صیفی، ضعف بنیه مالی کشاورزان، پراکنده و کوچک بودن زمین ها و آبگیر بودن بخش زیادی ازشالیزارها است.
همچنین کمبود ماشین آلات کشاورزی مناسب برای اجرای کشت دوم، کمرنگ بودن تحقیقات در خصوص معرفی ارقام مناسب محصولات کشت دوم و بررسی روشهای بهینه کاشت، داشت و برداشت، محصور نبودن اراضی شالیزاری، کمبود وسایل نقلیه خاص برنامه، بیمه نبودن بیشتر محصولات زراعی کشت دوم، نابسامانی قیمت برنج در مرحله اول تولید که از میزان علاقه مندی کشاورزان در مرحله دوم کاسته می شود و مشاع بودن مزارع شالیزاری و عدم هماهنگی زارعان برای انجام کشت دوم سبب می شود بسیاری از مزرعه ها بعد از برداشت برنج بدون استفاده بماند. [FONT="]
[/FONT]
آخرین ویرایش:
موسسه تحقیقات برنج کشور که رشته و کارش تقریبا این چیزاس,خودشونم فک نکنم همچین خبری رو شنیده باشن
البته ما خوشحال میشیم اگر یه همچین پیشرفت سریعی در زمینه زهکشی داشته باشیم.همینطور در زمینه کشت دوم.اما شرایط داره طوری میشه که کشاورزان یک کشت هم انجام نمی دهند چه برسد به کشت دوم فکر کنند.مگر اینکه دولت واقعا آنها را ساپورت کنه
