روش استخراج اتاق و پایه - Room & pillar mining

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
معرفی روش استخراج اتاق و پایه:
روش اتاق و پایه که خاص کانسار های مسطح و لایه ای نسبتا“ نازک می باشد، یکی از روش های استخراجی با فضاهای باز می باشد. روش اتاق و پایه معمولا برای استخراج مواد معدنی زغال، بوراکس، فلدسپات، آهن، سرب، سنگ آهک، پتاس، نمک، اورانیوم،… مورد استفاده قرار میگیرد. این روش بدون نگهداری بوده و نیازی به سیستم های نگهداری مصنوعی ندارد. روش اتاق و پایه در میان روشهای زیرزمینی دارای جایگاه ویژه ای است. علت آن میزان بالای تولید، هزینه تمام شده نسبتا پایین و سادگی اجرا می باشد.



شرایط کاری
۱ـ مقاومت کانسنگ: ضعیف تا متوسط
۲ـ مقاومت سنگ: متوسط تا محکم
۳ـ شکل کانسار: لایه ای مسطح
۴ـ شیب کانسار: زیر ۱۵ درجه و ترجیحاً افقی
۵ـ اندازه کانسار: گسترش منطقه ای زیاد، ضخامت کم (کم تر از ۵/۴ متر)
۶ـ عیار کانسنگ: کم تا متوسط
۷ـ یکنواختی کانسنگ: از لحاظ شکل هندسی نسبتاً یکنواخت
۸ـ عمق: عمیق تا متوسط​


روش کار
در روش اتاق و پایه ماده معدنی را به شکل اتاقهایی استخراج کرده و برای نگهداری سقف قسمتی از ماده معدنی را به صورت پایه جا می‌گذارند. در این روش فضاهای استخراجی به صورتی راست گوشه و به فواصل منظم از یکدیگر و پایه‌ها به صورت مستطیلی یا مربعی به منظور نگهداری طبیعی ایجاد می‌گردند. درصورتیکه کانسار و روش کاملاً‌ منطبق و یکنواخت باشند، تصویر افقی معدن مشابه یک صفحه شطرنج یا خیابانهای مستطیل شکل در یک شهر خواهد بود.

در این روش مقدار قابل توجهی از ماده معدنی برجای می‌ماند که اندازه آن ممکن است به بیش از نصف ذخیره نیز برسد. لذا زمانی از آن استفاده می‌شود که عیار ماده معدنی پائین و یا قیمت ان کم و ذخیره‌ای زیاد باشد. در ضمن این روش در مورد کانسارهایی به کار می‌رود که کمابیش به صورت لایه‌ای، مسطح و با شیب کم هستند.


Room-pillar-mining-1.jpg
در روش اتاق و پایه بلوک معدنی ابتدا توسط راهروهایی به چند بخش استخراجی به طول ۷۵۰ تا ۱۵۰۰ متر تقسیم می‌شود. هر راهرو مخصوص عملی جداگانه است و جهت باربری، رفت‌ و آمد، تهویه و … مورداستفاده قرار می‌گیرد. استخراج اتاقها از راهروها شروع شده و پهنای جبهه کار یا عرض اتاقها در حدود ۷ تا ۱۲ متر خواهد بود. در فاصله بین اتاقها دیواره‌هایی از ماده معدنی به همان عرض اتاق یا بزرگتر(وگاهی کوچکتر)باقی می‌ماند. طول اتاقها بستگی به فاصله راهروهای هر بلوک داشته و به حدود ۷۰ تا ۱۰۰ متر می‌رسد که اخیراً‌ با استفاده از ماشین‌های حفار مداوم به ۳۰۰ متر هم رسیده است. به منظور تهویه مناسب و مطلوب، اتاقها توسط میان‌برهایی در فواصل معین به هم مرتبط می‌شوند.

معمولاً‌ ماده معدنی به جا گذاشته شده به عنوان پایه ۲۰ تا ۳۰ درصد ذخیره می‌باشد که مقدار آن به استحکام پایه مربوط است.

