هنگام تولید رزین پلی استر غیر اشباع، کارگران در معرض انتشار استایرن قرار میگیرند. در بیشتر کشورهای اروپایی برای حداکثر انتشار استایرین محدوده ای مشخص کرده اند. با روش های متعددی می توان میزان انتشار استایرین را اندازه گیری نمود. از به کارگیری یک لوله که به راحتی تغییر رنگ می دهد گرفته تا استفاده طولانی مدت از سیستم پردازش اطلاعات، از جمله روش های مذکور می باشند. خلاصه ای از انواع روش های جدید اندازه گیری انتشار استایرین در تحقیق ذیل آورده شده است. با مطالعه این تحقیق می توان در شرایط متفاوت بهترین روش اندازه گیری میزان انتشار استایرین را انتخاب کرد.
مقررات مجاز برای اندازه گیری میزان انتشار استایرین و نظارت بر آن
تعدادی از استانداردهای اروپایی، مقرراتی وضع کرده اند که با استفاده از آنها میزان انتشار مواد شیمیایی در محیط کارخانه و میزان تاثیر این مواد روی کارگران سنجیده می شود. لازم به توضیح است که یکی از این عوامل شیمیایی استایرین می باشد.
استاندارد EN 838 1996
استاندارد مذکور در واقع استاندارد محیط کار است که طبق آن از روی نمونه ای که قابل انتشار است، وجود گازها و بخارات مشخص می گردد. این استاندارد دارای مقررات و روش های آزمایش می باشد.
استاندارد EN 689 1996
این استاندارد نیز استاندارد محیط کار است و با روش استنشاق مواد شیمیایی میزان انتشار استایرین را تعیین می کند و از ارزش ها و اندازه های محدودی برخوردار است.
استاندارد CEN /TC 137
استاندارد فوق مربوط به محیط های کاری است که در معرض انتشار مواد شیمیایی قرار دارند. لازم به ذکر است که این استاندارد به چاپ رسیده است. در بسیاری از قوانین تصریح شده است که مسئولیت اندازه گیری و نظارت بر مواد خطرناک به عهده کارفرما می باشد. شرکت اختیار دارد یا خود به انجام این وظیفه بپردازد یا از بیرون شرکت، شخصی را از طرف خود برای نظارت کردن تعیین کند.
گویا و مربوط بودن اطلاعاتی که از نظارت کردن بر محیط کار به دست می آید، به کیفیت نمونه بستگی دارد و کیفیت نمونه نیز به خودی خود تحت تاثیر عوامل متعددی قرار می گیرد. از جمله این عوامل می توان به فرایند تولید مواد شیمیایی، شرایط تهویه، روز یا شب بودن دما، محل قرار گرفتن قالب هنگام اندازه گیری و فاصله ابزار اندازه گیری با کارگر اشاره کرد.
دست یافتن به میزان واقعی انتشار استایرین تنها وقتی حاصل می گردد که علاوه بر اندازه گیری مقادیر، کارگری که در معرض انتشار استایرین قرار دارد نیز تحت نظارت باشد.
سیستم ها و پارامترهای اندازه گیری
ساده ترین روش اندازه گیری میزان تجمع استایرین در هوا، استفاده از لوله های شیشه ای خاصی است که با قرار گرفتن در معرض استایرین لایه میانی آنها بی رنگ می گردد. درجه بی رنگ شدن این لایه نشانگر میزان تجمع استایرین است. این لوله ها از این جهت مفیدند که میزان تجمع استایرین را سریعاً نشان می دهند اما برای روش های اندازه گیری در شرایط کنترل شده و بلند مدت مناسب نیستند.
اگر میزان انتشار استایرین مجاز تعیین شده بیشتر باشد (نظیر مقررات TLV در مورد میاگین انتشار استایرین در 8 ساعت)، آنگاه باید از تجهیزاتی استفاده شود که به وسیله آن میانگین تجمع استایرین در طول روز اندازه گیری شود. برای اندازه گیری هایی از این دست، نشانگر حساس به کربن یا لوله های تناکس ساخت شرکت توهوتناکس از قابلیت خوبی برخوردار می باشند.
