دستورالعمل توليد نهال عناب

[Phyto]

.
.
.
.
.

 

[Phyto]

مقدمه


اسم علمي : Zizyphus jujuba mill
‌ خانواده : Rhamnaceae Jujub

عناب درختچه اي است با شاخه هاي كوتاه يا درختي به ارتفاع 6 تا 10 متر ( به ندرت 15 متر ) پوست تنه آن ناهموار چوب آن بسيار محكم و به رنگ قهوه اي است .
برگهاي زيباي آن ساده و قلبي شكل مي باشد و در دوطرف شاخه به صورت متناوب قرار دارد.
برگها در بعضي رقم ها صاف و در بعضي ديگر دندانه دار است . سطزح فوقاني برگ ، سبز تيره و سطح تحتاني آن سبز روشن مي باشد .
در كنار هر دو برگ در خارج وجود دارد كه از تغيير كل گوشواركها حاصل شده است. در عناب دو شاخه وجود دارد تعداد زيادي از شاخه ها خزان كننده و به عبارت ديگر در فصل زمستان همانند برگها از درخت جداشده و به زمين مي ريزد.
برخي ديگر از شاخه ها دائمي بوده و باعث رشد سالانه درخت مي شود اين شاخه ها كه قطورند خود داراي تعدادي شاخه خزان كننده نيز هستند. گلهاي عناب دوجنسي هستند و داراي پنج كاسبرگ ، پنج گبرگ ، پنج پرچم و دو برچه مي باشند اين گلها معطرند و به وسيله حشرات گرده افشاني مي شوند تك درختان عناب نيز محصول طبيعي مي دهند و اين نشانه خودباروري آن است.
در گلهاي عناب پرچم ها بالاتر از كلاله قراردارند و اين امر به گرده افشاني كمك مي كند. گلدهي و ميوه دهي عناب در چند مرحله متوالي صورت مي گيرد.
گلهايي كه در اواخر فصل رشد تشكيل مي شود زمان لازم را براي تشكيل ، رشد و نمو و رسيدن ميوه به دست نمي آورند.
ميوه ها شفت ، بيضوي تا كروي به رنگ قرمز تيره يا متمايل به مشكي ، گوشت ميوه سفيد و شيرين مزه و خوراكي ، ميوه گياه بخش دارويي اين گياه را تشكيل مي دهد. ميوه عناب را بايد پس از رسيدن كامل در پاييز جمع آوري كرد.
ميوه هاي خشك عناب شبيه خرما است به همين دليل به آن خرماي چيني نيز مي گويند.
درخت عناب بومي مناطق گرم است كه از چندهزار سال قبل در كشورهايي مانند چين و هندوستان كشت شده است.
عناب در ايران در سواحل درياي خزر ، مينودشت ، كردستان ، گرگان ، خراسان و كرمان به طور خودرو مي رويد.
توليد سالانه اين ميوه در چين 450 هزار تن است كه در ميزان آن در باغات 290 هزار هكتار عناب در چين به ميزان هكتار مركبات در فلوريدا محاسبه مي شود . اگر چه اين گياه در مناطق خشك بهتر با شرايط كنار مي آيد با اين حال هر نوع وضعيت آب و هوايي تحمل مي نمايد . عناب در هر نوع خاكي پرورش مي يابد و نسبت به قليايي بودن و نمكدار بودن زمين مقاوم است . نياز به خنكي كمتري دارد اگر چه سرماي شديد را تحمل مي كند.
دوره خفتگي به آن اجازه مي دهد كه يخبندان هاي دير هنگام بهاري و دوره زيادي خفتگي را تحمل كند و فايده زيادي براي زنبورداران دارد. بعضي از گونه ها همه ساله فراوان ميوه مي دهند . از سوي ديگر كشت عناب كاملاً بي نياز از مراقبت نيست :
1- درخت بالقوه باعث بروز علفهاي هرز مي شود . چون پاجوش ريشه اي آن زياد است .
2- در بعضي مناطق آب و هوايي بعضي از ميوه ها شكاف بر مي دارند و به علاوه قسمتي از ميوه ها قبل از رسيدن مي پوسند.
3- ميوه عناب ميزان بسياري از مگس هاي كارئيبي مي باشد كه در بخشهاي محدوده ايالات متحده زندگي مي كنند.

 

[Phyto]

كشت و پرورش درخت عناب


درخت عناب در تمام نقاط ايران مي رويد ، محصول مي دهد و با بيشتر آب و هواي مناطق ايران سازگار است. اين درخت در برابر كم آبي بسيار آبي مقاوم مي باشد.
روش تكثير :
براي زياد كردن اين گياه چهار راه وجود دارد :

1- جابجايي پاجوشها :
علاوه بر پاجوشها كه از كنار درخت مي رويد، درخت عناب در جستجوي آب شبكه وار ريشه هاي زيادي مي دواند و از ريشه هاي سطحي ، جوانه هايي مي رويد و از زمين بيرون مي آيد . در سال اول به شكل تركه اي راست و صاف خود نمايي مي كند . سال دوم در پايان فصل پاييز كه درخت نمو نسبي كرده است، با بريدن ريشه درخت مادر ، نهال را با ريشه از زمين بيرون مي آورند در جايي ديگر در گودهايي كه پيشتر آماده شده است آن را مي نشانند . خاك محل كشت اگر هوموس دار باشد درخت رشد بيشتر خواهد كرد.
در هر سال يك درخت بزرگ ( درختان مادر ) ، دهها پاجوش قابل جابجايي دارد.

