دستورالعمل توليد نهال زيتون

[Phyto]

.

 

[Phyto]

زيتون با نام علميOlea europea از قديمي ترين گياهان شناخته شده است كه بعنوان يكي از منابع مهم غذايي به شمار رفته و در تامين سلامتي و انرژي مورد نياز انسان نقش بسزايي دارد. اهميت و ارزش حياتي اين گياه آنقدر مهم است كه در قرآن كريم به آن سوگند ياد شده است. گروهي از دانشمندان منشاء و خاستگاه اين گياه را حوزه جغرافيايي ايران – سوريه مي دانند كه تدريجاً از آنجا به حوزه مديترانه و ديگر مناطق مستعد انتقال يافته است.
روغن زيتون در حال حاضر بعنوان منبع اصلي تامين چربيها در بسياري از كشورهاي اروپايي بويژه حوزه مديترانه مي باشد.
وجود درختان قديمي در مناطق اسفندقه كرمان، لرستان، گرگان، رودبار، كرمانشاه و نقاط ديگر نشان دهنده پيشينه زيتونكاري در ايران است.

اهميت اقتصادي زيتون :
درخت زيتون به دليل مقاومت به كم آبي و سازگاري با خاكهاي كم بازده و فقير و توليد محصول با ارزش و كم هزينه از نظر اقتصادي بسيار حائز اهميت بوده. درخت زيتون داراي طول دوره باردهي اقتصادي بسيار طولاني مي باشد. روغن و كنسرو مهمترين فرآورده هاي آن محسوب مي شود.

 

[Phyto]

مشخصات گياهشناسي زيتون :

زيتون گياهي از خانواده Oleaceae و از جنس Olea است. اين خانواده 30 تا 35 جنس و حدود 600 گونه دارد فقط گونه زيتون داراي ميوه خوراكي است. زيتون درختي هميشه سبز مي باشدو گلهاي آن بصورت خوشه اي روي شاخه هاي دوساله تشكيل مي شود.




نيازهاي اكولوژيكي زيتون :

زيتون گياهي مديترانه اي است و در مناطقي كه خطر يخبندانهاي شديد زمستانه وجود نداشته باشد محصول اقتصادي مي دهد يعني مناطقي كه در عرض جغرافيايي 30 تا 45 درجه نيم كره شمالي واقع شده اند.
متوسط حرارت ساليانه مورد نياز زيتون 15 الي 20 درجه سانتي گراد
مي باشد و تا 7- درجه سانتي گراد را به راحتي تحمل مي كند. زيتون براي توليد محصول اقتصادي احتياج به برآورده شدن نياز سرمايي از 200 تا 1400 ساعت دماي كمتر از 9 درجه سانتي گراد را دارد.
در خاكهاي سبك با 8-7=PH و با زهكشي كافي رشد و نمو مطلوب دارد زيتون درختي آهك دوست است. ميزان آب مورد نياز براي هر هكتار باغ زيتون در سال 5500 تا 6000 مترمكعب مي باشد.

 

[Phyto]

دستورالعمل توليد نهال زيتون با استفاده از قلمه نيمه خشبي


=====================================​

عموماً زيتون با استفاده از كشت قلمه هاي نيمه خشبي در بسترهاي ريشه زا در شرايط محيطي كاملاً كنترل شده كه به گلخانه ( ميست ) معروف مي باشد توليد مي گردد.

1- قلمه نيمه خشبي :
اين نوع قلمه از شاخه هاي يكساله يا رشد كرده همان سال تهيه مي گردند.

2- زمان تهيه قلمه :
در دو فصل مي توان قلمه نيمه خشبي زيتون را تهيه نمود :
الف - فصل پاييز قبل از فرا رسيدن سرما و به خواب رفتن درخت.
ب - از اواخر بهمن ماه تا اواسط فروردين ماه قبل از باز شدن جوانه هاي گل.
بر اساس تجربيات بدست آمده و با توجه به شرايط محيطي فصل پاييز براي تهيه قلمه مناسب تر است.