تنها نکته قابل ذکر این است که فقط با استفاده از نشانگر حساس به کربن نمی توان در مورد تغییراتی که در میزان انتشار استایرین پیش می آید، به اطلاعاتی کافی دست پیدا کرد. اینگونه تغییرات به علت شرایط تولید، تهویه محیط کا ر و محل استقرار کارگر موقع انجام کار پیش می آید و در چنین مواردی باید از تجهیزاتی که اطلاعات مربوط به تجمع استایرین را ثبت و در خود ذخیره می کنند، استفاده شود.
در طول اندازه گیری میزان انتشار استایرین، با خواندن اطلاعاتی که توسط تجهیزات مذکور جمع آوری شده است و با بررسی یافته های این تجهیزات و مقایسه آنها با نحوه فعالیت های کارگران می توان در مورد ارتباط بین چگونگی فعالیت کارگران و میزان انتشار استایرین به اطلاعات با ارزشی دست یافت.
بررسی ماسک های تنفسی کارگران (که هوا را تصفیه می کنند) یا دیگر تجهیزات حفاظتی که هنگام کار از آنها استفاده می شود، حاکی از آن است که هنگام کار با استایرین مقدار زیادی از این ماده در هوا منتشر می گردد. در این موارد در پایان ساعت کاری کارگران از ادرار آنها نمونه گرفته می شود (نظارت زیستی) و در صورت یافته شدن مولکول های شکسته شده استایرین (نظیر اسید ماندلیک و اسید فنیل گلیوکسیلیک) معلوم می شود که در محیط کار، استایرین منتشر شده است. جدولی که در ذیل خواهد آمد بهترین روش تشخیص استایرین را به طور خلاصه شرح می دهد.
روش ها و ابزار اندازه گیری استایرین
برای نظارت بر انتشار استایرین و تحلیل آزمایش های انتشار استایرین در بازار تجهیزات مختلفی وجود دارد که در زیر به بخشی از آنها اشاره می گردد.
اندازه گیری نقطه ای:
برای اندازه گیری فوق، شرکت های ذیل لوله های شیشه ای تولید می کنند که در صورت وجود استایرین، لایه میانی آنها بی رنگ می شود.
- شرکت کیتاگاوا (www.komyokk.co.jp)
- شرکت دراگر (www.draeger.com)
بررسی مقدار مجاز انتشار استایرین:
با روش های متعدد می توان میانگین تجمع استایرین را در طول 8 ساعت کاری اندازه گیری نمود. یکی از این روش ها که بسیار هم مورد استفاده قرار می گیرد، به کار بردن نشانگر حساس به کربن است. چندین شرکت از جمله شرکت 3M با آدرس (www.3M.com) این نشانگر ها را تولید می کنند. روش دیگر
اندازه گیری میانگین انتشار استایرین در 8 ساعت، استفاده از لوله های موبین شرکت توهوتناکس(www.sgab.com) یا فیلم هایی با قابلیت تغییر رنگ می باشد که محصول همین شرکت(optic.comzwww.pie) می باشند.
تجهیزات نظارت بر انتشار استایرین با قابلیت پردازش اطلاعات:
تجهیزات قابل حمل متعددی وجود دارند که مقادیر اندازه گیری شده به صورت اطلاعاتی در آنها ذخیره
می گردد. یکی از این تجهیزات، دستگاه یونیزاسیون فوتون ها (PID) است که بسیار حساس بوده و از دامنه اندازه گیری وسیعی برخوردار می باشد. این دستگاه را دو شرکت (www.raesystems.com) Rae Systems و یون ساینس (www.ionscience.com) تولید می کنند. شرکت های دراگر (www.drager.com) یا دراگرپک و شرکت چک- ایت (www.c-it.nl) تجهیزات قابل حمل دیگری تولید می کنند. برای نظارت بر انتشار استایرین به ویژه در مواردی که باید بیش از یک گاز فرار اندازه گیری شود، از تجهیزات تحلیل اطلاعات شرکت اینفرا رد (IR) یا از تجهیزات رنگ رنگاری گاز (GC) هم می توان بهره جست. از آنجا که استفاده روزانه از این دستگاه گران تمام می شود، فقط برای تحلیلهای علمی آن را مورد استفاده قرار می دهند.
