بیان مسئله :
در باغ های ایرانی پوشش گیاهی نقش مهمی را به عهده دارد و بسیاری از اهداف معماران به وسیله پوشش گیاهی، در باغ تامین شده که این مساله هم شامل گونه های گیاهی و هم شامل طرح کاشت و باغچه بندی می شود. در اکثر باغ های تاریخی ایران، تقسیمات اصلی چهارگانه وجود دارد و باغچه ها در دو طرف محور طولی به صورت مربع کرت بندی شده اند، از درختان خزان ناپذیر، همیشه سبز، غیر مثمر، بلند و سایه افکن همچون سرو و کاج و همچنین چنار در دو طرف میان کرت و محور اصلی حرکتی باغ استفاده شده تا نقطه عطف درون باغ که همان کوشک وسط یا حوضچه یا ... است مورد تاکید قرار گرفته و حس کشش به سمت آن بیشتر، هندسه باغ تقویت و باغ در تمام فصول سبز دیده شود. در ضمن قرینگی کاشت گیاهان در دو سمت میان کرت منظم بودن و نقطه عطف باغ را تشدید می کند. در کرت های باغ و در پشت درختان میان کرت درختان مثمر و گل ها کاشته شده و از درختان تبریزی، سپیدار و زبان گنجشک در حاشیه مسیر های کنار باغ و کنار دیواره های آن استفاده شده است و گل ها نیز در کناره مسیر اصلی و حوض باغ به کار می روند.
در صورتی که در بازدیدی که از باغ چشمه علی دامغان به عمل آمد؛ دیده شد که باغ، بر خلاف خصایص معمول پوشش گیاهی باغ های تاریخی که در بالا ذکر شد؛ پوشش گیاهی متفاوتی دارد. عمده درختان باغ در دو سمت حوض اصلی، درختان تبریزی، زبان گنجشک و چنار هستند که خزان پذیرند و مفهومی سمبلیک برای استفاده در میان کرت را ندارند و همچنین در دو سمت حوض قرینگی کاشت درخت دیده نمی شود به گونه ای که در یک سمت تعداد درختان بسیار کم و در سمت دیگر چند ردیف انبوه و منظم از درختان تبریزی کاشته شده است گویی این قسمت شخصیت باغی کوچک را برای خود دارد؛ این نا قرینگی از کشش چشم به سمت عمارت میان آب می کاهد.
با توجه با توضیحات بالا این نوشتار در پی یافتن پاسخی برای علت تفاوت پوشش گیاهی در باغ چشمه علی دامغان، نسبت به عموم باغ های تاریخی دیگر است.
ناقرینگی درختان در دو طرف آب
باغی از درختان تبریزی در یک سوی آب
بیان مساله :
در باغ های ایرانی پوشش گیاهی نقش مهمی را به عهده دارد و بسیاری از اهداف معماران به وسیله پوشش گیاهی، در باغ تامین شده که این مساله هم شامل گونه های گیاهی و هم شامل طرح کاشت و باغچه بندی می شود. در اکثر باغ های تاریخی ایران، تقسیمات اصلی چهارگانه وجود دارد و باغچه ها در دو طرف محور طولی به صورت مربع کرت بندی شده اند، از درختان خزان ناپذیر، همیشه سبز، غیر مثمر، بلند و سایه افکن همچون سرو و کاج و همچنین چنار در دو طرف میان کرت و محور اصلی حرکتی باغ استفاده شده تا نقطه عطف درون باغ که همان کوشک وسط یا حوضچه یا ... است مورد تاکید قرار گرفته و حس کشش به سمت آن بیشتر، هندسه باغ تقویت و باغ در تمام فصول سبز دیده شود. در ضمن قرینگی کاشت گیاهان در دو سمت میان کرت منظم بودن و نقطه عطف باغ را تشدید می کند. در کرت های باغ و در پشت درختان میان کرت درختان مثمر و گل ها کاشته شده و از درختان تبریزی، سپیدار و زبان گنجشک در حاشیه مسیر های کنار باغ و کنار دیواره های آن استفاده شده است و گل ها نیز در کناره مسیر اصلی و حوض باغ به کار می روند.
