روش ژئوفیزیک اکتشافی IP

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
مقدمه:
IP یکی از متداول ترین روش های مورد استفاده دراکتشافات معدنی و نفت و گاز می‌باشد. در اکتشافات نفت و گاز با وجود زون پیریتی،می توان با استفاده از روشIP اقدام به عملیات اکتشافی نمود. روش اکتشاف ژئوفیزیکیIP، اغلب برای حل مساله مهندسی و هیدرولوژی همراه با اختلاف بالا درمقاطع زمین شناسی مورد استفاده قرار گرفته است.

ip5.jpg

آشکارسازی ترکب های فازی و آبشور، زمینه استفاده از روشIP را برای حل مشکلات اکولوژیکی مهیا می کند. مبنای روشIP بررسی میدانهای الکتریکی ثانویه تولید شده در زمین توشط جریانات الکتریکی میباشد. حساسیت این روش به طرز گسترده ای به هدایت گرمای یونی و الکترونی بستگیدارد.

مشاهداتIP در حوزه و فرکانس انجام می شود. در حوزه زمان، ولتاژ تنزلیافته به وسیله پارامتر زمان اندازه گیری می شود. در حوزه فرکانس، مقاومتظاهریρaدر دویا چند فرکانس اندازه گیری میشود که معمولا زیر ده هرتز می باشد.

ذخائر اقتصادیاغلب در مناطق کوهستانی قرار گرفته اند. جبران عوارض و ناهمواری ها، پارامتربزرگی، وجود عوارض و ناهمواری ها زمین، بزرگی پارامت متوسط زمین شناسی، پلاریزاسیونمایل وسایل مزاحم و وجود یک لایه ناشناخته حوزه نرمال برای هر منطقه عامل طبیعی میباشد. طبیعت پلاریزاسیون طبق الگوهای میدانی منظمی تغییر می کند. عوارض وناهمواری ها فقط نقشه برداری ژئوفیزیکی را دچار مشکل نمی کند بلکه مشاهدات را نیزدچار مشکل می کند. اولا تاثیر ناهمواری های زمین می تواند قابل بررسی باشد، ثانیاوقتی داده ها بر روی یک سطح ناهموار ثبت می شوند، فاصله عمودی تا هدف های پنهانمتفاوت می شود و یک گرادیان تغییرات میدان قایم آنومالی ایجاد می شود.

فاکتورهای محیطی با یک ساختار زمین شناسی مخلوط می شود که باعث تحریک، پیشروی وتغییر سیستمی که توانسته به موفقیت برسد می شود. تعدادی از عناصر این سیستمعبارتنداز: (الف) همبستگی ناهمواری ها (ب) روشهای کیفی و نیمه کمی و (ج) روشهای شرحکمی سازی آنومالی های پلاریزاسیون در شرایط توضیح داده شده.

روش های IP درCaucasus استفاده شده و در سایر نواحی در سایر نواحی از ۱۹۶۲ استفاده گردیده است. این مطالب تجربیات ایجاد و کاربرد روش های پیشرفته را بیان می کند. ابزار کار مرور(الف) و (ب) سیستم پیشرفته، و گزارش مطالعات اصلی(ρ (Cباشد.

باید توجه شود در اینجا هیچ تکنیکی برایمحاسبه مستقیم حوزهIP در محیط ناهمسانگرد بیان نشده است.
 

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
رابطه بین حوزه زمان وفرکانس:
رابطه بین حوزه زمان و فرکانس توسط محققین زیادی مطالعهشده است. شباهت بین نتایج به دست آمده در حوزه زمان و فرکانس قابل توجه است. Toms & Johnson پیشنهاد کردند که یک روش کارمخصوص برای روشIP در حوزه زمان استفادهشود. احتمال محاسبه حوزه زمان از مدل امپدانسیCole Cole توسط محققین توضیح دادهشده است.