منبع:نشریه کامپوزیت- موسسه کامپوزیت ایران
مقررات مجاز برای اندازه گیری میزان انتشار استایرین و نظارت بر آن
تعدادی از استانداردهای اروپایی، مقرراتی وضع کرده اند که با استفاده از آنها میزان انتشار مواد شیمیایی در محیط کارخانه و میزان تاثیر این مواد روی کارگران سنجیده می شود. لازم به توضیح است که یکی از این عوامل شیمیایی استایرین می باشد.
استاندارد EN 838 1996
استاندارد مذکور در واقع استاندارد محیط کار است که طبق آن از روی نمونه ای که قابل انتشار است، وجود گازها و بخارات مشخص می گردد. این استاندارد دارای مقررات و روش های آزمایش می باشد.
استاندارد EN 689 1996
این استاندارد نیز استاندارد محیط کار است و با روش استنشاق مواد شیمیایی میزان انتشار استایرین را تعیین می کند و از ارزش ها و اندازه های محدودی برخوردار است.
استاندارد CEN /TC 137
استاندارد فوق مربوط به محیط های کاری است که در معرض انتشار مواد شیمیایی قرار دارند. لازم به ذکر است که این استاندارد به چاپ رسیده است. در بسیاری از قوانین تصریح شده است که مسئولیت اندازه گیری و نظارت بر مواد خطرناک به عهده کارفرما می باشد. شرکت اختیار دارد یا خود به انجام این وظیفه بپردازد یا از بیرون شرکت، شخصی را از طرف خود برای نظارت کردن تعیین کند.
گویا و مربوط بودن اطلاعاتی که از نظارت کردن بر محیط کار به دست می آید، به کیفیت نمونه بستگی دارد و کیفیت نمونه نیز به خودی خود تحت تاثیر عوامل متعددی قرار می گیرد. از جمله این عوامل می توان به فرایند تولید مواد شیمیایی، شرایط تهویه، روز یا شب بودن دما، محل قرار گرفتن قالب هنگام اندازه گیری و فاصله ابزار اندازه گیری با کارگر اشاره کرد.
دست یافتن به میزان واقعی انتشار استایرین تنها وقتی حاصل می گردد که علاوه بر اندازه گیری مقادیر، کارگری که در معرض انتشار استایرین قرار دارد نیز تحت نظارت باشد.
سیستم ها و پارامترهای اندازه گیری
ساده ترین روش اندازه گیری میزان تجمع استایرین در هوا، استفاده از لوله های شیشه ای خاصی است که با قرار گرفتن در معرض استایرین لایه میانی آنها بی رنگ می گردد. درجه بی رنگ شدن این لایه نشانگر میزان تجمع استایرین است. این لوله ها از این جهت مفیدند که میزان تجمع استایرین را سریعاً نشان می دهند اما برای روش های اندازه گیری در شرایط کنترل شده و بلند مدت مناسب نیستند.
اگر میزان انتشار استایرین مجاز تعیین شده بیشتر باشد (نظیر مقررات TLV در مورد میاگین انتشار استایرین در 8 ساعت)، آنگاه باید از تجهیزاتی استفاده شود که به وسیله آن میانگین تجمع استایرین در طول روز اندازه گیری شود. برای اندازه گیری هایی از این دست، نشانگر حساس به کربن یا لوله های تناکس ساخت شرکت توهوتناکس از قابلیت خوبی برخوردار می باشند.
تنها نکته قابل ذکر این است که فقط با استفاده از نشانگر حساس به کربن نمی توان در مورد تغییراتی که در میزان انتشار استایرین پیش می آید، به اطلاعاتی کافی دست پیدا کرد. اینگونه تغییرات به علت شرایط تولید، تهویه محیط کا ر و محل استقرار کارگر موقع انجام کار پیش می آید و در چنین مواردی باید از تجهیزاتی که اطلاعات مربوط به تجمع استایرین را ثبت و در خود ذخیره می کنند، استفاده شود.
