زرتشتی دوزی
سوزن دوزی زرتشتی ، که به زرتشتی دوزی یا گبر دوزی معروف است ،همان گونه كه از نامش پیداست هنری مرتبط با زرتشتیان ایران می باشد و توسط زرتشتیان ابداع گردیده است. این رودوزی مخصوص بانوان زرتشتی است که پیشینه ی آن به پیش از اسلام می رسد و به نوعی یکی از قدیمی ترین هنرهای دستی ایرانی محسوب می شود. زرتشتی دوزی یکی از ظریف ترین انواع سوزن دوزیست. بیشتر دوخت های آن به اندازه ای ظریف و کوچک هستند که فقط با ذره بین می توان آنها را از هم تفکیک کرد, که این از ویژگی های بارز این هنر محسوب می شود. در این روش دوخت دوزندگان برای بستر کار از پارچه های ریز بافت استفاده می کنند و نقوش متنوعی برای سوزن دوزی به کار می برند.گبر دوزی معمولا با نخ ابریشمی الوان انجام می شود.رنگ های مورد استفاده در گبردوزی ، رنگ های روشن و زنده مانند سرخ ، سفید و سبز بوده است.
نقوش متنوعی در این سوزن دوزی به کار می رود مانند نقوش گیاهی ( درخت زندگی ، درخت سرو ، سرو خمیده ، ، گل میخک ) ، نقوش حیوانی ( طاووس ، خروس ، مرغ ، هدهد و ماهی ) یا نقوش هندسی مانند مربع و دایره . این نقوش به صورت بسیار ریز بر روی پارچه دوخته می شود به طوریکه کوک های آن به سختی دیده می شود .
دیگر دوخت های به کار رفته در زرتشتی دوزی شیلونه ، نقطه دوزی ، تنبل دوزی ، کوک دوزی ، یراق دوزی و ساتن دوزی است . برای تزئین درزها و زیبایی کار از شیرازه دوزی استفاده می شود كه برای شیرازه دوزی از دوخت هایی مانند : ساقه دوزی ، تو پر دوزی ، زنجیره و دندان موشی استفاده می شود.
سوزن دوزی در قسمتهای مختلف پوشاک زرتشتیان دوخته می شود:
-لچک :کلاهک بانوان زرتشتی است که پارچه ای سه گوش از پارچه های زری و مخمل و ابریشم می باشد که با آستر دوخته می شود، دوگوشه این لچک را که در پشت سرقرار میگیرد بوسیله قیطان به هم می پیوندند .
-مکنا (روسری): که از پارچه ای رنگین تهیه می شود که طول آن حدود 5/3 و عرض 1متر است و روی لچک استفاده می شود
-کلاه دامادی
-شلوار بانوان زرتشتی (شوال): ساقهای این شلوار از تکه های باریک و الوانی تشکیل می شود که به یکدیگر دوخته شده است وبر روی آن گبر دوزی انجام می گیرد این شلوارها بسیار گشاد بود و بلند تا مچ پا که در کمر و مچ پا به وسیله بندی جمع می شده است
-پیراهن معروف به پیراهن تیر و سیخ:در گذشته از پارچه های رنگارنگ ابریشم که از دست بافته های خودشان بوده و پارچه های روشن بافت چیت که اغلب از کشورهای روسیه و هند آورده می شد و بیشتر طرح های گل ریز داشتند بهره برده می شد. .این تکه های ابریشم رنگی و پارچه های چیت به گونه ای یکی در میان کنار هم قرار می گرفته و به هم دوخته می شدند که پارچه ی حاصل را " تیر و سیخ " می نامند. تکه های بریده شده از پارچه های ساده به " تیر " و تکه های بریده شده از پارچه های چیت گل دار به " سیخ " معروف بودند.
منبع : فرش و صنایع دستی استان کرمان- سایت خبری تحلیلی زرتشتیان براساد
سوزن دوزی زرتشتی ، که به زرتشتی دوزی یا گبر دوزی معروف است ،همان گونه كه از نامش پیداست هنری مرتبط با زرتشتیان ایران می باشد و توسط زرتشتیان ابداع گردیده است. این رودوزی مخصوص بانوان زرتشتی است که پیشینه ی آن به پیش از اسلام می رسد و به نوعی یکی از قدیمی ترین هنرهای دستی ایرانی محسوب می شود. زرتشتی دوزی یکی از ظریف ترین انواع سوزن دوزیست. بیشتر دوخت های آن به اندازه ای ظریف و کوچک هستند که فقط با ذره بین می توان آنها را از هم تفکیک کرد, که این از ویژگی های بارز این هنر محسوب می شود. در این روش دوخت دوزندگان برای بستر کار از پارچه های ریز بافت استفاده می کنند و نقوش متنوعی برای سوزن دوزی به کار می برند.گبر دوزی معمولا با نخ ابریشمی الوان انجام می شود.رنگ های مورد استفاده در گبردوزی ، رنگ های روشن و زنده مانند سرخ ، سفید و سبز بوده است.
نقوش متنوعی در این سوزن دوزی به کار می رود مانند نقوش گیاهی ( درخت زندگی ، درخت سرو ، سرو خمیده ، ، گل میخک ) ، نقوش حیوانی ( طاووس ، خروس ، مرغ ، هدهد و ماهی ) یا نقوش هندسی مانند مربع و دایره . این نقوش به صورت بسیار ریز بر روی پارچه دوخته می شود به طوریکه کوک های آن به سختی دیده می شود .
دیگر دوخت های به کار رفته در زرتشتی دوزی شیلونه ، نقطه دوزی ، تنبل دوزی ، کوک دوزی ، یراق دوزی و ساتن دوزی است . برای تزئین درزها و زیبایی کار از شیرازه دوزی استفاده می شود كه برای شیرازه دوزی از دوخت هایی مانند : ساقه دوزی ، تو پر دوزی ، زنجیره و دندان موشی استفاده می شود.
سوزن دوزی در قسمتهای مختلف پوشاک زرتشتیان دوخته می شود:
-لچک :کلاهک بانوان زرتشتی است که پارچه ای سه گوش از پارچه های زری و مخمل و ابریشم می باشد که با آستر دوخته می شود، دوگوشه این لچک را که در پشت سرقرار میگیرد بوسیله قیطان به هم می پیوندند .
-مکنا (روسری): که از پارچه ای رنگین تهیه می شود که طول آن حدود 5/3 و عرض 1متر است و روی لچک استفاده می شود
-کلاه دامادی
-شلوار بانوان زرتشتی (شوال): ساقهای این شلوار از تکه های باریک و الوانی تشکیل می شود که به یکدیگر دوخته شده است وبر روی آن گبر دوزی انجام می گیرد این شلوارها بسیار گشاد بود و بلند تا مچ پا که در کمر و مچ پا به وسیله بندی جمع می شده است
-پیراهن معروف به پیراهن تیر و سیخ:در گذشته از پارچه های رنگارنگ ابریشم که از دست بافته های خودشان بوده و پارچه های روشن بافت چیت که اغلب از کشورهای روسیه و هند آورده می شد و بیشتر طرح های گل ریز داشتند بهره برده می شد. .این تکه های ابریشم رنگی و پارچه های چیت به گونه ای یکی در میان کنار هم قرار می گرفته و به هم دوخته می شدند که پارچه ی حاصل را " تیر و سیخ " می نامند. تکه های بریده شده از پارچه های ساده به " تیر " و تکه های بریده شده از پارچه های چیت گل دار به " سیخ " معروف بودند.
منبع : فرش و صنایع دستی استان کرمان- سایت خبری تحلیلی زرتشتیان براساد