ما نشان داده ایم در حوزه زمان که قابلیت پلاریزه شدگیηaمیتواند با فرمول زیر معرفی شود:

ip1.png
که ηa قابلیت پلاریزه شدن سنگ بستر می شود و EIP شدت حوزه IP و E0 شدت حوزه پلاریزه یکنواخت اولیه می باشد. آنومالی هایIP کوچک می باشند در مقایسه باحوزه اولیه (EIP=< E0) ما می نویسیم:


ip2.png
 

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
در اکثرموارد ηI نزدیک به صفر است بنابراین پارامتر ηa برای مشخصات هدفمان استفاده می‌کنیم.


ip3.jpg
شکل۱ – کاهش مقاومت الکتریکی نمونه سنگی وقتی ولتاژ خروجی قطع می شود
(kellerوfrischknecht،۱۹۹۶)​


تجهیزات روسیsoviet برای مشاهدهIP در دامنه زمان ویژگی ذیل را دارد. مقدار مورد انتظار روی منحنی تخلیهIP بعد از زمان ورودی تعریف شده (برای مثال ۰. ۵s )بعد از اینکه جریان قطع شد،اندازه گیری می شود. (شکل ۱) با تفسیر کردن مقدار محاسبه شده که در مدت زمان اندازه گیری E ثابت می شود، می توانیم قابلیت قطبیت را به درصد اندازه بگیریم(Komarov،۱۹۸۰ ; Parashis ،۱۹۸۶ ; Sharma،۱۹۸۶)


انواع دیگرتجهیزات به ما اجازه اندازه گیری زمان نرمال شده نشان دهنده مساحت زیر منحنی کاهشیرا می دهد. این مقدار شارژبلیته(m)را به ما می دهد و باmv بیان می شود. هیچ اختلافبنیادی بین قابلیت قطبیت و شارژبلیته وجود ندارد. با وجود این ، قابلیت کاربردتکنیک های شرح داده شده برای اندازه گیری شارژبلیته می بایست آزمایش شود.
 

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
ویژگی های تصحیح رلیف ناحیه در روشIP:
اثر رلیف ناحیه عموما دو گانه است (Khesin و دیگران،۱۹۹۶) اولا، شکل و ویژگی های فیزیکی جرم های توپوگرافیکی (مانند سنگ های شکل دهنده رلیف) ظهور این عوارض را در میدان آنومالی تعیین می کنندکه تاثیرات آنومالی ها از هدف های پنهان را کاهش می دهند. دوما، خطوط مشاهده ای ناهموار مسئول تفاوت ها در فاصله نقطه اندازه گیری تا منبع است. این تفاوت ها خودش را به صورت آنومالی از اجسام مختلف آشکار می کند. برای مشاهداتIP حالت دوم از تاثیر رلیف، عمدتا آنومالی را تحریف می کند. این تحریف می تواند به وسیله تفسیر کمی با استفاده از روش های پیشرفته که در بالا شرح داده شد محدود شود (Khensin ودیگران،۱۹۹۳)

هر چند بعضی تحریف ها به وسیله تغییر جریان قطبی شده مشابه اثررلیف توپوگرافی در روش های مقاومت ایجاد می شوند. به علاوه متوسط گروه اغلب قطبیت پذیری مختلفی دارد. هر بلندی رلیف می تواند به عنوان یک قطب اضافی یا یک ردیف قطب های تغییر دهنده شدت زمینه در نقطه اندازه گیری، تفسیر شود. جمع میدان های چنین عناصر پرکننده رلیفی، یمایل به بزرگ شدن را را با افزایش ارتفاع نقطه مشاهده شکل میدهد. پتانسیل به واسطه چنین منبعی به صورت معکوس با فاصله نقطه مشاهده متناسب خواهد بود.

