جوانه و شناسایی درختان

[azita kh]

در مناطق حاره مرطوب به دلیل مناسب بودن شرایط رویش ، درختان و درختچه ها همیشه سبز بوده و بطور دائم در حال رشد می باشند بنابراین نیازی به تشکیل جوانه برای مقابله با شرایط نامنایب اقلیمی نمی باشد اما در مناطق معتدله و سرد ، نباتات برای مقابله باسرما وارد مرحله استراحت می شوند که در این مرحله حفاظت از مریستم انتهایی ساقه به عهده جوانه ها می باشد . از اینرو درختان را میتوان به دو دسته : درختان فاقد جوانه و درختان دارای جوانه تقسیم بندی کرد.
درختان فاقد جوانه همانطوری که گفته شد در نواحی گرمسیری مرطوب ( جنگل های همیشه سبز استوایی ) رویش دارند . درخت اکالیپتوس در مناطق معتدله ای که سرمای شدید وجود ندارد فاقد جوانه می باشد . اکالیپتوس که یک درخت همیشه سبز است در مناطق معتدله در روزهای سرد سال یک حالت رکود دارد ولی در روزهای آفتابی زمستانی دوباره فعالیت خود را از سر میگیرد . در سرو خمره ای هم جوانه مشخص وجود ندارد .
درختان دارای جوانه خود نیز به دو دسته : دارای جوانه پنهان و دارای جوانه آشکار تقسیم بندی می گردند . ازجمله درختان دارای جوانه پنهان میتوان ب چنارها اشاره کرد که جوانه آنها در قاعده دمبرگ پنهان است . افراسیا که یک گونه درختی زینتی است نیز دارای جوانه پنهان میباشد. ​

 

[azita kh]

شکل جوانه

شکل جوانه

شکل جوانه الف ) جوانه دوکی شکل : این جوانه ها کشیده بوده و حداکثر قطر در نیمه پایینی است و درختان راش ، صنوبرها و بلوط غرب ایرانی. ب ) جوانه کروی شکل : این حالت را در جوانه انتهایی درختان می توان مشاهده کرد نه در جوانه جانبی مانند درختان : بارانک ، داغداغان ، لیلکی و گردوی سیاه . بارانک (Sorbus torminalis)در جنگل های میان بند و بالابند شمال و نیز ارسباران رویش دارد . در جنگلهای شمال به عنوان گونه همراه بصورت پراکنده در جنگل های راش وجود دارد و تراکم این گونه در راشستان های پرشیب بیشتر است . برگ ها ساده و تخم مرغی که در حاشیه دارای لوب های مثلثی است . جوانه ها تخم مرغی نوک کند یا نیم کروی صاف است و به لحاظ دارا بودن پوست تنه ناصاف که در سطح آن لایه های بیرونی پوست به صورت ورقه های کوچک اویزان میباشد. چوب بارانک در اروپا قیمت بالایی دارد به همین دلیل کارشناسان جنگل به آن خاویار جنگل های شمال لقب داده اند .بارانک میوه ای خوراکی و شیرین به شکل گلابی کوچک دارد که مطلوب حشرات است . بارانک بذر سنگینی دارد ولی با این حال کمتر تیپ خالص آن دبده می شود. داغداغان (Celtis australis) بومی نواحی مدیترانه ای است و در جنگل های شمال و ارسباران پراکنش دارد . در جنگل های شمال درمناطق خشکتر پراکنش دارد . برگ ها تخم مرغی با قاعده نامتقارن و با انتهایی کشیده میباشد و وقتی لمس میشوند زیر دست زبر به نظر میرسند وروری انها سبز تیره و پشت آن خاکستری دارای کرک های نرم میباشد ودر حاشیه دندانه اره ای و در سطح دارای سه رگبرگ مشخص میباشد . پوست تنه ان صاف و خاکستری میباشد و میوه گرد شفت و به رنگ بنفش متمایل به سیاه که دارای دمگل بسیار بلند بوده که پس از رسیدن سیاه میشود. گردوی سیاه (Juglans nigra) جوانه لخت کروی دارد که این خصوصیت این آن را از گردوی ایرانی جدا میکند . برگ ها مرکب تک شانه ای فرد میباشد و تعداد برگچه ها 15 تا 23 عدد میباشد و برگچه ها دارای حاشیه دندانه اره ای میباشد . سطح خارجیمیوه کرک دار میباشد و جدار استخوانی میوه در این گونه سخت تر از گونه ایرانی میباشد. لیلکی ( Gleditschia caspica) از درختان خاردار جنگلهای شمال میباشد که در نواحی جلگه ای تا میان بند پراکنش دارد .ساقه اش دارای خارهای طویل است که این خارها روی تنه نیز ظاهر میشود . برگ ها و میوه هایش غنی از نیتروژن میباشد از اینرو مورد استقبال دام میباشد . برگ هایش مرکب شانه ای و میوه اش دراز و کشیده میباشد که این میوه ها گاهی راست و گاهی پیچ خورده هستند . میوه ها ابتدا سبز رنگ و پس از رسیدن به رنگ قهوه ای تیره در می آید. این درخت معمولا پس از تخریب جنگل در اطراف دهات و خانه های روستایی میروید و بیشه هایی از آن بوجود میآید .

