آثار ادبی را بطور معمول با دو روش دسته بندی می کنند؛ یکی دسته بندی براساس ژانر یا گونه ادبی (داستان کوتاه، رمان، حماسه، کمدی، تراژدی،…) و دیگری طبقه بندی برپایه دوره های ادبی است. آثار ادبی خلق شده در هر دوره از دو نظر با یکدیگر شبیه اند:
دوره های ادبی در ادبیات بریتانیا
دوره های ادبی در ادبیات بریتانیا
- بازه زمانی مشترک
- سبک های ادبی، موضوع ها، و فلسفه ی فکری یکسان
- دسته بندی های ارایه شده در این وبگاه همگی مبنای صرفا ادبی ندارند. چنانکه برای مثال دوره «رومانتیک» مبنایی ادبی یا هنری، «بازگشت» مبنایی سیاسی، و «رونسانس» مبنایی تاریخی دارد.
- گرچه در برخی موارد، سبک ها از گونه های پیش از خود الهام گرفته اند؛ اما به هیچ وجه نمی توان به این قاعده کلی رسید که ادبیات ارایه شده در دوره های جدیدتر بهتر از دوره های پیش از آنها است.
- «دسته بندی ها بر مبنای دوران ادبی» ثابت نیست و آنچه در پی می آید به نظر سردبیر وبگاه دنبلید درست تر یا دست کم جامع تر است.
نمایه ای کلی از دوره های ادبی:
| 450-1066 | Old English. (Anglo-Saxon) Period | |
| 1066-1500 | Middle English Period | |
| 1500-1660 | The Renaissance | |
| 1558-1603 | Elizabethan Age | |
| 1603-1625 | Jacobean Age | |
| 1625-1649 | Caroline Age | |
| 1649-1669 | Commonwealth Period | |
| 1660-1785 | The Neoclassical Period | |
| 1660-1700 | The Restoration | |
| 1700-1745 | The Augustan Age or Age of Pope | |
| 1745-1785 | The Age of Sensibility or Age of Johnson | |
| 1785-1830 | The Romantic Period | |
| 1832-1901 | The Victorian Period | |
| 1848-1860 | The Pre-Raphaelites | |
| 1880-1901 | Aestheticism and Decadence | |
| 1901-1914 | The Edwardian Period | |
| 1910-1936 | The Georgian Period | |
| 1914- | The Modern Period |
دوره های ادبی در ادبیات بریتانیا
| نمونه | ویژگی ها | نام دوره | بازه ی زمانی |
| Beowulf شعر معروف حماسی. Caedmon و Cynewulf دو شاعر که شعرهایی برمبنای انجیل و روایت های مذهبی سرودند. | با حمله قوم های ژرمانی به سرزمین سلتیک زبان آغاز شد و با مکتوب شدن ادبیات آنگلوساکسون از قرن هشتم ادامه یافت. | Old English Period | 1066 – 405 |
| Canterbury Tales (اثر جفری چاسر)، Sir Gawain and the Green Knight (مولف نامعلوم)، و Morte d’Arthur (اثر توماس مالوری) سه اثر معروف غیر دینی این دوره اند. | با حمله نورمان های فرانسوی زبان به سرزمین انگلستان آغاز شد. تا آغاز نیمه دوم قرن 14، ادبیات انگلیسی مبتنی بر مذهب و انجیل بود. از آن پس آثار غیر مذهبی به تدریج وارد ادبیات شد. | Middle English Period | 1500 – 1066 |
| William Shakespear Christopher Marlowe Edmund Spenser Sir Walter Raleigh Ben Johnson | این دوره با پادشاهی ملکه الیزابت اول مصادف است. سنت قرون وسطی با خوشبینی رونسانس ترکیب شد. ترانه، نثر، و نمایشنامه شکوفا شد. | Elizabethan Age (دوره الیزابت، زیرمجموعه ادبیات رونسانس) | 1603 – 1558 |