در طول اندازه گیری میزان انتشار استایرین، با خواندن اطلاعاتی که توسط تجهیزات مذکور جمع آوری شده است و با بررسی یافته های این تجهیزات و مقایسه آنها با نحوه فعالیت های کارگران می توان در مورد ارتباط بین چگونگی فعالیت کارگران و میزان انتشار استایرین به اطلاعات با ارزشی دست یافت.
بررسی ماسک های تنفسی کارگران (که هوا را تصفیه می کنند) یا دیگر تجهیزات حفاظتی که هنگام کار از آنها استفاده می شود، حاکی از آن است که هنگام کار با استایرین مقدار زیادی از این ماده در هوا منتشر می گردد. در این موارد در پایان ساعت کاری کارگران از ادرار آنها نمونه گرفته می شود (نظارت زیستی) و در صورت یافته شدن مولکول های شکسته شده استایرین (نظیر اسید ماندلیک و اسید فنیل گلیوکسیلیک) معلوم می شود که در محیط کار، استایرین منتشر شده است. جدولی که در ذیل خواهد آمد بهترین روش تشخیص استایرین را به طور خلاصه شرح می دهد.
روش ها و ابزار اندازه گیری استایرین
برای نظارت بر انتشار استایرین و تحلیل آزمایش های انتشار استایرین در بازار تجهیزات مختلفی وجود دارد که در زیر به بخشی از آنها اشاره می گردد.
اندازه گیری نقطه ای:
برای اندازه گیری فوق، شرکت های ذیل لوله های شیشه ای تولید می کنند که در صورت وجود استایرین، لایه میانی آنها بی رنگ می شود.
- شرکت کیتاگاوا (www.komyokk.co.jp)
- شرکت دراگر (www.draeger.com)
بررسی مقدار مجاز انتشار استایرین:
با روش های متعدد می توان میانگین تجمع استایرین را در طول 8 ساعت کاری اندازه گیری نمود. یکی از این روش ها که بسیار هم مورد استفاده قرار می گیرد، به کار بردن نشانگر حساس به کربن است. چندین شرکت از جمله شرکت 3M با آدرس (www.3M.com) این نشانگر ها را تولید می کنند. روش دیگر
اندازه گیری میانگین انتشار استایرین در 8 ساعت، استفاده از لوله های موبین شرکت توهوتناکس(www.sgab.com) یا فیلم هایی با قابلیت تغییر رنگ می باشد که محصول همین شرکت(optic.comzwww.pie) می باشند.
تجهیزات نظارت بر انتشار استایرین با قابلیت پردازش اطلاعات:
تجهیزات قابل حمل متعددی وجود دارند که مقادیر اندازه گیری شده به صورت اطلاعاتی در آنها ذخیره
می گردد. یکی از این تجهیزات، دستگاه یونیزاسیون فوتون ها (PID) است که بسیار حساس بوده و از دامنه اندازه گیری وسیعی برخوردار می باشد. این دستگاه را دو شرکت (www.raesystems.com) Rae Systems و یون ساینس (www.ionscience.com) تولید می کنند. شرکت های دراگر (www.drager.com) یا دراگرپک و شرکت چک- ایت (www.c-it.nl) تجهیزات قابل حمل دیگری تولید می کنند. برای نظارت بر انتشار استایرین به ویژه در مواردی که باید بیش از یک گاز فرار اندازه گیری شود، از تجهیزات تحلیل اطلاعات شرکت اینفرا رد (IR) یا از تجهیزات رنگ رنگاری گاز (GC) هم می توان بهره جست. از آنجا که استفاده روزانه از این دستگاه گران تمام می شود، فقط برای تحلیلهای علمی آن را مورد استفاده قرار می دهند.
منبع:نشریه کامپوزیت- موسسه کامپوزیت ایران