در صورتی که در بازدیدی که از باغ چشمه علی دامغان به عمل آمد؛ دیده شد که باغ، بر خلاف خصایص معمول پوشش گیاهی باغ های تاریخی که در بالا ذکر شد؛ پوشش گیاهی متفاوتی دارد. عمده درختان باغ در دو سمت حوض اصلی، درختان تبریزی، زبان گنجشک و چنار هستند که خزان پذیرند و مفهومی سمبلیک برای استفاده در میان کرت را ندارند و همچنین در دو سمت حوض قرینگی کاشت درخت دیده نمی شود به گونه ای که در یک سمت تعداد درختان بسیار کم و در سمت دیگر چند ردیف انبوه و منظم از درختان تبریزی کاشته شده است گویی این قسمت شخصیت باغی کوچک را برای خود دارد؛ این نا قرینگی از کشش چشم به سمت عمارت میان آب می کاهد.
با توجه با توضیحات بالا این نوشتار در پی یافتن پاسخی برای علت تفاوت پوشش گیاهی در باغ چشمه علی دامغان، نسبت به عموم باغ های تاریخی دیگر است.
تشریح موضوع :
در داخل باغ چند درخت چنار بسیار قدیمی که مردم به آن ها نسبت تقدس داده اند، وجود دارد که در نحوه کاشت درختان تبریزی باغ اثر چندانی نداشته است و بحث در مورد آن ها در این مقاله نمی گنجد بنابراین در این نوشتار در مورد درختان غالب در دو طرف استخر باغ یعنی تبریزی، بیشتر صحبت می شود و جنبه های مختلفی که استفاده از درخت تبریزی را توجیه می کند مورد بررسی قرار می گیرد:
• ویژگی های درخت تبریزی :در ابتدا خصوصیات ویژه درخت تبریزی بیان می گردد چرا که اولین احتمال این است که ویژگی های این درخت موجبات استفاده از آن را فراهم کرده باشد.
درخت تبریزی : درختی با ارتفاع زیاد (حدود 12 تا 27 متر و قطر تاج پوششی بین 3 تا 8 متر) و زیباست. این درخت تاجی متراکم، بیضوی و باریک دارد که بن تنه آن ضخیم تر است و به تدریج باریک می شود. شاخه های باریک و افراشته آن تقریبا تمام طول تنه را می پوشانند؛ برگ هایش لوزی شکل و زیباست که درازی آن از پهنایش بیشتر است، رنگ دو سوی آن متفاوت است و در پاییز به رنگ زرد قناری در می آید. این درخت گل و میوه ندارد و ریشه هایش سطحیست. تبریزی با سرعت فراوان رشد می کند؛ با سرما، گرما، نور مستقیم خورشید، نیم سایه و باد سازگار است و در هر خاکی رشد می کند. این درخت در معماری کاربرد فراوان دارد و معمولا در کنار باغ ها کاشته می شود؛ به عنوان باد شکن به کار می رود و باید آن ها را به صورت ردیفی در امتداد خطوط معماری بنا، خیلی نزدیک به هم کاشت تا در اثر باد نشکند. به درخت آب ها معروف است و از نظر نمادین مظهر تمامی جفت هاست.
o بر اساس خصوصیت سریع الرشد بودن درخت تبریزی، در باغهای قدیمی با هدف استفاده سریع از چوب آن و یا جلوگیری از نفوذ باد ساخته می شده است که باید دید کدام یک در باغ چشمه علی دامغان صدق می کند.
درختان بلند تبریزی باغ چشمه علی دامغان
استفاده از چوب درختان تبریزی
• ویژگی های آب و هوایی دامغان : آن چه از آب و هوای دامغان در ارتباط مستقیم با درختان تبریزی می باشد شرایط متغیر آب و هوایی و باد های دامغان است.دامغان از باد های شدید محلی به ویژه در بهار و تابستان برخوردار است که در تابستان به حداکثر خود می رسد و غالبا از شمال غرب به جنوب و جنوب شرق می وزد.یاقوت حموی می نویسد : باد های زیادی در آن جا می وزد و درختان دامغان از آن باد همیشه در اهتزاز است.
o بر این اساس استفاده از درختان بلندی چون تبریزی به صورت چند ردیف پشت سر هم به عنوان باد شکن بسیار محتمل است، از آن جا که آب مهم ترین عنصر چشمه علی است، درختان اطراف استخر همه در خدمت مهار آب هستند تا آب کمترین حرکت را داشته و بازتاب درختان و بنا ها در آب به بهترین نحو دیده شود. این دلیل می تواند ناقرینگی و یک طرفه بودن کاشت تبریزی باغ را توجیه کند یعنی در جهت وزش باد تعداد بیشتری از این درخت کاشته شده است؛ همچنین تبریزی سازگاری زیادی با شرایط متغیر آب و هوایی دامغان دارد.
