انواع حلال:
حلالها مایعات فراری میباشند که نقش مهم آنها در در صنایع رنگسازی روشن است. در
صنعت رنگسازی از رزین های صددرصد غیر فرار نمیتوان استفاده کرد از این رو آنها را
بکمک حلالها به 30 ال 80 درصد غیر فرار تبدیل مینمایند تا ویسکوزیته را کاهش داده
در نتیجه قدرت جاری شدن را افزایش.
کاربرد حلال در صنایع رنگسازی مهمتر از دیگر صنایع است بخاطر برس زدن تشکیل فیلم
براقیت زمان خشک شدن همگی تابع درصد غیر فراررنگ بوده و این حلال است که با
قدرت انحلال کنندگی خود به درصد مورد نیاز دلخواه و قابل مصرف میرساند.
انتخاب درست حلال از عوامل مهم بوده که بر خواص رنگ اثر مستقیم داشته.
از جمله خواصیکه یک حلال بر مبنا آن انتخاب مبگردد میتوان قدرت حلالیت یا سرعت تبخیر
و نقطه جوش و نقطه اشتعال قیمت رنگ بو مقاومت ضد خوردگی را نام برد.
توانایی یک حلال در انحلال رزینها یا دیگر مواد را در خود قدرت حلالیت آن حلال گویند و
وقتیکه درصد یک حلال به یک رزینی بیشتر وبیشتر میگردد به نقطه ای میرسد که رزین
در حلال تهنشین میگرددکه این حالت را حد رقیق شدن گویند . حد رقیق شدن یک محلول
عامل مفیدی جهت اطلاع از درجه امتزاج پذیری یک رزین و یک حلال است.
فاکتور بعدی فراریت یا درجه تبخیر است زیرا سرعت تبخیر یک حلال بر همسطح بودن یا
لولینگ جاری شدن یا فلوئینگ شره نمودن براقیت برس خوری خشک شوندگی تاثیر دارد
درجه تبخیر یک حلال برای رنگهای ترموپلاست مهم بوده و یک حلال یا سرعت تبخیر آهسته
ممکنست زمان خشک شدن را طولانی و در نتیجه فلوینگ را خراب و با عث شره شدن
گردد.
استفاده ازحلالهای سریع فرار بدلیل کمی اتلاف وقت در جهت خشک نمودن فیلم یک
رنگ بیشتر از سایر دیگر حلالها میباشد و اما اگرچنانچه حلالهای سریع فرار به تنهایی
بکار رون علاوه بر ایجاد مشکلاتی فلوئینگ ضعیف را میکنند و بلکه تبخیر سریع آن باعث
اختلاف غلظت زیاد سطح و عمق گردیده سطح زودتر از عمق خشک میگردد باعث جوش
زدن میگردد.که بایستی حلالهای سریع فرار را بصورت مخلوط استفاده کرد.
فاکتور بعدی نقطه جوش میباشد که درجه حرارتی است که در آن درجه حرارت فشار
بخارهای حاصل از آن حلال برابر باشدبا فشار اتمسفر. حلالها از نظر نقطه جوش به 3
قسمت تقسیم میشوند.
1حلالهای بانقطه جوش پایین (رنگهای کاربرد با اسپری)
2- نقطه جوش متوسط(رنگهای مورد استفاده با برس)
3-نقطه جوش بالا (پیستوله و برس)
فاکتور بعدی نقطه اشتعال است که درجه حرارتی که درآن درجه حرارت بخار کافی بر
روی سطح یک مایع تشکیل و مخلوط آن قادر به انتقال یا تکثیر شعله ای در چند لحظه
گردد را درجه حرارت نقطه اشتعال گویند. هرچه سرعت تبخیر حلالی بیشتر باشد
درجه نقطه اشتعال آن پایین تر است و بعکس.
