سه نوع از اساسی ترین و اذیت کننده ترین اختلالات ذهنی به ترتیب ذهن خوانی ، وسواس و هذیان هستند ، این سه اختلال این روزها در خیلی از اشخاص وجود دارد
شدیدترین اختلال تفکر، هذیان است که در آن مرزهای واقعیت در هم می شکند. هذیان، باور نادرست بر مبنای استنباط غلط از واقعیت های بیرونی است و با اعتقادهای تمام افراد جامعه مغایر است و با وجود مخالفت اطرافیان با آن، فرد همچنان به آن معتقد است.
گاهی این عقاید به مسایل شخصی، ورزشی، مذهبی و… مربوط می شود که اگر بیش از حد افراطی و غیرقابل قبول باشد، هذیان به شمار می آید. هذیان انواع مختلفی دارد و ۳ نوع شایع آن عبارتند از: هذیان گزند و آسیب (فرد تصور می کند خودش یا اطرافیانش در معرض خطرند)، هذیان بزرگ منشی (خود را شخصی بسیار مهم و دارای توانایی های ورای افراد عادی می داند) هذیان انتساب (تمام اتفاقات بیرونی را به خود نسبت می دهد مثلا می گوید مجری تلویزیون راجع به او صحبت می کند).
گاهی این عقاید به مسایل شخصی، ورزشی، مذهبی و… مربوط می شود که اگر بیش از حد افراطی و غیرقابل قبول باشد، هذیان به شمار می آید. هذیان انواع مختلفی دارد و ۳ نوع شایع آن عبارتند از: هذیان گزند و آسیب (فرد تصور می کند خودش یا اطرافیانش در معرض خطرند)، هذیان بزرگ منشی (خود را شخصی بسیار مهم و دارای توانایی های ورای افراد عادی می داند) هذیان انتساب (تمام اتفاقات بیرونی را به خود نسبت می دهد مثلا می گوید مجری تلویزیون راجع به او صحبت می کند).
هذیان معمولا در بیماری هایی مانند اسکیزوفرنیا، اختلال دوقطبی یا افسردگی های بسیار شدید دیده می شود اما متاسفانه این اختلال در سال های اخیر با شیوع مصرف موادمخدر محرک و آمفتامین ها به خصوص بین جوانان افزایش یافته است. تب، اعتیاد به الکل و داروهای مخدر مثل ماریجوانا و کوکائین، و حتی ضربه به سر می تواند علت هذیان باشد. گاهی هذیان عارضهٔ جانبی یک دارو، مثل سایمیتیدین یا کورتیکوستروئیدهاست که در درمان زخم معده و التهاب مصرف می‌شوند. همچنین گاهی هذیان میتواند علامت یک بیماری جدی مثل التهاب آپاندیس، صرع، مرض قند، یا بیماری و حملهٔ قلبی باشد.
هذیان ممکن است علامت یک حالت تهدید کنندهٔ سلامت روح و یا جسم فرد مبتلا باشد و باید فورا‌ً به پزشک مراجعه کرد. تا رسیدن به یک مرکز درمانی کارهای زیر را برای راحت‌تر کردن بیمار و کمک به تشخیص پزشکی انجام دهید:
هیچ ماده غذائی یا آشامیدنی به بیمار ندهید و بگذارید ناشتا بماند. چون ممکن است لازم شود که پزشک معدهٔ او را شستشو دهد تا داروی خورده شده را برگرداند. به‌علاوه، اگر هذیان در اثر التهاب آپاندیس یا مورد جراحی دیگری باشد، خوردن و آشامیدن کار درمان را دشوارتر می‌کند.
محیط اطراف بیمار را برای یافتن نشانه‌ای از مصرف دارو یا مواد مخدر، و چیزهائی مثل سرنگ جستجو کنید. اگر چیزی یافتید، آن را به پزشک، پرستار، یا مسئول بخش اورژانس اطلاع دهید.
مراقب بیمار باشید. هیچ‌گاه فرد مبتلا به هذیان را تنها نگذارید و فکر نکنید که او میتواند مراقب خود باشد. اگر بیمار بگوید که می‌خواهد تنها باشد و در هوای آزاد قدم بزند، به حرف او گوش ندهید، چون ممکن است دوباره دچار هذیان شود و در خیابان گم شود.
به آرامی با او صحبت کنید. چون فرد مبتلا به هذیان اغلب ترسیده است، با لحنی آرام با او حرف بزنید. او را از موقعت خود باخبر کنید و مطمئن سازید که ترکش نمی‌کنید و کمک در راه است.
دوروبر او را شلوغ نکنید. فرد مبتلا به هذیان با دیدن شلوغی در اطراف خود ممکن است بیشتر بترسد. بهتر است فقط یک نفر با او حرف بزند.
یکی از راه های کنترل هذیان در بیماران اعصاب و روان و اسکیزوفرنیا استفاده از دارو و در بعضی مواقع، دادن شوک است.
مراقبتهای پرستاری در برخورد با هذیان در بیمار اسکیزوفرنیا:
[*=right]درمرحله حاد یک وضعیت آرام باحداقل محرک ها فراهم شود.
[*=right]قلمرو خصوصی بیمارحفظ شود و از لمس کردن بیمار بدون توجه قبلی اجتناب شود.
[*=right]محیط امن وبه دور ازهرگونه خطر برای بیمار فراهم شود.
[*=right]درصورت امکان جهت جلب اعتماد بیمار مراقب ثابت برای اوانتخاب شود.
[*=right]بیمار علی رغم داشتن اعتقادات غلط پذیرفته شود و به اوحق داده شود که با چنین اعتقادی باید وحشت زده باشد و رفتار آزار دهنده از خود بروز دهد لذا از سرزنش کردن ، مسخره کردن ،توهین و قضاوت عجولانه اجتناب شود.
[*=right]توهم و هذیان بیمار به هیچ وجه تایید یا ردنشود و اگر بیمار نظر پرستار رادرمورد افکارش جویا شدمی تواندبه او بگویدمن چنین اعتقادی ندارم یا قبولش برای من مشکل است.
[*=right]تماس چشمی با بیمار برقرار شود.
[*=right]از هر گونه بحث و گفتگو به منظور تغییر اعتقاد غلط بیمار اجتناب شود زیرا او پذیرش لازم جهت قبول دلایل پرستار را ندارد و ممکن است موجب قاطعیت بیشتر در مورد هذیان بیمار شود.
[*=right]پرستار به نگرانی های بیمار در مورد هذیانش گوش فرادهد.
[*=right]اگر بیمار هذیان هایی راشرح می دهد که مسخره و خنده داربه نظرمی رسد نباید مورد تمسخر قرار گیرد زیرااین کار نشانه بی احترامی به بیمار است.
[*=right]از محیط درمانی شامل امنیت محیطی و فعالیت های سودمند و آموزش های مهارت های اجتماعی استفاده شود.
[*=right]به پیشرفت های مددجو بازخورد مثبت داده شود.
[*=right]مددجو به شرکت درفعالیت های دونفره تشویق شود و سپس درصورت تحمل ،مددجو در گروه های بزرگتر شرکت داده شود.
[*=right]هذیان ها به تدریج با مصرف منظم دارو سست می شود و بیمار پس ازمدت کوتاهی نسبت به افکار خود دچار شک و دودلی می شود. پرستار می تواند این شک و دودلی بیمار نسبت به افکار را بیشتر کند و شواهدی که اعتقاد هذیانی بیمار را رد می کند در اختیارش بگذارد