انعکاس درختان تبریزی در آب ساکن چشمه علی
کاشت ردیفی تبریزی به عنوان باد شکن
• تبریزی، یکی از شاخصه های هویتی مناطق ییلاقی دامغان :در سفر دامغان این نکته قابل توجه بود که تبریزی و سپیدار جزئی از عناصر شاخص منطقه دامغان است، بدین صورت که اغلب حصار های مزارع در کاشت جدید به وسیله این درختان ایجاد شده که علت آن باد های همیشگی دامغان می تواند باشد. همچنین انبوهی از این درختان در مزارع دامغان به چشم می آید و این بدین معناست که تبریزی از جمله درختان هویتی ییلاق های دامغان است.
o بنابراین ممکن است در این باغ نیز بر اساس الگوی کلی کاشت منطقه، تبریزی کاشته باشند.
• تاریخچه باغ چشمه علی دامغان : فتحعلی شاه قاجار علاقه فراوانی به زادگاه خود یعنی دامغان داشت. او در سفری که برای جلوگیری از پیشرفت نادر میرزا پسر شاهرخ نادری در مشهد، به طرف خراسان می رفت؛ در چشمه علی توقف کرد و دستور ساخت عمارتی را بدون فوت وقت داد و در مراجعت با مشاهده آن بسیار خوشحال گردید؛ چشمه علی یک فضای محصور شده برای تفریحات تابستانی شاهان قاجار بوده است اما دیرینگی آن به عصر صفوی می رسد.عکس های قدیمی باغ در دوره های قبل نشان می دهد که عمده درختان باغ سرو بوده است و با توجه به جوان بودن بعضی از تبریزی ها این موضوع مطرح می گردد که کاشت درختان در طی مراحل مختلفی انجام گرفته است که هدفی مشترک و مهم این ادامه کاشت را باعث شده است.
o بر اساس این گفته ها به نظر می رسد شاهان قاجار تعجیل فراوانی در استفاده از این باغ داشته اند و به علت رشد سریع تبریزی آن را برگزیده اند. همچنین این باغ عملکرد تفریحی داشته و فقط در فصل های بهار و تابستان مورد استفاده قاجار بوده است؛ بنابراین نیازی به استفاده از درختان خزان ناپذیر نبوده است.
پلان چشمه علی دامغان
تبریزی، درختی خزان پذیر
چشمه علی دامغان در اواخر پاییز
نتیجه گیری :
وجود باد های دائمی در منطقه عامل مهمی است که در اولین گام استفاده از درختانی بلند و باد شکن در جبهه ای از باغ که در معرض باد های شدید است را توصیه می نماید. از طرفی تعجیل فتحعلی شاه در استفاده از باغ نیاز به کاشت درختان سریع الرشد را بیشتر می کند. این دو خصوصیت یعنی مقاومت در برابر باد و تغییر آب و هوا و سریع الرشد بودن، در درخت تبریزی مشاهده می گردد که باعث شده این درخت به عنوان یکی از عناصر شاخص و هویتی منطقه بر شمرده شود و به صورت فراوان در مزارع دامغان دیده شود.
با توجه به تمامی موارد ذکر شده علت اصلی کاشت تبریزی ها در چشمه علی دامغان جنبه عملکردی و کارکردی این درخت است و جنبه نمادین و مفهومی آن کمرنگ است؛ با این حال صدای باد در لابه لای برگ های تبریزی بسیار خوشایند است حتی صدای باران بر روی برگ های تبریزی و حرکت باد بین برگ های خیس آن هر کدام موسیقی خاص و دلنشین خود را دارد که باغ را خاطره انگیز می کند و بر جنبه حسی آن می افزاید.
در این باغ به علت اهمیت آب، جنبه نمادینکاشت درخت، از جمله نحوه کاشت قرینه در دو سمت آب و استفاده از درختان همیشه سبز چون سرو و کاج که نماد طول عمر هستند کمتر مورد توجه قرار گرفته است و از زمان قاجار به علت کاربرد تفریحی و موقت آن در بهار و تابستان کاشت سرو متوقف و تبریزی ها صرفا برای عملکرد باد شکنی و رشد سریع، مورد استفاده قرار گرفته اند.