| John Donne Francis Bacon Thomas Middleton ترجمه انجیل بوسیله پادشاه جیمز. شکسپیر و جانسون هم در این دوره آثاری داشته اند. | دوره ای همزمان با پادشاهی James اول. ادبیات محزون و آگاه از بی عدالتی های اجتماعی و هماوردخواهی ها پاگرفت. در این دوره هم نثر و نمایشنامه هایی شاخص آفریده شد. | Jacobean Age (دوره ژاکوب، زیرمجموعه ادبیات رونسانس) | 1625 – 1603 |
| Thomas Carew Sir John Suckling و Richard Lovelace (وابسته به دربار چارلز) Robert Herrick (روحانی) | همزمان با پادشاهی چارلز اول. ظهور شاعران کاوالیر (Cavalier Poets) مهمترین رویداد این دوره است. کوتاه نویسی و ساده نویسی و پیرایش سبک ها پیشین مهمترین ویژگی کاوالیرها است. آخرین نمایشنامه نویسانی که به سبک الیزابت پایبند بودند در این دوره اند. | Caroline Age (دوره کارولین، زیرمجموعه ادبیات رونسانس) | 1649 – 1625 |
| نوشته های سیاسی جان میلتون رساله سیاسی توماس هابز بنام Leviathan و نثر Andrew Marvel | دوران رهبری Oliver Cromwell بر بریتانیا. در سپتامبر 1642 پیوریتن ها به دلایل اخلاقی و مذهبی سالن های تاتر را تعطیل کردند. این تعطیلی بدلیل عدم تولید نمایشنامه در این دوره تا هجده سال ادامه یافت. | Commonwealth Period (Puritan Interregnum) (زیرمجموعه ادبیات رونسانس) | 1660 – 1649 |
| «بهشت گمشده» و «بازگشت بهشت» آثار «John Milton» John Dryden John Locke | همزمان با بازگشت پادشاهی به انگلستان. بطور کلی، ادبیات نوکلاسیک با فلسفه، عقل گرایی، شک اندیشی، و پیراستگی و روشنی سخن همراه است. ادبیات نوکلاسیک، همچنین آغاز نقد ادبی در ادبیات انگلیسی است. | The Restoration (دوره بازگشت، زیرمجموعه ادبیات نوکلاسیک) | 1700 – 1660 |
| Jonathan Swift (که در ایران با داستان سفرهای گالیور شناخته می شود) Alexander Pope Daniel Defoe Samuel Richardson | ویژگی های ادبیات نوکلاسیک (بالاتر اشاره شد) انتشار نخستین «رمان» ها در ادبیات انگلیسی توسط دانیل دافو نیز، رمان «پامِلا» اثر ساموئل ریچاردسون | The Augustan Age (Age of Pope) عصر آگوستان، زیرمجموعه ادبیات نوکلاسیک | 1745 – 1700 |
| Samuel Johnson و مکتب ادبی وی. رمان Clarissa (اثر ریچاردسون، 1748) رمان Tom Jones (اثر هنری فیلدینگ، 1749) | بازتاب جهان بینی روشنفکری و تاکید بیشتر بر غریزه، سرشت، و احساسات و توجه کمتر به قضاوت و خویشتنداری و محدودیت. توجه و علاقه به تصنیف ها و چکامه های سبک قرون وسطی (ballads) و نیز ادبیات فولکلور (محلی) | Age of Sensibility (Age of Johnson) (عصر احساس، زیرمجموعه ادبیات نوکلاسیک) | 1785 – 1745 |
| Samuel Taylor Coleridge William Wordsworth Lord Byron Jane Auston دو نمایشنامه نویس گوتیک: Anne Radcliffe Marley Shelley | توجه بسیار به احساسات؛ نمادگرایی (Symbolism)؛ توجه به طبیعت و ماوراء طبیعت. ادبیات رومانتیک بسیار نوآورانه بود؛ چراکه پیروان این مکتب به خودجوش، تخیلی، و آزاد بودن ادبیات اعتقاد داشتند. ادبیات Gothic در دوران رومانتیک بوجود آمد؛ ادبیات گوتیک با زمینه ای تاریک و شخصیت ها و موقعیت هایی بسیار تخیلی، grotesque، وحشی، و اغلب ملودرام شناخته می شود. | Romantic Period | 1830 – 1785 |
