با توجه به اهمیت سنجش کارآیی استفاده از تشعشع (RUE) در آزمایش های مقایسه ارقام و ژنوتیپ ها ی مختلف، در این بخش سعی می نمایم با بیانی ساده و به طور کاربردی نحوه سنجش این پارامتر بسیار مهم را تشریح کنم .
همواره بخش عمده ای از تشعشع جذب شده توسط گیاه به انرژی شیمیایی (کربوهیدرات ها و ماده خشک) تبدیل می شود، لذا هرچه بتوان با مدیریت زراعی بهتر (تغذیه، آبیاری، آرایش کاشت، تاریخ کاشت، مبارزه با آفات، بیماری ها و علف های هرز، رقم مناسب و ...) میزان جذب نور توسط گیاه را افزایش داد، عملکرد محصول نیز افزایش خواهد یافت. پارامتر کارآیی استفاده از تشعشع ثابت می کند که چنانچه تشعشع توسط گیاه جذب شود، حتماً به ماده خشک تبدیل شده و رابطه بین مقدار تشعشع جذب شده و افزایش تولید ماده خشک به صورت خطی می باشد (البته میان ارقام و گونه های مختلف گیاهی تفاوت هایی وجود دارد). (برگرفته از درسنامه فیزیولوژی گیاهان زراعی تکمیلی. دکتر هاشمی دزفولی. ۱۳۷۸. دانشگاه شهید چمران اهواز).
نتایج تحقیقات پیشین نشان داده کشورهایی که تنها به میزان شش درصد از تشعشع بیشتری برخوردارند، کل تولیدات کشاورزی آنها نیز شش درصد بیشتر از سایر نقاط است.
همواره بخش عمده ای از تشعشع جذب شده توسط گیاه به انرژی شیمیایی (کربوهیدرات ها و ماده خشک) تبدیل می شود، لذا هرچه بتوان با مدیریت زراعی بهتر (تغذیه، آبیاری، آرایش کاشت، تاریخ کاشت، مبارزه با آفات، بیماری ها و علف های هرز، رقم مناسب و ...) میزان جذب نور توسط گیاه را افزایش داد، عملکرد محصول نیز افزایش خواهد یافت. پارامتر کارآیی استفاده از تشعشع ثابت می کند که چنانچه تشعشع توسط گیاه جذب شود، حتماً به ماده خشک تبدیل شده و رابطه بین مقدار تشعشع جذب شده و افزایش تولید ماده خشک به صورت خطی می باشد (البته میان ارقام و گونه های مختلف گیاهی تفاوت هایی وجود دارد). (برگرفته از درسنامه فیزیولوژی گیاهان زراعی تکمیلی. دکتر هاشمی دزفولی. ۱۳۷۸. دانشگاه شهید چمران اهواز).
نتایج تحقیقات پیشین نشان داده کشورهایی که تنها به میزان شش درصد از تشعشع بیشتری برخوردارند، کل تولیدات کشاورزی آنها نیز شش درصد بیشتر از سایر نقاط است.
RUE= CGR/Q (g.MJ[SUP]-1[/SUP])
CGR= Daily Biomass Growth Rate (g.m[SUP]-2[/SUP].d[SUP]-1[/SUP])
( Q= the Intercepted Photosyntheticaly Active Radiation or IPAR (MJ.m[SUP]-2[/SUP].d[SUP]-1[/SUP]
در فرمول فوق حاصل ضرب سرعت رشد محصول در تشعشع فعال فتوسنتزی جذب شده توسط برگ ، میزان RUE را مشخص می نماید. میزان IPAR توسط دستگاه PAR سنج یا با استفاده از پرومتر در سطح برگ مشخص می شود.
در شکل فوق شیب خط نشان دهنده RUE می باشد.
در شکل فوق یک سوم بالایی گیاه نور بیشتری را دریافت می نماید. آرشیتکت برگ ها به گونه ای است که حداکثر نفوذ تشعشع به درون کانوپی صورت می گیرد. با افزایش جذب تشعشع کارایی فتوسنتزی در گیاه افزایش یافته، قدرت سینک بیشتر شده، تنفس نوری کمتر رخ می دهد و فرآیند پیری به تاخیر می افتد. همچنین جذب عناصر غذایی از خاک نیز بیشتر می شود.