2- قلمه زدن : از درخت عناب مي توان درنيمه دوم اسفند ماه قلمه گرفت . قلمه ها بايد از شاخه هاي جوان يكساله باشد. زميني را كه براي خزانه كاري بر مي گزينند. شخم عميقي ( 30 سانتي متر ) مي زنند. سپس جويه ، پشته مي كنند.
قلمه هاي سي سانتي متري را كه بطور اريب ( كج ) بريده شده در كناره پشته ها در زمين فرو مي برند . بطوريكه فقط پنج سانتي تر سرقلمه از لبه پشته بيرون و 25 سانتر متر در خاك فرو رفته باشد. فاصله هر قلمه از يكديگر حدود پنج سانتي تر خواهد بود. پس از كشت قلمه ها ، جويه ها را پر از آب مي كنند و زمين قلمه كاري شده بايد هميشه مرطوب باشد و مرتب وجين شود. در روشي ديگر ، پس از برگريزان پاييزي و آغاز فصل سرما ، قلمه ها را آماده مي كنند ودر جعبه هاي پر از خاك اره و يا پاكتهايي پلاستيكي كه باريك و بلند است و براي همين منظور تهيه كرده اند، قلمه ها را در خاك اره مي نشانند و در گلخانه يا جاي گرم و مرطوبي مي گذارند. قلمه ها تا وقتي كه جوانه نزده است ، نياز به آفتاب ندارد. ولي به محض جوانه زدن بايد درهمان درمعرض نور خورشيد قرار گيرد تا بتواند به رشد خود بطور طبيعي ادامه دهد.
قلمه ها در خاك اره مرطوب ريشه مي دواند و هر قمله نهالي مستقل خواهد بود. جدا كردن
قلمه ها در خاك اره كاري بسيار آسان است و ريشه ها سالم مي مانند پس از برطرف شدن خطر سرما، يعني حدود ارديبهشت ماه ، آنها را از گلخانه هاي بيرون مي آورند و به زمين محل كشت انتقال مي دهند . قلمه زدن در پاييز يك سال نهال را جلو مي اندازد و زودتر درخت به بار خواهد نشست.

3- خوابانيدن : شاخه هاي دوساله اي را كه از بخش پاييني تنه درخت مادر روييده است مي توان خوابانيد اين كار در فصل پاييز و اواخر زمستان انجام مي شود. براي خوابانيدن شاخه درخاك به اين ترتيب بايد اقدام كرد : آن بخش از شاخه كه در زير خاك قرار مي گيرد، وسيله كارد تيزي قبلاً پوست نيمي از شاخه به درازاي پنج سانتي متر بريده و برداشته مي شود. سپس نزديك شاخه را گود مي كنند و آن را به آرامي مي خوابانند و گود را پر از خاك مي كنند. سرشاخه را كه از خاك بيرون مي ماند به يك قيم مي بندند تا راست بايستد . از همان محلي كه پوست برداري شده است ، درطول بهار و تابستان ريشه هاي نابجا مي رويد اسفند سال بعد از آن را از درخت مادر مي برند و با ريشه به محل اصلي انتقال مي دهند.

4- كشت بذر عناب : دانه هاي عناب را گردآوري كرده سيلو مي كنند . سپس در بهار مي كارند. هسته هاي عناب رسيده ، هريك مي تواند نهالي توليدكند. روش كشت به اين صورت است كه در نيمه اول اسفند هسته ها را در ظرفي پر از آب مي ريزند و در جاي گرمي مي گذارند . پس از چند روز كه خيس خورد آنها را در زميني كه پيشتر آماده شده است مي كارند. همه روزه روي آنها را آب مي پاشند . بذرها در نيمه دوم فروردين مي رويند. نهالهاي دوساله را پس از برگريزان از خزانه به زمين اصلي منتقل مي كنند.

ولي بهترين راه زياد كردن درخت عناب ،‌ همان جابجايي پاجوشهاي ريشه دار است. زيرا مطمئن تر خواهد بود. درخت عناب را معمولاً‌ پيوند نمي زنند زيرا نوع مرغوبتري ندارد. ولي درصورت پيوند زدن ، نهالها زودتر به بار مي نشيند.
فاصله درختان عناب از يكديگر بسته به اين كه درخت به چه منظوري كاشته مي شده فرق مي كند. اگر هدف به دست آوردن ميوه باشد بايد نهالها چهار تا پنج متر دور از يكديگر نشانده شوند. ولي اگر براي تهيه چوب مبادرت به درخت كاري كنند، حدود نيم متر تا شصت سانتي متر فاصله كفايت مي كند.
در كشت سنتي درخت عناب را كود نمي دهند ولي براي برداشت محصول بيشتر بايد كود داده شود. بهترين كود همان كودهاي يك ساله حيواني مي باشد كه در پاييز روي زمين مي پاشند سپس فاصله بين درختان عناب را شخم مي زنند تا كودها با خاك مخلوط شود. در حدود ارديبهشت ماه كمي كود سفيدشكري ( اوره ) نيز مفيد است ، كه پس از كودپاشي ، آبياري مفصلي را مي طلبد.

 

[Phyto]

 

[Phyto]