 

[azita kh]

جوانه وشناسایی درختان

جوانه وشناسایی درختان

ج ) جوانه مخروطی شکل جوانه های مخروطی شکل دارای حداکثر قطر در قسمت پایه هستند. این حالت در جوانه های انتهایی درختان زبان گنجشک قابل مشاهده است . شکل جوانه های جانبی درختان زبان گنجشک مخروطی نبوده بلکه دوکی شکل است .
زبان گنجشکFraxinus spp از جمله درختان پراکنده ای هستند که در جنکل های مرطوب شمال و نیز دز جنگل های نیمه مرطوب غرب (زاگرس) و نیمه خشک مرکزی ایران می رویند . معمولا طالب خاک های غنی ، عمیق و مرطوب با زهکشی مناسب بوده ، بنابرایم در زمره درختان پرنیاز طبقه بندی میشود .و چون پرنیاز میباشد تشکیل توده نداده و به صورت پراکنده در نواحی مستعد استقرار میابند . دارای گونه های مختلف میباشد که در همه آنه برگ ها مرکب شانه ای بوده و میوه آنها خشک و بالدار است که شباهت به زبان گنجشک داشته و لذا به همین نام نیز نامیده میشود .
د) جوانه های پایکدار (گرزی) در این حالت جوانه ها بر روی پایه های کوتاه قرار میگیرند . درختان توسکا دارای جوانه های جانبی گرزی شکل میباشند .در گونه ارغوان جواه های گل گرزی بوده ولی جوانه برگ ها ساده میباشد.
توسکا Alnus spp از جمله درختان پهن برگ و سریع الرشد جنگل های شمال ایران است که معمولا طالب خاک های مرطوب است . میوه های آن شبیه توت نارس ، قهوه ای و شبه تخم مرغی میباشد. برای حفظ اکوسیستم مناطق ماندابی و زهکشی خاک گونه ای ارزشمند ومهم است . این درخت نورپسند ، طالب خاک مرطوب و تا حدی غنی است ولی رطوبت خاک برایش مهم تر است و حتی در زمین های ماسه ای کنار دریا نیز میروید . توسکا اولین درخت جنگل شمال است که در فصل رویش برگ در می آورد و آخرین گونه ای است که خزان میکند. چوب این درخت به رنگ قهوهای مایل به قرمز و گاهی دارای لکه های مغزی قهوه ای است . در زمره درختان شاتون دار بوده و در ایران دو گونه دارد: توسکای ییلاقی و توسکای قشلاقی