| Alfred Lord Tennyson Elizabeth Barrett Browning Robert Browning (همسر الیزابت) Mathew Arnold Charles Dickens Charlotte Bronte George Eliot Thomas Hardy نویسنده متعلق به جنبش Aestheticism : Oscar Wilde | همزمان با پادشاهی ملکه ویکتوریا. ادبیات این دوره به موضوع های روز می پردازد. جامعه، اقتصاد، مذهب، اندیشوری، موضوع ها و مشکلات انقلاب صنعتی، جنبش های آغازین فمینیسم، اصلاح طلبی سیاسی، و تاثیر نظریه داروین بر فلسفه و دین از چیزهایی است که در ادبیات دوره ویکتوریا مطرح می شود. «دانته گابریل روزتی» در 1848 جنبش Pre-Raphaelite Brotherhood را بنیان نهاد که هدف آن بازگشت صداقت، سادگی، و مذهب به هنر بود. از 1880 تا 1900 جنبش Aestheticism and Decadence در ادبیات پاگرفت. این جنبش از فرانسه وارد شده بود و مخالف دیدگاه علمی در هنر بود. هواداران آن، اعتقاد داشتند که مردم نباید از هنر صرفا انتظار آموزش ارزش های اخلاقی داشته باشند. جمله «هنر برای هنر» از این جنبش برخاسته است. | Victorian Period | 1901 – 1832 |
| George Bernard Shaw و H.G. Wells (دو نویسنده که به بی عدالتی های اجتماعی و خودخواهی های طبقه مرفه بسیار تاخته اند) William Butler Yeats Joseph Conrad Rudyard Kipling Henry James E.M. Foster | از درگذشت ملکه ویکتوریا تا پایان جنگ جهانی اول. در این دوران، انگلستان بسیار قدرتمند و غرق در نعمت های مادی بود. با این همه، سه چهارم مردم در وضعیت رقت باری زندگی می کردند. ادبیات این دوره نیز در بسیاری از موارد بازتاب همین وضع بوده است. | Edwardian Period | 1914 – 1901 |
| شاعران جرجی: Rupert Brooke Robert Graves Wilfred Owen Edward Thomas Lascelles Abercrombie | همزمان با پادشاهی جرج چهارم. ظهور شاعران جرجی (Georgian Poets) این شاعران بیشتر به موضوع های روستایی و غیرشهری می پرداختند و سبک غالب شان هم ترانه های سنتی بود. امروز به این شاعران minor poets هم گفته می شود. در دوران جرج، بسیاری از شاعران و نویسندگان دوره ادوارد هم بکارشان ادامه دادند. | Georgian Period | 1936 – 1910 |
| شاعران: W.B. Yeats T.S. Eliot Dylan Thomas Seamus Heaney رمان نویسان: James Joyce D.H. Lawrence Virginia Woolf نمایشنامه نویسان: Noel Coward Samuel Beckett | از آغاز جنگ جهانی اول تا پایان جنگ جهانی دوم. ادیب نوگرا بواسطه تحول های شگرف پیرامون خود حاضر به پذیرش ساختارهای سنتی نیست. برای مثال شاعر نوگرا شعر بی وزن و قافیه (Free Verse) را می آفریند و در ادبیات خود از اصطلاح های کوچه و بازار در کنار زبان فاخر ادبی استفاده می کند. در رمان، او حاضر به ارایه داستان واقع گرا نیست. بیشتر رمان نویسان این دوره، عمق روان شخصیت های داستانی خود را بر مبنای نظریه های فروید و با استفاده از interior monologue عرضه می کنند. شاعران هم از ایهام بسیار استفاده می کنند که نقطه مقابل واقع گرایی است. | Modern Period | 1945 – 1914 |
| John Fowles (رمان نویس) | شاعر و نویسنده فرانوگرا گونه ها (ژانرها) و سبک های ادبی را ترکیب می کند. او حرکت نوگرایی را نوعی طغیان می داند. | Postmodern Period | اکنون – 1945 |