3- مشخصات قلمه آماده كشت در بستر ريشه زايي :
الف - طول قلمه ها 15 تا 18 سانتي متر.
ب- داراي 4 تا 6 برگ در انتهاي قلمه ( اين تعداد بسته به اندازه برگ متفاوت است)
ج- قطر مناسب قلمه 4 الي 10 ميلي متر مي باشد.
د- برش انتهائي قلمه مورب و برش پائيني كاملاً صاف و دقيقاً زير جوانه
مي باشد.
ه- بهترين ساعات تهيه قلمه در اوايل صبح و يا هنگام غروب مي باشد.

4- هورمون زني قلمه :
براي تحريك قلمه ها جهت ريشه زايي از هورمون IBA ( ايندول بوتيريك اسيد ) استفاده مي شود. براي اين كار دو نوع هورمون در بازار مصرف وجود دارد كه عبارتست از :
1) IBA محلول در الكل 2) IBA نمك پتاسيمي، كه محلول در آب مي باشد.

1-4- تهيه هورمون IBA محلول در الكل :
ابتدا 3 الي 3.5 گرم از هورمون را به آهستگي در 300 الي 400 سي سي الكل اتيليك خالص به خوبي حل نموده آنگاه به آرامي آب مقطر به آن اضافه مي نماييم تا حجم محلول به يك ليتر برسد محلول بايستي كاملاً شفاف بوده و هيچگونه رسوب هورمون در آن مشاهده نشود.

2-4- تهيه هورمون IBA نمك پتاسيمي ( محلول در آب ) :
روش كار بدين نحو است كه 3.5 تا 4 گرم هورمون را به تدريج و به آرامي در يك ليتر آب مقطر حل مي نماييم.
پس از تهيه هورمون، 2 تا 3 سانتي متر از انتهاي قلمه ها را به مدت 5 ثانيه در محلول هورموني قرار داده سپس در محل مناسب كه ايجاد آلودگي نكند مي گذاريم و پس از اينكه انتهاي قلمه ها كاملاً خشك شدند در بستر ميست كشت مي شوند.

5-مشخصات بستر كشت قلمه :
عمق بستر كاشت حدود 60 سانتي متر بوده كه 20 سانتي متر زيرين آن توسط قلوه سنگ و سنگ ريزه هاي نسبتاً درشت به عنوان زهكش سپس به عمق 15 الي 20 سانتي متر شن بادامي كه روي آن لوله هاي آب گرم عبور داده مي شوند و روي اين لوله ها به ارتفاع 20 تا 25 سانتي متر بستر ريشه زايي كه مي تواند شامل ماسه كاملاً شسته شده يا پرلايت با ابعاد 2 الي 4 ميلي متر و يا مخلوطي از اين دو ماده ريخته مي شود.
* تذكر : پرلايتي كه دوباره مي خواهد مورد استفاده قرار گيرد بايستي قبل از كشت طبق دستورالعملها و نظارت كارشناسان حفظ نباتات ضدعفوني شود.
* تذكر : ماسه هاي مورد استفاده بايد از سنگ هاي با منشاء آذرين و با تركيب سيليسي باشند و حتماً قبل از استفاده ضدعفوني شود.

6- عمق كاشت قلمه :
حدود 1 طول قلمه ( 5 تا 6 سانتي متر ) در بستر كشت فرو مي رود.

7- تراكم كشت :
تعداد 800 الي 1000 قطعه قلمه در هر مترمربع از بستر كشت توصيه
مي شود.

8- درجه حرارت بستر ريشه زايي (پاگرما ) :
دماي مطلوب بين 24 الي 25 درجه سانتي گراد بوده كه پس از تشكيل
ريشه هاي اوليه 2 الي 3 درجه كاهش يافته و بين 22-21 درجه سانتي گراد نگهداري
مي شود.

9- دماي محيط گلخانه :
اين دما بايستي هميشه 4 الي 6 درجه سانتي گراد كمتر از دماي پاگرما، يعني حدود 20 درجه سانتي گراد باشد.