به طور کلی روند استخراجی اتاق و پایه به شرح زیر است:
الف- عملیات اولیه:
با تشکیل اتاقها عملیات استخراج صورت گرفته پیشروی ادامه می‌یابد.
ب– عملیات ثانویه یا بازیابی پایه‌ها:
پس از استخراج اتاقها، در برگشت بازیابی پایه‌ها شروع می‌شود و برخی از پایه‌ها و یا قسمت‌هایی از بیشتر پایه‌ها استخراج می‌شوند.​


چرخه عملیات
چرخه عملیات در این روش به دو صورت سنتی (غیر پیوسته) و یا به صورت پیوسته انجام می گیرد. در روش غیر پیوسته، تجهیزات متحرّک و ماشین برای به جریان انداختن چرخه تولید عملیات به کار برده می شود و چرخه عملیات به صورت زیر است:

چرخه تولید= زیر برش +چالزنی + خرجگذاری و انفجار + تهویه + بارگیری و حمل موارد + نگهداری

در روش پیوسته، عملیات توسط یک ماشین استخراج پیوسته (کانتینیوس ماینر) با قابلیت تولید بالا انجام می شود. چرخه تولید در استخراج به صورت زیر است:

چرخه تولید = استخراج (خرد کردن و بارگیری) + باربری

Room-pillar-mining-2.jpg
 

P O U R I A

مدیر مهندسی شیمی مدیر تالار گفتگوی آزاد
مدیر تالار
الف- عمق کانسار:
هرچه عمق کانسار بیشتر باشد، فشار مؤثر برکارگاه بیشتر است لذا بایستی پایه‌های محکم‌تری برجای بماند.


ب– مشخصات مقاومتی سنگ معدن و سنگهای درون‌گیر:
هرچه سقف کارگاه مقاومتر باشد،‌ ابعاد اتاقها را می‌توان بزرگتر انتخاب کرد. جنس مواد معدنی نیز در ابعاد پایه‌ها مؤثر است، زیرا هرچه ماده معدنی مقاومتر باشد، با پایه‌های کوچکتری می‌توان کارگاه را نگهداری نمود. مقطع پایه‌ها معمولاً‌ یک شکل هندسی منظم (مستطیل، مربع یا دایره‌ای) دارد. یکی از مهمترین عملیات‌های معدن‌کاری در این مورد کندن مواد معدنی است که عموماً به کمک انفجار انجام می‌شود. نکته مهم در اینجا انتخاب مختصات چالها و میزان مواد ناریه است و بایستی این مشخصات را به نحوی انتخاب کرد که لرزش حاصله حداقل بوده، و در پایه‌ها و سقف ایجاد شکاف ننماید.

میزان بازیابی با استخراج پایه ها یا بدون استخراج پایه ها در حالتهای مختلف تغییر می کند.
بدون استخراج پایه ـ تجهیزات غیر پیوسته ۵۰-۴۰ %
بدون استخراج پایه ـ با تجهیزات غیر پیوسته ۶۰-۵۰ %
با استخراج پایه ۹۰-۷۰ %

امروزه روشهای زیادی جهت استخراج لنگه ها به کار برده می شود. به طور کلی می توان گفت که سنگ سقف و خود ماده معدنی تعیین کننده روش بازیابی لنگه ها می باشد .

در انتهای عملیات معدن‌کاری، درصورت امکان، از طریق استخراج پایه‌های به جا گذاشته شده بازیابی را افزایش می‌دهند. در این صورت یک خط تخریب (با استفاده از جک‌های هیدرولیکی و …) ایجاد شده پایه‌های ردیفی که بین فضاهای مجاور ایجاد شده‌اند، استخراج می‌گردند، ولی پایه‌های حصاری بایستی باقی بمانند.