بنابراین بینIP و فاصله سطح مشاهده یک وابستگی خطی معکوس وجود دارد. دراین حالت لازم است(a) تعیین وابستگی بین اندازه گیری هایIP ثبت شده و ارتفاع نقاط مشاهده(b) محاسبه ثابت های تخمینی(c) استفاده از ثابت های به دست آمده برای طرح ریزی نمودارIP اصلاحی برای تاثیر رلیف منطقه. یک روش ارتباط در پی جوئی مغناطیسی توسط (Khesin(1969 مطرح شد. او به صورت آنالیزی یک رابطه خطی بین افزایش مغناطیس عمودی (ΔZ) و ارتفاع نقطه مشاهده(H) تحت شرائط همگنی نسبی متوسط مغناطیس به دست آورد. رابطه خطی(ΔZH) برای بخش میانی عناصر مربوط به رلیف ناهموار شده مثل یک شیب(شامل لبه وپله) صحیح است. همه اشکال رلیف های اصلی می تواند با استفاده از ترکیب ویژه شیب ها تخمین زده می شوند. ΔZ

فرض به هم مربوط بودن به وسیله نتایج مدل های ریاضی و فیزیک پدیدهIP حمایت می شود. کاربرد روش همبستگی برای تصحیحات توپوگرافی بر روی مدل داده ثبت شده در سطح ناهموار با همگنی متوسط شامل یک غیر همگنی محلی (لایه های عمودینازک) شرح داده شده است.

ip4.jpg
شکل۲. روش کرولاسیون برایبرجستگی عوارض در میدان IP برای موارد ذیل انجام میگردد:
(a) اشکال با برجستگی منفی، (b) اشکال با برجستگی مثبت همراه کانسار شیبدار
(c) و(d) به ترتیب میدانه ایکرولاسیون برای(a) و(b) هستند​


یافته های(Polyakov (1969 و نتایج مشابه بعدها توسطFox و دیگران بدست آمده است. (۱۹۸۰)، روش المان های محدود استفاده می شود. ما نتایج مدلسازی را برای ارزیابی روش کرولاسیون در اکتشاف IP استفاده کرده ایم (شکل۲). شکل۲ نتایج کاربردی روش کرولاسیون با یک مدلسازی از میدان IP را توضیح می دهد (ظهور قطبیش پذیریηa). ارتباط بین مقادیر ηa و بزرگی میدان H برای انطباق مدل های (a) و(b) در شکل۲c وd رسم شده است. شکل ۲d حضور یک گروه نقاط در میدان کرولاسیون را نشان می دهد، علّت آن وجود آنومالی می باشد.


بنابراین، کرولاسیون علاوه بر نزدیک شدن، محاسبۀ تأثیر برجستگی عارضه را امکان پذیر می سازد، و همچنین هدف های اکتشافی را آشکار میسازد. در نتیجه، در چنین روشی مسئلۀ مهم کیفیت تفسیری است که ممکن است انجام شود.
 

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
تفسیر نیمه کمی و کیفی:
تفسیر کمی از اطلاعات عملیات الکتریکی ،بدون توجه به انفصال های شیبی ملایم بسیار پیچیده است. به هر حال،تکنیک های کمی در روش IP به ما اجازه می دهند تا اطلاعات با ارزشی در مورد مقاطع زمین شناسی در پاسخ حاصل شود. به عنوان نمونه،آنالیز واقعی مقاطع ηaبا مقاطع ϼa ترکیب می شود و برای مطالعه ذخایر سولفیدی در کانادا و فرانسه مورداستفاده قرار می گیرند. به طوری که دسترسی برای ارزیابی نواحی ضعیف در دسترس، مناسب است،جایی که نتایج تفسیر سریع برای پیشرفت عملیات نقشه برداری مورد نیاز هستند.

روشIP VES (سونداژ الکتریکی عمودی با آرایه شلومبرژه) به صورت وسیع در مراحل متفاوتی از پی جویی،نواحی تقریبا غیر قابل دسترس درGreater وLesser Caucasusاستفاده شده اند (Alexeyev,1970;Khesin,1969).

ساختمان های عرضی تحت نصف النهار مرجع درIP VES (فاصلهAB بالا تا ۲ ۴کیلومتر،گام مشاهده ۰. ۵۱۱ سانتیمتر) از پای توده های خاک تا حوضه آبریزاصلی،آبریزGreater Caucasus انجام شده بودند(شکل. ۳). در نمودار ۳ مقادیر پلاریزاسیون ظاهری ηaتحت هر نقطه سونداژ در عمق نصف فاصله AB نشان داده شده اند. مقطع کاذبηa به دست آمده تغییرات تقریبی درپلاریزاسیون با عمق را منعکس می کند.

ip5.jpg
شکل. ۳. مقاطع کاذب aη. ایزولاین ها به صورت درصد نشان داده شده اند در صورتی که تابعی از AB/2 هستند.​

نقاط IP VES با نقاط سیاه (فاصله الکترودی در جهت امتداد پروفیل است) دلایل آن هستند.
مناطقی با پلاریزاسیون ظاهری بالا در سازندهای ژوراسیک سایه زده شده اند.