10- رطوبت نسبي گلخانه :
اين رطوبت توسط مه پاش و يا دستگاههاي رطوبت ساز بوجود مي آيد. رطوبت مطلوب محيط گلخانه ميست بين 80 الي 90 درصد بوده كه پس از تشكيل كالوس و ريشه هاي اوليه مقدار آن بتدريج كاهش داده شده و بايد در فاصله 2 الي 3 هفته قبل از انتقال به گلدان به 55 الي 65 درصد رطوبت نسبي برسد.
در مجموع توصيه مي گردد كه هميشه سطح برگها بايستي پوشيده از قشر نازكي از آب باشد و هنگامي كه3/2 سطح برگ خشك گرديد بايستي سيستم مه پاش عمليات مه پاشي را انجام دهد كه فواصل بين دو پاشش بستگي به دما، نور و كلاً شرايط محيطي گلخانه دارد.

11- نور :
ميزان نور بخصوص در مواقع گرم سال بايستي كاهش يابد در مجموع 40 الي 50 درصد كاهش نور در گلخانه ميست توصيه مي گردد كه مي توان با استفاده از گوني كنفي، حصير و يا با استفاده از پوشش رنگ بر روي سقف گلخانه ميزان نور را تعديل نمود.

12- كنترل آفات و بيماريها :
با توجه به بالا بودن رطوبت در گلخانه ميست امكان شيوع آفات و بيماريهاي قارچي بسيار زياد مي باشد لذا سمپاشي با سموم قارچكش بصورت دوره اي و بر اساس توصيه كارشناسان حفظ نباتات توصيه مي شود.

13- تغذيه قلمه ها :
با توجه به شستشوي مداوم قلمه ها توسط سيستم ميست لازم است تغذيه قلمه ها با كودهاي كامل ( ماكرو و ميكرو ) بصورت محلول پاشي از يك ماه قبل از انتقال و به فواصل هر 20 روز يك بار ( جمعاً 2 نوبت ) انجام گردد.
* تذكر : دستورالعمل تغذيه قلمه ها بايد با استفاده از توصيه هاي كارشناس و متخصص صورت گيرد.

14- سرمايش، گرمايش و تهويه گلخانه :
درخصوص ايجاد سرما مي توان از كولر و يا سيستم پوشال و پنكه استفاده كرد و براي گرم نمودن محيط گلخانه نيز مي توان از سيستم حرارت مركزي و لوله هاي آب گرم بهره جست و با توجه به تاثير تهويه مطلوب در جلوگيري از اشاعه بيماريها و تعديل نمودن دماي گلخانه نصب فن يا هواكش توصيه مي شود.

15- بهداشت گلخانه ميست :
الف - خارج نمودن برگهاي ريخته شده از سطح بستر كشت.
ب- تميز نگهداشتن راهروهاي گلخانه ميست همراه با شيب مناسب جهت خروج آب اضافي.
ج- تعبيه حوضچه صدعفوني در ابتداي ورودي گلخانه جهت ضدعفوني كفش ها در هنگام ورود.
د- گذاشتن دمپائي هاي مخصوص جهت تعويض كفشها هنگام ورود به گلخانه.
ه- جلوگيري از ورود افراد متفرقه به داخل گلخانه.

 

[Phyto]

دستورالعمل انتقال قلمه هاي ريشه دار به گلدان


===========================​

سه ماه پس از كاشت قلمه ها در بستر ريشه زايي ( ميست ) و بعد از ريشه دار شدن قلمه ها بايستي نسبت به انتقال قلمه هاي ريشه دار اقدام و قبل از انتقال نهال ها، عمل مقاوم سازي (hardening) روي آنها انجام شود در گلخانه ميست بايد به تدريج فواصل آبپاشي را زياد نمود اين عمل در مورد نهال هاي زيتون بين 10 تا 20 روز طول خواهد انجاميد. نهال هاي مقاوم شده پس از انتقال تلفات كمتري خواهند داشت.
درجه حرارت گلخانه ميست بايستي تدريجاً به 26-23 درجه سانتي گراد و رطوبت به 55 تا 65 درصد كاهش يابد.

