روند مناقصه در كشور انگلستان:
در اين قسمت پس از بررسي مناقصه در كشور، روند مناقصه در يكي از كشورهاي توسعه يافته نيز آورده شده است. در كشور انگلستان روش به كار گرفته شده براي انتخاب يك پيمانكار براي انجام كار مي‌تواند به صورت يكي از انواع زير باشد:
1- مناقصه آزاد (Open tendering)
2- مناقصه انتخابي (Selective tendering)
3- مناقصه مذاكره‌اي (Negotiated tendering)
1- مناقصه آزاد
جزئيات پروژة مورد نظر در مطبوعات آگهي داده مي‌شود آگهي شامل موارد زير است:
جزئيات كلي:
- نوع كار
- مقياس كار
- برنامه كار
پيمانكاراني كه علاقمند به شركت در مناقصه هستند، آگهي را پاسخ داده و مدارك مناقصه را از گروه طراحي دريافت مي‌كنند. در برخي موارد ممكن است پيمانكاران مجبور به پرداخت وديعه باشند. اين پول هزينة مدارك را پوشش مي‌دهد. هر پيمانكار بدون در نظر گرفتن اندازه و قابليت‌هايي كه دارد، مي‌تواند در اين نوع مناقصه شركت كند. (در ايران نيز مناسب‌ترين قيمت برنده مناقصه است.)
پس از تكميل مدارك و ارسال آنها، تمام پيشنهادها در تاريخ مشخصي جمع‌آوري شده سپس كارفرما با استفاده از نظر تيم طراحي، پيمانكار برنده را انتخاب مي‌كند.
مزيت‌هاي مناقصه آزاد
- پيمانكاران ناشناخته نيز مي‌توانند براي كار پيشنهاد دهند.
- هيچ ليست محدودي از پيمانكاران وجود ندارد و هيچ تبعيضي اتفاق نمي‌افتد.
- مي‌تواند باعث ايجاد جو رقابتي شود.
مضرات مناقصه آزاد:
- هزينة نوع مناقصه براي كارفرما بالاست (به واسطة تهيه نسخه‌هاي متعدد نقشه‌ها و مدارك و ...).
- انجام مناقصه و تعيين برنده يك عمليات طولاني است كه نياز به دقت و مهارت در محاسبه دارد.
- ممكن است به واسطة داشتن اطلاعات كم در مورد پيمانكاران سابقة آنها، تجربيات، استانداردها و غيره، پيمانكار نادرست انتخاب شود.
- پايين‌ترين پيشنهاد لزوماً بهترين پيشنهاد نيست.
انتخاب يك پيشنهاد پايين ممكن است موجب:
- انجام كار ضعيف شود. ممكن است عيبهاء زيادي مشاهده شود، مگر اين كه كار تحت نظارت دقيق كارفرما انجام شود.
- سازمان ضعيف پيمانكار. تكميل كادر با تأخير، تأخير در به‌كارگيري پيمانكاران جزء متخصص و غيره.
- يك پيمانكار كه قيمت خود را پايين آورده است تا برنده شود ممكن است براي جبران اين كمبود در پايان كار ادعاهاي مختلفي را مطرح كند.
- بدترين حالت اين است كه پيمانكار به خاطر مبلغ پرداختي دچار ورشكستگي شود. اين مسأله براي كارفرما هزينه و تأخير به همراه خواهد داشت.
به طور كلي اين روش اجازة ورود پيمانكارهاي ناشناخته و جديد را به بازار مي‌دهد، با بالا بردن رقابت اين امكان را به كارفرما مي‌دهد تا پيمانكاري را از ميان پايين‌ترين قيمت‌ها انتخاب كند. به هر حال انتخاب پيمانكار ناشناخته يك گزينة خطرناك است چرا كه كارفرما نمي‌داند كه كار را تا چه حد مطلوب انجام خواهد شد.
2- مناقصه انتخابي
اين يك روش سنتي در عقد قراردادهاي ساخت و ساز است. تعدادي از پيمانكارهاي با سابقه مشخص و شناخته شده توسط تيم طراحي انتخاب مي‌شوند تا يك قيمت براي پروژه اعلام كنند. معمولاً پيمانكاري كه پايين‌ترين قيمت را ارائه كند، برنده قرارداد خواهد شد.