منطقه مذکوردر شیب جنوبی Greater Cauucasus ، در شمال غربی آذربایجان نزدیک مرزهای Georgia و داغستان قرار دارد. تنوع آنها بسیار پیچیده است. این منطقه از ذخایر شیل ماسه ایبه شدت از فرم خارج شده تشکیل شده است که به موقع، تخمین زده شده بودند در صورتی که از لحاظ تجاری غیر امیدبخش بودند.

کمتر ما به اکتشاف کانسار پلی متالیک Filizchai، بزرگترین کانسار در قفقاز می‌پردازیم. عناصر عمدۀ مهم این کانسار وچندین کانسار فلزی کوچک آشکار شده در چنین ناحیه ای (Katsdag ، Katekh و غیره) مس،روی، سرب و فلزات دیگر می‌باشند (Khesin و دیگران ۱۹۹۳). تمام این کانسارها درصورتی که توسط مقاطع VES IP تأیید شوند یک کانسار فلزی جدیدی را تشکیل می دهند. درشکل ۳ و دیگر زون گسترش یافته در مقاطع (۳،۲،۱ و۴) قطبش پذیری بالا مشهود است (ده هادرصد). زون های آشکار شده شامل چندین کانسار پلی متالیک و مس هستند که بعداً کشف شده است. قطبش پذیری عمده می تواند بخاطر سنگ های میزبان پیریتی یا گرافیتی باشد.

تفسیر نیمه کمی منحنی هایVES IP تعیین موقعیت کانسارهای نیمه افقی با قطبش ‌پذیری بالا را برای ما امکان پذیر می سازند. این مورد برای تعیین محل کانسارمگنتیت اسکارن در میدان فلزی Dashkesan در قفقاز صغیر بکار گرفته شده است (Khesin ، ۱۹۶۹). قفقاز صغیر توسط یک برجستگی صاف و نرم کننده مشخص شده است و از لحاظت کتونیک پیچیده نیست. هر چند، در اینجا سنگ های ماگمایی و انواع دیگر سنگ ها را پیداکردیم. این تغییرپذیری شاخصی را در خصوصیات فیزیکی ایجاد می سازد، هم بصورت جانبی و هم بصورت قائم، که تفسیر داده های ژئوفیزیکی را مشکل می سازد. کاربرد روش تفسیرIP تقریبی تعیین عمق بالاترین قسمت کانسار را برای ما امکان پذیر می سازد.

ip6.jpg
شکل۴. تفسیر نیمه کمی ازمنحنی های ηa در کانسار آهنDashkesan (قفقاز صغیر)​


معکوس سازی آنومالی هایIP:
اجازه بدهید مشاهدات را درحوضه زمان در نظر بگیریم. تکنیک های معمول تفسیر کمی آنومالی های IP ،کاربردهای نسبتا محدودی دارند.
از جمله کار های انجام شده در روش IP ، می توان از کارهای (Frazer 1981) در ارتباط با انتخاب تحلیلی آنومالی های ایزومتریک و Komarove(1980) در ارتباط با روش تانژانت، نام برد.
(Patella1972 و ۱۹۷۳) پیشنهاد کرد که همان فرایندی که برای روش resistivity انجام می شود، برای تفسیر نتایج VES-IP هم به کار رود. (Quick(1974 پیشنهاد کرد که آنومالی های IP بدست آمده از آرایش گرادیان، می تواند بوسیله تئوری میدان پتانسیل تقسیر شود. برای این اهداف نویسنده توصیه می کند که از تکنیک نقاط ویژه (که به طور وسیع در بررسی های مغناطیسی استفاده می شود) بهره برد.
 

Similar threads

بالا