انتقال قلمه هاي ريشه دار به گلدان :
بعد از ريشه دار شدن قلمه ها و هنگام انتقال آنها، مواردي را به شرح زير بايستي رعايت نمود :
1- بهترين زمان انتقال قلمه ها زماني است كه طول ريشه ها بين 2.5 تا 5
سانتي متر باشد.
2- براي جداكردن قلمه هاي ريشه دار از بستر به هيچ وجه نبايد آنها را كشيد بلكه با استفاده از بيلچه هاي مناسب بستر را به آرامي جابجا نموده تا قلمه هاي ريشه دار در كمال سلامت از خاك خارج گردند.
3- قلمه هايي كه ريشه هاي آنها كنده شده، بلافاصله بايد در گلدان كاشته شده و آبياري گردند تا خاك گلدان به ريشه ها بچسبد.
4- ريشه قلمه ها قبل از كاشت بايستي با سموم قارچ كش مانند كاپتان يا بنوميل ضدعفوني گردند.
5- قبل از انتقال قلمه ها، آموزش كارگران ضرورت دارد.
6- براي رشد مناسب نهالها، مخلوط هاي خاكي ويژه اي بايد تهيه گردد. براي تهيه خاك گلدانها با بافت مناسب، به نسبت حجمي يك قسمت شن ( ماسه ) ، يك قسمت مواد آلي ( خاك برگ ضدعفوني شده يا پيت خزه ) و يك قسمت خاك لومي مورد استفاده قرار مي گيرد.
7- گلدانهاي مورد استفاده بايستي حداقل 15 سانتي متر قطر و ارتفاعي بين
30-25 سانتي متر داشته باشند.
8- آبياري گلدانها بايستي طوري انجام شود كه نه خاك آنها خشك شود و نه ته گلدانها حالت باتلاقي بخود بگيرد. در روزهاي اول آب كمتر و دفعات بيشتر مناسبتر است بعد از كاشت قلمه هاي ريشه دار سريعاً نسبت به آبياري گلدانها اقدام گردد.
9- مدت نگهداري قلمه ها در گلخانه انطباق براي استقرار بهتر و بيشتر قلمه هاي ريشه دار حداقل 45 روز در نظر گرفته مي شود.
10- به منظور جلوگيري از رشد و نمو بيماريهاي قارچي و نماتد لازم است بايستي كف محل نگهداري نهالها، با نايلون يا بتون پوشش داده شود.
11- در صورتيكه در گلخانه انتظار عمليات هرس، تغذيه، آبياري مناسب، دفع آفات و امراض انجام گردد، نهالها مي توانند به رشد خود ادامه داده و براي انتقال آماده گردند.
12- پس از ريشه دار شدن قلمه ها ( بعد از گذشت چهار ماه ) با نگه داشتن 2 الي 3 شاخه بر روي نهالها و حذف شاخ و برگهاي اضافه در ماه چهارم، عمليات هرس آغاز شده و پس از گذشت 9 ماه ( در ماه دهم ) با تك شاخه نمودن و با حذف شاخه هاي جانبي ( تا ارتفاع 80 سانتي متر ) و رشد محور مركزي تكميل مي گردد.
13- بايستي در نظر داشت، انجام عمليات دفع علفهاي هرز و آفات و امراض، هرس، قيم گذاري و اتيكت گذاري از اهم وظايف توليدكنندگان نهال مي باشد.
14- لازم بذكر است، اتيكت گذاري و تعيين مشخصات نهالها، يكي از موارد ضروري و واجب جهت توزيع سريعتر نهالها مي باشد.
15- جهت تغذيه قلمه هاي ريشه دار كه از بستر خاك جدا شده اند و به گلدانها منتقل مي گردند، تغذيه كودي با كودهاي ميكرو و ماكرو (NPK) به صورت محلول ( دو هفته يكبار ) در طول فصل رشد ضروري است.
16- استفاده از سموم قارچ كش جهت پيشگيري يا مبارزه با امراض، با در نظر گرفتن توصيه هاي كارشناسان حفظ نباتات الزامي است.

 

[Phyto]

استاندارد نهال زيتون آماده فروش


- ارتفاع نهال : 80 سانتي متر ( نهالهاي مصرفي در مناطق گرمسيري با ارتفاع حداقل 60 سانتي متر)
- ميانگين قطر نهال : 1 سانتي متر
- ويژگيهاي خاص تنه نهال : نهال تك تنه، سالم، بدون علائم آفتاب سوختگي و بيماريهاي فيزيولوژيكي
- عمر نهال : 2-1.5 سال
- نحوه توزيع : گلداني

 

[Phyto]