ليست مناقصه:
ليست پيمانكاران زودتر تهيه مي‌شود تا به آنها اجازه داده شود در صورت تمايل در مناقصه شركت كنند. اين ليست بسته به نوع كار و ارزش پروژه معمولاً شامل 5 تا 8 پيمانكار مي‌باشد. سؤالات اوليه جزييات پروژه را به طور كامل براي پيمانكار روشن كرده و مشخص مي‌سازد كه آيا آنها علاقمند به دريافت مدارك اطلاعات و جزئيات كار مي‌باشند يا خير. نوع پروژه در انتخاب پيمانكاران اثر مي‌گذارد، به اين شكل كه كليه پيمانكاران انتخابي بايد حوزه فعاليتي مرتبط با پروژه مذكور داشته باشند. مقامات محلي و دولتي يك ليست از پيمانكاراني كه مي‌توانند كار را انجام دهند تهيه كرده و از آن ليست براي دعوت به مناقصه استفاده مي‌شود. مسائلي كه در هنگام تهيه ليست كلي يا ليست مناقصه بايد مد نظر قرار گيرند عبارتند از:
1- استاندارد كار
2- اندازه شركت
3- ثبات مالي، مدت زمان فعاليت، مراجع مالي و غيره
4- ظرفيت موجود با توجه به حجم كارهاي جاري
5- روابط كاري
6- تمايل واقعي پيمانكار به شركت در مناقصه
ممكن است لازم باشد تا يكي از پروژه‌هاي تازه به اتمام رسيده يا يكي از پروژه‌هاي در حال انجام پيمانكارها بازديد شود تا چگونگي انجام كار آنها بررسي شود. وقتي كه يك ليست كلي تهيه شد بهتر است آن را به بخش‌هاي كاري مختلف مثل ساخت جاده، مسكوني، و غيره، تقسيم كرد. اين ليست‌ها هر چند وقت يك بار بايد به روز شوند.
3- مناقصه مذاكره‌اي
تحت اين روش تنها يك پيمانكار مطرح مي‌شود، از آن‌جا كه مهارت‌هاي آن پيمانكار به قدري بالاست كه اعضا گروه طراحي علاقمند به استفاده از دانش آن در مرحله طراحي مي‌باشند، پس از اتمام طراحي، پيمانكار مذكور برآورد هزينه را انجام مي‌دهد و وارد مذاكره مي‌شود. نهايتاً با انجام مذاكره يك قيمت براي انجام كار تعيين مي‌گردد و قرارداد انعقاد مي‌گردد.
http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/xp.gif منبع :جزوه آموزشی آنالیز قیمت و روش‌های استفاده از فهرست بهاء راهسازی
در اين قسمت پس از بررسي مناقصه در كشور، روند مناقصه در يكي از كشورهاي توسعه يافته نيز آورده شده است. در كشور انگلستان روش به كار گرفته شده براي انتخاب يك پيمانكار براي انجام كار مي‌تواند به صورت يكي از انواع زير باشد:
1- مناقصه آزاد (Open tendering)
2- مناقصه انتخابي (Selective tendering)
3- مناقصه مذاكره‌اي (Negotiated tendering)
1- مناقصه آزاد
جزئيات پروژة مورد نظر در مطبوعات آگهي داده مي‌شود آگهي شامل موارد زير است:
جزئيات كلي:
- نوع كار
- مقياس كار
- برنامه كار
پيمانكاراني كه علاقمند به شركت در مناقصه هستند، آگهي را پاسخ داده و مدارك مناقصه را از گروه طراحي دريافت مي‌كنند. در برخي موارد ممكن است پيمانكاران مجبور به پرداخت وديعه باشند. اين پول هزينة مدارك را پوشش مي‌دهد. هر پيمانكار بدون در نظر گرفتن اندازه و قابليت‌هايي كه دارد، مي‌تواند در اين نوع مناقصه شركت كند. (در ايران نيز مناسب‌ترين قيمت برنده مناقصه است.)
پس از تكميل مدارك و ارسال آنها، تمام پيشنهادها در تاريخ مشخصي جمع‌آوري شده سپس كارفرما با استفاده از نظر تيم طراحي، پيمانكار برنده را انتخاب مي‌كند.
مزيت‌هاي مناقصه آزاد
- پيمانكاران ناشناخته نيز مي‌توانند براي كار پيشنهاد دهند.
- هيچ ليست محدودي از پيمانكاران وجود ندارد و هيچ تبعيضي اتفاق نمي‌افتد.
- مي‌تواند باعث ايجاد جو رقابتي شود.
مضرات مناقصه آزاد:
- هزينة نوع مناقصه براي كارفرما بالاست (به واسطة تهيه نسخه‌هاي متعدد نقشه‌ها و مدارك و ...).
- انجام مناقصه و تعيين برنده يك عمليات طولاني است كه نياز به دقت و مهارت در محاسبه دارد.
