مركاپتان زدايي از برشهاي نفتي
توليد نفت خام و ميعانات گازي حاوي مركاپتانها در جهان در حال افزايش است .بخش عظيمي از منابع نفتي با محتوي بالاي گوگرد در روسيه ، امريكا، درياي شمال ، ايران و قطر وجود دارند .ويژگي اصلي برشهاي حاوي مركاپتان وجود گوگرد در زنجيره هيدروكربني مي باشد . گروههاي مختلف مركاپتانها از سمي ترين و فرارترين آنها (متيل و اتيل مركاپتان با وزن مولكولي كم ) تا مركاپتانهاي سنگين ( با زنجيره هيدروكربني شاخه دار ) مي باشند .سولفيد هيدروژن و مركاپتانهاي سبك C[SUB]1[/SUB]-C[SUB]3[/SUB]سمي و فرار ، بودار و بشدت خورنده مي باشند .
در طي فرايندهاي پالايش برشهاي حاوي مركاپتان ، پسابهاي قليايي – گوگردي سمي توليد مي شوند . لذا توليد ، انتقال ، ذخيره سازي و پالايش اين برشها داراي مسايل و مشكلات تكنولوژي و زيست محيطي جدي مي باشد.به منظور حل اين معضل ، پژوهشگاه صنعت نفت اقدام به توسعه تكنولوژي مركاپتان زدايي از برشهاي نفتي توسط فرايندهاي DMD و DMC نموده است . در حال حاضر براي دو فرايند DMD و DMC پايلوتي در پژوهشگاه صنعت نفت طراحي ، ساخت و راه اندازي شده است . و واحدهاي صنعتي نيز در ايران در حال نصب مي باشند .
DMD
فرآيند DMD ، مركاپتان زدايي از برشهاي نفتي مي باشد . در اين فرايند با استفاده از محلول كاستيك ، مرکاپتانهای سبک به همراه ، H[SUB]2[/SUB]Sو COS، CS[SUB]2[/SUB] از برش نفتي حذف و مركاپتانهاي سنگین خورنده و فعال به دي سولفيدها تبديل مي شوند.
تاريخچه DMD:
اولين واحد صنعتي كه با استفاده از كاتاليست IVKAZ، از نرمال پنتان ، مركاپتان زدايي شده در روسيه در سال 1974 راه اندازي شد .
مزاياي فرايند DMD:
فرايند DMD در مقايسه با فرايندهاي مشابه ، تفاوت ها و مزاياي
قابل ملاحظه اي را دارد كه در زير ارايه شده اند :
الف – در فرايند DMD ، از كاتاليست هموژن ، پايدار و بسيار
فعال IVKAZ استفاده مي شود .
اين كاتاليست بسيار فعالتر و پايدارتر از كاتاليست هاي فرايندهاي
مشابه است .
ب – فرايند DMD ، قادر به تصفيه و تخليص خوراك از چهار تركيب گوگردي
(H[SUB]2[/SUB]S+RSH+COS+CS[SUB]2[/SUB]) در مرحله اول است .
جهت حذف COS و CS[SUB]2[/SUB] از افزودنيهاي خاصي در مرحله استخراج
استفاده مي شود .
ج – فرايند DMD ، بر مبناي فرايند Serox ، يك واحد مصرف
sulfur-alkaline waterدارد. فرايند Serox قادر به تبديل سولفيد
سديم سمي به نمك هاي خنثي و غير سمي سولفات
و تيو سولفات سديم است . فرايندDMD همراه با واحد Serox
بعنوان مجموعه اي است كه توانايي تصفيه خوراك هيدروكربني
سبك از تركيبات گوگردي سمي ، بدون توليد پساب خطرناك
و بدون خطرات زيست محيطي را دارد .
د – هزينه فرايند DMD در مقايسه با فرايندهاي مشابه كمتر است
و همچنين فرايند DMD بسيار مؤثر و كارامد مي باشد.
معرفي فرايندهاي DMD:
فرايندهاي متفاوت DMD ، بر حسب نوع برش نفتي ، در صد مركاپتان
موجود در خوراك و محصولات توسعه يافته اند كه عبارتند از :
1) DMD-1 به منظور مركاپتان زدايي از نفت سفيد (Kerosene)
استفاده مي شود.
2) DMD-2 به منظور توليد ادورانت (مركاپتان خالص ) از LPG و نفتاي سبك استفاده مي شود.
3)DMD-2K براي مركاپتان زدايي از پروپان ، بوتان توصيه مي شود .
4) DMD-3 جهت مركاپتان زدايي از برشهاي نفتاي سنگين و بنزين كاربرد دارد .