منبع
در باغ های ایرانی پوشش گیاهی نقش مهمی را به عهده دارد و بسیاری از اهداف معماران به وسیله پوشش گیاهی، در باغ تامین شده که این مساله هم شامل گونه های گیاهی و هم شامل طرح کاشت و باغچه بندی می شود. در اکثر باغ های تاریخی ایران، تقسیمات اصلی چهارگانه وجود دارد و باغچه ها در دو طرف محور طولی به صورت مربع کرت بندی شده اند، از درختان خزان ناپذیر، همیشه سبز، غیر مثمر، بلند و سایه افکن همچون سرو و کاج و همچنین چنار در دو طرف میان کرت و محور اصلی حرکتی باغ استفاده شده تا نقطه عطف درون باغ که همان کوشک وسط یا حوضچه یا ... است مورد تاکید قرار گرفته و حس کشش به سمت آن بیشتر، هندسه باغ تقویت و باغ در تمام فصول سبز دیده شود. در ضمن قرینگی کاشت گیاهان در دو سمت میان کرت منظم بودن و نقطه عطف باغ را تشدید می کند. در کرت های باغ و در پشت درختان میان کرت درختان مثمر و گل ها کاشته شده و از درختان تبریزی، سپیدار و زبان گنجشک در حاشیه مسیر های کنار باغ و کنار دیواره های آن استفاده شده است و گل ها نیز در کناره مسیر اصلی و حوض باغ به کار می روند.
در صورتی که در بازدیدی که از باغ چشمه علی دامغان به عمل آمد؛ دیده شد که باغ، بر خلاف خصایص معمول پوشش گیاهی باغ های تاریخی که در بالا ذکر شد؛ پوشش گیاهی متفاوتی دارد. عمده درختان باغ در دو سمت حوض اصلی، درختان تبریزی، زبان گنجشک و چنار هستند که خزان پذیرند و مفهومی سمبلیک برای استفاده در میان کرت را ندارند و همچنین در دو سمت حوض قرینگی کاشت درخت دیده نمی شود به گونه ای که در یک سمت تعداد درختان بسیار کم و در سمت دیگر چند ردیف انبوه و منظم از درختان تبریزی کاشته شده است گویی این قسمت شخصیت باغی کوچک را برای خود دارد؛ این نا قرینگی از کشش چشم به سمت عمارت میان آب می کاهد.
با توجه با توضیحات بالا این نوشتار در پی یافتن پاسخی برای علت تفاوت پوشش گیاهی در باغ چشمه علی دامغان، نسبت به عموم باغ های تاریخی دیگر است.
ناقرینگی درختان در دو طرف آب
باغی از درختان تبریزی در یک سوی آب
بیان مساله :
در باغ های ایرانی پوشش گیاهی نقش مهمی را به عهده دارد و بسیاری از اهداف معماران به وسیله پوشش گیاهی، در باغ تامین شده که این مساله هم شامل گونه های گیاهی و هم شامل طرح کاشت و باغچه بندی می شود. در اکثر باغ های تاریخی ایران، تقسیمات اصلی چهارگانه وجود دارد و باغچه ها در دو طرف محور طولی به صورت مربع کرت بندی شده اند، از درختان خزان ناپذیر، همیشه سبز، غیر مثمر، بلند و سایه افکن همچون سرو و کاج و همچنین چنار در دو طرف میان کرت و محور اصلی حرکتی باغ استفاده شده تا نقطه عطف درون باغ که همان کوشک وسط یا حوضچه یا ... است مورد تاکید قرار گرفته و حس کشش به سمت آن بیشتر، هندسه باغ تقویت و باغ در تمام فصول سبز دیده شود. در ضمن قرینگی کاشت گیاهان در دو سمت میان کرت منظم بودن و نقطه عطف باغ را تشدید می کند. در کرت های باغ و در پشت درختان میان کرت درختان مثمر و گل ها کاشته شده و از درختان تبریزی، سپیدار و زبان گنجشک در حاشیه مسیر های کنار باغ و کنار دیواره های آن استفاده شده است و گل ها نیز در کناره مسیر اصلی و حوض باغ به کار می روند.
