kozey
عضو جدید
حقوق شهروندی - صفیه لطفی
حمایت قانونگذار از سرمایههای معنوی و حفظ حقوق غیرمالی شهروندی همچون حق حمایت، آزادی توأم با مسئولیت، امنیت، تعرضناپذیری مکالمات و مکاتبات، آزادی اندیشه و بیان، مصونیت جان، مال، حیثیت، اعتبار و شخصیت افراد از تعرض ناروا، نامشروع و غیرقانونی در قانون اساسی از جمله در اصول 21، 22، 23، 25، 28، 38 و 39 و نیز دیگر قوانین عادی منبعث از مبانی و قواعد فقهی و اصول کلی حقوقی، حکایت از اهمیت پاسداشت حرمت و کرامت انسانی و احترام به آزادیهای مشروع افراد جامعه دارد. حق خلوت و رعایت حریم خصوصی انسانها که به عنوان یکی از مصداقهای مهم سرمایه معنوی انسانی مورد توجه نهادهای حاکمیتی داخلی و سازمانهای بینالمللی قرار گرفته و در اعلامیه جهانی حقوق بشر سازمان ملل متحد و نیز اعلامیه حقوق بشر اسلامی شناسایی و بر حفظ آن تأکید شده است، نیاز به بررسی تحلیلی و شناخت جایگاهش در عرصه فقه اسلامی و حقوق موضوعه دارد. نگارنده در این نوشتار مختصر به تحلیل مفهوم و مصداقهای حق خلوت و حریم خصوصی میپردازد.
مبحث نخست- مفهوم و مصداقهای حق خلوت و حریم خصوصی
حق خلوت یا به تعبیری، حق داشتن یک زندگی خصوصی، به عنوان یکی از حقوق اساسی شهروندان، ارتباط عمیقی با حفظ شأن، کرامت، شخصیت، استقلال فردی، توسعه روابط شخصی، گسترش صمیمیت و امنیت روانی پایدار و حاکمیت بر احساسات و افکار و دیگر ارزشهای مهم انسانی دارد.حریم خصوصی در 2 معنا قابل تصور است؛ معنای نخست آن به مفهوم حوزه خـصـوصـی و تـعـرضنـاپـذیـری حـیـات فردی انسان میباشد که معادل عبارت Private Domain در زبان انگلیسی است.حریم خصوصی در معنای دوم مبتنی بر حق افراد در مصون بودن از تعرض به حریم خصوصیشان به مفهوم اول است که همان بهرهمندی از حریم خـصـوصـی مـیبـاشد و معادل Privacy Right در زبـــــــــــــــان انـگـلـیـســـی اســـت. مــفــهـــوم اصطلاحی حریم خصوصی همان تعریف حق خلوت است که برخی نـویسندگان از آن به عنوان حق امنیت فـــردی، مــصـــونـیــت مـسـکــن و حـیـثـیــت و تعرضناپذیری مکاتبات یاد نمودهاند.حق خلوت عبارت است از "حق داشتن یک چارچوب محافظت شده، امن و خالی از اغیار که در آن به دور از مداخله و فشار دیگران، شخص آن طور که میل دارد، زندگی کند."یکی از مهمترین مباحث مربوط به حق خلوت، شناخت معیار و مصداقهای آن است. به دیگر سخن، براساس چه معیار و قاعدهای میتوان مصداقهای حق خلوت را شناخت؟ در پاسخ باید گفت معیاری قابل پذیرش است که ناظر بر منافع فرد و جامعه باشد. گرچه در شناسایی مصداقهای تحت شمول حق خلوت اختلاف نظر وجود دارد؛ اما 4 مصداق قابل ذکر است:
1-ورود بدون اجازه و غیرقانونی به خلوت و حریم خصوصی دیگری مانند بازرسی و تفتیش جیب و کیف افراد
2-تصاحب و استفاده از اسم، القاب و عناوین و اعتبار دیگری
3-انتشار اسرار و وقایع خصوصی افراد مانند روابط زناشویی، امور پزشکی، نامههای شخصی، خصوصیت و ویژگیها و عادات شخصی
4-انتشار و افشای اطلاعات نادرست و انتساب آنها به یک شخص مانند نشر اکاذیب و افترا.
قطعنامه کنگره بینالمللی حقوقدانان مصادیق تعرض به حق خلوت را چنین بیان نموده است:
1-مداخله در زندگی داخلی و خانوادگی فرد
2-تـعـرض بـه تـمـامـیـت جـسـمـانی و روانی و ایجاد محدودیتهای اخلاقی و معنوی
3-تعرض به حیثیت، شرافت و شهرت فرد
4-تفسیر مضر و نابجا از گفتهها و اعمال شخص
5-افـشــای امـور نـاراحـتکـنـنـده مـربـوط بـه زنـدگـی خصوصی فرد
6-استفاده از اسم، هویت و عکس دیگری برای مقاصد تجاری و تبلیغاتی
7-تـحــت نـظــر قـراردادن یـا تـوقـیـف شخص و یا جاسوسی کردن درباره او
8-بازرسی مکاتبات دیگری
9-سوءاستفاده از مکاتبات کتبی یا شفاهی او
10-افشای اطلاعاتی که از کسی در نتیجه ارتباط حرفهای گرفته یا داده شده است؛ خلاف قاعده حفظ اسرار شغلی و حرفهای.
اصل احترام به حق خلوت مانند هر اصل حقوقی دیگری در برخی موارد استثناپذیر است. در اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی، حفظ امنیت ملی، نظم عمومی، سلامت و اخلاق عمومی، حقوق و آزادیهای دیگران، خطوط قرمز حق خلوت ذکر شدهاند.