- ممكن است به واسطة داشتن اطلاعات كم در مورد پيمانكاران سابقة آنها، تجربيات، استانداردها و غيره، پيمانكار نادرست انتخاب شود.
- پايين‌ترين پيشنهاد لزوماً بهترين پيشنهاد نيست.
انتخاب يك پيشنهاد پايين ممكن است موجب:
- انجام كار ضعيف شود. ممكن است عيبهاء زيادي مشاهده شود، مگر اين كه كار تحت نظارت دقيق كارفرما انجام شود.
- سازمان ضعيف پيمانكار. تكميل كادر با تأخير، تأخير در به‌كارگيري پيمانكاران جزء متخصص و غيره.
- يك پيمانكار كه قيمت خود را پايين آورده است تا برنده شود ممكن است براي جبران اين كمبود در پايان كار ادعاهاي مختلفي را مطرح كند.
- بدترين حالت اين است كه پيمانكار به خاطر مبلغ پرداختي دچار ورشكستگي شود. اين مسأله براي كارفرما هزينه و تأخير به همراه خواهد داشت.
به طور كلي اين روش اجازة ورود پيمانكارهاي ناشناخته و جديد را به بازار مي‌دهد، با بالا بردن رقابت اين امكان را به كارفرما مي‌دهد تا پيمانكاري را از ميان پايين‌ترين قيمت‌ها انتخاب كند. به هر حال انتخاب پيمانكار ناشناخته يك گزينة خطرناك است چرا كه كارفرما نمي‌داند كه كار را تا چه حد مطلوب انجام خواهد شد.
2- مناقصه انتخابي
اين يك روش سنتي در عقد قراردادهاي ساخت و ساز است. تعدادي از پيمانكارهاي با سابقه مشخص و شناخته شده توسط تيم طراحي انتخاب مي‌شوند تا يك قيمت براي پروژه اعلام كنند. معمولاً پيمانكاري كه پايين‌ترين قيمت را ارائه كند، برنده قرارداد خواهد شد.
ليست مناقصه:
ليست پيمانكاران زودتر تهيه مي‌شود تا به آنها اجازه داده شود در صورت تمايل در مناقصه شركت كنند. اين ليست بسته به نوع كار و ارزش پروژه معمولاً شامل 5 تا 8 پيمانكار مي‌باشد. سؤالات اوليه جزييات پروژه را به طور كامل براي پيمانكار روشن كرده و مشخص مي‌سازد كه آيا آنها علاقمند به دريافت مدارك اطلاعات و جزئيات كار مي‌باشند يا خير. نوع پروژه در انتخاب پيمانكاران اثر مي‌گذارد، به اين شكل كه كليه پيمانكاران انتخابي بايد حوزه فعاليتي مرتبط با پروژه مذكور داشته باشند. مقامات محلي و دولتي يك ليست از پيمانكاراني كه مي‌توانند كار را انجام دهند تهيه كرده و از آن ليست براي دعوت به مناقصه استفاده مي‌شود. مسائلي كه در هنگام تهيه ليست كلي يا ليست مناقصه بايد مد نظر قرار گيرند عبارتند از:
1- استاندارد كار
2- اندازه شركت
3- ثبات مالي، مدت زمان فعاليت، مراجع مالي و غيره
4- ظرفيت موجود با توجه به حجم كارهاي جاري
5- روابط كاري
6- تمايل واقعي پيمانكار به شركت در مناقصه
ممكن است لازم باشد تا يكي از پروژه‌هاي تازه به اتمام رسيده يا يكي از پروژه‌هاي در حال انجام پيمانكارها بازديد شود تا چگونگي انجام كار آنها بررسي شود. وقتي كه يك ليست كلي تهيه شد بهتر است آن را به بخش‌هاي كاري مختلف مثل ساخت جاده، مسكوني، و غيره، تقسيم كرد. اين ليست‌ها هر چند وقت يك بار بايد به روز شوند.
3- مناقصه مذاكره‌اي
تحت اين روش تنها يك پيمانكار مطرح مي‌شود، از آن‌جا كه مهارت‌هاي آن پيمانكار به قدري بالاست كه اعضا گروه طراحي علاقمند به استفاده از دانش آن در مرحله طراحي مي‌باشند، پس از اتمام طراحي، پيمانكار مذكور برآورد هزينه را انجام مي‌دهد و وارد مذاكره مي‌شود. نهايتاً با انجام مذاكره يك قيمت براي انجام كار تعيين مي‌گردد و قرارداد انعقاد مي‌گردد.
http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/xp.gif منبع :جزوه آموزشی آنالیز قیمت و روش‌های استفاده از فهرست بهاء راهسازی