در صورتی که در بازدیدی که از باغ چشمه علی دامغان به عمل آمد؛ دیده شد که باغ، بر خلاف خصایص معمول پوشش گیاهی باغ های تاریخی که در بالا ذکر شد؛ پوشش گیاهی متفاوتی دارد. عمده درختان باغ در دو سمت حوض اصلی، درختان تبریزی، زبان گنجشک و چنار هستند که خزان پذیرند و مفهومی سمبلیک برای استفاده در میان کرت را ندارند و همچنین در دو سمت حوض قرینگی کاشت درخت دیده نمی شود به گونه ای که در یک سمت تعداد درختان بسیار کم و در سمت دیگر چند ردیف انبوه و منظم از درختان تبریزی کاشته شده است گویی این قسمت شخصیت باغی کوچک را برای خود دارد؛ این نا قرینگی از کشش چشم به سمت عمارت میان آب می کاهد.
با توجه با توضیحات بالا این نوشتار در پی یافتن پاسخی برای علت تفاوت پوشش گیاهی در باغ چشمه علی دامغان، نسبت به عموم باغ های تاریخی دیگر است.
تشریح موضوع :
در داخل باغ چند درخت چنار بسیار قدیمی که مردم به آن ها نسبت تقدس داده اند، وجود دارد که در نحوه کاشت درختان تبریزی باغ اثر چندانی نداشته است و بحث در مورد آن ها در این مقاله نمی گنجد بنابراین در این نوشتار در مورد درختان غالب در دو طرف استخر باغ یعنی تبریزی، بیشتر صحبت می شود و جنبه های مختلفی که استفاده از درخت تبریزی را توجیه می کند مورد بررسی قرار می گیرد:
• ویژگی های درخت تبریزی :در ابتدا خصوصیات ویژه درخت تبریزی بیان می گردد چرا که اولین احتمال این است که ویژگی های این درخت موجبات استفاده از آن را فراهم کرده باشد.
درخت تبریزی : درختی با ارتفاع زیاد (حدود 12 تا 27 متر و قطر تاج پوششی بین 3 تا 8 متر) و زیباست. این درخت تاجی متراکم، بیضوی و باریک دارد که بن تنه آن ضخیم تر است و به تدریج باریک می شود. شاخه های باریک و افراشته آن تقریبا تمام طول تنه را می پوشانند؛ برگ هایش لوزی شکل و زیباست که درازی آن از پهنایش بیشتر است، رنگ دو سوی آن متفاوت است و در پاییز به رنگ زرد قناری در می آید. این درخت گل و میوه ندارد و ریشه هایش سطحیست. تبریزی با سرعت فراوان رشد می کند؛ با سرما، گرما، نور مستقیم خورشید، نیم سایه و باد سازگار است و در هر خاکی رشد می کند. این درخت در معماری کاربرد فراوان دارد و معمولا در کنار باغ ها کاشته می شود؛ به عنوان باد شکن به کار می رود و باید آن ها را به صورت ردیفی در امتداد خطوط معماری بنا، خیلی نزدیک به هم کاشت تا در اثر باد نشکند. به درخت آب ها معروف است و از نظر نمادین مظهر تمامی جفت هاست.
o بر اساس خصوصیت سریع الرشد بودن درخت تبریزی، در باغهای قدیمی با هدف استفاده سریع از چوب آن و یا جلوگیری از نفوذ باد ساخته می شده است که باید دید کدام یک در باغ چشمه علی دامغان صدق می کند.
درختان بلند تبریزی باغ چشمه علی دامغان
استفاده از چوب درختان تبریزی
• ویژگی های آب و هوایی دامغان : آن چه از آب و هوای دامغان در ارتباط مستقیم با درختان تبریزی می باشد شرایط متغیر آب و هوایی و باد های دامغان است.دامغان از باد های شدید محلی به ویژه در بهار و تابستان برخوردار است که در تابستان به حداکثر خود می رسد و غالبا از شمال غرب به جنوب و جنوب شرق می وزد.یاقوت حموی می نویسد : باد های زیادی در آن جا می وزد و درختان دامغان از آن باد همیشه در اهتزاز است.
o بر این اساس استفاده از درختان بلندی چون تبریزی به صورت چند ردیف پشت سر هم به عنوان باد شکن بسیار محتمل است، از آن جا که آب مهم ترین عنصر چشمه علی است، درختان اطراف استخر همه در خدمت مهار آب هستند تا آب کمترین حرکت را داشته و بازتاب درختان و بنا ها در آب به بهترین نحو دیده شود. این دلیل می تواند ناقرینگی و یک طرفه بودن کاشت تبریزی باغ را توجیه کند یعنی در جهت وزش باد تعداد بیشتری از این درخت کاشته شده است؛ همچنین تبریزی سازگاری زیادی با شرایط متغیر آب و هوایی دامغان دارد.