فاکتور بعدی سمیت میباشد حلالها عموما سمی بوده و از این رو بخارات سمی حاصل از
آن از طریق تنفس وارد جریات خون گردیده و برای سلامتی بدن مضر است از حلالهای
سمی میتوان متانل بنزن سیکلوهگزانون و غیره را نان برداز حلالهای کمتر سمی میتوان
تولوئن زایلن 402 را نام برد.
فاکتور بعدی وزن مخصوص میباشد که یک حلال مناسب باید با وزن مخصوص استاندارد آن
حلال یکی باشد که وزن مخصوص را میتوان از طریق وسیله ای به نام پیکنومتر بدست آورد
خاصیت ضد خوردگی و اسیدی: حلالها میبایستی مواد سولفوری در خود نداشته باشد که
این مواد بر فلزات اثر گذاشته و با پیگمنت ها و رزین ها واکنش داده باعث خوردگی شود.
حلالهای مصرفی در صنایع رنگسازی به 7 قسمت تقسیم مشوند:
1- ئیدرو کربن ها:
به حلالهای گفته میشود که از نفت قیر و ذغال سنگ بدستآیدو فقط اتمهای کربن و ئیدروژن
در خود داشته باشد که ارزان قیمت و با حلالیت مناسب میباشند که بیشتر برای رقیق
کردن روغنها وارنیشها و رزینهای آلکیدی بکار می روند که شامل آلیفاتیک ها- آروماتیک ها
- نفتانیکها میباشند.
آلیفاتیک:
به ئیدروکربنهای اشباع با زنجیره های خطی اطلاق میگردد که با افزایش وزن مولکولی
سرعت تبخیر کندتری بدست می آورندمثل ماینرال اسپریت که در صنایع رنگسازی از حلال
402 شرکت نفت استفاده میشود که وزن مخصوص آن 0.8 میباشد که نقطه جوش آن بین
155تا 205 درجه سانتیگراد و نقطه اشتعال آن 37.8 درجه میباشد.
ئیدروکربنهای آروماتیک:
که سیکلی بوده و ساختمان حلقوی بنزنی دترندکه قدرت حلالیت و بوی بیشتری ازآلیفاتیک
ها دارن که شامل بنزن تولوئن زایلن میباشد.
تولوئن:
ماکزیمم حلالیت را بین آروماتیکها دارد و سرعت تبخیر سریع از موارد مصرف دیگر آن در رنگهای
هواخشک کلروکائچو بعنوان یک حلال رقیق کنندهکاهش قیمت حلالهای فوری نیتروسلولز نام
برد.که وزن مخصوص آن7.25 و نقطه جوش 110-111 و نقطه اشتعال 4.5 درجه سانتیگراد را دارد.
زایلن:
خواص مشابه تولوئن را دارد که جهت انحلال رزینهای آلکیدی کوتاه روغن و کلروکائچو و پلی
اورتان استفاده میگردد یک حلال مناسب ضد شره رنگهای مصرفی با اسپری میباشد که وزن
مخصوص آن 7.25 نقطه جوش 138-141 و نقطه اشتعال 4.5 درجه میباشد
توجه: وزن مخصوص در دمای 20 درجه سانتی گراد میباشد.
2-حلالهای اکسیژنی:
که قطبی هستند ودر آب قابل حل میباشند و بدلیل قطبیت حلال مناسبی برای رزینهای
اپوکسی پلی اورتان سیلیکونی میباشند که شامل الکلها – استرها – کتونها- اترالکلها
میباشند.
الکلها:
از الکلهائی که در صنایع رنگسازی استفاده میشود موارد زیر را میتوان نام برد:
متانل:
از همه الکلها قویتر میباشد و بخاطر سمی بودن بندرت استفاده میشود و سریع تبخیر
میگردد.که وزن مخصوص آن 0.793 و نقطه جوش آن 64.4 و نقطه اشتعال 16.7 میباشد.
