نزديک به ۱۸ درصد زنان و ۶ درصد مردان هر جامعه به نوعي از سردرد هاي مکرر رنج مي برند. متاسفانه بسياري از اين موارد تشخيص داده نمي شوند و يا درمان نشده باقي مي مانند. سردرد، اثر هاي منفي متعددي بر وضعيت اقتصادي و اجتماعي جوامع دارد. در اين مقاله به معرفي درمان هاي ميگرن و روش هاي جديد مطرح براي ر هاي ي از اين نوع سردرد مي پردازيم.
انجمن بين المللي سردرد، روش طبقه بندي خاصي را براي شناخت سردرد پيشنهاد کرده است. به طور کلي سردرد به دو نوع اوليه و ثانويه تقسيم بندي مي شود. سردرد هاي اوليه در نتيجه مشکلات نورولوژيک اوليه و بدون علت مشخص ايجاد مي شوند و شامل ميگرن ، سردرد هاي تنشي، سردرد کلاستر و سفالالژي اتونوميک تري ژمينال است. سردرد هاي ثانويه علت کاملا مشخصي دارند. ضربه هاي ناحيه سر و گردن، عفونت، ابتلا به اختلالات عروقي ناحيه سر يا گردن، اختلالات غير عروقي داخل جمجمه اي، اختلالات رواني و به طور کلي مشکلات ناحيه سر، گردن، چشم، گوش، بيني، سينوس ها، دندان ها و دهان و صورت، سردرد ثانويه ايجاد مي کنند.
● سردرد ميگرن ي
شيوع ميگرن در دختران و پسران نابالغ يکسان است ولي در بالغان مونث، شيوع بيشتري دارد، به طوريکه در زنان سه برابر شايع تر از مردان است. ميگرن از يک لغت يوناني به معناي « درد در يک قسمت سر» گرفته شده است. سازمان جهاني بهداشت هم ميگرن را در جايگاه نوزدهم بيماري هاي ناتوان کننده در جهان قرار داده است. ميگرن ، چهار مرحله دارد که عبارتند از
▪ پرودروم (پيش حمله)
▪ اورا
▪ سردرد
▪ پُست دروم (پس از حمله).
همه مبتلايان به ميگرن هر چهار فاز آن را تجربه نمي کنند. عوامل متعددي را در بروز حمله ميگرن دخيل مي دانند که شامل
▪ استرس و تغييرات رواني (افسردگي، اضطراب)
▪ تغييرات هورموني (قاعدگي، بارداري و مصرف قرص هاي جلوگيري از بارداري)
▪ تغييرات جوي
▪ تغييرات رطوبت محيط
▪ کم خوابي
▪ تغيير وضعيت نور
▪ صدا و تغذيه
▪ غذا هاي حاوي مونوسديم گلوتامات
▪ الکل
▪ غذا هاي حاوي تيرامين
▪ شکلات
▪ کافئين
▪ نتيرات ها
● درمان هاي دارويي ميگرن
فقط نيمي از بيماران ميگرن ي براي ر هاي ي از درد، دارو طلب مي کنند و تنها نيمي از اين جمعيت به درستي بيماري شان تشخيص داده مي شود. هدف از دارو درمان ي ميگرن ، ر هاي ي از درد و نيز کاهش دفعات عود حمله است. به هر حال، هرگونه علامت درمان ي ميگرن ، چه دارو از فهرست دارو هاي نسخه اي باشد و چه دارو هاي غيرنسخه اي، نبايد بيشتر از دو بار در هفته تجويز شوند.
