ديد كلي رنگ در دنياي امروز نقش بسيار مهمي در پرورش ذوق و قرايح بشري و ارضاي نيازهاي زيبا شناختي وي ايفا مي كند. بدين جهت است كه احساس رنگ را به تعبيري حس هفتم ميگويند. انسان در پهنه توليد تزئين خانهها ، پوشاك و حتي نوشابهها در هنر ، نقاشي ، صنايع كشتيراني و امور ارتباطات محصولات مصرفي در صنايع فضايي و خلاصه در همه شئونات با رنگ سر و كار دارد. بطور كلي ، از رنگ علاوه بر ايجاد زيبايي محيط ، جهت حفاظت اشيا در مقابل عوامل طبيعي و غيره استفاده ميشود. تاريخچه سابقه استفاده از مواد رنگي توسط انسان ، به دوران غارنشيني ميرسد. اولين كاربرد واقعي و عملي مواد رنگي را ميتوان در ساختن كشتي نوح مربوط دانست كه براي جلوگيري از نفوذ آب و پوسيدگي آن ، از مواد رنگي استفاده شده بود. بعدها از مواد رنگي براي حفاظت چوب از پوسيدگي در بناهاي چوبي و زماني كه استفاده از وسايل آهني متداول شد، براي جلوگيري از زنگ زدن آنها استفاده ميشد . اجزاي تشكيل دهنده رنگها هر رنگ اصولا از دو قسمت اصلي تشكيل شده است كه عبارتند از: رنگدانه ماده رنگي نامحلول در آب است ( خاك رس ناخالص رنگي و پودر برف از سنگهاي رنگي بهعنوان اولين رنگدانه ها مورد استفاده انسان قرار ميگرفتند ). محمل رنگها مايعي است كه با رنگدانه مخلوط شده ، كاربرد آنرا آسان ميكند و در چسبيدن آن ، كمك ميكند ( از سفيده تخم مرغ ، چسب عسل محلول قند بهعنوان محملهاي رنگ استفاده ميشد). امروزه متداولترين محملهاي رنگدانهها را آب يا روغن تشكيل ميدهد. از اينرو رنگها را به دو دسته رنگهاي روغني و رنگهاي آلي تقسيم ميكنند. انواع رنگدانه اكسيدها
سولفيد روي و ليتوپن سولفيد روي براي تهيه رنگ سفيد مات مصرف ميشود و از مزاياي آن ، اين است كه بر خلاف سفيداب سرب در هوا سياه نميشود. اين رنگدانه معمولا در تجارت بصورت مخلوطي از سولفيد روي و سولفات باريم به نام ليتوپن مصرف دارد كه رنگ سفيد بسيار مرغوب است. سفيداب سرب اين رنگ دانه عمدتا شامل Pb(OH)[SUB]2[/SUB] , PbCO[SUB]3[/SUB]كه از قرن ها پيش شناخته شده بود. قدرت پوشش آنها زياد است، ولي در هوا بهعلت وجود H[SUB]2[/SUB]O به مرور سياه ميشود. براي تبديل مجدد آن به رنگ سفيد ميتوان از تاثير پراكسيد هيدروژن بر آن استفاده كرد. دوده چراغ و زغال استخوان يكي از اجزاي رنگ سياه و مركب است و براي تغيير رنگ سفيد به ميزان دلخواه نيز مصرف ميشود. رنگدانههاي فلزي
رنگدانههاي الوان
رنگهاي روغني در اين نوع رنگها ، رنگدانه را در يك روغن خشك شونده كه استر گليسيرين با اسيدهاي چرب ، نظير اسيدهاي اولئيك و يا لينولنيك ميباشد، حل ميكنند. اين روغنها در هوا اكسيده شده ، به تركيبات سير شده تبديل ميشوند و لايهاي سخت مقاوم و محافظ تشكيل ميدهند كه از نفوذ آب در رنگدانه جلوگيري ميكنند. رقيقكننده براي رقيق كردن و سهولت كاربرد رنگ بكار ميرود و معمولا يك حلال هيدروكربني نظير ترپنتين است كه به روغن تربانتين شهرت دارد. خشك كننده يكي از اجزاي رنگهاي روغني است كه در حقيقت نقش كاتاليزور را در تسريع اكسيداسيون و خشك شدن رنگها را دارد و معمولا مخلوطي از اكسيد هاي سرب ، منگنز و كبالت در ( روغن بزرك ) بصورت استر مصرف ميشود. رنگهاي پلاستيكي با اضافه كردن رزينهاي سنتزي نظير رزين حاصل از فنل و فرمالدئيد كه خاصيت پلاستيكي دارد، در روغن جلا ، رنگهاي پلاستيكي حاصل ميشود. اين نوع رنگها به خاطر دوام و قابل شستشو بودن ، اهميت و كاربردهاي زيادي داردن. رنگهاي لعابي يا مات با اضافه كردن رنگهايي نظير TiO[SUB]2[/SUB] به روغن جلا آن را به صورت مات درآورده ، بعد براي مات كردن هر نوع رنگي بكار ميرود. رنگ اتومبيل اين نوع رنگها ، بايد اين ويژگي را داشته باشند كه بهسرعت در هوا خشك شوند. براي اين منظور ، رنگدانه را در حلالهاي آلي بسيار فرار نظير استات آميل ، استات اتيل يا استات بوتيل حل ميكنند. براي رنگهاي متاليك ( فلزي ) ، از رنگدانههاي فلزي استفاده ميشود. رنگهاي محلول در آب اين نوع رنگها از معلق كردن رنگدانهها در آب مخلوط با يك چسب محلول در آب تهيه ميشوند. از رنگهاي روغني ارزانترند و قابل شستشو نميباشند. |