اتانل:بیشتر در تهیه مشروبات الکلی اتانل بیرنگ سریع فرار و بوی مطبوعی دارداز اتانل
بعنوان ضدیخ میکروب کش استفاده میگردد. که وزن مخصوص آن 0.790 نقطه خوش ان
77.2-80 درجه و ونقطه اشتعال آن 21.1 میباشد
ایزوپروپیل الکل:
سرعت تبخیر کندتری از اتانل داشته بوئی شبیه استن و اتانل دارد که وزن مخصوص ان 0.786
و نقطه جوش ان 81.1-83.3 و نقطه اشتعال ان 18.9 درجه میباشد.
نرمال بوتانل:
در حلالهای آلی و مقدار بسیار کم در آب حل میگردد حلال خوبی برای چربیها و پلاستی سایزر ها
و حلال اصلی رزین ملامین در رنگهای کوره ای میباشد ایزوبوتانل هم خواص تقریبا مشابه ای
دارد و ارزانتر از نومال بوتانل میباشد.
حلالهای استری:
یک استر نتیجه حاصل از واکنش استریفکاسیون یک اسید و یک الکل میباشد.از حلالهای
استری جهت انحلال رزینهای مصنوعی از قبیل اترسلولز پلی وینیل استات و پلی وینیل
بوتیرال استفاده میگردد در رنگسازی بیشتر از حلالهای استری زیر استفاده میگردد.
بوتیل استات : بعلت سرعت تبخیر متوسط فلوئینگ خوب و مقاومت بلاشینگ بیشتری از
دیگر استاتها دارد مصرف بیش از حد آن باعث ایجاد ویسکوزیه بیشتر سختی کمتر و قیمت
نهایی بیشتر میگردد
اتیل استات:بوی میوه داشته و حلالیت آن در حلالهای آلی زیاد ولی در آب کم است حلال
خوبی برای نیتروسلولزها کلروکائچو پلاستی سایزرها میباشد.
حلالهای کتونی:
کتونها بعلت فدرت حلالیت بیشتر و قیمت کمتر از استرها بجای ان بکار میروند رزینهای اپوکسی-
اکرولیک نیتروسلولزدر حلالهای کتونی حل میگردند. که شامل:
استن:
یا دی متیل کتون حلالیت بسیار قوی دارداما بدلیل سرعت تبخیر بسیار سریع در نتیجه
مقاومت بلاشینگ ضعیفمصرفش در رنگهای فوری کم و بیشتر برای افزایش قدرت انحلال
پذیری الکرولیکها و رنگبرها مصرف میگردد.
متیل اتیل کتون یک حلال قوی سرعت تبخیر سریع بیشتر جه انحلال کوپلیمرهای وینیلی
و رزینهای اپوکسی و پلی اورتان بکار میرود و بدلیل قیمت بالاتر از استن بندرت استفاده
میشود.
3- اتر الکل ها:
دارای دو عامل الکلی و اتری میباشدکه میتوان سلوسو یا مونو اتیل اتر اتیلن گلیکول را نام
برد که مایعی با بوی دلپذیرو قابل حل در اغلب حلالهای الی بیشتر بعنوان حلال رنگهای
بطریق برس استفاده میگردد در ماینرال اسپریت حل نمیگرددسرعت تبخیر آهسته آن به
رنگ خصلت برس خوری خوبی میدهد
4- فیورن ها:
تترا ئیدرو فیورن: Thf
در آب و بسیاری از حلالهای آلی محلول بوده در ضمن یک حلال خوبی برای پلی وینیل
کلراید بشمار میرود جهت انحلال آن از مخلوط یک حلالی نسبت 2 به 1 تترائیدرو فیورن
به متیل اتیل کتون استفاده مینمایند
5- نیترو پارافین ها:
از ان میتوان حهت انحلال رزینهای وینیلی اپوکسی اکرولیکی استفاده نمود البته
گرانقیمت و اندکی سمی هستند.
6- حلالهای کلر دار:
بعلت گرانقیمت بودن و سمی مصرف کمتری در رنگسازی دارند
7- آب:
جهت انحلال رنگهای پلاستیکی رزینهای محلول در اب و رزینهای امولسیونی کاربرد دارد.
.