Room-pillar-mining-3.jpg

روش های بازیابی پایه ها

۱.روش شکاف و حفاظ split & fender:
شیوه کار بدین گونه است که ابتدا یک شکاف در مرکز بزرگترین وجه پایه که همان جهت معدنکاری می باشد،ایجاد می گردد.در این حالت دیواره های باقی مانده در دو طرف شکاف حکم حفاظ برای انجام عملیات استخراج باقیمانده پایه را دارند.پس از ایجاد شکاف سرتاسری،حفاظها نیز به ترتیب با زاویه نسبت به جبهه کار قبلی استخراج می شوند.لازم به تذکر است که برداشت حفاظها از سمت منطقه تخریب شده به سمت سایر پایه ها صورت می گیرد.با این روش دو یا تعداد بیشتری پایه را همزمان استخراج می کنند.حداقل عرض حفاظها ۲.۵متر و حداکثرآن ۴متر بوده و عرض شکافها ۳تا۶ و حداکثر ۸تا۱۴ متر است.به دلیل سهولت کار روش مناسبی است اما برای پایه های بزرگ و سقف ترد و شکننده مناسب نیست.


۲.روش حائل وبال :pocket & wing
این روش برای پایه های با عرض زیاد مناسب تراست. طبق این روش ابتدا دو شکاف در پایه ایجاد می شود. این شکافها بال نامیده می شود. پس از حفر بالها، سقف را بولت گذاری می کنند، سپس استخراج ستون های حائل انجام می گیرد.این روش در شرایطی که عمق معدن زیاد و کنترل سقف نیازمند پایه های بزرگ باشد و همچنین در شرایطی که آماس سنگ سقف و زغال سنگ پایه زیاد باشد مناسب است.


۳.روش ته باز :open ending
این روش تقریبا شبیه روش حائل و بال است اما بالها در کناره های پایه که به سمت منطقه تخریب قرار دارند ایجاد می شود. از شرایط این روش برخورداری از سقف قابل اطمینان در سرتاسر منطقه می باشد که در زغال سنگ به ندرت دیده می شود.


۴.روش برداشت به سمت بیرون outside lifts:
این روش برای پایه هایی با ابعاد کوچک تر مناسب است و در معادن کم عمق استفاده می شود یا اینکه استخراج جزئی پایه ها مد نظر باشد. طبق این روش پایه ها را با زاویه مناسب استخراج می کنند و شکافی ایجاد نمی شود.


Room-pillar-mining-4.jpg

مزایا :
۱- راندمان تولید بالا
۲- هزینه استخراج متوسط (به طور نسبی ۳۰ درصد).
۳- به طور متوسط میزان تولید بالا
۴- درصورت بازیابی پایه‌ها، میزان بازیابی متوسط تا خوب.
۵- مناسب برای مکانیزه کردن و نیاز کمتر به نیروی انسانی.
۶- تمرکز عملیات
۷- انطباق‌پذیر برای شرایط مختلف سقف.
۸- تهویه خوب با فضاهای متعدد
۹- سیکل عملیات تکرار می‌شود. بنابراین آموزش و یادگیری آن آسان است.
۱۰- معدن‌کاری انتخابی امکان‌پذیر است.
۱۱- در افق‌های چندگانه به طور همزمان قابل اجراست
۱۲- درحین آماده‌سازی مقدار قابل توجهی ماده معدنی تولیدمی‌شود.
۱۳- تعویض و جابجایی وسایل و تجهیزات آسان است


معایب :
۱- تخریب و نشست در سطح زمین در صورت استخراج قابل توجه پایه‌ها
۲-روش نسبتاً‌ غیرقابل انعطاف است
۳- اگر پایه‌های استخراج نشوند، بازیابی ضعیف خواهد بود(۴۰ تا ۶۰ درصد)
۴- افزایش تنش‌های زمین و همچنین افزایش فشار وارد برنگهدارها با افزایش عمق
۵- میزان سرمایه‌گذاری جهت مکانیزاسیون بالا می‌باشد
۶- به علت نیاز به فضاهای متعدد، نیاز به آماده‌سازی گسترده دارد
۷- تعمیر و نگهداری قسمتهای فعال سقف در درازمدت مشکل و پرهزینه است.
۸- در شرایط بد کمر بالا قابل اجرانیست
۹- با افزایش عمق به علت نیاز به پایه‌های بزرگتر درصد استخراج کاهش می‌یابد.
 

Similar threads

بالا