حمایت قانونگذار از سرمایههای معنوی و حفظ حقوق غیرمالی شهروندی همچون حق حمایت، آزادی توأم با مسئولیت، امنیت، تعرضناپذیری مکالمات و مکاتبات، آزادی اندیشه و بیان، مصونیت جان، مال، حیثیت، اعتبار و شخصیت افراد از تعرض ناروا، نامشروع و غیرقانونی در قانون اساسی از جمله در اصول 21، 22، 23، 25، 28، 38 و 39 و نیز دیگر قوانین عادی منبعث از مبانی و قواعد فقهی و اصول کلی حقوقی، حکایت از اهمیت پاسداشت حرمت و کرامت انسانی و احترام به آزادیهای مشروع افراد جامعه دارد. حق خلوت و رعایت حریم خصوصی انسانها که به عنوان یکی از مصداقهای مهم سرمایه معنوی انسانی مورد توجه نهادهای حاکمیتی داخلی و سازمانهای بینالمللی قرار گرفته و در اعلامیه جهانی حقوق بشر سازمان ملل متحد و نیز اعلامیه حقوق بشر اسلامی شناسایی و بر حفظ آن تأکید شده است، نیاز به بررسی تحلیلی و شناخت جایگاهش در عرصه فقه اسلامی و حقوق موضوعه دارد. نگارنده در این نوشتار مختصر به تحلیل مفهوم و مصداقهای حق خلوت و حریم خصوصی میپردازد.
مبحث نخست- مفهوم و مصداقهای حق خلوت و حریم خصوصی
حق خلوت یا به تعبیری، حق داشتن یک زندگی خصوصی، به عنوان یکی از حقوق اساسی شهروندان، ارتباط عمیقی با حفظ شأن، کرامت، شخصیت، استقلال فردی، توسعه روابط شخصی، گسترش صمیمیت و امنیت روانی پایدار و حاکمیت بر احساسات و افکار و دیگر ارزشهای مهم انسانی دارد.حریم خصوصی در 2 معنا قابل تصور است؛ معنای نخست آن به مفهوم حوزه خـصـوصـی و تـعـرضنـاپـذیـری حـیـات فردی انسان میباشد که معادل عبارت Private Domain در زبان انگلیسی است.حریم خصوصی در معنای دوم مبتنی بر حق افراد در مصون بودن از تعرض به حریم خصوصیشان به مفهوم اول است که همان بهرهمندی از حریم خـصـوصـی مـیبـاشد و معادل Privacy Right در زبـــــــــــــــان انـگـلـیـســـی اســـت. مــفــهـــوم اصطلاحی حریم خصوصی همان تعریف حق خلوت است که برخی نـویسندگان از آن به عنوان حق امنیت فـــردی، مــصـــونـیــت مـسـکــن و حـیـثـیــت و تعرضناپذیری مکاتبات یاد نمودهاند.حق خلوت عبارت است از "حق داشتن یک چارچوب محافظت شده، امن و خالی از اغیار که در آن به دور از مداخله و فشار دیگران، شخص آن طور که میل دارد، زندگی کند."یکی از مهمترین مباحث مربوط به حق خلوت، شناخت معیار و مصداقهای آن است. به دیگر سخن، براساس چه معیار و قاعدهای میتوان مصداقهای حق خلوت را شناخت؟ در پاسخ باید گفت معیاری قابل پذیرش است که ناظر بر منافع فرد و جامعه باشد. گرچه در شناسایی مصداقهای تحت شمول حق خلوت اختلاف نظر وجود دارد؛ اما 4 مصداق قابل ذکر است:
1-ورود بدون اجازه و غیرقانونی به خلوت و حریم خصوصی دیگری مانند بازرسی و تفتیش جیب و کیف افراد
2-تصاحب و استفاده از اسم، القاب و عناوین و اعتبار دیگری
3-انتشار اسرار و وقایع خصوصی افراد مانند روابط زناشویی، امور پزشکی، نامههای شخصی، خصوصیت و ویژگیها و عادات شخصی
4-انتشار و افشای اطلاعات نادرست و انتساب آنها به یک شخص مانند نشر اکاذیب و افترا.
قطعنامه کنگره بینالمللی حقوقدانان مصادیق تعرض به حق خلوت را چنین بیان نموده است:
1-مداخله در زندگی داخلی و خانوادگی فرد
2-تـعـرض بـه تـمـامـیـت جـسـمـانی و روانی و ایجاد محدودیتهای اخلاقی و معنوی
3-تعرض به حیثیت، شرافت و شهرت فرد
4-تفسیر مضر و نابجا از گفتهها و اعمال شخص
5-افـشــای امـور نـاراحـتکـنـنـده مـربـوط بـه زنـدگـی خصوصی فرد
6-استفاده از اسم، هویت و عکس دیگری برای مقاصد تجاری و تبلیغاتی
7-تـحــت نـظــر قـراردادن یـا تـوقـیـف شخص و یا جاسوسی کردن درباره او
8-بازرسی مکاتبات دیگری
9-سوءاستفاده از مکاتبات کتبی یا شفاهی او
10-افشای اطلاعاتی که از کسی در نتیجه ارتباط حرفهای گرفته یا داده شده است؛ خلاف قاعده حفظ اسرار شغلی و حرفهای.
اصل احترام به حق خلوت مانند هر اصل حقوقی دیگری در برخی موارد استثناپذیر است. در اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی، حفظ امنیت ملی، نظم عمومی، سلامت و اخلاق عمومی، حقوق و آزادیهای دیگران، خطوط قرمز حق خلوت ذکر شدهاند.