1استاد بازنشسته دانشگاه تهران و مدعو دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات
2دکترای فرهنگ و زبان¬های باستانی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، گروه فرهنگ و زبان¬های باستانی، تهران، ایران
چکیده
کتیبۀ فرمان کوروش تاکنون اساس پژوهشهای فراوان قرار گرفته، ولی به نقش خدای نبوی بینالنهرینی در این کتیبه از منظر اسطورهشناختی عنایت چندانی نشده است. کتیبۀ فرمان کوروش آسیبهایی دیده و نبو و مردوک تنها خدایانی هستند که نامشان در این نوشته باقی مانده است. خدای نبو، صاحب خویشکاری توکل بر خط، کتابت، خرد، محافظت از کاتبان و تا حدی شادیبخشی، گاه وزیر و گاه فرزند مردوک انگاشته میشد. هدف نگارنده در این مقاله بررسی این موضوع است که چرا کوروش هخامنشی در فرمان (استوانۀ) مشهور خود، که به هنگام فتح بابل دستور نگارش آن را صادر کرد، در کنار نام مردوک از خدای نبو یاد کرده و انگیزۀ کوروش یا کاتبان تحت فرمان او در استفاده از نام این خدا، بهجای نام خدایان دیگر، چه میتوانسته باشد. با این هدف ابتدا به معرفی خویشکاریها و معبد و خاستگاه نبو میپردازیم و سپس نقش او در جاهای مختلف و متون پادشاهی در طول زمان و همچنین اهمیت آمدن نام نبو و مردوک را در کنار یکدیگر ذکر میکنیم. آنگاه به بررسی تقش نبو در استوانۀ کوروش میپردازیم و نتیجه میگیریم که بهاحتمال فراوان نبو، به دلیل جانشینی مردوک، حفاظت از پادشاهی کوروش و جانشینش کمبوجیه، توکل بر خرد و عمر طولانی و شادی و قدرتبخشیدن و مشروعیتبخشیدنبهکوروش وجانشینانشدر اینکتیبهبهجایگاهدوم پس از مردوک دست یافته است.