انعکاس درختان تبریزی در آب ساکن چشمه علی
کاشت ردیفی تبریزی به عنوان باد شکن
• تبریزی، یکی از شاخصه های هویتی مناطق ییلاقی دامغان :در سفر دامغان این نکته قابل توجه بود که تبریزی و سپیدار جزئی از عناصر شاخص منطقه دامغان است، بدین صورت که اغلب حصار های مزارع در کاشت جدید به وسیله این درختان ایجاد شده که علت آن باد های همیشگی دامغان می تواند باشد. همچنین انبوهی از این درختان در مزارع دامغان به چشم می آید و این بدین معناست که تبریزی از جمله درختان هویتی ییلاق های دامغان است.
o بنابراین ممکن است در این باغ نیز بر اساس الگوی کلی کاشت منطقه، تبریزی کاشته باشند.
• تاریخچه باغ چشمه علی دامغان : فتحعلی شاه قاجار علاقه فراوانی به زادگاه خود یعنی دامغان داشت. او در سفری که برای جلوگیری از پیشرفت نادر میرزا پسر شاهرخ نادری در مشهد، به طرف خراسان می رفت؛ در چشمه علی توقف کرد و دستور ساخت عمارتی را بدون فوت وقت داد و در مراجعت با مشاهده آن بسیار خوشحال گردید؛ چشمه علی یک فضای محصور شده برای تفریحات تابستانی شاهان قاجار بوده است اما دیرینگی آن به عصر صفوی می رسد.عکس های قدیمی باغ در دوره های قبل نشان می دهد که عمده درختان باغ سرو بوده است و با توجه به جوان بودن بعضی از تبریزی ها این موضوع مطرح می گردد که کاشت درختان در طی مراحل مختلفی انجام گرفته است که هدفی مشترک و مهم این ادامه کاشت را باعث شده است.
o بر اساس این گفته ها به نظر می رسد شاهان قاجار تعجیل فراوانی در استفاده از این باغ داشته اند و به علت رشد سریع تبریزی آن را برگزیده اند. همچنین این باغ عملکرد تفریحی داشته و فقط در فصل های بهار و تابستان مورد استفاده قاجار بوده است؛ بنابراین نیازی به استفاده از درختان خزان ناپذیر نبوده است.
پلان چشمه علی دامغان
تبریزی، درختی خزان پذیر
چشمه علی دامغان در اواخر پاییز
نتیجه گیری :
وجود باد های دائمی در منطقه عامل مهمی است که در اولین گام استفاده از درختانی بلند و باد شکن در جبهه ای از باغ که در معرض باد های شدید است را توصیه می نماید. از طرفی تعجیل فتحعلی شاه در استفاده از باغ نیاز به کاشت درختان سریع الرشد را بیشتر می کند. این دو خصوصیت یعنی مقاومت در برابر باد و تغییر آب و هوا و سریع الرشد بودن، در درخت تبریزی مشاهده می گردد که باعث شده این درخت به عنوان یکی از عناصر شاخص و هویتی منطقه بر شمرده شود و به صورت فراوان در مزارع دامغان دیده شود.
با توجه به تمامی موارد ذکر شده علت اصلی کاشت تبریزی ها در چشمه علی دامغان جنبه عملکردی و کارکردی این درخت است و جنبه نمادین و مفهومی آن کمرنگ است؛ با این حال صدای باد در لابه لای برگ های تبریزی بسیار خوشایند است حتی صدای باران بر روی برگ های تبریزی و حرکت باد بین برگ های خیس آن هر کدام موسیقی خاص و دلنشین خود را دارد که باغ را خاطره انگیز می کند و بر جنبه حسی آن می افزاید.
در این باغ به علت اهمیت آب، جنبه نمادینکاشت درخت، از جمله نحوه کاشت قرینه در دو سمت آب و استفاده از درختان همیشه سبز چون سرو و کاج که نماد طول عمر هستند کمتر مورد توجه قرار گرفته است و از زمان قاجار به علت کاربرد تفریحی و موقت آن در بهار و تابستان کاشت سرو متوقف و تبریزی ها صرفا برای عملکرد باد شکنی و رشد سریع، مورد استفاده قرار گرفته اند.
منبع