▪ دارو درمان ي حملات حاد و خفيف
در اواخر دهه ۱۹۹۰، «تريپتان ها» در درمان مراحل اوليه ميگرن حاد با شدت درد متوسط و شديد، موثر تشخيص داده شدند. همچنين اين ترکيبات براي مبتلايان به ميگرن خفيف تا متوسط که به خوبي به درمان با NSAIDs پاسخ نداده بودند، تجويز مي شد. به تازگي مطالعه اي نشان داده است که تجويز هم زمان سوماتريپتان و ناپروکسن از تجويز هر کدام از اين دارو به تن هاي ي، موثرتر است. سوماتريپتان به شکل خوراکي، شياف، تزريقي و اسپري بيني موجود است. مصرف خوراکي تريپتان ها، باعث شروع اثر ضددردي آن در طي نيم ساعت و استفاده از شکل تزريقي آن، شروع اثري در کمتر از ۱۵ دقيقه دارد. تريپتان ها مانند مهارکننده هاي مونوآمين اکسيداز به وسيله آنزيم مونوآمين اکسيداز متابوليزه مي شوند. بنابراين مصرف هم زمان تريپتان ها و مهارکننده هاي MAO A منجر به افزايش سطح خوني تريپتان مي شود. همچنين مصرف تريپتان ها در مبتلايان به بيماري هاي ايسکميک قلبي، ممنوع است. مصرف هم زمان تريپتان ها و دارو هاي ضدافسردگي مانند SSRIs و SNRIs ممکن است باعث سندروم سروتونين شوند. دارو هاي ي مانند «ارگوتامين» و «دي هيدروارگوتامين»، مهار کننده آلفا آدرنرژيک اند و باعث انقباض عضلات صاف عروق داخل جمجمه اي مي شوند. بنابراين در درمان ميگرن متوسط تا شديد کاربرد دارند.
در حملات خفيف ميگرن ، استفاده از دارو هاي ضددرد به تن هاي ي يا همراه با کافئين توصيه مي شود. کافئين براي افزايش جذب دارو و اثربخشي بيشتر تجويز مي شود. اکسيدرين (Excedrin) ويژه ميگرن شامل استامينوفن، آسپرين و کافئين است. NSAIDs هم باعث کاهش آزادسازي سروتونين مي شوند و مي توانند همراه با تريپتان ها تجويز شوند. ضددرد هاي نارکوتيک در درمان درد هاي شديد به کار مي روند.
● پيشگيري از ميگرن
انتخاب دارو براي پيشگيري از ميگرن بر اساس ميزان عوارض جانبي در مصرف طولاني مدت دارو است. دارو هاي ضدتشنج براي اين منظور، اولين گزينه مي باشند، به طوريکه «توپيرامات» براي پيشگيري از ميگرن بزرگسالان از سوي FDA مورد تاييد قرار گرفته است. شايع ترين عارضه جانبي مصرف آن، کاهش سطح خوني بيکربنات و افزايش خطر اسيدوزمتابوليک، افزايش تعداد تنفس و ضعف است. در مصرف کنندگان اين دارو، دريافت مايعات کافي براي به حداقل رساندن خطر تشکيل سنگ هاي کليوي توصيه مي شود. ساير عوارض عبارتند از:
▪ بي اشت هاي ي
▪ تهوع
▪ اسهال
▪ کاهش وزن.
«اسيدوالپروئيک» نيز براي پيشگيري از ميگرن مورد تاييد است و مي توان آن را براي مدت دو الي سه هفته مصرف کرد تا به اثر هاي مفيدش دست يافت. عوارض ناخواسته مصرف اين دارو عبارتند از افزايش وزن و خواب آلودگي.
● جايگاه ديگر داروها
استفاده از بتابلاکرها در درمان ميگرن از دهه ۱۹۶۰ متداول شد. مصرف اين گروه داروها براي مدت ۴ الي ۶ هفته براي رسيدن به اثر هاي درمان ي لازم است. «تايمولول» و «پروپرانولول» نيز از سوي FDA براي پيشگيري از ميگرن مورد تاييد قرار گرفته اند، اما مطالعات به نفع اثربخشي بيشتر پروپرانولول در مقايسه با تايمولول است. دارو هاي گروه مسدودکننده هاي کانال هاي کلسيمي نيز با ثابت کردن وضعيت غشاي عروقي، از اتساع بيش از حد آنها جلوگيري مي کنند. براي رسيدن به اثربخشي مطلوب آنها نيز مصرف حداقل دو ماه لازم است. دارو هاي ضدافسردگي سه حلقه اي و سم بوتولينوم تيپ A نيز براي پيشگيري از حملات ميگرن کاربرد دارند. ترکيباتي مانند ريبوفلاوين، کوآنزيم Q۱۰، مگنزيوم و ملاتونين به عنوان درمان کمکي ميگرن توصيه مي شوند.
منابع :
----------------------
هفته نامه سپید
----------------------
----------------------
هفته نامه سپید
----------------------
